PROGRAM NAUCZANIA ZINTEGROWANEGO W KLASACH 1 - 3

DLA NIESŁYSZĄCYCH

(PROJEKT)

Opracował zespół:

dr Marzena Klaczak WSP Kraków

mgr Ewa Berbesz OSW Lubliniec

mgr Teresa Szefler OSW Bydgoszcz

mgr Katarzyna Wisniewska OSW Bydgoszcz

mgr Irena Pazdalska SOWS Kraków

mgr Halina Koperkiewicz SOWS Kraków

mgr Bernardyna Berestecka SOWS Przemyśl

mgr Ewa Gibowska OSW Poznań

mgr Tatiana Hylla OSW Poznań

mgr Grażyna Nadrowska OSW Wejherowo

SPIS TREŚCI

1. Założenia programowe..................................................................................................................................................... 3

2. Cele nauczania.................................................................................................................................................................. 5

3. Struktura programu........................................................................................................................................................... 6

4. Program dla klasy I........................................................................................................................................................... 8

5. Program dla klasy II........................................................................................................................................................ 18

6. Program dla klasy III....................................................................................................................................................... 27

7. Zestawienie treści kształcenia......................................................................................................................................... 37

8. Umiejętności możliwe do osiągnięcia przez uczniów niesłyszących po zakończeniu nauczania zintegrowanego........ 50

9. Uwagi o realizacji programu........................................................................................................................................... 53

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE

W edukacji od stuleci obserwuje się dążenie do scalania treści kształcenia i łączenia ich w pewne spójne całości.

Na niebezpieczeństwa związane z wieloprzedmiotowością w edukacji, w tym także wczesnoszkolnej, zwracali już uwagę Platon, Kvintylian, J.A.Komeński i J.F.Herbart. Jednak dopiero na przełomie XIX i XX wieku wraz z rozwojem nurtu nowego wychowania pojawiła się idea integracji treści kształcenia znosząca tradycyjny podział na przedmioty nauczania realizowane w systemie klasowo-lekcyjnym. Określono ją mianem nauczania całościowego. W szkolnictwie dla niesłyszących stosuje się różne odmiany tego nauczania realizowane poprzez:

− metodę ośrodków pracy zmodyfikowaną przez M. Grzegorzewską, a wywodzącą się z metody ośrodków zainteresowań O. Decroly'ego

− metodę nowoczesnej szkoły C.Freineta

− metodę nauczania łącznego Linkego.

Podstawą opracowania wyżej wymienionych metod są potrzeby i zainteresowania dziecka. Kierując się ideą progresywizmu proponujemy nauczanie oparte na prawach rozwojowych uczniów i ich naturalnej ciekawości, a za najcenniejsze źródło wiedzy, dostarczające równocześnie wielu wrażeń i przeżyć uważamy codzienne doświadczenia uczniów zdobywane w czasie wycieczek, prac zespołowych, gier, zabaw, inscenizacji.

Uwzględniając te założenia i odwołując się do własnych wieloletnich doświadczeń opracowałyśmy program do nauczania zintegrowanego w klasach 1-3 dla niesłyszących. Pojęcie programu zintegrowanego wiąże się z koncepcją doboru i układu treści kształcenia, które mają być nastawione na wszechstronny rozwój ucznia.

Treści programu dotyczyć będą środowiska życia dziecka, czyli: domu rodzinnego, szkoły, miasta, kraju oraz ochrony tych dóbr w zakresie przyrody. Współistnieją one bez podziału na ważniejsze i mniej ważne, nie są od siebie oddzielone lecz przenikają się i są podporządkowane ideom nadrzędnym takim jak:

1. Dziecko jako członek społeczności rodzinnej, szkolnej, regionalnej, narodowej.

2. W kręgu przyrody.

3. Nauka i technika jako instrumenty służące do poznawania świata.

4. Obcowanie ze sztuką i twórczość dziecka.

5. Uczeń niesłyszący ma jednocześnie dostęp do wielu obszarów wiedzy dostosowanych do jego możliwości poznawczych.

Mając na uwadze naczelne zadanie edukacji zintegrowanej jakim jest wszechstronny rozwój ucznia kierujemy się holistycznym podejściem do dziecka, pozwalającym dostrzec w nim osobę, a nie zbiór niepełnosprawności i dysfunkcji.

Akcentowane w proponowanym programie dochodzenie ucznia do opanowania wiedzy i umiejętności jest zdeterminowane stosowaniem metod aktywizujących, które w istotny sposób wpływają na indywidualny i społeczny rozwój dziecka niesłyszącego w poczuciu tożsamości i własnej wartości. W związku z tym proponujemy, aby ze względu na specjalne potrzeby edukacyjne tych dzieci nauczyciel szczególnie akcentował rewalidacyjny charakter oceny. Systematyczne obserwacje uczniów przez nauczyciela prowadzą do uzyskania podstawowych informacji na temat ich osiągnięć i niepowodzeń szkolnych, które powinny być ujęte w formie opisowej bez stosowania skali stopniowej ocen szkolnych od 1 do 6.

