Pozytywizm prawniczy
Przeciwstawny prawu natury
a) U źródeł pozytywizmu. Pozytywizm wiążąc swe twierdzenia właśnie w
tymi naukami ( fizyka, chemia, biologia ) stawał się filozofią nie wierzącą w filozofię.
b) Założenia.
Pozytywizm prawniczy był dominującym w drugiej połowie XIX i początkach
XX w. kierunkiem w prawoznawstwie. Wyrastał na bazie pozytywistycznego typu myślenia, pozytywistycznej filozofii oraz w klimacie rehabilitowania państwa i systemu prawnego jako głównych narzędzi zapewniających stabilizację życia społecznego w ramach burżuazyjnego porządku społecznego i politycznego.
Doktryna pozytywizmu prawniczego skrystalizowała się w ogniu walki z koncepcjami prawnonaturalnymi. Ponieważ łatwo mogła być wykorzystana przez przeciwników kapitalizmu. Pozytywizm musiał więc odrzucić teorie prawa natury.
Pozytywizm wyrósł również jako negacja szkoły historycznej w prawoznawstwie. Odrzucał wszelkie rozważania historyczne na gruncie nauki prawa.
Za główne cechy pozytywizmu prawniczego należy przyjąć dogmatyzm i formalizm. Dogmatyzm przejawiał się w programowej apolityczności oraz w głoszeniu metafizycznego ahistoryzmu. Formalizm ciążył na idealistycznym traktowaniu pojęć prawnych i całego systemu prawa. Zarówno dogmatyzm, jak i formalizm określały pozytywistyczną definicję prawa oraz zadania nauki prawa. Wspólnym elementem koncepcji pozytywistycznych było to, że uważały one za prawo tylko ten zespół norm, które w tej lub innej formie stanowiła suwerenna organizacja państwowa. Traktowano przy tym jako sprawę akcydentalną to, czy w ten sposób ustanowione normy odpowiadają jakimś systemom norm moralnych, religijnych czy obyczajowych. W konkluzji stwierdzono, że głównym zadaniem prawoznawstwa jest opracowywanie podstawowych pojęć prawnych oraz analiza i systematyka prawa obowiązującego
( tzw. Prawa pozytywnego ). Pozytywizm rozwinął w prawoznawstwie metodę formalno - dogmatyczną ( logiczno - językową ), odrzucając jednocześnie programowo lub spychają na dalszy plan inne metody stosowane już uprzednio w prawoznawstwie, takie jak metoda socjologiczna, historyczna, prawnoporównawcza.
Pozytywizm prawniczy rozwijał się w dwóch nurtach: anglosaskim i kontynentalnym. Pozytywizm anglosaski należał do wcześniejszych, co było o tyle zrozumiałe, że właśnie w Anglii rozwój kapitalizmu był najbardziej zaawansowany, a potrzeba stabilizacji prawnej na gruncie systemu common law szczególnie pilna. Pozytywizm kontynentalny najbujniej rozwijał się w Niemczech, gdzie do sprawnego funkcjonowania państwa przywiązywano wyjątkowe znaczenie.
Pozytywizm prawniczy występuje jako określony kierunek w prawoznawstwie. To kierunek historyczny dominujący w 2 poł. XIX w. i na początku XX w., istniejący w skrajnej postaci normatywizmu, którego twórcą był Habo Helfer.
Jednakże kierunek pozytywizm prawniczy nie ukształtował się w postaci jednolitej doktryny.
Rozwinął się w dwóch wersjach:
anglosaskiej - John Austin, Herbert Hart
kontynentalnej (mocno zróżnicowanej) - Rudolf Jhering.