20.04.2005r.

Psychologia osobowości - wykład 7

Zarys podejścia poznawczego w psychologii osobowości. Koncepcja Kelly'ego.

Nawiązania:

• Przyswojenie wielu idei psychologii fenomenologicznej: rekonstruowanie perspektywy podmiotu ; wyjaśnienie zachowania tym, jakie znaczenie on im nadaje oraz spostrzega i konstruuje zdarzenia; także asymilacja wielu ustaleń teorii ech oraz ( zwłaszcza ) teorii psychodynamicznych, synteza z teoriami uczenia się, wpływ koncepcji przetwarzania informacji.

Według Piageta ( 1896 - 1980 ): osobowość jest efektem rozwoju psychiczno - poznawczego i skorelowanego z nim moralnego ( procesy asymilacji, akomodacji i adaptacji), czego rezultatem jest zrównoważenie struktur poznawczych.

George Kelly ( 1905 - 1966 ) - prekursor podejścia poznawczego ( ale o genezie klinicznej ):

• Podmiot jest tu naiwnym naukowcem, usiłującym aktywnie przewidywać , ustawicznie weryfikować formułowane prognozy

• Osobowość jest złożoną, zintegrowaną, hierarchiczną organizacją ( systemem konstuktów osobistych ) będącą efektem rozwoju osobniczego , złożoność i integracja systemu konstruktów pozwala na adekwatną orientację

• System ten umożliwia:

• konstruowanie doświadczenia

• interpretowanie ( nadawanie sensów )

• kontrolę

• planowanie i przewidywanie zjawisk i procesów ( prognozowanie )

,, Człowiek jako badacz'' posługuje się teoriami instrumentalnie - gdy przestają być mu potrzebne, to porzuca je. Konstrukty osobiste wypełniają całą przestrzeń poznawcza.

Rep - test => jest narzędziem do badania konstruktów osobistych ( tego, co wyjątkowe, i tego, co wspólne w sposobie konstruowaniu swiata )stworzonym przez Kelly'ego.

Pod pojęciem konstruktu Kelly rozumiał sposób spostrzegania lub interpretowania zdarzeń.

Konstrukty w umyśle nie są ustalone raz na zawsze ( wszystko zależy od tego, kogo porównujemy ). Kombinacja konstruktów każdego człowieka wydaje się być oryginalna, szczególna dla poszczególnego człowieka. Niektórzy ludzie operują ograniczoną liczbą konstruktów, zaś inni nieograniczoną. Duża ilość konstruktów świadczy o złożoności poznawczej - jednak wiele także zależy od korelacji między nimi. Człowiek o niskiej złożoności poznawczej może mieć kłopoty w przystosowaniem się.

Kostrukty:

• rdzenne ( centralne w systemie )

• peryferyczne, słowne, przedsłowie

• sztywne ( nieprzepuszczalne ) oraz ulegające modyfikacjom pod wpływem kolejnych obserwacji

Aktywność poznawcza ( pierwotne procesy poznawcze )

• jednostka jest wolna ( może wybierać między alternatywnymi konstruktami), ale i zdeterminowana ( ograniczana wykorzystywanymi kategoriami

Systemy konstruktów wyznaczają komunikację międzyludzką:

• gdy zdarzenia są poza zakresem stosowalności własnego systemu konstruktów - może wystąpić lęk lub strach , które są efektem włączenia w system nowego konstruktu; albo zagrożenie , gdy przychodzi świadomość reorganizacji systemu konstruktów.

• zaburzenia psychiczne - to wadliwe reakcje na lęk, strach lub zagrożenia dostrzegane w sposobach stosowania konstruktów do interpretacji nowych zdarzeń , przewidywania przyszłości oraz organizacji całego systemu

• psychoterapia - to proces rekonstruowania systemu - zaburzenia poznawcze leżą u podłoża zaburzeń emocjonalnych.

Poznawczo - informacyjne ujmowanie osobowości:

• osobowość widziana jest jako proces przetwarzania informacji

• człowiek, który myśli , przetwarza informacje, a nie emocje i motywacje

• w pamięci długotrwałej zmagazynowany jest układ informacji , który jest hierarchicznie zorganizowany i względnie autonomiczny , także samoregulujący się i aktywny.

Podmiot:

1. reguluje ( ukierunkowuje )

2. interpretuje zachowania

3. kontroluje

4. jest zdolny do integrowania planów i programowania działania

Osobowość także integruje procesy psychiczne. Zasadniczą częścią aktywności podmiotu jest wykorzystywanie wiedzy ( niekoniecznie świadome ) wiedzy o sobie i otaczającej go rzeczywistości. Wiedza jest:

1. świadoma / nieświadoma

2. dostępna /niedostępna

3. ciepła ( afektywnie nasycona ) / zimna ( opisowa )

4. proceduralna / deklaratywna

Samoregulacja umożliwia wewnętrzną integrację. Samowiedza odpowiada za nadawanie sensu doświadczeniom osobniczym, wyznacza ustosunkowanie do świata.

Psychologia kognitywno- informacyjna

Duża rolę tutaj odgrywają różnice indywidualne:

• standardy ( są odpowiednikami danych zachowań ) - stałe różnice występują między ludźmi w zakresie reprezentacji poznawczych, standardów programów działania i preferowanych strategii przetwarzania informacji oraz kontroli własnej aktywności

czas + programy działania

• operuje się tutaj pojęciem wiedzy osobistej:

• wiedza o własnym ,, Ja''

• wiedza o środowisku swojego otoczenia

• autoschematy jako struktury samowiedzy

• strategie kontroli

• strategie przetwarzania informacji

• potrzeby poznawcze

• potrzeba pewności

• dążenie do poznawczego domknięcia

3

---