NARWIAŃSKI PARK NARODOWY
1. Informacje ogólne
- został utworzony na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca
1996 roku; jest jednym z najmłodszych parków
- patrząc od największych do najmniejszych obszarowo parków zajmuje 16. miejsce pod względem wielkości powierzchni wśród parków- ma 6 810 ha (głównie woda), a 15 408 ha stanowi otulina; wcześniej ten obszar zajmował Narwiański Park Krajobrazowy
- ma II kategorię IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural
Resources); Ojcowski i Wigierski mają V, reszta ma też II
2. Położenie
- jest położony w północno-wschodniej części Polski, w województwie podlaskim
- swoim zasięgiem park obejmuje bagienną Dolinę Górnej Narwi, jedną z ostatnich w Europie aktywnych, regularnie zalewanych dolin rzecznych; od miasta Rzędziany do Suraża
3. Historia geologiczna
- rzeźba terenu parku ukształtowała się podczas zlodowacenia środkowopolskiego (czyli ok. 200 000 lat temu)
- wytopienie się największych brył dało początek dzisiejszej dolinie Narwi
- zabagnienie doliny nastąpiło po zmianie koryta meandrującego na wielokorytowe, na przełomie okresu atlantyckiego i subborealnego (ok. 4 5000 lat temu)
- tereny podmokłe, bagienne itp. stanowią ponad 90% powierzchni parku
- obecna dolina rzeki ma od 300 m do 3 km szerokości
- w średniowieczu krajobraz Narwi został zamieniony w użytkowane łąki
4. Dlaczego został założony?
- najważniejszym walorem założenia jest niepowtarzalny charakter Narwi, która została zakwalifikowana do systemu rzek anastomozujących (o systemie rzeki wielokorytowej), unikalnej w Europie
- warunki przyrodnicze Doliny Górnej Narwi spowodowały wytworzenie się układu bardzo różnorodnych środowisk: wodnych, wodno-lądowych, lądowo-bagiennych i lądowych
- Narew na odcinku od Suraża do Rzędzian stanowi do dziś doskonały przykład zachowanej w naturalnym, niezmienionym stanie rzeki płynącej jednocześnie kilkoma korytami
- długość Narwi w granicach parku ma 48 km i jest 2 razy dłuższa od długości doliny
6. Rośliny
- szczególne w NPN jest to, że przenikają się ekosystemy lądowe z ekosystemami
wodnymi
- w wielu miejscach doliny jest poprzeczna strefowość zbiorowisk roślinnych: zb. wodne,
immersyjne, emeryjne, olszyny bagienne
- przeważną część parku zajmuje roślinność bagienna: zbiorowiska wielkoturzycowe,
zbiorowiska szuwarowe (szczególnie szuwary turzycy sztywnej)
- na obrzeżach doliny występują: zbiorowiska łąk, zakrzaczenia wierzbowe, lasy olszowe
- w dolinie lokalnie występują: murawy bliźniczkowe, murawy kserotermiczne (rośliny
wykształcające się na terenach o bardzo silnym nasłonecznieniu), zbiorowiska turzycowo-mszyste
- flora roślin naczyniowych liczy ok. 500 gatunków
- ponad 20 gatunków jest chronionych, rzadkich i zagrożonych
- 128 pomników przyrody - 125 drzew, 2 głazy narzutowe i 1 zlepieniec
- gatunki objęte ochroną całkowitą to: widłak jałowcowaty, widłak goździsty, goździk pyszny,
rosiczka okrągłolistna, goryczka wąskolistna, wielosił błękitny, mieczyk dachówkowaty, kosaciec
syberyjski, stoplamek krwisty, stoplamek plamisty, stoplamek szerokolistny, grążel żółty, grzybień biały
- gatunki objęte ochroną częściową: centuria zwyczajna, miodownik melisowaty, kopytnik pospolity,