Tak skonstruowany program umożliwia nauczycielowi wykorzystanie alternatywnych metod komunikacji w zależności od indywidualnych możliwości dziecka, czyni go wolnym ale i odpowiedzialnym. Zatem jest adresowany do surdopedagoga kreatywnego, który powinien być organizatorem i animatorem procesu dydaktycznego.

CELE NAUCZANIA

Rozwój psychiczny dziecka niesłyszącego ma charakter indywidualny, uwarunkowany różnymi doświadczeniami rewalidacyjnymi. Holistyczne spojrzenie na dziecko pozwala dostrzegać je jako jednostkę z indywidualnymi cechami, właściwościami i potrzebami.

Stąd nadrzędnym celem kształcenia dziecka niesłyszącego w nauczaniu zintegrowanym jest wspomaganie go w osiąganiu możliwie najwyższego stopnia rozwoju osobowego korzystnego dla niego i dla środowiska społecznego, w którym żyje i z którego dorobku korzysta. Stąd cele edukacji zintegrowanej niesłyszących mają charakter rewalidacyjny i są następujące:

− wspieranie wszechstronnego rozwoju ucznia w sferze fizycznej, intelektualnej, psychicznej, emocjonalnej

− dbałość o harmonijny rozwój dziecka

− rozwijanie umiejętności komunikowania się z uwzględnieniem alternatywnych sposobów porozumiewania się (werbalnych, manualnych), w zależności od indywidualnych możliwości dziecka

− kształtowanie pozytywnej motywacji do podejmowania zadań i stwarzanie możliwości odnoszenia sukcesu

− nabywanie wiedzy o sobie i otaczającej rzeczywistości poprzez działalność w różnych jej obszarach

− zdobycie umiejętności uczestnictwa w życiu i pracy rodziny, klasy, szkoły, grupy

− wdrażanie do posługiwania się językiem polskim w zakresie mówienia, pisania, czytania, liczenia

− przygotowanie do korzystania z różnych źródeł wiedzy

− kształcenie umiejętności obserwacji i formułowania wniosków

− wdrażanie do dbałości o zdrowie własne i innych

− kształtowanie umiejętności posługiwania się językiem matematycznym, technicznym, plastycznym

− rozbudzanie potrzeby kontaktu z przyrodą.

W wyniku trzyletniej edukacji uczeń powinien być przygotowany do dalszej, systematycznej nauki w klasach wyższych i do samokształcenia. Powinien posiadać podstawową wiedzę o najbliższym środowisku i umieć korzystać z różnych źródeł informacji. Uczeń powinien panować nad swoimi emocjami, a uczucia i postawy prezentować w sposób kulturalny. Wskazanym jest, aby przestrzegał zasad bezpieczeństwa w życiu codziennym, rozumiał zasady zdrowego odżywiania i potrzebę ochrony środowiska. Wśród osiągnięć dydaktycznych należy wymienić poprawne porozumiewanie się w języku polskim (uczeń czyta, pisze). W efekcie wymieniane cele zmierzają do ukazania dziecku scalonego obrazu świata, a nie jego pojedynczych elementów.

STRUKTURA PROGRAMU

„Program nauczania zintegrowanego w klasach 1-3 dla niesłyszących” został opracowany w oparciu o Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych i zawarte w nim podstawy programowe.

Celem naszego programu jest stworzenie warunków dla rozwoju dziecka niesłyszącego w pierwszym etapie jego edukacji. Cechą charakterystyczną programu jest jego koncentryczny układ i jedność struktury. Treści nauczania podporządkowałyśmy blokom tematycznym wywodzącym się czterech nadrzędnych idei naszego programu. Ich układ jest następujący:

1. Dziecko jako członek społeczności rodzinnej, szkolnej, regionalnej, narodowej.

• Szkoła - dziecko jako uczeń i kolega.

• Życie społeczne w internacie.

• Dom rodzinny dziecka.

• Wydarzenia z życia dziecka.

• Życie ludzi w mieście i na wsi.

• Moja ojczyzna.

2. W kręgu przyrody.

• Środowiska przyrodnicze na wsi i w mieście.

• Kalendarz przyrody i pory roku.

• Rośliny i zwierzęta wokół nas.

• Pogoda - kalendarz pogody i proste przyrządy do jej pomiaru.

• Skutki zanieczyszczeń środowiska.

3. Nauka i technika jako instrumenty służące do poznawania świata.

• Matematyczne opisywanie świata.

• Sposoby gromadzenia i zapisywania danych (pisanie, czytanie), komunikowanie się, poznawanie świata.

• Doświadczenia, eksperymenty, obserwacje.

• Urządzenia techniczne wokół nas.

4. Obcowanie ze sztuką i twórczość dziecka.

• Zabawy, gry, inscenizacje.

• Różne środki wyrazu artystycznego (działalność plastyczna, rytmiczna, ruchowa, taneczna).

W ramach realizacji bloków tematycznych nauczyciel powinien uwzględnić umiejętności kluczowe z różnym ich nasileniem w zależności od specyfiki danego tematu. Do umiejętności tych należą:

• czytanie

• pisanie

• liczenie

• malowanie, rysowanie

• organizowanie własnych działań

• mówienie

• badanie i odkrywanie

• rozwiązywanie problemów

• sprawność fizyczna i aktywność ruchowa.

