ISTOTA I CEL ANALIZY EKONOMICZNEJ.

Analiza ekonomiczna jest metodą badania zjawisk i procesów ekonomicznych, pozwalającą poznać przebieg i rezultaty działań badanych obiektów. Mogą to być zjawiska i procesy występujące w całej gospodarce narodowej lub w jej odrębnych ogniwach czy podmiotach gospodarczych.

Analiza ekonomiczna polega na podziale zjawisk oraz obiektów na elementy proste, badaniu powiązań pomiędzy nimi, a także porównaniu stanu rzeczywistego z postulowanymi wielkościami i wykryciu przyczyn ustalonych odchyleń.

Celem analizy ekonomicznej jest:

- sporządzanie charakterystyki liczbowej ilustrującej działalność przedsiębiorstwa oraz pozwalającej na ocenę uzyskanych wyników;

- ustalenie czynników mających wpływ na realizację podjętych przedsięwzięć gospodarczych;

- określenie przewidywanych wyników na podstawie informacji o stanie czynników wytwórczych jakimi dysponuje przedsiębiorstwo oraz o zmianach w jego otoczeniu;

- podjecie decyzji zarządczych, służących podnoszeniu efektywności działania przedsiębiorstwa i jego rozwoju.

PRZEDMIOT I RODZAJE ANALIZ EKONOMICZNYCH

Przedmiotem analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa są zjawiska oraz procesy gospodarcze występujące we wszystkich sferach jego działalności. Analiza ekonomiczna:

1. analiza techniczno-ekonomiczna

1. analiza produkcji

2. analiza zatrudnienia

3. analiza środków trwałych

4. analiza gospodarki materiałowej

5. analiza postępu technicznego

2. analiza finansowa

1. analiza sytuacji majątkowej

2. analiza sytuacji finansowej

3. analiza wyniku finansowego

4. analiza przychodów

5. analiza przepływów pieniężnych.

RODZAJE ANALIZ EKONOMICZNYCH PRZEDSIĘBIORSTWA

KRYTERIUM	RODZAJE ANALIZ
PRZEZNACZENIE	Analiza zewnętrzna- na potrzeby instytucji kontrolującej.
		Analiza wewnętrzna- na potrzeby własne przedsiębiorstwa.
	HORYZONT CZASOWY	Analiza retrospektywna (ex post)
		Analiza bieżąca (operatywna)
		Analiza perspektywa (ex ante)
	RODZAJ OBIEKTU BADAŃ	Analiza pełna (ogólna)
		Analiza odcinkowa (szczegółowa)

ETEPY METODYCZNE BADAŃ ANALIZTYCZNYCH

1. Dokonanie wyboru obiektu badań.

2. Opracowanie kryterium oceny badanego zjawiska lub procesu.

3. Ustalenie jednostki miary odniesienia do podstawy i techniki badawczej.

4. Dobór weryfikacji danych źródłowych.

5. Określenie odchyleń stanów rzeczywistych od postulowanych.

6. Ustalenie przyczyn odchyleń oraz wpływu poszczególnych czynników na wyniki.

7. Sformułowanie hipotez i opracowanie modeli.

8. Postawienie diagnozy ekonomicznej.

9. Opracowanie wniosków i kierunki działań racjonalizujących.

10. Prezentacja wyników.

ŹRÓDŁA INFORMACYJNE

Źródła informacji do analizy:

informacje przedsiębiorstwa	informacje zewnętrzne
podstawowa sprawozdawczość finansowa pozostała sprawozdawczość pozostałe źródła pierwotne	GUS Prasa fachowa Rynek Internet

Źródła informacji ze względu na sposób uzyskania:

• pierwotne- uzyskane po raz pierwszy;

• * wtórne- wcześniej uzyskane, zgromadzone i przetworzone;

Źródła informacji ze względu na charakter podejmowanych decyzji:

• operacyjne- na potrzeby bieżącego zarządzania;

• strategiczne- dla podejmowania decyzji o dłuższym niż operacyjnym horyzoncie czasowym;

RODZAJE METOD ANALIZY EKONOMICZNEJ:

1.Metodologia nauk:	2, Etapy analiz:	3. Kolejność badań:	4. Forma opisu:
a. ogólne; b. specyficzne;	a. analiza wstępna (porównawcza); b. analiza pogłębiona (przyczynowa);	a. analiza decyzyjna; b. analiza indukcyjna;	a. analiza jakościowa; b. analiza ilościowa:

> metody deterministyczne (kolejnych podstawień, różnic cząstkowych, wskaźnikowa, funkcyjna, reszty, proporcjonalnego podziału, podstawień krzyżowych, logarytmowania)

> metody stochastyczne (statystyczne, ekonometryczne, taksonomiczne, dyskryminacyjne).

WYKŁAD II (14.10.2009) /III (21.10.2009) ANALIZA GOSPODAROWANIA ŚRODKAMI TRWAŁYMI

Środki trwałe to rzeczowe składniki majątku trwałego, których okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż jeden rok, a ponadto muszą być kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.

Środki trwałe stanowią podstawowy składnik majątku trwałego przedsiębiorstwa i w sposób decydujący wpływają na rozmiary i jakość produkcji, kształtują warunki pracy i jej efekty.

Cechą charakterystyczną środków trwałych jest rzeczowe i wartościowe uczestnictwo w wielu cyklach produkcyjnych bez zmiany swej pierwotnej postaci oraz przenoszenie swej wartości na nowo wytworzone wyroby.

CEL I ETAPY ANALIZY ŚRODKÓW TRWAŁYCH

Głównym celem analizy środków trwałych jest ocena efektywności gospodarowania tym składnikiem majątkowym i jego wpływ na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

KLASYFIKACJA ŚRODKÓW TRWAŁYCH

Funkcje spełnione w procesie produkcyjnym:

1. Produkcyjne, np. maszyny, hale, itp.;

2. Nieprodukcyjne, np. obiekty sportowe, przychodnie, stołówki w przedsiębiorstwach, itp.;

Uczestnictwo w procesie produkcyjnym:

1. Bezpośrednio produkcyjne;

2. Pośrednio produkcyjne;

Stopień gotowości produkcyjnej:

1. Zainstalowane (gotowe do pracy);

2. Niezainstalowane;

Stopień wykorzystania:

1. Czynne;

2. Czasowo nieczynne;

3. Trwale nieczynne;

Stopień własności:

1. Własne;

2. Obce.

ETAPY:

1. Analiza stanu i produktywności środków trwałych.

Analizę ogólnego stanu majątku trwałego przeprowadza się na podstawie bilansu aktywów i pasywów, metodą porównania ich wartości na początek i koniec bieżącego roku. Ustalone odchylenie informuje tylko o zmianie wielkości środków trwałych (wzroście i zmniejszeniu) i stanowią podstawę do dalszych badań. Badania te polegają na ustaleniu tendencji zmian wartości majątku trwałego, której służy porównanie tej wielkości za pewien okres. Analizuje się dynamikę środków trwałych za wiele lat, według ich przeciętnej wartości lub na określoną datę (koniec/początek roku).

R_A = St₁- St₀ RW = ((St₁- St₀ ) / St₀ ) * 100 PWZ = (St₁ / St₀) * 100

Analiza produktywności środków trwałych przeprowadza się przy wykorzystaniu następujących wskaźników.

Globalny wskaźnik produktywności środków trwałych- informuje o efektywności wszystkich środków trwałych przedsiębiorstwa bez względu na ich rodzaj i różnorodną działalność, w której bezpośrednio lub pośrednio są zaangażowane. Wpg = P / St

P- wielkość produkcji w mierniku wartościowym;

St- wartość ogółu środków trwałych.

Ogólny wskaźnik produktywności środków trwałych- charakteryzuje efektywność środków trwałych bezpośrednio i pośrednio związanych z procesami wytwórczymi i ich obsługę stanowi podstawową formę wskaźnika produktywności środków trwałych.

Wpog = P / Stp

P- wielkość produkcji w mierniku wartościowym;

Stp- wartość produkcyjna środków trwałych.

