Przypadek edukacyjny (Informatyka)
Wstęp
Edukacja w szerokim znaczeniu rozumiana jest jako wychowanie (łac. Educatio). Termin ten odnosi się zazwyczaj do całości wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka. Czynnikami odziaływującymi na człowieka są wpływy rodziny, instytucji oświatowych, rówieśników środowiska społecznego, różnorodnych organizacji, środków masowego przekazu. Jednymi z bardzo ważnych kierunków reformy systemu edukacji ma być wyposażenie uczniów w wiedzę i umiejętności stosownie do ich rozwoju i zdolności a także stworzenie sprzyjających warunków do realizacji tych zadań
We współczesnej szkole w procesie kształcenia i wychowania winna w większym niż dotąd stopniu dominować podmiotowość ucznia. Oznacza to położenie nacisku na zapewnienie optymalnych warunków do samodzielnego, ale pod kierunkiem nauczyciela, zdobywania wiedzy. Dlatego też środki dydaktyczne jak i tez cała struktura szkoły powinna być dostosowane do samodzielnego uczenia się1. Obecnie w szkole coraz częściej uczniowie zadają pytanie, jak nabyte wiadomości i umiejętności można wykorzystać.
W ramach realizacji rozszerzonego programu nauczania z informatyki w latach szkolnych 1999/2000 do 2001/2002 podjęto działania mające na celu sprostanie nowym wymogom. Uczniowie w czasie pierwszego i drugiego roku realizacji programu nauczania nabywali wiedzę i umiejętności w zakresie obsługi systemów informacyjnych, podstaw algorytmiki, jak i też wykorzystania praktycznego programów narzędziowych i biurowych. Postępy w nauce kontrolowano poprzez przeprowadzenie testów i sprawdzianów teoretyczno - praktycznych. Otrzymane wyniki świadczą o tym, że uczniowie nabyli wiedzę i umiejętności w zakresie zróżnicowanym, od poziomu podstawowego do bardzo wysokiego, nie stwierdzono przypadków osiągnięcia umiejętności poniżej poziomu podstawowego. W trzecim roku nauki uczniowie poznawali zasady budowy sieci i ich praktycznego zastosowania jak i też zasady tworzenia złożonych algorytmów wraz z technikami rozwiązywania postawionych zadań na poziomie średnim i zawansowanym. Uczniowie rozwijali swoje umiejętności programistyczne stosując zawansowane techniki programistyczne, realizując swoje indywidualne zainteresowania.
Na podstawie otrzymanych wyników z przeprowadzonych badań pedagogicznych ustalono, że wielu uczniów do zajęć związanych z algorytmami i programowaniem odnosi się z niechęcią a nawet z wrogością, uważając, że w ich przypadku jest to zbędna wiedza, której nie będą korzystać. Przyczyną takiego stanu rzeczy były trudności w rozwiązywaniu postawionych problemów. Rozwiązanie tych było związane z posiadaniem szerokiej wiedzy i umiejętności z zakresu nauk ścisłych i przyrodniczych.
Po ustaleniu przyczyn powstających trudności w klasie z rozszerzoną informatyką zwrócono szczególna uwagę na dobór realizowanych zadań. Zakres i rodzaj dobierano w ten sposób, aby wzmocnić indywidualne umiejętności ucznia z zakresu nauk ścisłych i przyrodniczych, pozwalając na realizacje indywidualnych projektów. Działania te były realizowane w ten sposób, aby każdy z uczniów nabył wiedzę i umiejętności w zakresie określonym przez podstawę programową z jednoczesnym umożliwieniem rozwoju indywidualnych uzdolnień.
Celem wzmocnienia tego procesu nastąpiło nawiązanie współpracy pomiędzy nauczycielami poszczególnych przedmiotów a uczącym informatyki. Z pełnym sukcesem. Taka procedura postępowania przyczyniła się do napisania przez uczniów kilku programów dydaktycznych, sukcesów w konkursach ogólnopolskich jak i też podniosła zakres ich wiedzy i umiejętności z innych przedmiotów. Działanie te miały na celu podjęcie próby adaptacji procesu nauczania do ery multimediów, co jest w pełni zgodne z obecnie obowiązującymi standardami.