Program przygotowany jest dla klasy I, II, III z podziałem na treści kształcenia i umiejętności ucznia. Taki podział wynika z założenia, że zdobywanie wiedzy ma być środkiem do kształtowania kreatywnej postawy ucznia i narzędziem poznania rzeczywistości a nie celem samym w sobie.

Koncentryczny układ programu obliguje nauczyciela do powtarzania elementów treści nauczania z jednoczesnym poszerzaniem ich zakresu.

Dla ukazania narastania treści kształcenia dokonano ich zestawienia w kolejnych latach nauki.

Wyodrębniłyśmy także umiejętności uczniów możliwe do osiągnięcia w pierwszym etapie edukacji.

Program dla klasy I

	TREŚCI KSZTAŁCENIA	UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA -Uczeń
Szkoła - dziecko jako uczeń, kolega	Zwracamy się do siebie po imieniu Poznajemy przybory szkolne, ich nazwy i przeznaczenie Zwiedzamy pomieszczenia szkolne - zapoznajemy się z ich przeznaczeniem Bawimy się na placu zabaw	Zna imiona kolegów w swojej klasie Korzysta ze sprzętów w klasie Dba o przybory szkolne Przestrzega zasady bezpiecznego zachowywania się podczas przerw Zna przeznaczenie pomieszczeń w szkole Umie korzystać z urządzeń sanitarnych Przestrzega zasady bezpiecznego zachowywania się na terenie obiektów (plac zabaw, boisko sportowe) Dba o porządek w miejscu pracy
W domu i internacie	Poznajemy swoją rodzinę (mama, tata, ja) Moje ulubione zabawki Poznajemy internat Dbamy o higienę osobistą		Nazywa członków najbliższej rodziny (mama, tata, ja) Zna pojęcie dom jako budynek mieszkalny i jako miejsce gdzie mieszka mama i tata Nazywa i cechy zabawek Podporządkowuje się regułom zabaw Odpowiednio zachowuje się przy spożywaniu posiłków Zna przeznaczenie pomieszczeń w internacie Dba o higienę osobistą
Wydarzenia z życia dziecka	Składamy ślubowanie Obchodzimy swoje urodziny Składamy życzenia mamie i naszej pani Poznajemy tradycje świąteczne Spotykamy się z Mikołajem Ubieramy choinkę		Identyfikuje symbole związane z uroczystościami i świętami Zachowuje się stosownie do charakteru uroczystości Używa podstawowych form grzecznościowych
Życie ludzi w mieście	Poznajemy najbliższą okolicę Idziemy z panią na zakupy Przechodzimy bezpiecznie przez jezdnię Korzystamy ze środków lokomocji		Przechodzi bezpiecznie przez jezdnię Zachowuje się poprawnie w miejscach publicznych i w środkach lokomocji Nazywa zakupione towary Zna nazwy środków lokomocji
Jesień	Obserwujemy zmiany zachodzące w przyrodzie jesienią Prowadzimy kalendarz pogody Rozróżniamy charakterystyczne cechy jesieni - opady, kolory kwiatów, liści Poznajemy owoce		Zaznacza pogodę na kalendarzu Ubiera się stosownie do pogody Rozróżnia kolory charakterystyczne dla jesieni Nazywa owoce
Zima	Obserwujemy zmiany pogody (opady, temperatura) Prowadzimy kalendarz pogody, ubieramy się cieplej Poznajemy nazwy zimowych ubrań Dokarmiamy ptaki	Ilustruje zmiany pogody w kalendarzu Ubiera się stosownie do pogody Pamięta o głodnych ptakach
Wiosna	Obserwujemy zmiany w przyrodzie Prowadzimy kalendarz pogody Kupujemy warzywa wiosenne Poznajemy pierwsze wiosenne kwiaty Oglądamy kwitnienie drzew Szukamy wiosny na łące	Skupia uwagę na obserwowanym przedmiocie lub zjawisku Stosuje właściwe symbole do ilustrowania stanów pogody Podaje nazwy kilku warzyw wiosennych Nazywa wiosenne kwiaty Identyfikuje kwiaty z obrazem graficznym
Zabawy na śniegu i lodzie	Rzucamy śnieżkami Lepimy bałwana Idziemy na ślizgawkę Zjeżdżamy z górki na sankach	Przestrzega zasad wspólnej i bezpiecznej zabawy Działa w zespole
Kalendarz	Poznajemy nazwy dni tygodnia Witamy Nowy Rok	Nazywa dni tygodnia Porządkuje ich kolejność Ustala dzień poprzedni i następny
Moja Ojczyzna	Wiemy gdzie mieszkamy i uczymy się	Napisze nazwę swojej miejscowości i miejscowości w której jest jego szkoła Rozróżnia barwy narodowe i godło państwa