Cząstkowy wskaźnik produktywności- obrazuje efektywność tej grupy środków trwałych, która stanowi właściwe wyposażenie techniczne (środki trwałe bezpośrednio produkcyjne). Wcz = P / Stbp

P- wielkość produkcji w mierniku wartościowym;

Stbp- wartość środków trwałych bezpośrednio produkcyjnych. Wpp = ∆P / ∆St

Wpp- wskaźnik produktywności przyrostowej;

∆P- przyrost produkcji;

∆St- przyrost wartości środków trwałych (składa się na to: St, Stp, Stbp).

ANALIZA STRUKTURY MAJĄTKU TRWAŁEGO I ZMIAN JEGO SKŁADNIKÓW

Struktura środków trwałych jest uzależniona od następujących czynników:

- rodzaj działalności przedsiębiorstwa;

- wielkość przedsiębiorstwa;

- stosowana technologia wytwarzania;

- poziom konkurencji;

- rodzaj produkowanych wyrobów i świadczonych usług;

- sytuacja finansowa.

Wskaźnik likwidacji- informuje o tempie wycofania z eksploatacji zużytych lub przestarzałych obiektów. Wl = ( St₂ / St₁ ) * 100

St₂ -wartość brutto środków trwałych zlikwidowanych;

St₁ -wartość brutto środków trwałych na początku roku.

Wskaźnik odnowienia- charakteryzuje zmiany jakościowe, jakie zachodzą w majątku trwałym pod wpływem działalności inwestycyjnej. Wo = ( Sti / St₁ ) * 100

Sti- wartość brutto środków trwałych uzyskanych w wyniku działalności inwestycyjnej;

St₁ -wartość brutto środków trwałych na początku roku.

Wskaźnik umorzenia- pozwala ocenić wartość użytkowanych środków trwałych na podstawie porównania umorzenia z ich wartością początkową. Wu = ( Stu / St₂ ) * 100

Stu- wartość środków trwałych umorzonych na koniec danego okresu ( umorzenie);

St₂- wartość środków trwałych na koniec okresu.

Wo ≥ Wu - jeżeli jest odwrotnie dekapitalizacja majątku, czyli gdy Wu jest większe od Wo;

Wskaźnik reprodukcji 1 Wr₁ = ((Sti + K₂) / A )*100

Sti- wartość środków trwałych uzyskanych w wyniku działalności inwestycyjnej;

K₂- koszty remontów kapitalnych (zakończonych); A- amortyzacja.

Wskaźnik reprodukcji 2 Wr₂ = St₁ / St₂

St1- wartość brutto środków trwałych uzyskanych w wyniku działalności inwestycyjnej;

St2- wartość brutto środków trwałych zlikwidowanych.

ANALIZA POSTĘPU TECHNICZNEGO W DZIEDZINIE WYPOSAŻENIA PARZEDSIĘBIORSTWA W ŚRODKI TRWAŁE

ETAPY	WSKAŹNIKI	TECHNIKA OBLICZANIA
Analiza postępu technicznego środków trwałych w okresie badanym i w przekroju czasowym	- techniczne uzbrojenie pracy	Wartość środków trwałych / jednostka pracy żywej
		- energetyczne uzbrojenie pracy	Moc zainstalowanych urządzeń energetycznych lub zużycie energii KWh / nakłady pracy żywej
		- mechanizacji	(Wartość produkcji wykonanej za pomocą maszyn (urządzeń) / wartość produkcji ogółem )* 100
		- automatyzacji	(Suma czasu robót z cyklem automatycznym/ suma czasu wszystkich robót )*100
		- umaszynowienia pracy	)Liczba godzin przepracowanych przez maszynę/ liczba godzin przepracowanych przez robotników)*100

ANALIZA WYKORZYSTANIA PRODUKCYJNYCH ŚRODKÓW TRWAŁYCH

Wskaźnik gotowości produkcyjnej środków trwałych	(Przeciętna liczba maszyn zainstalowanych/ przeciętna liczba maszyn posiadanych)*100
Wskaźnik sprawności produkcyjnej (uruchomienia, eksploatacji) środków trwałych	(liczba maszyn czynnych/liczba maszyn posiadanych)*100
Wskaźnik zaangażowania produkcyjnego środków trwałych	(przeciętna liczba maszyn czynnych na najliczniejszej zmianie/ przeciętna liczba maszyn zainstalowanych)*100
Wskaźnik intensywnego wykorzystania środków trwałych	Wrz= Prz/Trz=(rzeczywista wydajność pracy maszyn/ potencjalna wydajność pracy maszyn)*100
Wskaźnik ekstensywnego wykorzystania środków trwałych	(liczba godzin rzeczywiście przepracowanych przez maszynę/ nominalny czas pracy maszyn)*100
Wskaźnik przestojów	(Łączny czas przestojów/ nominalny czas pracy maszyn)*100
Wskaźnik integralnego wykorzystania środków trwałych	Winter= (Wint * Wekst)/100 (Produkcja rzeczywista/(max możliwy do wykonania czas pracy(nominalny)* (max możliwa produkcja w jednostce czsu))*100

1. Metoda intensywnego wykorzystania środków trwałych polega na zwiększeniu produkcji w jednostce czasu ich pracy, czyli wzroście wydajności. Istotnymi czynnikami umożliwiającymi zwiększenie intensywnego wykorzystanie środków trwałych mogą być: polepszenie parametrów technicznych maszyn, zmniejszenie czasu pomocniczego i eliminowanie braków.

2. Ekstensywne wykorzystanie środków trwałych polega na wydłużeniu czasu ich uczestnictwa w procesie wytwórczym. Pełniejsze ekstensywne wykorzystanie parku maszynowego polega na skracaniu produkcyjnych i uzasadnionych przerw w pracy, a przede wszystkim na likwidacji przestojów niepożądanych. Przestoje niepożądane powstają z przyczyn organizacyjno- technicznych, tj. niska dyscyplina pracy, brak materiałów, energii, przyrządzenia.

3. Przyczyny przestojów:

- przeglądy, konserwacje i remonty;

- nieterminowe lub niekompletne dostawy półfabrykatów;

- awarie, uszkodzenia maszyn i nieplanowe remonty;

- zakłócenia w organizacji procesu produkcyjnego;

- absencja robotników;

- brak zleceń roboczych.

ANALIZA WPŁYWU GOSPODAROWANIA ŚRODKAMI TRWAŁYMI NA WYNIKI EKONOMICZNE PRZEDSIĘBIORSWA

Wskaźnik pokrycia przyrostu produkcji przyrostem środków trwałych	Procent przyrostu wielkości produkcji/ procent przyrostu wielkości środków trwałych
Rentowność środków trwałych	(wynik finansowy/ koszt eksploatacji śr.tr.)*100 (Wynik finansowy/ wartość śr.tr. )*100
OKREŚLENIE REZERW WZROSTU PRODUKCJI I WYNIKU FINANSOWEGO PRZEZ LEPSZE WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW TRWAŁYCH
Max rezerwy wzrost produkcji tkwiące w śr. Tr. (max wielkości produkcji przy pełnym wykorzystaniu śr.tr.)	(Wielkość produkcji / Winter)*(100- Winter) Winter- wskaźnik integralnego wykorzystania maszyn i urządzeń bezpośrednio produkcyjnych;
Zmiany w wielkości zysku przy niepełnym wykorzystaniu środków trwałych	(zysk netto+przeciętne koszty produkcji)* ((100- Winter)/100)
Przyrost zatrudnienia	∆Z< ∆śr.tr.< ∆P< ∆Wf Z- zatrudnienie P- produkcja Wf- wynik finansowy

Wyższa dynamika zmian środków trwałych jest rezultatem postępu technicznego w wyniku którego następuje zastępowanie pracy żywej przez pracę uprzedmiotowioną w środki trwałe, ale w taki sposób, że przyczynia się do szybszego wzrostu produkcji. Wyższa dynamika produkcji w stosunku do środków trwałych wynika z postępu organizacyjnego, którego efektem jest wzrost produktywności środków trwałych.

