17 - SKALA I - E ROTTERA, Psychologia osobowości (ćwiczenia)


BADANIE POCZUCIA UMIEJSCOWIENIA KONTROLI:

SKALA I - E ROTTERA,

PODSTAWY TEORETYCZNE

Punktem wyjścia dla wypracowania pojęcia poczucia lokalizacji (umiejscowienia) kontroli były analizy dotyczące obiektywnych i subiektywnych zależności między zachowaniem człowieka a następującymi po nim wzmocnieniami. Oczekiwanie związku między zachowaniem a wzmocnieniem zależeć będzie od stopnia w jakim nagrody i kary uwarunkowane są instrumentalnymi czynnościami człowieka. W pewnych sytuacjach wzmocnienia są zależne od zachowania się człowieka, a w innych będą zależały od czegoś co jest poza jego kontrolą. Sytuację można by więc rozmieścić na kontinuum, gdzie człowiek może sprawować pełną kontrolę nad wzmocnieniami, gdzie rezultaty działania zależą od jego sprawności w dążeniu do celu, do takich sytuacji gdzie nie ma on żadnego wpływu na wzmocnienia, gdzie rezultaty zależą od czynników losowych, od innych ludzi czy od jeszcze innych czynników zewnętrznych.

Dla przewidywania zachowania się człowieka ważne są jednak nie tyle obiektywne cechy sytuacji, ile sposób w jaki człowiek ją spostrzega, jakie nadaje jej znaczenie. Subiektywne przekonanie o kontroli wzmocnień może determinować wzmacniające właściwości rezultatów działania. Jeżeli, na przykład, ktoś jest przekonany, że ma niewielki wpływ na to jakie kary i nagrody go spotykają, nie będzie też miał motywacji do zmiany swojego zachowania, by tym sposobem próbować wpływać na prawdopodobieństwo osiągnięcia celu. Natomiast przy spostrzeganiu przyczynowego związku między własnym zachowaniem a wzmocnieniem, wzmocnienie będzie wywoływać oczekiwanie, że i później wystąpi ono także po takim samym zachowaniu, co będzie motywować do podejmowania działań instrumentalnych.

W toku rozwoju w rezultacie powtarzających się doświadczeń w rozmaitych sytuacjach, człowiek wyrabia sobie zgeneralizowane oczekiwanie dotyczące przyczynowych związków między zachowaniem i jego konsekwencjami - wzmocnieniami - w różnych sytuacjach.

Trwałe i zgeneralizowane oczekiwanie dotyczące lokalizacji kontroli wzmocnień jest indywidualną właściwością człowieka i można je traktować jako wymiar osobowości, jako kontinuum od zgeneralizowanego poczucia kontroli zewnętrznej (external locus of control) do zgeneralizowane poczucia kontroli wewnętrznej (internal locus of control).

Człowiek o poczuciu wewnętrznej kontroli to ktoś, kto w określonej sytuacji czy klasie sytuacji sądzi, że to, co się zdarzyło, zdarza czy zdarzy się jest bezpośrednio związane z tym jak on postępował, postępuje czy postąpi w tych sytuacjach. Bez względu na to czy zdarza mu się dobrego czy złego to jednakowo czuje się za to odpowiedzialny, upatrując przyczyn w swoich dostatecznych czy niedostatecznych staraniach.

Człowiek o poczuciu kontroli zewnętrznej sądzi, że to, co mu się zdarza w pewnych sytuacjach jest niezależne od tego, co on robi w tych sytuacjach. Z przekonaniem o kontroli zewnętrznej ściśle wiąże się pogląd, że angażowanie się w jakieś działania nie ma większego sensu, ponieważ to, co się zdarza nie zależy od tych działań. W kontroli zewnętrznej zawarty jest też brak zaufania w swe możliwości kontrolowania tego, co się dzieje w określonych sytuacjach.

SKALA I - E ROTTERA

Skala ta przeznaczona jest do pomiaru zgeneralizowanych oczekiwań podmiotu co do istnienia związku między własnym zachowaniem podmiotu a wzmocnieniami, które otrzymuje. Zdaniem Rottera istnieje osobowościowe kontinuum rozciągające się od wiary, że wzmocnienia, które podmiot otrzymuje są niezależne od jego własnego zachowania lecz zależą jedynie od szczęścia, przypadku od woli osób obdarzonych władzą lub też są nieprzewidywalne, gdyż ma na nie wpływ zbyt wielka liczba różnych czynników (External locus of control) do wiary, że wzmocnienia te zależne są od własnego zachowania podmiotu (Internal locus of control). Skala I - E służy do pomiaru położenia na tym właśnie kontinuum.