Komunikowanie się	Koncentrowanie uwagi na ustach nauczyciela Próba odczytywania z ust wyrazów i prostych zdań Wzbogacanie słownictwa biernego i czynnego ucznia Pobudzanie do samodzielnych wypowiedzi uczniów	Koncentruje się na krótkich wypowiedziach nauczyciela i bliskich osób w relacji nadawca-odbiorca Posługuje się w mowie biernej i czynnej słownictwem związanym z opracowywaną tematyką Przekazuje w dowolny sposób własne odczucia, nastroje i przeżycia Wypowiada się w określonych sytuacjach używając wyrazów i prostych zwrotów
Pisanie	Ćwiczenia przygotowujące do nauki pisania Zapoznanie z liniaturą w zeszycie Pisanie liter wielkich i małych; poprawne łączenie liter Pisanie wyrazów z zachowaniem prawidłowego łączenia liter Pisanie wyrazów z pamięci i wzroku Pisanie ze wzroku wyrazów i prostych zdań Uzupełnianie brakujących liter, sylab w wyrazach i wyrazów w zdaniach Podpisywanie obrazków wyrazami i prostymi zdaniami	Rysuje po śladzie Kreśli linie i figury literopodobne Utrzymuje się w liniaturze Poprawnie odtwarza kształty liter Poprawnie łączy litery Odwzorowuje wyrazy, krótkie zdania i tekst Przepisuje wyrazy, krótkie zdania i teksty drukowane Uzupełnia wyraz brakującymi literami, sylabami Uzupełnia zdanie brakującymi wyrazami Poprawnie pisze wyrazy i proste zdania odczytywane z ust nauczyciela
Czytanie	Analiza i synteza wzrokowo-słuchowa sylab i wyrazów Analiza i synteza słuchowa wyrazów i prostych zdań Rozpoznawanie i nazywanie liter i sylab w wyrazach Łączenie głosek w sylaby i sylab w wyrazy Czytanie sylab, wyrazów i prostych zdań Globalne czytanie wyrazów i zdań (etykietowanie desygnatów i ilustracji) Układanie wyrazów z rozsypanki literowej Indywidualne głośne czytanie	Wyodrębnia litery i sylaby w wyrazach Układa proste zdania z rozsypanek wyrazowych Identyfikuje desygnat z jego obrazem graficznym Łączy głoski w sylaby, sylaby w wyrazy i czyta je głośno
Gramatyka	Rzeczownik w mianowniku, dopełniaczu i bierniku liczby pojedynczej i mnogiej Czasownik w pierwszej i trzeciej osobie liczby pojedynczej, czasu teraźniejszego i przeszłego, w trybie oznajmującym Czasownik w drugiej osobie liczby pojedynczej, w trybie rozkazującym Przymiotnik jako określenie rzeczownika (kolory) Zaimki: osobowe (ja, on, ona, ) dzierżawcze (mój, moja, moje) przysłowne (tu, tam ) Przyimki: na, w, do	Grupuje rzeczowniki wokół pytań kto? co? Rozpoznaje czasowniki przy pomocy pytania co robi? Poprawnie reaguje na polecenia nauczyciela np. wstań!, siadaj!, daj! Identyfikuje nazwę z określoną barwą (kolorem) Stosuje zaimki; ja, on, ona Używa przyimków; na, do, w
Ortografia	Wielka litera w pisowni imion Wielka litera na początku zdania Stosowanie dwuznaków	Stosuje wielką literę na początku zdania Rozpoznaje zdania pytające i oznajmujące Stosuje kropkę na końcu zdania
Słownictwo i składnia	Wzbogacanie słownictwa biernego i czynnego związanego z treściami i tematami ćwiczeń w czytaniu i pisaniu Wyjaśnianie znaczenia nieznanych wyrazów i zwrotów frazeologicznych Posługiwanie się prostymi zdaniami	Poprawnie stosuje wyrazy dla określenia nazw osób, rzeczy, czynności, cech Poprawnie łączy rzeczownik z czasownikiem

Stosunki przestrzenne	Określanie położenia przedmiotu względem własnego ciała - tu, tam Określanie wzajemnego położenia przedmiotów w przestrzeni	Stosuje wyrazy określające stosunki przestrzenne - tu, tam Określa położenie przedmiotów w przestrzeni
Cechy wielkościowe	Porównywanie przedmiotów ze względu na : wielkość, długość, masę Porównywanie wielkości naczyń	Określa wielkość przedmiotów: duży - mały, długi - krótki, wysoki - niski
Zbiory	Klasyfikowanie przedmiotów według jednej wybranej cechy (kształt, kolor, wielkość) Porównywanie liczebności zbiorów (mniej, więcej, tyle samo)	Klasyfikuje przedmioty według jednej wybranej cechy (kształt, kolor, wielkość) Określa liczebność zbiorów (dużo, mało) Porównuje liczebność zbiorów
Wiadomości z geometrii	Rozróżnianie i nazywanie koła, trójkąta i prostokąta Rozpoznawanie kształtów poznanych figur geometrycznych w otoczeniu, na planszy i na modelu Grupowanie modeli figur według kształtu	Rozpoznaje figury geometryczne: koło, trójkąt, prostokąt Nazywa poznane figury geometryczne
Liczby naturalne w zakresie 10.	Monografia liczb od 1 do 10 Powstanie danej liczby przez powiększanie poznanej uprzednio wartości o 1 Poznanie liczby w aspekcie kardynalnym i porządkowym Poznanie kształtu cyfry drukowanej Poznanie wzoru i sposobu pisania cyfry w kratkach Zero jako liczba elementów zbioru pustego Zapis słowny poznanej liczby Przygotowanie do wprowadzenia działań dodawania i odejmowania w zakresie10 Rozkładanie liczb na składniki Doliczanie i odliczanie po 1 w pierwszej 10. Dodawanie i odejmowanie w zakresie 10 Wprowadzenie znaków działań :+, - Zapis działań za pomocą cyfr i znaków Pamięciowe dodawanie Dopełnianie do 10 Odejmowanie od 10 Zero w dodawaniu i odejmowaniu Przemienność dodawania Liczenie w zakresie 10 różnymi sposobami Odejmowanie jako działanie odwrotne do dodawania Rozwiązywanie prostych zadań tekstowych przez symulację ich treści na konkretach (patyczki) i pomocniczych rysunkach Porównywanie liczb (większa, mniejsza) znaki <, >, =; Wprowadzenie osi liczbowej Liczby od 0 do 10 na osi liczbowej	Zapisuje liczby cyframi i słowami Używa nazw liczebników Przyporządkowuje znak „+” i „ - ^„określonym czynnościom związanym z przybywaniem i ubywaniem Zaznacza liczby na osi liczbowej Porównuje liczby w zakresie 10. Dodaje i odejmuje pamięciowo w zakresie 10.

