GROMADA: PTERIDOPHYTA
Paprocie charakteryzują się niewielkimi rozmiarami ciała, rzadko występują formy drzewiaste, a ich pień ma wówczas specyficzną budowę, ponieważ paprocie nie przyrastają na grubość. Wytwarzają liście trofofilowe - płaskie liście służące do fotosyntezy i wymiany gazowej, często o dużych i charakterystycznie podzielonych blaszkach, zazwyczaj za młodu pastorałowato zwinięte. Na łodygach, także podziemnych oraz na osiach liści obecne wielokomórkowe łuski. U prymitywnych paproci zarodnie mają ściankę zbudowaną z kilku warstw komórek i powstają z kilku komórek, u bardziej wyspecjalizowanych ścianka zbudowana z jednej warstwy, a zarodnie powstają z jednej komórki; zarodnie mają przeważnie mechanizmy otwierające. Występują tendencje do skupiania się zarodni w grupy tzw. synangia. Większość paproci to formy jednakozarodnikowe.
PODKLASA: OPHIOGLOSSIDAE
sporofit - krótki, podziemny, rozgałęziający się pęd - z niego wyrastają korzenie przybyszowe. W części nadziemnej: blaszka osadzona na długim ogonku rozdziela się na asymilującą część trofofilową i część sporofilową; młodociane liście nie skręcają się ślimakowato. Może występować wtórny przyrost na grubość. Zarodnie o grubych, wielowarstwowych ścianach, powstają z co najmniej 2 komórek powierzchniowych liścia, znajdują się na liściach sporofilowych, pękają poprzeczną szczeliną na szczycie - brak specjalnych mechanizmów otwierających. Zarodniki są zawsze jednakowe.
gametofit - podziemny, bezzieleniowy, cylindryczny, odżywia się za pośrednictwem grzybów. Organy płciowe znajdują się w najmłodszej części, plemnia: zawiera wielorzęskowe plemniki; rodnia: zbudowana z 3 części - brzusznej, kanałowej i szyjkowej; zarodek rozwija się powoli - tworzy liść i pierwotny korzeń.
PODKLASA: OSMUNDIDAE
Obejmuje kilkanaście żyjących współcześnie gatunków zaliczanych do 1 rodzaju Osmunda.
sporofit - pędy podziemne i pełzające albo krótkie i wznoszące się, pokryte korzeniami przybyszowymi, łodygi ukryte pod ziemią. Nad powierzchnią ziemi liście w postaci pióropusza. Liście duże, podzielone na górną lub środkową część sporofilową i pozostałą część trofofilową. Zarodnie duże, gruszkowate, umieszczone na krótkim i grubym trzonku - ściana zarodni jednowarstwowa a miejscami dwuwarstwowa, zarodnia otwiera się szczeliną podłużnie, występuje dobrze wykształcony pierścień - annulus, ale nie inicjuje on otwierania się zarodni. Zarodnie położone u prymitywnych form na całej powierzchni odcinków liściowych, u form wyspecjalizowanych na brzegach zwężonych szczytów tylko niektórych liści. Zarodnie nie są zebrane w kupki. Zarodniki są zawsze jednakowe.
gametofit - jednopienny, plechowaty, stosunkowo duży, długotrwały i zielony. Posiada wyraźne i grube żebro - plemnie znajdują się na dolnych częściach, ale w przeciwieństwie do innych paproci jednakozarodnikowych są duże, masywne i produkują wiele plemników, rodnie w okolicy żeberka środkowego o długiej szyjce
PODKLASA: POLYPODIIDAE
sporofit - pędy ścielące się po podłożu , korzenie słabo rozgałęzione wyrastają z kłącza pojedynczo; nad ziemią podobnie wykształcone liście płonne (trofofile) i sporofile. Zarodnie zebrane w kupki - sori, położone na dolnej powierzchni lub na brzegu liścia, mogą być osłonięte brzegiem liścia. Pojedynczy sorus ma skomplikowaną budowę: składa się z wypukłości utworzonej przez tkankę liścia - zwaną łożyskiem, do niej przyrośnięte są trzoneczkami poszczególne zarodnie, zarodnie w kupkach nie są zrośnięte, otoczone są one przez błoniaste lub łuskowate wyrostki epidermy blaszki liściowej lub łożyska, tworzące tzw. zawijkę - indusium. Zarodnie powstają z 1 komórki, mają ścianę jednowarstwową, dojrzewają u form prymitywnych jednocześnie, u większości dojrzewanie jest nieregularne. Dobrze wykształcony jest pierścień, za pomocą którego zarodnie się otwierają - zbudowany z komórek o grubych ścianach, które rozrywają ściankę zarodni w czasie dojrzewania zarodników. U form prymitywnych zarodnie mogą pękać podłużnie, u wyspecjalizowanych zawsze poprzecznie.
gametofit - najczęściej zielony, delikatny, plechowaty lub rzadziej nitkowaty;
u prymitywnych form bezzieleniowy i żyjący pod ziemią. Przedrośla są jednopienne: rodnie i plemnie (z małą liczba plemników) położone w dolnych, młodych częściach gametofitów. Przedrośla obumierają szybko po wytworzeniu młodego sporofitu.
PODKLASA: SALVINIDAE
Obejmuje kilkanaście gatunków różnozarodnikowych, są to drobne rośliny pływające na powierzchni wody.
RODZINA SALVINIACEAE
sporofit - rośliny o łodygach ulistnionych okółkowo, każdy okółek złożony z 3 liści - 2 z nich nie podzielone pływają na powierzchni, trzeci liść pod wodą o blaszce podzielonej na nitkowate odcinki, które wyglądają jak korzenie; właściwych korzeni salwinia nie tworzy. Na niektórych skróconych odcinkach liści podwodnych wytwarzają się kupki zarodniowe, każda z nich zamknięta jest w zawijce zbudowanych z 2 warstw, całość zwana sporokarpium zawiera tylko 1 kupkę zarodniową. Początkowo w każdej kupce znajdują się makro - i mikrosporangia ale później dojrzewa tylko jeden rodzaj. Charakterystyczny jest rozwój zarodników: mikrospory powstają w liczbie 64 - w jednej zarodni - są one pogrążone w płynnej i z czasem twardniejącej masie; dojrzałe trzymają się razem i tworzą utwór zwany - massula; makrospory - początkowo 32, później wszystkie prócz 1 degenerują się - otoczona też twardniejącą substancją.
gametofit - z mikrospory powstaje przedrośle męskie - zbudowane z 1 komórki przedroślowej i 2 plemni, produkujących po 4 plemniki; z makrospory powstaje przedrośle żeńskie, które po przebiciu ściany zarodnika zazielenia się i tworzy kilka rodni- zielona część jest wynurzona na powierzchni.
1