Łączniki- aparatu służące do otwierania i zamykania obwodów prądowych. Dzielimy na:
-ręczne
-samoczynne(załączniki ręczne, wyłączniki samoczynne)
Łączniki samoczynne:
- wyłączniki instalacyjne
- wyłączniki zwarciowe:
~napęd
~zamek
~poprzeczka izolacyjna
~urządzenia wyzwalające:
-elektromagnetyczne
-termobimetalowe
Zasada działania wyzwalacza elektromagnetycznego:
Przy przepływie prądu zwarciowego rdzeń elektromagnesu jest wciągany w głąb cewki, co powoduje zwolnienie zapadki zamka i otwarcie zestyku wyłącznika. Działanie jest praktycznie bezzwłoczne.
Budowa wyzwalacza elektromagnetycznego:
-zestyk
-sprężynka
-zapadka zamka
-dźwignia zwalniająca zapadkę
-sprężyna utrzymująca dźwignię
-elektromagnes
Zasada działania wyzwalacza termobimetalowego:
Działa tym szybciej im większy prąd płynie przez element bimetalowy, dzięki czemu nadaje się on do zabezpieczeń przeciwprzeciążeniowych. Element bimetalowy może być nagrzewany bezpośrednio lub pośrednio za pomocą spiralki grzejnej nawiniętej na element bimetalowy.
Budowa wyzwalacza termobimetalowego:
-zestyk
-sprężyna wyłączająca zapadka
-element bimetalowy
Wyzwalacz a przekaźnik :
Różnica polega na tym, że wyzwalacze mają zestyki w obwodzie głównym i bezpośrednio wyłączają odbiorniki, a przekaźniki mają zestyki w obwodach sterowniczych wyłącznika i wyłączają odbiornik za pośrednictwem obwodu sterowniczego. Zestyki wyzwalaczy odpowiadają wymaganiom dla zestyków wyłączników, a zestyki przekaźników mają obciążalność prądową dostosowaną do natężeń prądów w obwodach sterowniczych. (2-10A).
Styczniki elektromagnetyczne:
Zestyk:
-zwierny (normalnie otwarty) ma zestyk główny utrzymywany w stanie załączenia przez siłę przyciągania elektromagnesu
-rozwierny (normalnie zamknięty) siła utrzymuje zestyk główny w stanie rozwartym.
Zasada działania:
Zestyki stycznika przechodzą do stanuwymuszonego po podaniu napięcia na cewkę elektromagnesu na skutek czego zwora ze stykami ruchomymi jest przyciągana do rdzenia. Przyciągnięcie zwory powoduje zamknięcie zestyków normalnie otwartych, a odwrotnie zestyków normalnie zamkniętych. Zestyki główne otacza się komorami przyspieszają gaszenie łuku elektrycznego. Zestyki pomocnicze są wykorzystywane do podtrzymania cewki sygnalizacji i różnych czynności pomocniczych w obwodach automatyk
Zakłócenia i nienormalne stany pracy:
Najczęściej występujące stany zakłóceniowe to:
~ przetężenia- można podzielić je na:
-prądy zwarcia (przy zwarciu muszą być zabezpieczone wszystkie odbiorniki jak i sieć).
Przyczyny zwarcia: przebicie lub uszkodzenie izolacji, przypadkowe połączenie 2 obwodów fazowych w następstwie tego płyną prądy bardzo duże i zasilanie natychmiast się wyłącza. Musimy zastosować elementy działające bezzwłocznie tzn. wyzwalacze, przekaźniki elektromagnetyczne, bezpieczniki topikowe.
-prądy przeciążeniowe (stan w którym silnik pobiera z sieci prąd większy od prądu znamionowego)
przyczyny przeciążenia: zbyt duży moment oporowy jaki stawia silnikowi napędzona maszyna, stosujemy łączniki wyposażone w wyzwalacze lub termobimetolowe.
~ przepięcia - to stan kiedy w obwodzie elektrycznym występuje napięcie większe od najwyższej dopuszczalnej wartości napięcia roboczego:
-zewnętrzne
-wewnętrzne
Rodzaje zabezpieczeń:
nadmiarowo-prądowe (działają przy przekroczeniu nastawionej wartości prądu)
-przeciążeniowe (chronią przed przekroczeniem dopuszczalnej temperatury chronionego urządzenia)
-zwarciowe (chronią przed skutkami zwarć)
nadmiarowo - napięciowe
podnapięciowe (działają po obniżeniu się napięcia)
temperaturowe
Zabezpieczenie instalacji odbiorczych:
Mają na celu:
zabezpieczenie sieci zasilającej od zwarć w instalacji odbiorczej
zabezpieczenie przewodów instalacji przed przeciążeniem
zabezpieczenie odbiorników przed przeciążeniem (dotyczy odbiorników silnikowych)
Instalacje z odbiornikami oświetleniowymi i grzejnymi:
Wymagają zastosowania zabezpieczeń sieci zasilającej od skutków zwarć w instalacji odbiorczej i zabezpieczenie przewodów przed przeciążeniem. Realizuje się je za pomocą bezpieczników topikowych.
Warunki doboru zabezpieczeń:
Ochrona przeciwporażeniowa:
Dotyk pośredni- zetknięcie się z elementami metalowymi urządzeń które w normalnych warunkach pracy nie znajdują się pod napięciem a znalazły się pod napięciem w skutek uruchomienia izolacji urządzenia. Jest to inaczej nazywana ochrona dodatkowa.
Ochrona:
-samoczynne wyłączenie zasilania
-stosowanie izolacji ochronnej
-separacja odbiorników
Dotyk bezpośredni- zetknięcie się z elementami które znajdują się pod napięciem w normalnych warunkach pracy (przewód elektryczny prze który płynie prąd).
Ochrona:
-izolacja robocza
-obudowy
-osłony
-ogrodzenia.