Tomasz Goban Klas stwierdza: wyzwanie to polega nie na formalnym wprowadzeniu komputerów i Internetu w szkolne mury, lecz na takim doskonaleniu samego procesu dydaktycznego, aby uwzględnił zachodzące zmiany2. Szkoła winna być forpocztą nowych technik komunikowania. Wokół szkoły zmieniło się wiele. Zmieniła się przede wszystkim młodzież. Nie jest to już pokolenie typograficzne przyzwyczajone do długotrwałej lektury i długich wykładów. Jest to pokolenie typu screen generation, wychowane na telewizji, wideoklipach, filmach akcji, krótkich serwisach wiadomości. Pojęcia abstrakcyjne są dla nich trudne do zrozumienia, jeśli nie zostaną przedstawione w formie modeli i obrazów. Rzecz wyjaśnia Krzysztofek (1999 s.11): pokolenia wychowane na mediach wizualnych maja inna strukturę percepcji (..) mają skrócony zakres skupienia uwagi(...) co ma poważne konsekwencje w procesie edukacyjnym, 45 minut dla ucznia to w większości czas stracony3.
Wprowadzając ucznia w świat multimediów uwzględniono stwierdzenia zawarte powyżej. Dlatego też przy doborze zadań kierowano się zasadą, że ćwiczenia te winny być zróżnicowane dla poszczególnych grup w zależności od ich indywidualnych zainteresowań i uzdolnień. Już św. Tomasz z Akwinu wskazywał Quidquid reciptur per modum recipientis recipitur ("Cokolwiek jest otrzymywane jest otrzymywane na sposób otrzymującego").
OPIS PRZYPADKU EDUKACYJNEGO
1. Identyfikacja problemu
Obecnie w szkole coraz częściej uczniowie zadają pytanie jak nabyte wiadomości i umiejętności można wykorzystać. Na lekcjach informatyki uczy się jak tworzyć algorytmy i programy dla rozwiązywania postawionych zadań. Wielu uczniów do tej części zajęć odnosi się z wielką niechęcią. Uważając, że w ich przypadku jest to zbędna wiedza, której nie wykorzystają. Przyczyną takiego stanu jest rozwiązywanie zadań z zakresu matematyki. Przyjęcie takiego schematu postępowania powoduje, że część uczniów z trudem rozumie treść postawionego zadania i ma duże trudności z jego rozwiązaniem.
W oparciu o metodę wywiadu i sondażu diagnostycznego przystąpiono do ustalania zakresu problemu.
Problem objawił się:
- uzyskiwaniem przez grupę uczniów ocen poniżej średniej klasowej
- brakiem aktywności na lekcjach
- unikaniem odpowiedzi
- zgłaszaniem nieprzygotowania do lekcji
- wyrażaniem niechęci do realizacji ćwiczeń z programowania
- innymi działaniami związanymi z cechami osobowymi ucznia
2. GENEZA I DYNAMIKA PROBLEMU
Problem powstał na skutek:
- trudności w zrozumieniu zadań przedstawianych do realizacji
- obniżania poziomu wymagań, które wywoływały protesty uczniów uzdolnionych w kierunku nauk ścisłych i przyrodniczych
- porażek uczniów powstałych w czasie tworzenia programów
- braku motywacji do nauki
- innych przyczyn związanych z cechami osobowymi ucznia
Problem ten pojawił się na początku procesu nauczania w klasie pierwszej.
3. ZNACZENIE PROBLEMU
Brak akceptacji ze strony uczniów nabywania wiedzy w zakresie algorytmiki wpływa negatywnie na proces nauczania, co w przyszłości może stać się przyczyną trudności w podjęciu studiów na kierunkach związanych z informatyką. Uniemożliwi to praktycznie zdawanie z przedmiotu informatyka egzaminu maturalnego.
4. PROGNOZA
Prognoza negatywna w przypadku zaniechania działań:
Uczniowie, którym algorytmika i programowanie będzie sprawiać duże trudności, poszczególnych programów nauczą się na pamięć. Na poszczególnych zajęciach cele lekcji nie będą osiągane.