Wyższa dynamika wyniku finansowego w stosunku do produkcji stanowi efekt korzyści skali uzyskiwanych wyniku wzrostu produkcji w postaci obniżenia kosztu jednostkowego.

GOSPODAROWANIE ZASPBAMI PRACY ŻYWEJ

Celem analizy zatrudnienia jest ocena efektywności gospodarowania zasobami pracy żywej i ich wpływu na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

Etapy analizy:

- analiza wielkości i struktury zatrudnienia;

- analiza fluktuacji pracowników i przyczyn wpływających na to zjawisko;

- analiza wydajności pracy;

- analiza wynagrodzeń osobowych;

- ogólna ocena gospodarowania zasobami ludzkimi i ocena ich wpływu na wyniki działalności przedsiębiorstwa.

Zatrudnienie- liczba osób fizycznych wykonujących w przedsiębiorstwie, za odpowiednim wynagrodzeniem, prace podporządkowaną (pozostających w stosunku pracy), w wyniku której powstają dobra lub usługi zaspokajające odpłatne potrzeby odbiorców przedsiębiorstwa.

Należy rozróżnić zatrudnienie:

- nominalne- liczba zatrudnionych osób bez względu na czas pracy;

- realne- liczba etatów w przedsiębiorstwie (część pracowników można pracować dłużej, część której nie ustawowa liczba godzin);

ANALIZA DYNAMIKI I STRUKTURY ZATRUDNIENIA W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Analiza ta ma na celu ustalenie i ocenę zmian występujących w liczebności (stanie) i strukturze załogi w porównaniu ze zmianami produkcji, wyniku finansowego i technicznego uzbrojenia pracy.

Analiza dynamiki wielkości zatrudnienia polega na określeniu stopnia wzrostu lub spadku ogólnej liczby pracowników oraz ich grup, podgrup i rodzajów w badanym okresie, w stosunku do tych wielkości co najmniej w dwóch poprzednich okresach i w planie.

Analiza struktury zatrudnienia polega na ustaleniu udziału poszczególnych grup, podgrup i rodzajów pracowników w ogólnej liczbie pracowników w badanym okresie, w planie na ten okres i co najmniej w dwóch okresach poprzednich. Na tej podstawie można ustalić zmiany w strukturze załogi w badanym okresie w porównaniu z podstawami odniesienia i ocenić, czy były one korzystne, czy też nie.

Klasyfikacja zasobów siły roboczej w przedsiębiorstwie:

1. Według rodzajów działalności przedsiębiorstwa:

1. pracownicy grupy przemysłowej;

2. pracownicy grupy nieprzemysłowej;

1. Według charakteru czynności wykonywanych przez pracowników:

1. pracownicy na stanowiskach robotniczych (robotnicy):

• robotnicy bezpośrednio produkcyjni;

• robotnicy pośrednio produkcyjni;

2. pracownicy na stanowiskach nierobotniczych:

• pracownicy techniczni;

• pracownicy ekonomiczni;

• pracownicy administracyjni i gospodarczy;

• pracownicy pełniący funkcję kierownicze;

1. Według poziomu kwalifikacji zawodowych:

1. robotnicy wykwalifikowani;

2. robotnicy przyuczeni do pracy;

3. robotnicy niewykwalifikowani;

4. robotnicy kierowniczy;

5. specjaliści;

6. pracownicy wykonawczy;

1. Według poziomu wykształcenia

2. Według stażu pracy zawodowej

3. Według płci (kobiety, mężczyźni)

4. Według wieku

Determinanty struktury zatrudnienia:

1. Dynamika i rozwój branży , w której działa przedsiębiorstwo.

2. Nowoczesność wykorzystanych technologii wpływających na charakter prac, pracochłonność operacji i wydajność pracy.

3. Dostępność kadr i ich kosztów osobowych.

4. Ustrój społeczno-polityczny propagujący np. zatrudnienie lokalnej siły roboczej czy zatrudnienie inwalidów.

Analiza kwalifikacji zawodowych pracowników:

1. Analiza wykształcenia

Wskaźnik ogólnego potencjału wykształcenia: Pow = ∑ Ppw * Lp

Pw- liczba pracowników na koniec badanego okresu o danym poziomie wykształcenia;

Lp- mnożnik odpowiadający danemu poziomowi wykształcenia;

Wskaźnik średniego potencjału wykształcenia: Pśw = (Pow/Zk)*100

Pw- liczba pracowników na koniec badanego okresu o danym poziomie wykształcenia;

Zk- liczba pracowników na koniec badanego okresu;

2. Analiza stażu pracy:

Wskaźnik średniego stażu pracy: Ssp = (∑Zsp * xp)/ Zk

ZsP- liczba pracowników na koniec badanego okresu, należących do danego poziomu klasowego stażu pracy;

Xp- środek przedziału klasowego stażu pracy;

Zk- liczba pracowników na koniec badanego okresu;

Wskaźnik stabilizacji: Sz = (Zmb / Zk)*100

Zmb- liczba pracowników na koniec badanego okresu ze stażem pracy w przedsiębiorstwie dłuższym od przeciętnego minimum stabilizacyjnego;

Zk- liczba pracowników na koniec badanego okresu;

WYKŁAD IV (28.10.2009) ANALIZA FLUKTUACJI ZATRUDNIENIA

Celem analizy rynku pracowników jest ustalenie zmian w stanie zatrudnienia rozpatrywanego przedsiębiorstwa w badanym okresie, określenie intensywności i tendencji tych zmian, rozpoznawanie przyczyn i ustalanie ich ujemnych skutków dla przedsiębiorstwa.

Wskaźnik przyjęć pracowników Wp = (Lp / Lz) *100

Lp- liczba pracowników przyjętych w danym okresie;

Lz- liczba pracowników zatrudnionych w ostatnim dniu okresu poprzedniego.

Wskaźnik zwolnień pracowników Wzw = (Lzw / Lz)*100

Lzw- liczba pracowników zwolnionych w danym okresie;

Lz- liczba pracowników zatrudnionych w ostatnim dniu okresu poprzedniego.

Wskaźnik niepożądanych zwolnień pracowników W = ((Lzp+ LZS + Lzw)/ Ls)*100

Lzp- liczba pracowników zwolnionych na własną prośbę;

LZS- liczba pracowników samowolnie porzucających pracę;

Lzw- liczba pracowników zwolnionych przez pracodawcę z winy pracownika;

Ls- liczba pracowników zatrudnionych w ostatnim dniu okresu poprzedniego.

Do najważniejszych przyczyn niepożądanych zwolnień pracowników należy zaliczyć:

- niższe wynagrodzenia niż w innych przedsiębiorstwach;

- niezadowalające warunki bezpieczeństwa i higieny pracy;

- niski poziom organizacji pracy;

- małe możliwości awansu i podnoszenia kwalifikacji zawodowych;

- nieodpowiednie stosunki międzyludzkie;

- niski w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami poziom świadczeń socjalnych;

- naruszenie dyscypliny pracy.

Wskaźnik ogólnego ruchu pracowników W= ((Lp+Lz)/L)*100

Lp- liczba pracowników przyjętych w danym okresie;

Lz- liczba pracowników zwolnionych w danym okresie;

L- liczba pracowników zatrudnionych w ostatnim dniu okresu poprzedniego.

ANALIZA WYDAJNOŚCI PRACY

Definicje wydajności pracy

1. Wydajność pracy określa średnią wielkość lub wartość produkcji przypadająca na jednego zatrudnionego w określonym przedziale czasowym (np. rok, miesiąc, tydzień, dzień, zmiana, godzina)

2. Wydajność w przedsiębiorstwie to wielkość produkcji wykonana w jednostce czasu.

Cel analizy wydajności pracy

Ocena efektywności wykorzystania zasobów ludzkich.

