Mnożnik - stosunek ostatecznej zmiany wielkości dochodu do pierwotnej zmiany wydatków, każde zwiększenie globalnego popytu powoduje zwiększenie produkcji i dochodów, a to z kolei zachęca do ponownego wzrostu wydatków: im więc większa jest skłonność do dalszego wydawania, tym mnożnik jest mniejszy, mnożnik jest równy odwrotności krańcowej skłonności do oszczędzania (KSO lub MPS), im więc jest większa krańcowa skłonność do oszczędzania to mnożnik jest mniejszy i odwrotnie.
Wielkość mnożnika zmniejszają podatki, oraz krańcowa skłonność do importu - KSI lub MPI, zmniejszają one również wielkość produkcji i dochodu w warunkach równowagi.
Krańcowa skłonność do importu informuje jak zmienia się wielkość importu pod wpływem zmiany dochodu, lub inaczej o ile wzrośnie import jeśli dochód wzrośnie o jednostkę.
Funkcja konsumpcyjna
C=Ca+MPC+Y
Zjawisko wypierania - zmniejszenie części inwestycji sektora prywatnego przez zwiększenie oprocentowania kredytów wywołane większej opłacalności udzielania pożyczki państwu (zakupienie obligacji)
CYKLICZNY ROZWÓJ GOSPODARKI
Cykle gospodarcze - aktywność gospodarcza przebiega w bardzo nierównomiernym rytmie, historia rozwoju gospodarki rynkowej, jest historią wzlotów i upadków, okresów boomów i okresów załamań, obrazuje to nieregularny układ, rocznych wskaźników realnego produktu brutto (PKB), który charakteryzuje się pewną cyklicznością, cykl jest to powracający, ale nie regularnym wahnięciem poziomu ogólnej działalności gospodarczej lub inaczej zestawem krótkoterminowych wahnięć w górę i w dół w ramach głównego długookresowego trendu.
Trend to przejaw długookresowej zmiany w górę lub w dół, jakiejś zmiennej ekonomicznej.
Problemy makroekonomiczne:
inflacja
bezrobocie
wzrost gospodarki
stabilizacja gospodarcza
Rodzaje trendów:
gospodarka stacjonarna
gospodarka wzrostowa
Klasyczny cykl gospodarczy składa się z 4 faz:
kryzys lub recesja - w zależności od skali spadku produkcji, ma miejsce kiedy następuje spadek ogólnej aktywności gospodarczej (szczególnie produkcji krajowej i zatrudnienia, oraz dochodu). Żeby można było ogłosić recesję, spadek dochodu narodowego brutto musi trwać 6-mcy i dłużej. Szczególnie ostra recesja ma miejsce, jeśli spadek występuje o więcej, niż 15%, wtedy mówimy że gospodarka weszła w fazę depresji. Charakterystyczny dla tej fazy jest spadek kursów papierów wartościowych, zahamowanie wzrostu cen, a nawet ich spadek, ograniczenie kredytów inwestycyjnych, zmuszanie podmiotów do spłaty istniejących zobowiązań, spadek ilości zamówień na urządzenia wytwórcze i rezygnowanie z kontraktów budowlanych.
depresja (zastój) - wraz z dnem koniunktury - ma to miejsce wtedy gdy dochód przestaje spadać, a bezrobocie wzrastać, marża i zyski gwałtownie spadają, występują trudności w sprzedaży produktów, małe i słabsze przedsiębiorstwa bankrutują, maksymalne ograniczenie kredytów przez banki komercyjne, inwestycje i konsumpcja osiągają swoje minimum (nigdy 0 bo zawsze trzeba realizować jakieś potrzeby)
ożywienie - gdy dochód narodowy zaczyna wzrastać, a bezrobocie spadać wtedy gospodarka wchodzi w fazę ożywienia, jak to się dzieje że przedsiębiorcy którzy przetrwali dokonują renowacji swojego kapitału - następuje wycofanie starych maszyn i urządzeń i zakup nowocześniejszych, bardziej ekonomicznych, rośnie produkcja, zatrudnienie i dochód, a spada bezrobocie. Zwiększają się zyski, banki komercyjne, które nagromadziły środki pieniężne szukają klientów obniżając stopy procentowe, tanie kredyty zachęcają przedsiębiorców do inwestowania, rosną kursy akcji i obligacji, ożywienie gospodarcze obejmuje coraz to nowe dziedziny życia gospodarczego. W ciągu 2-3 lat gospodarka osiąga nową fazę szczytowego rozwoju.