porzeczka czarna, kruszyna pospolita, pierwiosnka lekarska, bobrek trójlistkowy, kalina koralowa, kocanki piaskowe, konwalia majowa, goździk kropkowany
7. Fauna - na terenie doliny występuje wiele gatunków zagrożonych w skali światowej, europejskiej lub znajdujących się w wykazie Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt
8. Ssaki
- na terenie parku jest ok. 40 gatunków ssaków
- dość szeroka dolina rzeczna jest ważnym szlakiem dla biebrzańskiej populacji łosia
- ssaki kopytne reprezentują: dzik, sarna, jeleń, łoś (gat. zagrożony)
- ssaki drobne: kret, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, nornica ruda, karczownik, nornik północny, nornik bury, nornik zwyczajny, mysz domowa, szczur wędrowny, badylarka, mysz polna i mysz zaroślowa
- gryzonie nadrzewne: wiewiórka pospolita
- gryzonie nadwodne: bóbr europejski (duża liczebność) i piżmak
- ssaki drapieżne: lis, jenot, borsuk, wydra, kuna leśna, kuna domowa, tchórz zwyczajny, gronostaj, norka amerykańska, łasica łaska
- nietoperze: gacek brunatny i nocek rudy
9. Ptaki
- na terenie NPN stwierdzono 203 gatunki ptaków, z czego 154 to gatunki lęgowe a pozostałe są spotykane na przelotach w trakcie wędrówek (lata badań 1979-2000); liczba wyraźnie się zmniejsza
- o odmienności ornitofauny narwiańskiej w porównaniu z innymi obszarami bagiennymi świadczy występowanie rokitniczek, potrzos, brzęczek, trzcinniczek, krzyżówek stanowiących 60% ornitofauny
- charakterystyczne dla doliny ptaki są związane z szuwarami bagiennymi: błotniak stawowy (symbol NPN), rybitwa czarna, kropiatka, zielonka, bąk
10. Płazy i gady
- w dolinie Narwi odnotowano łącznie 13 gatunków płazów (żaba trawna, moczarowa,
jeziorowa, wodna i śmieszka; ropucha szara, zielona i paskówka; rzekotka drzewna, grzebiuszka
ziemna, kumak nizinny, traszka zwyczajna i grzebieniasta)
- i 3 gatunki gadów (jaszczurki zwinka i żyworodna oraz zaskroniec zwyczajny)
- wszystkie są objęte ochroną prawną
11. Ryby
- dogodne warunki: starorzecza przepływowe (jezioro leżące na dnie doliny rzecznej), rozlewiska,
bogata sieć koryt rzecznych z urozmaiconą szatą roślinną znalazły dla siebie 22 gatunki ryb (płoć, okoń, szczupak, jaź, krąp, słonecznica, lin, karaś, boleń, ciernik, jazgarz, jelec, kiełb, leszcz, miętus, sum i wzdręga) i 1 gatunek minoga
- ochroną gatunkową są objęte: minóg ukraiński, koza, piskorz, różanka i śliz
12. Bezkręgowce
- występuje 150 gatunków pająków, co stanowi 19% ogólnej liczby pająków w Polsce
- grupa motyli dziennych składa się z 40 gatunków; wchodzą w nie cenne gatunki ze
względu na występowanie w określonych siedliskach jak również 3 gatunki objęte
ochroną prawną
- 16 gatunków komarów
- 24 gatunki ważek
- 34 gatunki skorupiaków planktonowych
- 4 gatunki skorupiaków bentosowych
13. Turystyka
- jest najrzadziej odwiedzanym z parków, tylko 3 tys. turystów w ciągu roku, cały czas rośnie
- szlaki:
pieszy - łącznie ok. 248 km; żółty, czerwony, zielony, niebieski
rowerowy - łącznie ok. 360 km; żółty, czerwony, zielony, niebieski
- 4 trasy łączące punkty spoza NPN: Białowieski i Biebrzański
wodny - razem 55 km; płynąc nimi można podziwiać panoramę oraz miasta