11. Systemy pieniężne świata w XIX i XX wieku.
- 1803 r. Francja usankcjonowała prawnie system bimetalistyczny: złoto i srebro pełniły równoległe funkcje pieniądza (stosunek wartości 1:15,5)
- 1816 r. analogiczny system wprowadza Holandia
- 1816 r. Anglia wprowadza wyłącznie złoty pieniądz
- monety srebrne znajdowały się w obiegu, ale spełniały rolę jedynie pieniądza zdawkowego, zdawkowego transakcjach międzynarodowych posługiwano się monetą złotą
- złoto spełniało wszystkie podstawowe funkcje pieniądza
- I poł. XIX wieku dwa typy systemów monetarnych:
- angielski => oparty na pieniądzu złotym
- francuski => na pieniądzu złotym i srebrnym
- 1839 - 43 r. reforma pieniężna, bimetalizm chciano wprowadzić w Rosji, wprowadzono w Szwajcarii (1850) i Belgii (1852)
- 1835 r. w Indiach wprowadzono pieniądz srebrny, co zapoczątkowało eksport srebra do Indii - podniosło to czasowo wartość srebra w stosunku do złota
- powodem trzymania się systemu bimetalistycznego był szybki rozwój gospodarczy i duże zapotrzebowanie na środki pieniężne (kruszców było mało, ale srebra wydobywano więcej niż złota)
- w połowie XIX wieku wzrasta wydobycie metali szlachetnych - odkryto złoża złota w Kalifornii (1848) i Australii (1851)
- 1865 Unia Monetarna - Francja, Belgia, Włochy i Szwajcaria - ujednolicenie systemu bimetalistycznego (złoto do srebra jak 1:15,5 we wszystkich krajach unii)
- 1865 - 75 r. podwaja się wydobycie srebra (teraz złoto do srebra jak 1:40), złotą walutę wycofano z obiegu i zaczęto gromadzić poza obrotem gospodarczym (nie wpłacano do instytucji kredytowych - „tezauryzowano”), kraje o systemie bimetalistycznym zostały pozbawione złota.
- lata 70-te XIX wieku - w większości państw wprowadzono walutę złotą
- 1871 - 73 r. w Niemczech proklamowano walutę złotą, w 1872 - 75 złoty monometalizm wprowadza Dania, Szwecja i Norwegia - Skandynawska Unia Monetarna, 1874 - 75 złoty pieniądz wprowadza Francja, Włochy i Holandia, 1879 r. Austria.
- najpóźniej złota waluta wprowadzona w Stanach Zjednoczonych w 1900 r.
- wprowadzenie złotej monety dało przewagę gospodarczą państwom, w których zapas tego kruszcu był największy (np. Anglia)
- w XIX wieku niezbędna była duża ilość pieniędzy na pokrycie wszelkich transakcji, kruszców szlachetnych nie wystarczało a ciągłe używanie złotych monet niszczyło je. Coraz większej popularności nabierały banknoty (Anglia już w XVII wieku) - były to pokwitowania, wydawane przez bankierów, na zdeponowaną u nich ilość kruszcu lub pieniądza kruszcowego. Banknotami kupcy mogli regulować swoje należności.
- banknoty stały się prawnym środkiem płatniczym, zastąpiły w obiegu pieniądz kruszcowy
- do emisji banknotów niezbędne było pokrycie w złocie
- na skutek dużych wydatków w czasie wojen powiększono rozmiary emisji bez zabezpieczenia w złocie co w wielu państwach w XX wieku doprowadziło do zawieszenia wymienialności banknotów na kruszec i przekształciło je w pieniądz papierowy