Obejmuje ona analizę wielkości, dynamiki indywidualnej i zespołowej wydajności pracy oraz jej wpływu na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa (produkcję, koszty, zyski).

Pomiar wydajności pracy

Wskaźnik wydajności pracy= wielkość produkcji w badanym okresie/ nakłady pracy żywej

DETERMINANTY WYDAJNOŚCI PRACY

Czynniki techniczno- organizacyjne:

- wyposażenie techniczne;

- stan techniczny środków trwałych;

- usprawnienie organizacji które zmniejszają starte czasu.

Czynniki ekonomiczne:

- system wynagrodzenia pracowników;

Czynniki osobowe:

- określają obiektywne możliwości wykonania pracy przez pracownika z punktu widzenia fizjologii organizmu człowieka.

WYKŁAD V (04.11.2009) ANALIZA GOSPODAROWANIA MATERIALAMI

Gospodarowanie materiałami- obejmuje zespół działań organizacyjnych, planistycznych, ewidencyjnych, kontrolnych i analitycznych związanych z regulacją i sterowaniem strumieniami i zasobami materiałowymi.

Fazy gospodarowania materiałami:

- pozyskiwanie materiałów- zaopatrzenie materiałowe;

- przechowywanie materiałów- wchodzące w zakres gospodarki zapasami i gospodarki magazynowej;

- przemieszczanie fizyczne materiałów w procesie magazynowania i produkcji;

- kontrola dopływu i użytecznego wykorzystania materiałów w procesie produkcji;

- zagospodarowanie surowców wtórnych;

Etapy analizy gospodarowania materiałami:

- analiza materiałochłonności produkcji;

- analiza zaopatrzenia materiałowego;

- analiza zapasów materiałowych;

- ogólna diagnoza efektywności w gospodarowaniu materiałami;

- formułowanie wniosków i działań racjonalizujących;

1. Analiza materiałochłonności

Materiałochłonność produkcji- wyraża ilość materiału zużytego na wytworzenie jednostki wyrobu (produkt o określonych cechach użytkowych). Poziom materiałochłonności oblicza się w miernikach ilościowych lub ilościowo - wartościowych, za pomocą wskaźników produkcji całkowitej oraz jednostkowych.

1. Analiza materiałochłonności produkcji:

- Materiałochłonność produkcji= ilość materiałów w jednostkach fizycznych/ ilość produkcji

- Materiałochłonność produkcji= koszty materiałowe produkcji/ wartość produkcji

2. Analiza dynamiki materiałochłonności produkcji (porównanie wielkości wskaźników za szereg lat )

3. Ocena efektywności wykorzystania materiałów

- Wskaźnik produkcyjnego wykorzystania materiałów= (zużycie materiałów(ilość w wyrobie)/ norma zużycia)*100

Wskaźnik określa jakie jest zużycie materiałów w porównaniu z techniczną normą zużycia.

Nominalne zużycie= zużycie materiałów netto+ straty technologiczne+ odpady

- Wskaźnik strat i odpadów= (straty + odpady/ norma zużycia)*100

4. Ustalenie przyczyn i wpływu czynników na zużycie materiałów

Na zużycie materiałów wpływają następujące czynniki:

- zmiany w ilości i strukturze produkcji;

- zmiany w strukturze zużywanych materiałów;

- zmiany w konstrukcji wyrobów;

- zmiany cen materiałów na rynku;

- rzeczowe zmiany zużycia materiałów na jednostkę wyrobów poprzez lepsze opanowanie technologii wytwarzania;

1. Analiza zaopatrzenia materiałowego

Zaopatrzenie materiałowe ilościowe (Zmi) = Nzb * Pi + Zk - Zp

Zk- zapas końcowy;

Zp- zapas początkowy;

Zaopatrzenie materiałowe wartościowe (Zmw) = (Nzb * Pi + Zk - Zp)*C

1. Ocena wykorzystania bilansu materiałowego (zaopatrzeniowego)

Konstrukcja bilansu zaopatrzeniowego ma postać:

Zp + D = Z + Zk

Zp- początkowy zapas materiałów;

D- dostawy materiałów w badanym okresie;

Z- zużycie materiałów w badanym okresie;

Zk- zapas końcowy materiałów;

2. Analiza wykorzystania planu zaopatrzenia

3. Analiza dostaw i kooperacji

a) Rytmiczność dostaw (terminowość dostaw)= (rzeczywista liczba dni w których zużyto materiał/ planowana liczba dni)*100

Rytmiczne dostawy- to dostawy realizowane w planowanym terminie.

Rytmiczność dostaw określana jest mianem terminowości dostaw.

b) Kompletność dostaw- to zgodność ilości i struktury asortymentowej materiałów otrzymanych z zamówieniami.

c) Efektywność kooperacji

Cena płacona dostawcy < koszt własny elementu produkowanego we własnym zakresie

1. Ustalenie przyczyn i wpływu na zaopatrzenie materiałowe.

Przyczyny zakłóceń w zaopatrzeniu leżące po stronie przedsiębiorstwa:

- późne składanie zamówienia na dostawcę materiałów;

- niedostateczne rozpatrzenie faktycznych możliwości dostawców;

- nieprecyzyjne sformułowanie warunków dostawy;

- niedostateczne egzekwowanie relacji dostawy;

Przyczyny leżące po stronie dostawcy:

- opóźnianie dostaw;

- realizacja dostaw nie odpowiadających wymaganiom ilościowym i jakościowym;

2. Ogólna ocena stanu zaopatrzenia materiałowego i jego wpływ na wyniki działalności przedsiębiorstwa.

Ekonomiczne skutki zakłóceń przebiegu dostaw materiałowych:

- koszty przestojów produkcyjnych z powodu braku materiałów;

- kary umowne płacone za nieterminowe wykonanie planu dostaw;

- wyższe koszty funkcjonowania służb zaopatrzeniowych wynikające z potrzeby dokonywania dodatkowych dostaw;

- koszty finansowe z tytułu odsetek od kredytów zaciągniętych na sfinansowanie nadmiernych zapasów;

- wzrost godzin nadliczonych na odrobienia zaległości w wykonaniu planu produkcji;

- kary za nieterminowe wykonanie planu produkcji;

1. Analiza zapasów materiałowych.

Celem analizy zapasów materiałowych jest ocena stanu rzeczywistego zapasów materiałowych ich wielkości, struktury i kosztów utrzymania pod względem ich zgodności z uzasadnioną normą, wielkością produkcji, poziomem kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej.

1. Analiza poziomu zapasów materiałowych

1. Odchylenia istniejących zapasów od planu lub normy.

Określenie różnic między rzeczywistymi zapasami i planem (normą).

2. Wskaźnik kompletności zapasów = (stan faktyczny zapasów w granicach normy/ suma norm zapasów poszczególnych materiałów)*100

Kompletność zapasów oznacza stopień pokrycia normy zapasów na dany okres przez rzeczywisty stan zapasów.

3. Wskaźnik zaangażowania zapasów w produkcji (zapasochłonność) = średni stan zapasów materiałowych/ wartość produkcji

4. Wskaźnik obrotowości zapasów materiałów = roczne nakłady materiałowe/ średni stan zapasów materiałowych

Wskaźnik określa liczbę obrotów zapasów materiałów w ciągu roku.

e) Wskaźnik szybkości wymiany zapasów w dniach = (średni zapas materiałowy / roczne nakłady materiałowe)*360

WYKŁAD VI (18.11.2009) ANALIZA PRODUKCJI PRZEDSIEBIORSTWA

Głównym celem analizy produkcji w przedsiębiorstwie jest ocena wpływu efektywności poszczególnych rodzajów produkcji na wyniki finansowe.

Etapy analizy produkcji:

1. Analiza wykonania planu produkcji w różnych miernikach i jej rytmiczności.

2. Analiza struktury asortymentowej produkcji.

3. Analiza jakości i nowoczesności produkcji.

4. Ogólna ocena zmian w działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa.

Pojęcie i pomiar produkcji

Zasadniczym zadaniem przedsiębiorstwa produkcyjnego jest wytwarzanie i sprzedaż wyrobów przemysłowych oraz odpłatne świadczenie usług przemysłowych. Produkcja jest odzwierciedleniem wyników pracy przedsiębiorstwa. Przesądza także o efektywności gospodarowania poszczególnymi czynnikami wytwórczymi.