Prognoza pozytywna - stan, który spodziewam się osiągnąć po wdrożeniu oddziaływań:
Po wdrożeniu oddziaływań nastąpi w grupie zwiększenie zainteresowania nauką programowania. Uczniowie będą przekonani o konieczności poznawania nowych technik programistycznych. Prace uczniów zostaną wykorzystane do celów edukacyjnych.
5. PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ
Cele:
1. Uzyskanie umiejętności programowania przez całą grupę na poziomie co najmniej podstawowym.
2. Nabycie przez uczniów umiejętności w zakresie konstruowania algorytmów
3.Nabycie przez uczniów umiejętności wskazywania różnic w stopniach abstrakcji formułowania algorytmów w poszczególnych językach programowania
4. Poznanie przez uczniów zasad obowiązujących pracy w grupie
5. Rozszerzenie wiedzy i umiejętności przez uczniów w stosowaniu technik informatycznych dla realizacji zdań w życiu codziennym.
Zadania:
1. Przeprowadzenie badań diagnozujących problem;
2. Opracowanie planu zadań mających na celu opracowanie wspólnie z uczniami programów edukacyjno - informacyjnych;
3. Wskazanie zasad obowiązujących przy tworzeniu aplikacji;
4.Prowadzenie zajęć dodatkowych dla młodzieży zainteresowanej programowaniem
5. Przygotowanie uczniów uzdolnionych do uczestnictwa w konkursach
6. PLAN ODDZIAŁYWAŃ
Zadanie |
Termin realizacji |
Uwagi |
- przeprowadzenie badań diagnozujących problem. |
wrzesień listopad styczeń |
Badania przeprowadzono stosując różne metody i techniki badań pedagogicznych |
opracowanie planu zadań mających na celu podniesienie poziomu wiedzy uczniów z programowania i informatyki |
wrzesień |
|
zapewnienie uczniom dostępu do komputera po zajęciach obowiązkowych |
w trakcie roku szkolnego |
|
opieka nad realizacją zadań konkursowych |
w trakcie roku szkolnego |
|
opracowywanie ćwiczeń i zadań zakresu programowania i algorytmiki |
od listopada |
|
7. WDRAŻANIE ODDZIAŁYWAŃ
Po rozpoznaniu zakresu i rodzaju problemu jak i też ustaleniu poziomu wiedzy i zakresu zainteresowań uczniów w grupie przeprowadzono dla wszystkich zajęcia lekcyjne z programowania i konstrukcji algorytmów. Realizując zaplanowany program dobierano zestawy ćwiczeń w ten sposób, aby umożliwić uczniom pozyskanie wiadomości i umiejętności w zakresie umożliwiającym opracowanie samodzielnie aplikacji o wcześniej określonej tematyce. W trakcie prowadzenia ćwiczeń zwracano uwagę, aby uczniowie aktywnie pracowali z komputerem. Jednocześnie na bieżąco przeprowadzano kontrolę, w jakim stopniu uczeń nabył wiedzę i umiejętności w zakresie programowania. Uczniowie, którzy wyrażali zainteresowanie programowaniem w stopniu rozszerzonym, przystąpili do realizacji swoich programów. Programy były tworzone przy aktywnym uczestnictwie nauczyciela informatyki w zakresie konsultacji założeń projektowych.
8. EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ
Założone cele edukacyjno wychowawcze zostały osiągnięte. Uczniowie w czasie nauki nabyli wiadomości i umiejętności w zakresie programowania i samodzielnego opracowywania aplikacji. W trakcie zajęć lekcyjnych i poza lekcyjnych uczniowie skonstruowali programy, które mają praktyczne zastosowanie.
PRZYPISY:
1. Eugeniusz Kameduła Edukacja i media w zreformowanej szkole Media w Edukacji Szkolnej III Międzynarodowa Konferencja 2. Tomasz Goban Klas, Szkoła w erze cyfrowej czyli poza lekcję, książkę i kredę. Konferencja Międzynarodowa Poznań 2000.
3. K. Krzysztofek,.: Od logosfery do piktosfery. Czy ikonizacja języka W.: Słowo w kulturze mediów Białystok 1999, IFP Uniwersytet w Białymstoku
Opracowanie: mgr inż. Waldemar Lupa
IV LO im. H. Sienkiewicza