A
Accescio cedit principali- przyrost przypada rzeczy głównej (stanowi jej część), w prawie rzeczowym: rzecz przyłączona do rzeczy głównej przypada właścicielowi rzeczy głównej
Actor sequitr forum rei- powód idzie za sądem pozwanego, w prawie procesowym: dla powoda sądem właściwym do wytoczenia powództwa jest miejsce zamieszkania pozwanego
Adoptio naturam imitatur- przysposobienie naśladuje naturę, tzn, że stosunki między adoptującymi a adoptowanymi powinny być ukształtowane na podobieństwo stosunków między naturalnymi rodzicami
Ambulatoria enim est... voluntas defuncti usque ad vtae supremum exitum- zmienialna jest wola zmarłego aż do ostatecznego końca życia
Audiatur et altera pars- należy wysłuchać i strony przeciwnej, tzn, w procesie nie można poprzestać na wysłuchaniu jednej tylko strony lecz należy obu wysłuchać, zasada procesu kontradyktoryjnego
B
Bid de eadem re ne sit actiodwa razy w tej samej sprawie skarga nie przysługuje, nie można wytaczać ponownego powództwa w tej samej sprawie, już raz rozstrzygniętej prawomocnym wyrokiem
C
Confessus pro iudicato est habetur- uznający powództwo traktowany jest jak zasądzony
Consilium testanis esse debet- wola testatora musi być wyraźnie oznaczona
D
Dies interpellat pro homine- termin wzywa za człowieka, przy określonym terminie wykonania zobowiązania nie zachodzi potrzeba osobnego wzywania dłużnika do świadczenia, sam upływa terminu postawi dłużnika w zwłokę
E
Ei incumbit probatio qui dicit non qui negat- obowiązek przeprowadzenia dowodu spoczywa na tym kto występuje z twierdzeniem a nie na tym kto zaprzecza
F
Fur semper moram facere videtur- złodziej zawsze jest w zwłoce
G
Genus perire non censetur- uważa się, że gatunek nie ginie, zniszczenie lub utrata rzeczy oznaczonej gatunkowo nie zwalnia dłużnika z obowiązku świadczenia, powinien świadczyć inną rzecz tego samego gatunku
H
Hereditas iacens personam defuncti sustinet- spadek leżący nadal reprezentuje zmarłego
I
Impossibilium nulla obligatio est- zobowiązanie do wykonania świadczenia niemożliwego jest nieważne
In pari causa melior est condicio possidentis- w równej sytuacji lepsze jest stanowisko posiadającego
Iura novit curia- prawo winien znać sąd
M
Mala fides superveniens non nocet- późniejsza wiara nie szkodzi, tj nie przeszkadza w nabyciu własności
Mandatum nisi gratuitum nullum est -zlecenie, jeśli nie jest bezpłatne jest nieważne
Morda debet esse culpata- zwłoka powinna być zawioniona
N
Nasciturus pro iam habetur quotiens do commodis eius agitur- dziecko poczęte uważa się już za narodzone ilekroć chodzi o jego korzyści, dobro
Nemini res sua servit- niemożliwa jest służebność na własnej rzeczy
Nemo alieno nomine agere potest- nikt nie może działać w cudzym imieniu
Nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse haberet- nikt nie może przenieść na drugiego więc prawa niż sam ma, zasada odnosząca się do pochodnego nabycia prawa, w szczególności prawa własności
Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest- nikt nie może umrzeć częściowo z testamentem i częściowo bez testamentu
Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest- nikt nie może sam sobie zmienić podstawy posiadania
Nuptias non concubitus sed consensus facit- małżeństwo tworzy zgodna wola, porozumienie a nie faktyczne pożycie
O
Omnis condemnatio pecuniaria esse debet- każde zasądzenie winno opiewać na sumę pieniężną
P
Pacta adiecta bonae fidei negotis insunt- umowy dodatkowe są włączone do czynności dobrej wiary
Pater is est, quem nuptiae demonstant- ojcem jest ten, na którego wskazuje małżeństwo, domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki
Postumus rumpit testamentum- pogrobowiec niweczy testament
Prior tempore, potior iure- wczęsniejszy w czasie, silniejszy w prawie, zasada pierwszeństwa przy nabywaniu prawa, ale także przy wykonywaniu: prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej
Q
Qui tacet consentire videtur- wydaje, się że kto milczy ten się zgadza, milczenie jest oznaką zgody
Quod ab initio vitiosum est non potest tractu temporis convalescere- to co od początku jest wadliwe nie może być uzdrowione z upływem czasu, jeśli coś jest wadliwe od początku, nie uzdrawia się poprzez upływ czasu
Quod sine die debetur statim debetur- co się należy bez terminu należy się natychmiast
Quot generationes tot gradus - ile urodzeń tyle stopni, zasada obliczania pokrewieństwa
R
Reus in exceptione actor est- pozwany poprzez podniesienie zarzutu procesowego staje się powodem, tzn. przejmuje na siebie ciężar w zakresie przedstawionej ekscepcji
S
Semel heres, semper heres- kto raz został spadkobiercą, jest nim na zawsze, nie można ustalić spadkobiercy na określony czas
Sententia ius facit inter partes- wyrok tworzy prawo między stronami, prawomocny wyrok obowiązuje jako prawo
Servitutis causa debet esse perpetua- cel, dla którego ustanowiono służebność musi mieć charakter trwały
Servitus in faciendo consistere nequit- służebność nie może polegać na działaniu, właściciel rzeczy obciążonej służebnością nie jest zobowiązany do działań na rzecz uprawnionego, powinien jedynie powstrzymać się od czynienia i znosić wykonywanie służebności
Servitus praedio utilis esse debet- służebności powinny przynosić korzyść gruntowi
Servitus servitutis esse non potest- przedmiotem służebności są rzeczy zmysłowe nie zaś prawa
Sarvitutibus civilter utendum est- służebność należy wykonywać lojalnie, w sposób oględny, najmniej uciążliwy dla właściciela
Species perit ei cui debetur- rzecz indywidualnie oznaczona ginie na ryzyko wierzyciela, przepada temu, komu się należy, tzn przepada na niekorzyść wierzycila, zaś dłużnik staje się wolny od zobowiązania ( w określonej sytuacji)
Superficies solo cedit- to, co znajduje się na powierzchni gruntu, przypada gruntowi, to co jest trwale połączone z gruntem, staje się częścią składową gruntu i własnością właściciela gruntu
T
Testis unus testis nullus- jeden świadek, żaden świadek
Tres faciunt collegium- trzy osoby tworzą stowarzyszenie, do zawiązania stowarzyszenia potrzebne są trzy osoby
V
Vis maior id est: damnum fatale cui resisti non potest- siła wyższa to fatalne zdarzenie, któremu nie można się oprzeć
Vim vi repellere licet- siłę wolno odeprzeć siła, zasada leżąca u podstaw obrony koniecznej