Produkcję przedsiębiorstwa przemysłowego można ująć w rozmaitych miernikach. Efekty pracy przedsiębiorstwa można wyrazić w miernikach naturalnych, miernikach wartościowych, umownych i pracochłonności.

RODZAJE	TREŚĆ
NATURALNE	Wyznaczają rzeczowe efekty pracy przedsiębiorstwa. Są najprostszym sposobem mierzenia wielkości produkcji.	-miary długości (m) -masy (t, kg) -powierzchni (m2) -objętości (m3) -energii (kWh) -sztuki
WARTOŚCIOWE	Wyrażają wartościowe efekty pracy w cenach.	-bieżący -stały
UMOWNE	Umożliwiają przeliczanie produkcji różnorodnej w ramach grup asortymentowych na określony produkt lub produkt umowny. Podstawą przeliczenia jest najczęściej określona cecha użytkowa wyrobu gotowego, rodzaj surowca lub podobny proces technologiczny.	-jednostki zbożowe -grunty
PRACOCHŁONNOŚCI	Określają czas pracy potrzebny do wykonania wyrobu. Jednostkami pracochłonności mogą być zarówno obowiązujące w danym okresie normy pracy jak i pracochłonność rzeczywista.	-bezpośrednie -technologiczne -całkowite

Mierniki wartościowe

Produkcja towarowa Pt = Ww + Wpc +Wu

Ww- wartość wyrobów gotowych; Wpc- wartość sprzedanych półwyrobów i części; Wu- wartość usług przemysłowych;

Produkcja globalna Pg =Pt +/- ∆Pn

Pt- wartość produkcji towarowej;

∆Pn- zmiana różnicy wielkości zapasów produkcji w toku, zapasów półwyrobów i części własnej produkcji oraz zapasów, przyrządów i materiałów pomocniczych (własnych produkcji) przeznaczonych do użytku wewnętrznego.

Produkcja czysta Pcz= Pg - Km

Km- koszty materialne (energii, paliw, itp.)

ANALIZA RYTMICZNOŚCI PRODUKCJI

Rytmiczna realizacja produkcji jest bardzo korzystna dla przedsiębiorstwa ponieważ nie dezorganizuje jego działalności, nie wywołuje napięć produkcyjnych oraz nie powoduje nadmiernego zaangażowanie i zużycia czynników wytwórczych, oddziałuje korzystnie na poziom kosztów własnych, a tym samym na zysk netto przedsiębiorstwa.

Rytmiczność produkcji należy rozumieć jako jej równomierną realizację, co oznacza że w równych odstępach czasu uzyskuje się tą samą wielkość produkcji.

Analiza rytmiczności produkcji obejmuje:

- ustalenie stopnia rytmiczności produkcji;

- rozpoznanie czynników zakłócających rytmiczność produkcji;

- określenie ujemnych skutków barku rytmiczności produkcji.

ETAPY	WSKAŹNIKI	TECHNIKA OBLICZENIA
Analiza stopnia rytmiczności	Wskaźnik nierytmiczności produkcji	(odchylenie produkcji wykonanej planowo/produkcja planowa)*100
		Wskaźnik rytmiczności produkcji	(suma skorygowanych wskaźników wykonania planu produkcji w podokresach/ liczba podokresów badanego okresu)*100
				produkcja wykonana w ujęciu wartościowym/ (liczba podokresów* wielkość produkcji w jednostkach w podokresie, w którym była najwyższa)
Analiza dynamiki rytmiczności produkcji	Zmiany w stopniu rytmiczności	Porównanie danych okresu badanego do lat poprzednich
Ustalenie przyczyn i wpływu odrębnych czynników na rytmiczność produkcji	Czynniki zależne Czynniki niezależne	Metoda kolejnych podstawień
Ogólna diagnoza stopnia rytmiczności produkcji	Ocena kompleksowa wskaźników charakteryzują stopień rytmiczności	Podsumowanie wpływu poszczególnych czynników na ogólny stan rytmiczności.

Czynniki wpływające na rytmiczność:

- sprawne planowanie i organizowanie produkcji;

- sprawne działanie komórek pomocniczych zapewniające bezawaryjną pracę maszyn i urządzeń;

- zaangażowanie całej załogi w realizację zadań w przedsiębiorstwach;

- wysoka jakość dokumentacji technicznej;

- niezawodne funkcjonowanie systemu informacji;

- terminowe i kompletne dostawy materiałów, surowców, energii.

Ujemne skutki braku rytmiczności:

- niepełne wykorzystanie maszyn i urządzeń w jednych okresach, nadmierne przeciążanie w innych;

- pogorszenie warunków pracy oraz stopnia bezpieczeństwa i higieny pracy;

- wzrost liczby godzin nadliczbowych;

- pogorszenie jakości produkcji;

- zakłócenia w pracy przedsiębiorstw transportowych i handlowych;

- nierównomierne osiąganie przychodów ze sprzedaży powodujące nierównomierne powstawanie zysku;

ANALIZA STRUKTURY ASORTYMENTOWEJ PRODUKCJI

Struktura asortymentowa produkcji zależy od możliwości technicznych, materiałochłonnych i osobowych przedsiębiorstwa oraz od zapotrzebowania odbiorców. Każda zmiana …..ustalony sposób realizacji produkcji i może negatywnie wpłynąć.

Analiza struktury asortymentowej produkcji obejmuje:

- analizę wykonania planu produkcji pod względem asortymentowym;

- ustalanie czynników powodujących niewykonanie planu produkcji pod względem asortymentowym.

ETAPY	WSKAŹNIKI	TECHNIKA OBLICZANIA
Analiza wykonania planu produkcji pod względem asortymentowym	Asortymentowość produkcji	(wartość produkcji zaliczona do planu/ wartość produkcji planowej)*100
		Równomierność wykonania planu asortymentowego	(wartość produkcji zaliczonej do asortymentu z zachowaniem planowej struktury asortymentowej/ produkcja w ujęciu wartościowym)*100
		Udział produkcji planowej w produkcji wykonanej	(Produkcja planowa/ Produkcja wykonana)*100
		Udział produkcji ponadplanowej w produkcji wykonanej	(produkcja ponadplanowa/ Produkcja wykonana)*100
		Udział produkcji pozaplanowej w produkcji wykonanej	(Produkcja pozaplanowa/ Produkcja wykonana)*100

Czynniki wpływające na niewykonanie planu asortymentowego produkcji:

- czynniki zewnętrzne:

* zmiana zapotrzebowania na określone wyroby gotowe;

* nieterminowa realizacja remontu środków trwałych i przedsięwzięć inwestycyjnych;

* brak możliwości zakupu odpowiednich surowców i materiałów;

- czynniki wewnętrzne:

* zmiany w zakresie wielkości i struktury środków trwałych;

* zmiany w technologii produkcji;

* zmiany w rentowności poszczególnych wyrobów.

WYKŁAD VII (02.12.2009) ANALIZA JAKOŚCI PRODUKCJI

Jakość wyrobów jest to zdolność do spełnienia wyznaczonych funkcji (zespół cech technicznych, użytkowych, estetycznych i ekonomicznych). Dlatego też musimy badać jakość produkcji, gatunkowość oraz reklamację.

