Rozwój twórczy
Nadrzędnym postulatem stawianym współczesnej szkole jest organizowanie warunków do twórczego rozwoju wszystkich uczniów.
J.P. Guilford nazywał twórczość „kluczem edukacji”, natomiast A.H. Maslow twórczość traktował jako sposób życia, który utożsamiał z samo urzeczywistnianiem.
Rozwój twórczy według A. Nalaskowskiego - w głównej mierze polega na wzroście zapotrzebowania na taki świat, w którym konieczność zamieniana będzie w wybór.
Twórczość przejawia się w różnych dziedzinach działalności człowieka, może ona występować w każdej sferze ludzkiej aktywności. Działanie twórcze jest jedną z podstawowych cech człowieka, która doprowadziła do tego, kim jest.
Człowiek od urodzenia aż do śmierci w większy lub mniejszy sposób może twórczo działać lub pracować w różnych dziedzinach życia.
Twórcze działanie nie jest jedynie przywilejem jednostek, ponieważ każdy człowiek pragnie zorganizować, ciągle poprawiać i ulepszać swoje życie. Człowiek posiada, bowiem silne predyspozycje do twórczej postawy wobec siebie i rzeczywistości.
Według E. Nęcki twórcze myślenie i twórcze rozwiązanie problemów jest powszechne w sensie potencjalnym, ale rzadkie w życiu codziennym, gdyż twórczość jest blokowana i nie może się swobodnie rozwijać. Do przeszkód w tym zakresie możemy zaliczyć: sztywność myślenia, lęk a także zahamowania społeczno kulturowe.
Rozwój twórczy może zaistnieć w wyniku spełnienia określonych warunków.
Do warunków podmiotowych zaliczamy:
Zdrowie fizyczne i psychiczne
Zdolności i uzdolnienia
Twórcze myślenie
Zainteresowania
Motywacja
Twórcze działanie
Do warunków przedmiotowych zaliczamy:
Środowisko rodzinne
Środowisko szkolne
Środowisko rówieśnicze.
Pozytywna sprzężenie warunków podmiotowych z przedmiotowymi prowadzi do twórczego rozwoju jednostki.
Cechy myślenia twórczego.
Analizując proces twórczy, można stwierdzić, że wymaga on postępowania, w którym między innymi przejawia się myślenie. Według J. Zaborowskiego myślenie jest podmiotem twórczym, jest procesem wspierającym twórczość. Istotnym dla twórczości rodzajem myślenia jest myślenie twórcze. O takim rodzaju mówi W. Frankiewicz przedstawia myślenie twórcze jako ukierunkowane, samodzielne myślenie polegające na rozwiązywaniu problemów. Podobnie twierdzi J. Kozielecki. „Myślenie twórcze dotyczy określonej klasy problemów, które najczęściej nazywa się problemami twórczymi.”
W praktyce pedagogicznej przeważnie przyjmuję się, że przy twórczym rozwiązywaniu problemów decydujące są następujące cechy myślenia:
Krytycyzm
Samodzielność
Giętkość
Szybkość
Cechy te nierzadko są jednak trudne do ustalenia. E. Nęcka wyróżnia takie takie kryteria procesu twórczego myślenia jak:
Ruchliwość, - czyli spontaniczne zmienianie kierunku.
Synteza, - polegającą na łączeniu odległych od siebie idei w jedną całość.
Aktywny stosunek do tworzywa,- przejawiający się umiejętnością zmiany problemu lub celu działania.
Przełamanie bloku mentalnego, - neutralizowanie sztywnej samokontroli.
Działanie w sytuacji niedoboru
Istotną rolę w określeniu funkcji myślenia w działalności twórczej odegrały badania prowadzone przez J.P. Guilforda, który podzielił procesy myślenia na 2 rodzaję:
Polegające na wytwarzaniu konwergencyjnym (zbieżnym), odpowiadające zjawisku rozwiązania problemów zamkniętych, mających jedno poprawne rozwiązanie.
Oparte na wytworzeniu dywergencyjnym (rozbieżnym), związane z rozwiązywaniem problemów otwartych, dopuszczających rozmaite rozwiązania.
Szczególne znaczenie dla rozwoju myślenia twórczego mają wg J.P. Guilforda następujące zdolności: płynność, giętkość oraz oryginalność myślenia.
Płynność myślenia - to zdolność do szybkiego i swobodnego wytwarzania dużej ilości odpowiedzi w zadaniach otwartych.
Płynność słowna - obejmuje generowanie słów i układów liter z zasobów pamięciowych.
Płynność skojarzeniowa - dotyczy przymiotnikowego określania podanych wyrazów lub uzupełniania ich synonimami.
Płynność ekspresyjna - zdolność konstruowania wypowiedzi z kilku podanych elementów.
Płynność antycypacyjna - zdolność do przewidywania tego, co jeszcze nie istnieje a jest możliwe.
Płynność figuralna - zdolność szybkiego wytwarzania wielorakich pomysłów.
Płynność ideacyjna - zdolność wytwarzania pomysłów w zakresie zastosowań prezentowanych przedmiotów.
Giętkość myślenia - jest przeciwieństwem stereotypowego podejścia do zadania. Wyróżnia się:
Giętkość spontaniczną - dywergencyjne wytwarzanie klas semantycznych.
Giętkość adaptacyjną - zdolność przekraczającą granice danej klasy, której poziom można mierzyć za pomocą łamigłówek.
Oryginalność myślenia - polega na wytwarzaniu nietypowych, nowych pomysłów.
Myślenie twórcze dokonuje się w różnych dziedzinach życia i wbrew tradycyjnemu pojmowaniu nie jest ono przywilejem artystów i uczonych. Trenowanie myślenia twórczego jest możliwe, jeśli potraktujemy je tak samo, jak każdy inny rodzaj aktywności człowieka.
Szkoła powinna zachęcać dzieci do samodzielnego odkrywania i rozwiązywania problemów. Dziecko musi mieć nieograniczone możliwości mówienia i myślenia o rzeczach dla niego nowych, nieznanych, a często niespodziewanych. Na rozwój twórczego myślenia znaczny wpływ mają różnorodne środki dydaktyczne w tym szczególnie te związane ze sztuką i aktywnością estetyczną.
„ Rozwój twórczy i myślenie twórcze”
Opracowały:
Ewelina Pstrągowska
Anna Piechocka
Specjalność: Edukacja wczesnoszkolna z wychowaniem przedszkolnym
Grupa: p1
Rok: III