Rozszerzenie zakresu liczbowego do 20	Liczby od 11 do 20 Poznanie liczb w aspekcie kardynalnym i porządkowym Pisanie liczb cyframi i słowami Zaznaczanie liczb dwucyfrowych na osi liczbowej Dodawanie i odejmowanie w zakresie 20 Rozkład liczby dwucyfrowej na dziesiątki i jedności Dodawanie i odejmowanie bez przekroczenia progu dziesiątkowego w zakresie 20 Dodawanie i odejmowanie z przekroczeniem progu dziesiątkowego w zakresie 20 Wprowadzenie nawiasów Rozwiązywanie działań z niewiadomą (z okienkiem) Układanie prostych zadań tekstowych do określonej sytuacji lub ilustracji	Porównuje liczby w zakresie 20 Dodaje i odejmuje bez przekroczenia progu dziesiątkowego Dodaje i odejmuje z przekroczeniem progu dziesiątkowego w zakresie 20 Rozwiązuje proste działania z niewiadomą Rozwiązuje proste zadania tekstowe Dokonuje rozkładu liczby na składniki
Wiadomości praktyczne	Liczenie pieniędzy do 20	Liczy pieniądze do 20

Obrazki z życia dziecka	Przedstawianie postaci ludzkiej i zwierzęcej ze zwróceniem uwagi na wielkość, proporcję, kształt Ilustrowanie wydarzeń i wrażeń związanych z funkcjonowaniem dziecka w domu, w szkole, w internacie i najbliższym otoczeniu Przedstawienie postaci w akcji z uwzględnieniem postaci ludzkich i zwierzęcych Orientacja w schemacie ciała	Przedstawia postać ludzką i zwierzęcą Ilustruje zjawiska przyrodnicze
Kompozycja	Rysowanie linii prostych, kół, spirali i budowanie z tych elementów prostych kompozycji Tworzenie kompozycji płaskich i przestrzennych z papieru, materiałów przyrodniczych, mas plastycznych i odpadów	Zna proste techniki plastyczne: rysowanie kredkami, malowanie farbami plakatowymi, wycinanie, wydzieranie, modelowanie, wyklejanie z różnych materiałów
Kształtowanie materiałów	Cięcie nożyczkami po linii prostej i falistej Modelowanie w masie solnej, plastelinie, modelinie, glinie Formowanie kulek z plasteliny i bibuły, wykonywanie z nich kompozycji	Poprawnie posługuje się nożyczkami
Praca z kolorem	Rozpoznawanie i nazywanie kolorów podstawowych na podstawie obserwacji otoczenia	Rozróżnia podstawowe kolory

Kształtowanie cech motorycznych	Siła Szybkość Wytrzymałość Zręczność - zwinność - gibkość - koordynacja ruchowa		Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa podczas zajęć ruchowych (sala gimnastyczna, boisko szkolne, pływalnia itp.) Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa podczas spacerów i wycieczek szkolnych Przestrzega podstawowych zasad higieny osobistej (mycie rąk po zajęciach ruchowych, zmiana obuwia i stroju Nazywa wykonywane czynności
Ćwiczenia rytmiczno-taneczne	Zabawy rytmiczne oraz ćwiczenia rytmiczno-ruchowe z użyciem przyborów (piłka, skakanka, szarfa, obręcze) Poruszanie się w tempie muzyki (bieg, marsz, podskoki) Wyklaskiwanie rytmu w takcie dwumiarowym
Ćwiczenia rekreacyjno-utylitarne	Gry i ćwiczenia terenowe toczenie przyborów pokonywanie przeszkód terenowych skoki przejście równoważne rzuty do celu i na odległość Pływanie zabawy oswajające z wodą Kolarstwo jazda na rowerze (ruszanie i zatrzymywanie się) Wrotki i łyżwiarstwo ruszanie i zatrzymywanie jazda przodem Saneczkarstwo wożenie się na sankach w terenie równym zjazd na wprost po łagodnym stoku hamowanie Narciarstwo biegowe i zjazdowe chodzenie i bieganie na nartach zjazd ze stoku na wprost zatrzymanie pługiem
Zespołowe gry sportowe	Mini piłka ręczna - zabawy i gry przygotowawcze: kozłowanie prawą i lewą ręką podanie i chwyt piłki Mini koszykówka - zabawy i gry przygotowawcze : podanie piłki sprzed klatki piersiowej chwyt piłki oburącz kozłowanie prawą i lewą ręką w miejscu rzut piłki do kosza oburącz Siatkówka - zabawy i gry przygotowawcze : Mini piłka nożna - zabawy i gry przygotowawcze : prowadzenie piłki prawą i lewą nogą przyjęcie piłki podanie piłki do partnera			Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa podczas zajęć ruchowych (sala gimnastyczna, boisko szkolne, pływalnia itp.) Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa podczas spacerów i wycieczek szkolnych Przestrzega podstawowych zasad higieny osobistej (mycie rąk po zajęciach ruchowych, zmiana obuwia i stroju) Nazywa wykonywane czynności
Lekkoatletyka		Biegi, skoki, rzuty realizowane w formie gier i zabaw
Gimnastyka		Ćwiczenia wolne i z przyborami realizowane w formie zabawowej