ETAP I - Analiza poziomu jakości produkcji

- Analiza jakości produkcji za pomocą wskaźników znaku jakości:

Wskaźnik znaku jakości: Wzj = (Pzj / PS) * 100

Pzj- wartość produkcji wyróżnionej znakiem jakości; PS- wartość produkcji sprzedanej podlegająca wyróżnieniu znakiem jakości;

- Analiza gatunkowości:

Wskaźnik udziału produkcji danego gatunku w produkcji ogółem: Wpg = (Pi / Pog) * 100

Pi- wartość produkcji danego gatunku; Pog- wartość produkcji przedsiębiorstwa;

Ilościowy wskaźnik średniej gatunkowości: Gi = ( ∑ Pi * Ci) / ∑ Pi

Pi- liczba wyrobów w danym gatunku; Ci- liczba określająca odpowiedni gatunek; n- liczba gatunków wyrobów gatunkowych;

- Analiza reklamacji:

Wskaźnik reklamacji uznanych : Pr = (Wr/Psz) * 100

Wr- wartość reklamacji uznanych w cenach sprzedaży; Psz- przychody ze sprzedaży produktów;

Wskaźnik strat z tytułu reklamacji: RS = (Sr/ Kwsp) *100

Sr- straty z tytułu reklamacji; Kwsp- koszt wytworzenia sprzedanych produktów;

ETAP II- Analiza dynamiki poziomu jakości produkcji

Porównanie wartości wskaźników okresu badanego do odpowiednich danych okresów poprzednich.

ETAP III- Analiza wpływu czynników warunkujących poziom jakości produkcji.

1. Czynniki wewnętrzne:

- techniczne uzbrojenie pracy;

- poziom technologii i organizacji procesu produkcyjnego;

- system kontroli jakości;

- jakość zużywanych surowców i materiałów;

- poziom kwalifikacji zawodowych pracowników;

2. Czynniki zewnętrzne:

- stopień zaspokojenia potrzeb przedsiębiorstwa na czynniki produkcji i środki finansowe;

- poziom działalności naukowo-badawczej w kraju;

- sytuacja finansowa i dewizowa państwa;

- system opodatkowania przedsiębiorstw;

ETAP IV- Ogólna ocena poziomu jakości produkcji i wpływ na wyniki finansowe.

Wskaźnik rentowności kosztów:

∆Rj = (∆Zopj / Kwp) *100

∆Zopj- zmiana (odchylenie) zysku na sprzedaży z tytułu zmian jakości produkcji; Kwp- koszty wytworzenia produkcji sprzedaży;

ANALIZA FINANSOWA

Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa

Kondycja finansowa przedsiębiorstwa charakteryzuje jego stan finansowy, który jest wynikiem wszystkich działań gospodarczych. Dobra kondycja finansowa jest głównym warunkiem stałego i efektywnego funkcjonowania każdego podmiotu gospodarczego.

Celem analizy stanu kondycji finansowej jest ustalenie jego wypłacalności oraz bezpieczeństwa finansowego w określonym czasie.

Na kondycję finansową przedsiębiorstwa wpływają:

1. Uzyskiwane wyniki finansowe;

2. Struktura kapitałowo-majątkowa;

3. Płynność finansowa;

4. Poziom zadłużenia i zdolność przedsiębiorstwa do obsługi długu;

5. Aktywność przedsiębiorstwa czyli sprawność działań w ważniejszych kierunkach działalności;

ANALIZA WYNIKÓW FINANSOWYCH

Wyniki finansowe przedsiębiorstwa odzwierciedlają skutki jego działalności gospodarczej. Są one rezultatem efektywności podjętych i realizowanych decyzji we wszystkich sferach gospodarowania.

Analiza wyników finansowych przedsiębiorstwa obejmuje:

1. Ogólną ocenę wyników finansowych osiągniętych w badanym okresie, w wielkościach bezwzględnych oraz względnych w porównaniu z postulowanymi założeniami lub okresem ubiegłym.

2. Ocenę wyników finansowych w najważniejszych obszarach działalności przedsiębiorstwa oraz ocenę wpływu czynników na poziom zysku lub straty bilansowej.

3. Ocenę wskaźników rentowności z działalności gospodarczej.

Działalność przedsiębiorstwa charakteryzują trzy podstawowe kategorie: przychody ze sprzedaży, koszty oraz wynik finansowy.

WYNIK FINANSOWY = PRZYCHÓD - KOSZTY

Porównawcza analiza wyniku finansowego- sprowadza się do porównań wyniku rozpatrywanego okresu z jego wielkością planową lub wielkością okresu poprzedniego.

Oprócz porównań w czasie zmian wielkości wyniku finansowego powinny być rozpatrywane na tle zmian wielkości sprzedaży, majątku czy zatrudnienia.

WDR < WDM < WDK < WDS < WDZ

WDR- wskaźnik dynamiki zatrudnienia;

WDM- wskaźnik dynamiki majątku;

WDK- wskaźnik dynamiki kosztów;

WDS- wskaźnik dynamiki sprzedaży;

WDZ- wskaźnik dynamiki zysku.

(zysk operacyjny/ zysk ze sprzedaży)*100

(zysk brutto/ zysk operacyjny)*100

(zysk netto/ zysk ze sprzedaży)*100

Przyczynowa analiza wyniku finansowego- w toku tej analizy dokonuje się identyfikacji podstawowych czynników kształtujących wynik finansowy oraz ustala się ich wpływ na zmianę wielkości wyniku finansowego.

Na szczególną uwagę zasługuje wynik finansowy na sprzedaży jako efekt podstawowej, operacyjnej działalności przedsiębiorstwa.

Odchylenie bezwzględne wyniku finansowego

∆Z = Z1 - Z0

Z1- wynik finansowy rozpatrywanego okresu;

Z0- wynik finansowy planowany lub okresu poprzedniego;

Na odchylenie zysku ze sprzedaży oddziałują 3 czynniki:

- wielkość sprzedaży;

- cena sprzedaży;

- jednostkowy koszt własny;

WYKŁAD VIII (09.12.2009)

Bilans- wstępna analiza bilansu, pozioma, pionowa i pionowo pozioma

- badanie dynamiki;

- strategie: konserwatywna, agresywna.

Ocena struktury kapitałowo- majątkowej

Struktura kapitałowa ma znaczny wpływ na ogólny stan kondycji finansowej. Oddziałuje bowiem na płynność, bezpieczeństwo finansowe i możliwości wygospodarowania zysku.

Podstawą oceny są dane z bilansu- aktywów i pasywów, które analizuje się w układzie poziomym i pionowym.

Analiza struktury kapitałowo-majątkowej obejmuje:

1. analizę struktury aktywów.

2. Analizę struktury pasywów.

3. Analizę relacji pomiędzy strukturą majątku a kapitału.

Struktura aktywów zależy od:

- rodzaju prowadzonej działalności;

- długości cyklu produkcyjnego;

- rodzaju stosowanych surowców i materiałów;

Udział majątku trwałego w majątku całkowitym w tym:

- rzeczowy majątek trwały;

- wartości niematerialne i prawne;

- finansowy majątek trwały;

(majątek trwały/ aktywa ogółem)*100

(rzeczowy majątek trwały/majątek trwały)*100

Udział majątku obrotowego w majątku całkowitym, w tym poszczególne składniki ( np. zapasy)

(majątek obrotowy/ aktywa ogółem)*100

Wskaźniki struktury pasywów

Pozyskanie kapitału własnego- emisja akcji, obligacji, udziałów

Pozyskanie kapitału obcego- kredyt

Udział kapitału własnego w kapitale całkowitym (pasywa) (Kapitał własny/ pasywa ogółem)*100

Wskaźnik zadłużenia: (kapitał obcy / kapitał własny )*100

Obciążenie kapitału zobowiązaniami długoterminowymi: (zobowiązania długoterminowe/ pasywa ogółem)*100

Udział kapitału stałego w kapitale całkowitym: (kapitał stały/pasywa ogółem)*100

Złota zasada finansowa:

Długoterminowy majątek powinien być finansowany długoterminowym kapitałem.

Złota reguła bilansowa:

Majątek trwały powinien być finansowany kapitałem własnym, a majątek obrotowy kapitałem obrotowym. KW / MT = 1

Przedsiębiorstwo charakteryzuje się wysokim bezpieczeństwem finansowym.

Srebrna reguła bilansowa:

Majątek trwały powinien być finansowany kapitałem stałym. KS / MT = 1

Zmodyfikowana srebrna reguła bilansowa:

Majątek trwały i długoterminowy powinny być finansowana kapitałem stałym.