rozkwit - (szczyt) wysoki poziom wydatków inwestycyjnych, który doprowadza po pewnym czasie do wzrostu zdolności produkcyjnych, gospodarki. Inwestycje osiągają swój najwyższy poziom i przestają rosnąć. Koszty produkcji rosną, w wyniku wykorzystania gorszych urządzeń wytwórczych zatrudnienia pracowników o niższych kwalifikacjach, zwiększenia pracy w godzinach nadliczbowych. Następuje wzrost dochodów, powoduje wzrost skłonności do oszczędzania, a maleje skłonność do konsumpcji. Postępuje stopniowy wzrost kosztów produkcji w stosunku do wzrostu cen - koszty rosną szybciej niż ceny. Pod wpływem tego następuje wygasanie optymistycznych nastrojów wśród przedsiębiorców, gospodarka dochodzi do szczytu, a szczyt to sytuacja w której dochód brutto przestaje się podnosić a bezrobocie spadać. Można ogłosić go dopiero 6 m-cy po spadku.
Cykle różnią się od siebie, nie ma dwóch tych samych cykli. Wahania gospodarcze charakteryzują się różnym przebiegiem w czasie. W literaturze przedmiotu ze względu na czas i przyczyny wyróżnia się różne rodzaje cykli, do najbardziej znanych należy cykl Juglara, zwany także cyklem klasycznym, głównym lub handlowym. Cykl ten składa się z 4 faz dość równomiernie rozłożonych w czasie - kryzysu, depresji, ożywienia i rozkwitu, łącznie trwających od 6 do 10 lat. Występował w latach 1815-1940 a jego przyczyną były zmiany w technicznym wyposażeniu produkcji dokonujące się z pewną regularnością, po II-giej wojnie światowej na skutek interwencjonizmu państwowego nastąpiła deformacja cyklu polegająca na skróceniu okresu trwania cyklu do 3-4 lat, mniejszej amplitudzie wahań i zmianie charakteru wahań, to ostatnie odnosi się do zmian tempa wzrostu, które najczęściej pozostaje dodatnie, oraz odmiennej struktury fazowej, wyróżnia się najczęściej tylko 2 fazy wzrostu i załamania, lub inaczej recesji i ożywienia, a wypadają 2 skrajne fazy czyli depresji i rozkwitu.
Interwencjonizm państwowy - czynne, aktywne włączanie się państwa, w życie gospodarcze, mające na celu przeciwdziałać negatywnym skutkom cykliczności rozwoju, lub do nich nie dopuszczać, stabilizację wzrostu gospodarczego i pieniądza, przeciwdziałać inflacji i bezrobociu. Narzędzia jakie państwo ma w zakresie interwencji (polityka monetarna i fiskalna).
Cykle Kitchina (cykle krótsze) - należy do cykli mniejszych, liczy ok. 40 m-cy, cykle mniejsze są trudne do dokładnego zdefiniowania ze względu na fakt że przyczyną ich występowania są zmiany występujące w stanie zapasów czyli zmiany w kapitale obrotowym, wyodrębnienie cyklu mniejszego wymaga zatem konieczności wprowadzenia dokładnej ewidencji kapitału obrotowego.
Cykle Kondratiewa - wykrył prawidłowość występowania cykli 50- letnich, należących do cykli długich, opierając się na analizie podstawowych wskaźników gospodarczych, przyjął istnienie cyklów o przeciętnej długości trwania ok. 50 lat, przyczynami są: innowacje, sfera pieniądza - inflacja, deflacja, styl życia i ważne wydarzenia polityczne, dzieli się na 2 fazy: wcześniejszą wzrostu i stagnacji.