Podział zaimków według kryterium substytucyjności |
|||
ZAIMEK |
cześć mowy, którą zastępuje |
przykład |
kategorie fleksyjne |
rzeczowny |
rzeczownik |
kto, któż, ktoś, ktokolwiek, nikt |
(tylko on ma zróżnicowanie ze względu na rodzaj i liczbę) |
przymiotny |
przymiotnik |
który, któryż, którykolwiek, któryś, żaden |
|
liczebny |
liczebnik |
ile, ileż, ileś, ilekolwiek |
|
przysłowny |
przysłówek |
jak, jakże, jakoś, jakkolwiek |
nieodmienne |
Podział zaimków według kryterium deiktyczności |
|||
ZAIMKI |
przykład |
funkcja |
uwagi dodatkowe |
wskazujące |
to, tamto, ten, tamten, taki, tyle, tak, tam, tu |
wskazują osobę, rzecz, miejsce itp., które identyfikujemy dzięki ich bliskości, dzięki wskazującemu gestowi mówiącego lub dzięki temu, że zostały/są wymienione w zdaniu podrzędnym, wprowadzanym zaimkiem względnym |
|
pytajne |
kto, któż, co, cóż, który, któryż, jaki, jakiż, ile, ileż, jak, jakże, gdzie, gdzież, kiedy, kiedyż |
służą do tworzenia pytań; często występują na początku zdania lub w pytaniach zależnych |
często to samo słowo, zależnie od kontekstu, może pełnić funkcję zaimka pytajnego albo względnego, np. Daj mi to, co masz. (zaimek względny) Nie wiem, co masz. (zaimek pytajny) |
względne |
co, cokolwiek, który, którykolwiek, ile, ilekolwiek, gdzie, gdziekolwiek |
łączą zdanie nadrzędne z podrzędnym, jednak w odróżnieniu od spójników zajmują określoną pozycję w zdaniu podrzędnym (podmiotu, przydawki, orzeczenia) |
|
nieokreślone |
coś, cokolwiek, wszystko, nic, któryś, którykolwiek, każdy, żaden, ileś, gdzie, gdziekolwiek, wszędzie, nigdzie |
wskazują nieokreśloną osobę, rzecz, cechę, której mówiący nie chce lub nie umie nazwać |
zaimki nieokreślone zakończone na -kolwiek, mogą być też zaimkami względnymi, np. Daj mu cokolwiek, byle sobie poszedł. (zaimek nieokreślony) Cokolwiek mu dasz, będzie chciał więcej. (zaimek względny) |
dzierżawcze |
mój, twój, jego, swój |
wskazują na związek jakiejś osoby, rzeczy, sytuacji itp. z kimś lub z czymś |
|
osobowe |
ja, ty, on |
wskazują uczestników sytuacji komunikacyjnej |
wymienia się tu niekiedy leksemy pan, pani, państwo |
zwrotne |
się1 |
wskazuje, że wykonawca czynności sam jej podlega; funkcje wtórne:
|
oprócz formy kanonicznej, także: siebie, sobą, sobie |
|
się2 - zaimek nieokreślony |
|
|
Uwaga! się może być morfem czasownikowym. |