Program dla klasy II

	TREŚCI KSZTAŁCENIA	UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA-Uczeń
Szkoła - dziecko jako uczeń i kolega	Poznajemy nazwiska kolegów i koleżanek Uczymy się nazywać czynności ucznia w klasie Poznajemy obowiązki dyżurnego Rozróżniamy i nazywamy sprzęty w klasie Poznajemy nazwę miejscowości i ulicy przy której znajduje się szkoła	Posłuje się swobodnie imionami i nazwiskami kolegów oraz koleżanek z klasy Dba o porządek i ład w klasie Przygotowuje odpowiednie przybory do zajęć Wykonuje poprawnie czynności dyżurnego Poprawnie zgłasza swoje potrzeby Przestrzega zasad bezpieczeństwa w szkole
W domu i internacie	Poznajemy swoją rodzinę (siostra, brat) Idziemy do mieszkania naszej pani Mieszkamy w internacie Idziemy do jadalni	Określa stopień pokrewieństwa członków najbliższej rodziny (brat, siostra) Prawidłowo określa czynności wykonywane w odpowiednich porach dnia w domu i w internacie Zna przeznaczenie pomieszczeń w domu i w internacie Przyporządkowuje charakterystyczne sprzęty i czynności do pomieszczeń Podporządkowuje się regułom zabaw Rejestruje wydarzenia z życia rodziny Dba o higienę przygotowywania i spożywania posiłków Dba o higienę ciała
Wydarzenia z życia dziecka	Obchodzimy swoje urodziny Kultywujemy tradycje świąteczne Spotykamy się z Mikołajem Ubieramy choinkę Bawimy się na balu karnawałowym	Identyfikuje podstawowe symbole związane z danymi świętami Zachowuje się stosownie do charakteru uroczystości Stosuje odpowiednią formę życzeń Używa form grzecznościowych
Życie ludzi w mieście	Poznajemy sklepy (spożywczy, papierniczo - zabawkowy, warzywniczy, obuwniczy, odzieżowy) Wprowadzamy nazwy zakupionych lub oglądanych artykułów Idziemy do lekarza Kupujemy lekarstwa dla chorego kolegi	Zachowuje się odpowiednio w miejscach publicznych Różnicuje i nazywać zakupione towary Przyporządkowuje określone czynności do określonego zawodu (sprzedawca, aptekarz) Pamięta o odwiedzinach chorego kolegi
Życie ludzi na wsi	Poznajemy zagrodę wiejską Bawimy się na łące Zbieramy runo leśne	Rozróżnia budynki charakterystyczne dla zagrody Nazywa zwierzęta hodowane na wsi Określa cechy charakterystyczne łąki Rozróżnia drzewa liściaste i iglaste Określić charakterystyczne cechy lasu
Jesień	Obserwujemy zmiany w przyrodzie Określamy zjawiska atmosferyczne Zbieramy owoce w sadzie Idziemy po warzywa do ogrodu		Prowadzi kalendarz pogody Zilustruje zmiany zachodzące w przyrodzie Przyporządkowuje nazwy czynności określonym porom roku Dostosować swój ubiór do warunków pogodowych Rozróżnia cechy charakterystyczne warzyw i owoców
Zima	Obserwujemy zmiany pogody Prowadzimy notatki o pogodzie Karmimy ptaki Ubieramy się stosownie do pory roku Poznajemy nazwy zimowych ubrań		Prowadzi kalendarz pogody Ubiera się stosownie do pory roku Zna nazwy ubrań Dba o zwierzęta przez całą zimę
Wiosna	Obserwujemy nadejście wiosny Witamy wiosnę Sporządzamy notatki dotyczące temperatury i opadów Szukamy śladów wiosny w ogródku, w sadzie i na łące Obserwujemy prace wiosenne Siejemy i sadzimy wiosenne rośliny		Zauważa zmiany w pogodzie i świecie przyrody Zapisuje 2 - 3 zdania o stanie pogody Odczyta temperaturę i zapisać ją poprawnie Wyszuka charakterystyczne cechy zbliżającej się wiosny Nazywa wiosenne kwiaty Podaje nazwy czynności związane z pracami na działce szkolnej
Zabawy na śniegu	Jeździmy na sankach i łyżwach Bronimy „fortecy”		Przestrzega reguł zabaw Korzysta bezpiecznie ze sprzętu sportowego Zna nazwy czynności i sprzętu sportowego
Kalendarz	Nazywamy dni tygodnia Poznajemy nazwy miesięcy Uczymy się określać czas za pomocą kalendarza		Uporządkowuje kolejność miesięcy w roku Ustala miesiąc następny i poprzedni od wskazanego Korzysta z kalendarza
Moja Ojczyzna	Nazywamy miejscowość w której jest nasza szkoła i miejscowości w których mieszkamy		Zna adres domowy i szkolny Poda nazwy miejscowości w których mieszkają koledzy

