Rekreacja i aktywność fizyczna osób niepełnosprawnych jest ciężka ze względu na występowanie wielu przeszkód. Podstawą pracy z niepełnosprawnymi jest dobry kontakt. Mamy kilka grup:
niewidomi
niesłyszący
niepełnosprawni intelektualnie
niepełnosprawni ruchowo
Maja oni różne instytucje i różne dyscypliny
zrzeszenie chorych psychicznie
kobiety po mastektomii- kluby amazonek
po przeszczepach narządów
cukrzycy i z innych grup chorobowych
Definicje z zakresu kultury fizycznej ON
Zadania sportu ON
Zasady usprawniania sportu i turystyki ON
Akceptacja niepełnosprawności
Oferta turystyczna
Kody kultury fizycznej ON
Bariery w sporcie i turystyce ON
Likwidacja barier
LUDWIK GUTMAN- idea sportu w świecie musi pomóc odzyskać sprawność i ją poprawić
KULTURA FIZYCZNA- to wszelkie wartości, które wiążą się z fizyczną postacią i fizycznym funkcjonowaniem człowieka zarówno w jego własnym subiektywnym odczuciu jak i w obrazie społecznie zobiektywizowanym. Właściwości te odnoszą się do wyrabiania, budowy i postawy ciała, odporności, wydolności, sprawności, urody „mają one charakter dynamiczny i kształtują poglądy i postawy ludzkie sa więc cząstką światopoglądu i obyczaju.
WYCHOWANIE FIZYCZNE- zawiera świadomą działalność ukierunkowaną na wytworzenie właściwego zespołu postaw i nastawień, przekazywanie podstawowych wiadomości i na wdrążeniu do hartowania na bodzce środowiskowe i zdobywanie motorycznych sprawności, poprawę wydolności i postawy ciała, kategorie te wyznaczają zachowanie człowieka w stosunku do jego fizycznej postaci (Osiński, 1990). WF powinno wprowadzać w świat ludzi.
WYCHOWANIE FIZYCZNE SPECJALNE- dotyczy dzieci i młodzieży z różnymi odchyleniami od normy. W szkołach integracyjnych ale ten sam cel jest realizowany co w odniesieniu do dzieci zdrowych tylko że przy użyciu innych środków.
TURYSTYKA- forma aktywnego wypoczynku, realizowana przez wycieczki krótkotrwałe lub dłuższe, połączone z elementami poznawczymi i elementami sportu. Jest ona szczególnie zalecana dla ON.
w swych zadaniach rehabilitacja turystyczna zawiera elementy wysiłku fizycznego dostosowanego do indywidualnych możliwości inwalidy- turysty.
Cel- podnoszenie wiary we własne siły, wzbogacanie wiedzy o kraju i integracja ze społeczeństwem
REKREACJA FIZYCZNA- odmiana rekreacji , powiązana poza korzyściami zawodowymi i społecznymi dla odpoczynku, rozrywki i samodoskonalenia (Demel Hutmen 1970).
Rekreacja fizyczna ON odbiega w swych zależnościach i celach od powszechnie rozumianej. Ważną jej funkcją jest integracja ON ze środowiskiem, rozwija nowe zainteresowania, podnosi sprawność fizyczną. Polega ona na uprawianiu różnych dyscyplin sportu.
SPORT OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Stanowi wierne odbicie przyjętych w społeczeństwie różnych form rozgrywek i zawodów sportowych, zmodyfikowanych do możliwości inwalidów zakwalifikowanych do określonych grup i klas sportowych.
Celem jest aktywizacja w podnoszeniu sprawności, popularyzacja wsplzawodnictwa sportowego w ich środowisku, informowanie społeczeństwa o ich sprawności i możliwościach.
Sport może być:
-wyczynowy wynik sportowy
-rekreacyjny utrzymanie sprawności fizycznej i kondycji
cel:
-instrumentalny realizacja celów pozasportowych
-autoteliczny wartość sama w sobie
motywy:
SPORTOWANIE- to czynności którym oddaje się człowiek nie dążąc do osiągniecia jakichś wyników
zadania (funkcje) sortu osob niepełnosprawnych)
Funkcja lecznicza dobór dyscypliny powinien być celowy. Sport powianie być kontynuacja programu leczenia i usprawniania rehabilitacji) pacjenta. Trening sportowy niepełnosprawnych powinien kompensować niedostatek aktywności ruchowej i przeciwdziałać zmianom aktywności wynikającym z przebiegu choroby
Funkcja biologiczna brak ruchu lub jego niedostatek powoduje zanik funkcji lub narządu. Ruch jest czynnikiem stymulującym rozwój fizyczny dzieci i młodzieży i przeciwdziała zamianom inwolucyjnym u ludzi starszych
Funkcja anatomiczno-fizjologiczna odpowiednio prowadzony trening umożliwia utrzymanie właściwych stosunków anatomiczno- biomechanicznych w stawach- zapobiega przykurczom (zwiększa zakres ruchu w stawie) i zmianom mięśniowym (zwiększa siłę mięśniową)
Funkcja higieniczno zdrowotna systematyczny trening pogłębia nawyki higieniczne a także doskonali umiejętności pielęgnacyjne Jest okazja do hartowania (ogólnego lub np. do hartowania kikutów, pośladków)
Funkcja wychowawczo -psychologiczna trening sportowy i udział w zawodach umożliwia kształtowanie pożądanych cech charakteru siły woli oraz postaw. Umożliwia: likwidowanie postaw egocentrycznych, zapobieganie postawom agresywnym, apatycznym, wyrabia odwagę i pewność siebie; pomaga radzić sobie w grupie; podnoszenie odporności psychicznej