Ostateczna wersja skali I - E składa się z 23 pozycji diagnostycznych i 6 - ciu pozycji niediagnostycznych dodanych po to, by mniej jasnym uczynić cel badania. Pozycje diagnostyczne dotyczą rozmaitych sfer życia człowieka: aktywności politycznej, doświadczeń szkolnych i studenckich, sfery kontaktów emocjonalnych z otoczeniem, doświadczeń zawodowych, ogólnych poglądów na świat i życie.

POCZUCIE KONTROLI A SAMOOCENA

POCZUCIE KONTROLI A AKTYWNOŚĆ I SAMODZIELNOŚĆ

Poczucie kontroli wewnętrznej i związana z tym wiara w swoje możliwości wpływania na bieg zdarzeń pozwalają na bardziej samodzielne i aktywne i często skuteczniejsze działanie, zwłaszcza w sprawach ważnych dla jednostki. Osoby o wewnętrznym LOC:

POCZUCIE KONTROLI A MOTYWACJA OSIĄGNIĘĆ

POCZUCIE KONTROLI A PRZYSTOSOWANIE

SKAL I - E W PRACY XYMENY GLISZCZYŃSKIEJ

Skala I-E w pracy przeznaczona jest do pomiaru dwóch aspektów poczucia kontroli - zgeneralizowanego i sytuacyjnego. 12 pozycji (1, 2, 6, 11, 12, 16, 17, 18, 20, 22, 23, 25), wyrażających zgeneralizowane poczucia kontroli, dotyczy twierdzeń o charakterze filozoficznej refleksji, natomiast pozostałe pozycje dotyczą poczucia kontroli w sytuacji pracy.

LITERATURA:

  1. Drwal, R., Ł. (1978). Poczucie kontroli jako wymiar osobowości - podstawy teoretyczne, techniki badawcze i wyniki badań, W: L. Wołoszynowi (red.), Materiały do nauczania psychologii, (s. 307 - 346), Warszawa: PWN.

  2. Karyłowski, J. Skala I - E Rottera. Niepublikowany maszynopis PTP PTP

  3. Grochowska, A (1993). Wybrane metody badania poczucia winy, poczucia kontroli, poczucia sensu życia, sympatii, empatii, W: S. Siek (red.). Wybrane metody badania osobowości. (s. 423 - 465). Warszawa: ATK.

  4. Gliszczyńska, X. (1990). Skala I - E w pracy. Technika pomiaru poczucia kontroli w sytuacji pracy - podręcznik. Warszawa: PTP PTP.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
17 - SKALA I - E ROTTERA, WSFiZ, V, Psychologia osobowości, ćwiczenia
Temat1Metodygromadzeniadanych, Psychologia Osobowości - ćwiczenia
Temat3cdnepq-rneo, Psychologia Osobowości - ćwiczenia
Metody zbierania danych w psychologii osobowości, WSFiZ, V, Psychologia osobowości, ćwiczenia
KNS - Kwestionariusz Nadziei na Sukces, Psychologia osobowości (ćwiczenia)
Sylabus-psychologia osobowościWSFiZ, Psychologia Osobowości - ćwiczenia
Metody gromadzenia danych, WSFiZ - Psychologia, V semestr, Psychologia Osobowości - ćwiczenia
Temat4bigfive, Psychologia Osobowości - ćwiczenia
Temat2EPQ-R, Psychologia Osobowości - ćwiczenia
CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH CZYNNIKÓW WG. CATTELLA, WSFiZ - Psychologia, V semestr, Psychologia O
16PF - PODSTAWY TEORETYCZNE I ANALIZA WYNIKÓW, Psychologia osobowości (ćwiczenia)
KWESTIONARIUSZ NADZIEI PODSTAWOWEJ, Psychologia osobowości (ćwiczenia)
Temat1Metodygromadzeniadanych, Psychologia Osobowości - ćwiczenia
Temat3cdnepq-rneo, Psychologia Osobowości - ćwiczenia

więcej podobnych podstron