Komunikowanie się	Wdrażanie do odbioru dłuższych wypowiedzi nauczyciela Wzbogacanie słownictwa o nowe wyrazy i związki frazeologiczne ze szczególnym uwzględnieniem nazw osób i przedmiotów, czynności i cech określających przedmioty Próby formułowania samodzielnych wypowiedzi na temat własnych przeżyć Wdrażanie do zadawania pytań nauczycielowi i kolegom Próby prowadzenia dialogu Doskonalenie techniki odczytywania mowy z ust	Koncentruje uwagę na odbiorze dłuższych wypowiedzi nauczyciela Stosuje w wypowiedziach nowe słownictwo Wypowiada się spontanicznie Komunikuje się z kolegami Formułuje proste pytania Uczestniczy w dialogu z nauczycielem
Pisanie	Doskonalenie techniki pisania - prawidłowe łączenie liter Kształtowanie estetyki pisania Zwiększanie tempa pisania Pisanie z pamięci i ze wzroku prostych zdań Przepisywanie tekstów pisanych i drukowanych Uzupełnianie zdań z lukami Podpisywanie obrazków wyrazami i zdaniami	Prawidłowo łączy litery Pisze kształtnie i poprawnie Pisze z pamięci i ze wzroku proste zdania Uzupełnia brakujące wyrazy w zdaniach przy pomocy ilustracji Przetransponuje tekst drukowany na pisany Układa proste zdania na podstawie przeżyć lub ilustracji z pomocą nauczyciela
Czytanie	Doskonalenie analizy i syntezy wzrokowo - słuchowej Doskonalenie techniki czytania Głośne czytanie krótkich tekstów Czytanie ze zrozumieniem	Dokonuje analizy i syntezy literowej, głoskowej i sylabowej dłuższych wyrazów Czyta ze zrozumieniem wyrazy i proste zdania Układa zdania z rozsypanki wyrazowej
Gramatyka	Rzeczownik w dopełniaczu i bierniku liczby pojedynczej i mnogiej Czasownik - określanie czasu teraźniejszego i przeszłego w 1 i 3 osobie l.p. i 3 osobie l.mn. przy pomocy pytań : Co robiłeś? Co robiłaś? Co robili? Co robiły? Przymiotnik jako określenie cech przedmiotu Przyimek: pod, nad, Przysłówek: dzisiaj, jutro, wczoraj	Układa zdania z rozsypanki wyrazowej Grupuje wyrazy wokół pytań: kogo? czego? kogo? co? Używa prawidłowej formy czasownika Używa przyimków w zdaniu
Ortografia	Wielka litera na początku zdania Wielka litera w pisowni imion i nazwisk Wielka litera w pisowni nazw miejscowości	Stosuje wielką literę na początku zdania Stosuje wielką literę w pisowni imion, nazwisk i miejscowości Różnicuje i używa dwuznaków w piśmie
Słownictwo i składnia	Układanie zdań prostych z użyciem spójnika „i” pod kierunkiem nauczyciela Stałe wzbogacanie słownictwa czynnego i biernego Wyjaśnianie znaczenia wyrazów oraz ich poprawne stosowanie Wyrazy o znaczeniu podobnym (synonimy) i przeciwnym (antonimy) Grupowanie wyrazów wokół tematu Formułowanie życzeń świątecznych	Buduje zdania według podanego schematu syntaktycznego Grupuje wyrazy według podanego tematu Rozróżnia formuły życzeń świątecznych i urodzinowych Używa form grzecznościowych stosownie do sytuacji