Podejście kapitałowe:

KON = KS - MT - wartość kapitału stałego zaangażowana do finansowania majątku trwałego.

KON = MO - KK - jest tą częścią majątku obrotowego do której finansowania użyto kapitału stałego.

- może być dodatni lub ujemny;

- może być zerowy;

WYKŁAD IX (16.12.2009)

	I	II
KW/M	0,54	0,51
KW/MT	1,69	1,58
KS/MT	1,81	1,65
KK/MO	0,62	0,69
KON	21053	19602

KW/M - jeżeli kapitał majątku jest najbezpieczniejszy (I ponad połowa);

KW/MT- powyżej 1 wystarcza na sfinansowanie majątku trwałego, a jeszcze obrotowego;

Bo jest powyżej 1 spadek jest spowodowany zwiększeniem kapitału

obrotowego;

KS/MT- nie ma długów, firma nie ma problemów z płynnością finansową, kapitału nie trzeba

szybko spłacać;

Jaką częścią majątku jest finansowany:

KK/MO- 62% jest finansowane kapitałem krótkoterminowym, a reszta długoterminowym.

KON- kapitał obrotowy netto. 19602- w roku II firma zainwestowała tyle majątku.

Spółka realizowała bezpieczną, konserwatywna politykę pieniężną.

WSKAŹNIKI FINANSOWE

Płynność finansowa oznacza zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania bieżących zobowiązań.

WPB- wskaźnik płynności bieżącej WPB = AB/ZB Poziom optymalny (1,5- 2,0)

AB- aktywa bieżące; ZB- zobowiązania bieżące;

WPS- wskaźnik płynności szybkiej (płynność II stopnia) WPS= (AB - Z - KRM)/ ZB Poziom optymalny (1,0)

AB- aktywa bieżące; Z- zapasy; KRM- krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe czynne (aktywach obrotowych);

WPG- wskaźnik płynności gotówki WPG= G/ZB Poziom optymalny (0,3-0,5)

G- gotówka; ZB- zobowiązania bieżące;

WCZ- wskaźnik cyklu zapasów WCZ = (ZŚ/ SN)*365

ZŚ- średni stan zapasów (zwykle średnia arytmetyczna,(zapasy z początku okresu + zapasy z końca okresu)/ 2); SN- sprzedaż netto;

WCN- wskaźnik cyklu należności (krótkoterminowe, handlowe) WCN = (NŚ/ SN)*365

NŚ- należności średnie SN- sprzedaż netto (przychody netto ze sprzedaży produktów i materiałów;

WCZ- wskaźnik cyklu zobowiązań WCZ= (ZOBŚ/ SN)*365

ZOBŚ- średni stan zobowiązań; SN- sprzedaż netto

Im jest dłuższy cykl zobowiązań możemy dłużej korzystać ze środków.

CO- cykl operacyjny CO= CZ- CN

CZ- cykl zobowiązań ; CN- cykl należności;

CKG- cykl konwersji gotówki CKG= CO- CZOB

Wskaźniki zadłużenia

Stopień zadłużenia przed-

WOZ- wskaźnik ogólnego zadłużenia WOZ = ((Z+R)/ A)*100 Poziom optymalny (50-67%)

Z- zobowiązania;

R- rezerwy na zobowiązania;

A- aktywa;

WPOD- wskaźnik pokrycia obsługi długu WPOD = (ZB+O)/ (RK + O) Poziom optymalny- (1,2-2,5)

ZB- zysk brutto; O- odsetki; RK- rata kapitałowa;

WPOD_CF- wskaźnik pokrycia obsługi długu z CF- (przepływy pieniężne) WPOD_CF = (ZN + Am)/ (RK + O) Poziom (ok.. 1)

ZN- zysk netto; Am- amortyzacja; RK- rata kapitałowa; O- odsetki;

Wyróżnia się 3 rentowności w przedsiębiorstwie:

- handlowa;

- ekonomiczna;

- finansowa (odnosi się do pasywów);

Rentowność handlowa: ROS = (ZN/SN)*100

ZN- zysk netto; SN- sprzedaż netto;

ROA= (ZN/A)*100

ZN- zysk netto; A- aktywa;

ROE= (ZN/KW)*100 (dźwignia finansowa)

ZN- zysk netto; KW- koszt wytworzenia;

Wykład X (6.01.2010) ANALIZA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Rachunek przepływów pieniężnych dostarcza informacji o przepływach pieniężnych, czyli zdarzeniach, które spowodowały w przedsiębiorstwie zmiany stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów.

Ele analizy rachunku przepływów pieniężnych.

1. Identyfikacja podstawowych źródeł finansowania przedsiębiorstwa i kierunków ich wykorzystania.

2. Ocena jakości zarządzania przedsiębiorstwem punktu widzenia gospodarki pieniężnej.

3. Wskazanie kierunków dalszej szczegółowej analizy dla wyjaśnienia stwierdzonych nieprawidłowości zagrożeń dla przedsiębiorstwa.

Obszary przepływów środków pieniężnych w działalności przedsiębiorstwa.

Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej - wpływy i wydatki środków pieniężnych z podstawowej działalności jednostki gospodarczej. W zależności od charakteru jednostki może być działalność produkcyjna, handlowa, usługowa.

Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej - przepływy związane z nabyciem lub zbywaniem składników majątku trwałego wartości niematerialnych i prawnych oraz innych aktywów majątku trwałego.

Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej - dotyczą operacji pozyskiwania lub ubytku kapitału źródeł finansowania, czyli kapitałów własnych i obcych.

Rachunek przepływów pieniężnych [metoda bezpośrednia; metoda pośrednia]

PRZEPŁYWY PIENIEŻNE NETTO Z DZIAŁALNOŚCI
OPERACYJNA	INWESTYCYJNA	FINANSOWA
+	+	+
Sytuacja bardzo korzystna. Przedsiębiorstwo wykazuje płynność finansową we wszystkich trzech sferach działalności, ma sprzyjające warunki do finansowania nowych przedsięwzięć rozwojowych.
+	-	-
Sytuacja jest mniej korzystna. Działalność operacyjna jest rentowna natomiast z 2 pozostałych nastąpił odpływ pieniądza. Może to być przejawem działań inwestycyjnych przedsiębiorstwa, polegających na zakupie środków trwałych, akcji i udziałów, ale również wpłaty długoterminowego zadłużenia.
+	+	-
Może oznacza, że działalność operacyjna jest rentowna. Dodatni przepływy strumieni pieniężnych na działalności inwestycyjnej może być rezultatem sprzedaży składników majątkowych. W sferze finansowej nastąpiła przewaga wydatków, co świadczy o spłacaniu zobowiązań.
+	-	+
Działalność operacyjna jest rentowna. Ujemne przepływy inwestycyjne wskazują, że firma realizuje projekty inwestycyjne. Dodatkowych źródłem finansowania są wpływy finansowe - zasilenia kapitałowe, własne i obce.
-	+	+
Ujemne przepływy operacyjne świadczą o tym, ze podstawowa działalność firmy wymaga zaangażowania dodatkowych środków. Źródłami finansowania są wpływy z wyprzedaży składników majątku trwałego oraz wpływy z działalności finansowej.
-	-	+
Ujemne przepływy operacyjne świadczą, że firma dopłaca do podstawowe działalności. Ujemne przepływy na działalności inwestycyjnej oznaczają realizację projektów inwestycyjnych. Dodatnie przepływy osiągane są jedynie na działalności finansowej. Oznaczać to może, że przedsiębiorstwo podejmuje wysyłki na rzecz restrukturyzacji poprzez rozbudowę lub modernizację zasobów produkcyjnych dzięki zaciągnięciu kredytu, pożyczki, emisji akcji itp.
-	+	-
Ujemne przepływy operacyjne wskazują, że podstawowa działalność firmy wymaga dofinansowania. Dodatkowe środki pozyskiwane z wyprzedaży majątku. Firma znajduje się w trudnej sytuacji, która powinna skłaniać do zastanowienia się nad przeprowadzeniem gruntownej restrukturyzacji.
-	-	-
Jest to szczególnie trudna sytuacja, gdyż na każdej działalności przedsiębiorstwo osiąga ujemne przepływy pieniężne. Może to świadczyć o zbliżającym się bankructwie.