Bardziej złożone jest oddziaływanie na osobowość dorosłych osób
Funkcja hedonistyczna uprawianie sportu powinno dawać zadowolenie
Funkcja estetyczna trening sportowy prowadzi do ogólnej sprawosci fizycznej i poprzez to do poprawy estetyki czynności codziennych Poprawa estetyki chodu (jazdy na wózku) wpływa na odbiór osoby przez społeczeństwo. Odbiór startującego zawodnika powinien być zbliżony do pełnosprawnych (zawodnik walczy z rywalem a nie z własną słabością)
Funkcja społeczna sport umożliwia pełniejsze włączenie osoby niepełnosprawnej w Zycie społeczne 9towarzyskie, kulturowe, polityczne) działalność sportowa integruje osobę niepełnosprawną ze społeczeństwem oraz z innymi niepeln
Funkcja ekonomiczna podnoszenie sprawności fizycznej szersze kontakty społeczne oraz większa aktywność osoby niepełnosprawnej daja większe możliwości podjęcia pracy
DLACZEGO SPORT< TURYSTYKA I REKREACJA POWINNY BYĆ ROZPOWSZECHNIANE U ON:
- eliminuje złe samopoczucie
- wpływa na zmianę postaw społecznych i zawodowych
- poprawia sprawność- wydolność
- formy organizacyjne i ruchowe są bardzo zróżnicowane
FORMY RUCHU- f. lekkoatletyczna, pływanie, kolarstwo, żeglarstwo, narciarstwo,
ZAWODY- turystyka, mityngi (konkurencje indywidualne)
TRENINGI- obozy stacyjne
GRY zespołowe i indywidualne, gimnastyka, podnoszenie ciężarów
Marsz, pływanie, jazda na rowerze, jazda konna, żeglarstwo, narciarstwo
Wycieczki, biwaki, wędrówki, obozy, zloty, rajdy, zlewy, rejsy spływy
Festyny, konkursy, turnieje, ogniska, wieczornice, zajęcia w terenie, Sali gimnastycznej, basenie
ZASADY UPRAWIANIA TURYSTYKI
forma turystyki powinna być:
dobrana do rodzaju dyscypliny (kontynuacja rehabilitacji)
dobrana do możliwości i zainteresowań konkretnej osoby (zainteresowania, osobowość, potrzeby, dostępność obiektów, możliwości finansowe)
uprawianie powinno być bezpieczne (dla turysty i innych)
powinno pozwolić odzyskać wiarę we własne siły i możliwości (poprzez samodzielność)
powinna być połączona z krajoznawstwem
środowisko nie powinno stanowić barier
usprawnianie powinno być częścią psychoterapi i psychoprofilaktyki (nie powinno być dodatkowym stresem)
działalność treningu powinna wyciągać ON z osamotnienia
poprawić zdrowie (podnosi wydolność i odporność organizmu)
indywidualizować formę zależnie od
rodzaj (wg zainteresowań)
obciążenia (wg wydolności)
motywacja (wg wieku)
WARUNKI
przygotowana kadra instruktorska
sprzęt turystyczny dostosowany do rodzaju niepełnosprawności (również sprzęt ortopedyczny)
dostosowana baza sportowa
odpowiednie przygotowanie uczestników
dobra atmosfera w trakcie treningu
DLACZEGO ON NIE UPRAWAIAJA SPORTU
brak czasu
brak klubów, baz, sprzętu
trudności komunikacyjne brak informacji o klubach terenach
lenistwo, brak motywacji i skoncentrowania
brak zainteresowania aktywnością sportową
POTRZEBY I SAMOREALIZACJA
Kalectwo i niepełnosprawność są w takim stopniu odczuwane jako nieszczęście i cierpienie w jakim uniemożliwiają zaspokojenie potrzeb i sprawiają ból
AKCEPTACJA WŁASNEJ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
- jest warunkiem lepszej rehabilitacji
- obejmuje metody i środki wykorzystywane w procesie rehabilitacji
- może decydować o równowadze psychicznej ON
- jest procesem dość długotrwałym, często nigdy do końca życia
Poziomy kceptacji niepelnosprawnosci
-brak akceptacji
-akceptacja wymuszona- sytuacja w której osoba niepełnosprawna wie o swojej niepełnosprawności i nie ma motywacji do realizacji samego siebie
-akceptacja najkorzystniejsza- zaakceptował i układa sobie dalej życie
-akceptacja nadmierna- pasuje mu nowa sytuacja
OFERTA TURYSTYCZNA
- często nie jest dostosowana do potrzeb ON
- jest ona odpowiednia dla stosunkowo małej grupy ON
PROWADZĄ JE
- organizacje kultury fizycznej ON (Start, Cross- niewidomi, Olimpiady Specjalne)
- organizacje samopomoce- np. dla dzieci z SM i ich rodziców, ich oferta jest ograniczona i nie umożliwia integracji ON
KADRY KF
- WF- nauczyciel, fizjoterapeuta
- turystyka- k. turystyki, fizjoterapeuta
- sport- trener, fizjoterapeuta
BARIERY
-urbanistyczne
-architektoniczne
-komunikacyjne
-społeczne
-prawne
LIKWIDACJA BARIER
brajlowanie napisów
stosowanie różnorodnych faktur powierzchni
sygnalizacja dźwiękowa
miniatury i makiety obiektów
INFORMACJE O Dostępności
- przewodniki
- Internet
- czasopisma
- punkty informacji turystycznej
Nad i pod obiektami, informacje powinny być pełne- co i dla kogo
TEORIA I PRAKTYKA SPORTU NIEPEŁNOSPRAWNYCH, ANDRZEJ KOSMAL, AWF WARSZAWA