WSKAŹNIKOWA ANALIZA SPRAWOZDANIA Z PRZEPŁYWÓW ŚRODKÓW PIENIEŻNYCH.

Wskaźnikowa wystarczalność gotówki.

Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki.

Gotówka netto z działalności operacyjnej / [wielkość spłaty zobowiązań długoterminowych + wypłaty dywidend + wydatki na zakupy inwestycyjne]

Informuje w jakim stopniu działalność operacyjna zaspokaja wydatki związane z obsługą zadłużenia długoterminowego, wypłatą dywidend oraz zakupami inwestycyjnymi.

Wskaźnik spłaty zobowiązań długoterminowych.

Gotówka z działalności operacyjne / wydatki związane ze sprzedażą zobowiązań długoterminowych

Określa stopień zaspokojenia wydatków związanych z obsługą zobowiązań długoterminowych gotówką wygospodarowaną z działalności operacyjnej.

Wskaźnik zakupów inwestycyjnych.

Gotówka netto z działalności operacyjnej / wydatki związane z zakupem inwestycyjnym.

Określa stopień zaspokojenia wydatków inwestycyjnych gotówką wygospodarowaną w działalności operacyjnej

Wskaźnik spłaty ogółu zobowiązań.

Gotówka netto z działalności operacyjnej / wydatki związane ze spłata zobowiązań

Wskaźniki siły finansowej

Stopa zwrotu kapitału

Gotówka netto / przeciętny kapitał własny

Określa stopień zwrotu kapitału własnego w postaci nadwyżki gotówki netto

Stopa finansowania wydatków inwestycyjnych

Gotówka netto / inwestycje w majątek trwały

Informuje o stopniu wewnętrznego finansowania inwestycyjni

Pieniężna wydatność sprzedaży

Wpływy ze sprzedaży / przychody ze sprzedaży

Określa stopień realizacji przychodów formie pieniężnej

Relacja pieniężnej nadwyżki do zysku

Gotówka netto z działalności operacyjnej / zysk operacyjny

Wyrażana wzajemną relacją mierników wyniku ustalonego wg zasady kasowej i memoriałowej.

Odpowiada na pytanie ile jednostek pieniężnych przypada na jednostkę zysku.

DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA

Inwestowanie to celowe wydatkowanie środkami skierowane na powiększenie dochodów przedsiębiorstwa w przyszłości, jest związane z wydatkowaniem środków finansowych, czyli ponoszeniem różnorodnych nakładów na powiększenie wartości majątku.

Rodzaje inwestycji:

Finansowe: akcje, obligacje inne [inwestycje w jednostki funduszy, lokaty]

Rzeczowe: założycielskie, odtworzeniowe, modernizacyjne, rozwojowe

Niematerialne: badania i rozwój, szkolenie kadr, zaplecze socjalne

Kryterium rozrachunku opłacalności:

Zysk - wybór najbardziej efektywnego projektu inwestycyjnego opiera się na maksymalizacji zysku z zainwestowanego kapitału.

Ryzyko - wynika z tego, że poszczególne warianty inwestycyjne charakteryzujące się zróżnicowanym poziomem wyniku finansowego, cechują się jednocześnie różnym prawdopodobieństwem jego osiągnięcia.

Czas - związany jest z rozłożeniem w kolejnych okresach (latach) nakładów ponoszonych na realizację określonych przedsięwzięć oraz osiąganych dzięki nim efektów.

INNWESTYCYJNE PRZEPŁYWY PIENIEŻNE

Podstawę rachunku opłacalności projektów inwestycyjnych stanowią przepływy pieniężne netto (NCF), które odzwierciedlają różnice pomiędzy strumieniem wpływów a strumieniem wydatków realizowanych w poszczególnych podokresach (latach) okresu objętego rachunkiem.

Metody oceny przedsięwzięć inwestycyjnych.

Proste metody oceny - nie uwzględniają wartości pieniądza w czasie opierają się tylko na wybranych wielkościach rocznych lub (średniorocznych) nie obejmują pełnego okresu realizacji badanych przedsięwzięć. Służą najczęściej do wstępnej oceny projektów inwestycyjnych.

Do podstawowych metod dyskontowych należą:

1. Metoda wartości zaktualizowanej netto [Net peesent value NPV]

2. Metoda wewnętrznej stopy zwrotu [Internal value of return - IRR]

Wartość zaktualizowana netto jest sumą zdyskontowanych oddzielnie dla każdego roku przepływów pieniężnych zrealizowanych w całym okresie objętym rachunkiem.

NPV = - I₀ + NCF1/ 1+r + NCF2/ [1+r]² + ... + NCFn / [1 + r]ⁿ

I₀ - początkowe wydatki inwestycyjne

NCF - przepływy pieniężne netto w kolejnych latach badanego okresu

r - poziom stopy dyskontowej

Możliwe są 3 warianty kształtowania się NPV

NPV > 0 rzeczywista rentowność jest wyższa od rentowności

NPV = 0 rzeczywista rentowność jest taka sama jak minimalna rentowność

NPV < 0 rzeczywista rentowność jest niższa niż minimalna oczekiwana przez inwestora rentowność projekt należy odrzucić.

Porównanie kilku projektów w oparciu tylko o NPV może być błędna decyzja.

Wskaźnik wartości zaktualizowanej netto

NPVR - NPV / PVI

NPV - wartość zaktualizowana netto

PVI - zaktualizowana wartość wymaganego nakładu inwestycyjnego

Wewnętrzna stopa zwrotu - IRR

Wewnętrzna stopa zwrotu IRR jest to poziom stopy procentowej przy, której wartość zaktualizowana netto jest równa zero.

- I₀ + NCF1 / [1 +r] + NCF2/ [1+r]² + ... + NCFn / [1 + r]ⁿ = 0

Procedura ustalania wewnętrznej stopy zwrotu:

1. Ustalenie wartości przepływów pieniężnych w kolejnych latach

2. Wybór dwóch wielkości stopy procentowej [r1 oraz r2] przy których

- NPV obliczona na postawie r1 jest zbliżona do zera ale dodatnia PV

- NPV obliczona na postawie r2 jest zbliżona do zera ale ujemne NV

3. Kalkulacja wewnętrznej stopy zwrotu

IRR = r1 = {PV[r2 - r1]} / PV + |NV|

r1 - poziom stopy przy której NPV>0

r2 - poziom stopy procentowej przy której NPV < 0

PV - na postawie r1 NV na postawie r2

Przyjąć r<IRR NPV>0

r = IRR rzeczywista rentowność = minimalne inwestowanie

Do podstawowych metod prostych należą:

1. Analiza progu rentowności wraz z analiza wrażliwą

2. Okres zwrotu [payback period] jest to czas niezbędny do odzyskania nakładów na realizację przedsięwzięcia na z osiąganych nadwyżek finansowych. Oz = [I / Zn + A + O]

I - pierwotne nakłady inwestycyjne O - odsetki od pożyczonego kapitału

3. Prosta stopa zwrotu jest relacją zysku osiąganego w trakcie eksploatacji inwestycji do kapitału finansującego początkowe zakłady inwestycyjne.

Najczęściej stosowane w praktyce formy stopy zwrotu:

1. Stopa zwrotu całości zaangażowanego kapitału Rc = Zn / [Kw + D] x 100

Zn- zysk netto Kw - kapitał własny D - dług

2. Stopa zwrotu kapitału własnego Rw = [Zn / Kw] x 100

3. Przeciętna stopa zwrotu zaangażowanego kapitału Rp = [Zś / Kw + D] x 100

Zś średni roczny zysk netto

---