Zbiory	Porównywanie liczebności zbiorów	Porównuje zbiory bez przeliczania i z przeliczaniem
Liczby naturalne w zakresie 20	Dodawanie i odejmowanie w zakresie 20 Powtórzenie dodawania i odejmowania w zakresie 20 Porównywanie różnicowe w zakresie 20 ( o ile więcej, o ile mniej) Kolejność działań - użycie nawiasów Układanie treści zadań do sytuacji i ilustracji Porównywanie sum i różnic Mnożenie i dzielenie w zakresie 20 Mnożenie jako dodawanie jednakowych składników, znak „⋅” Dzielenie jako mieszczenie i podział ; znak „:” Zero i jeden w mnożeniu i dzieleniu	Rozłoży liczbę na składniki Pamięciowo dodaje i odejmuje bez przekroczenia i z przekroczeniem progu dziesiątkowego Mnoży i dzieli pamięciowo w zakresie 20
Rozszerzenie zakresu liczbowego do 100	Liczenie w zakresie 100 - liczenie dziesiątkami, przeliczanie Zapis liczby dwucyfrowej cyframi i słowami Przedstawienie liczb na osi liczbowej Porównywanie liczb i porządkowanie zbioru liczbowego Uzupełnianie ciągów liczbowych Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100 dodawanie i odejmowanie pełnych dziesiątek dodawanie i odejmowanie liczby dwucyfrowej i jednocyfrowej bez przekroczenia progu dziesiątkowego pisemne dodawanie i odejmowanie liczby dwucyfrowej i jednocyfrowej z przekroczeniem progu dziesiątkowego	Zapisuje słowami i cyframi liczby do 100 Odczytuje poznane liczby Stosuje zasadę tworzenia ciągu liczb Przedstawia liczby na osi liczbowej Dodaje do liczby dwucyfrowej jednocyfrową w zakresie 100 bez przekroczenia i z przekroczeniem progu dziesiątkowego Odejmuje od liczby dwucyfrowej jednocyfrową w zakresie 100 bez przekroczenia i z przekroczeniem progu dziesiątkowego
Mnożenie i dzielenie w zakresie 50	Przemienność mnożenia Zero i jeden w mnożeniu Dzielenie jako działanie odwrotne do mnożenia	Mnoży i dzieli w zakresie 50 z wykorzystaniem liczydła lub tabeli mnożenia
Wiadomości z geometrii	Kwadrat jako specyficzna forma prostokąta - rozpoznawanie i rozróżnianie kwadratów i prostokątów w otoczeniu Kształtowanie pojęć - prosta, krzywa, łamana Kształtowanie pojęcia odcinek - mierzenie długości za pomocą dowolnie obranej miarki	Rozpoznaje oraz odróżnia prostokąt i kwadrat
Wiadomości praktyczne	Liczenie pieniędzy Jednostka czasu - godzina Zegar - odczytywanie pełnych godzin Znaki rzymskie I -XII	Liczy pieniądze - złote, grosze Odczyta pełne godziny na zegarze Zapisze liczby od 1 - 12 znakami rzymskimi

Obrazki z życia dziecka	Ilustrowanie wydarzeń i wrażeń związanych z funkcjonowaniem dziecka w domu, w szkole, internacie i najbliższym otoczeniu Wykonywanie laurek okolicznościowych		Zilustruje wydarzenia związane z życiem dziecka
Kompozycja	Kompozycja płaska : odbijanie elementów wyciętych w miękkim materiale ( stemple) Kompozycja przestrzenna :tworzenie form według wzorów i własnych pomysłów		Wykona kompozycję płaską i przestrzenną
Kształtowanie materiałów	Zgniatanie, zginanie, składanie, cięcie Łączenie elementów przez sklejanie, wiązanie Modelowanie w masie solnej, plastelinie i modelinie Kształtowanie materiałów przy użyciu prostych narzędzi: nóż, nożyczki Przetwarzanie produktów spożywczych: sporządzanie kompotów, soków		Tnie po linii Obrysowuje szablon Zgina, tnie, wydziera i skleja papier Nazywa czynności wykonywane podczas swojej aktywności Bezpiecznie posługuje się narzędziami (nóż, nożyczki, tarka) i urządzeniami (sokowirówka) Dba o higienę i porządek na stanowisku pracy
Praca z kolorem		Obserwacja kolorów w otoczeniu Tworzenie kolorów pochodnych	Rozróżnia kolory podstawowe i pochodne

Kształtowanie cech motorycznych	Siła Szybkość Wytrzymałość Zręczność - zwinność - gibkość - koordynacja ruchowa	Bezpiecznie korzysta z przyborów i urządzeń gimnastycznych (sala gimnastyczna, ogródek jordanowski, plac gier i zabaw) Nazywa czynności oraz przybory i przyrządy gimnastyczne Utrzymuje czystość rąk i stroju gimnastycznego Utrzymuje prawidłową postawę podczas nauki Bezpiecznie zachowuje się podczas spacerów i wycieczek szkolnych Zna zasady współzawodnictwa
Ćwiczenia rytmiczno - taneczne	Chód lekki - ciężki, cichy - głośny przy użyciu instrumentów Bieg szybki - wolny, w tył - w przód ze zmianą kierunku na sygnał Bieg i chód w określonym rytmie Wyklaskiwanie rytmu (półnuty, ćwierćnuty, ósemki) Rozpoznawanie wartości rytmicznych Podskoki i cwał zmienny w bok z doskokiem obunóż Podstawowe elementy tańca regionalnego - Krakowiak Różne zabawy utanecznione
Ćwiczenia rekreacyjno - utylitarne	Gry i zabawy terenowe toczenie przyborów, pokonywanie przeszkód terenowych przejścia równoważne, rzuty do celu i na odległość Pływanie - zabawy oswajające z wodą Kolarstwo - jazda na rowerze (omijanie przeszkód) Wrotki i łyżwiarstwo - jazda po terenie płaskim ( jazda przodem i po łuku, bezpieczeństwo - ruch prawostronny) Saneczkarstwo - zjazd na sankach z łagodnej wysokości (zjazd parami, hamowanie stopami, omijanie przeszkód) Narciarstwo biegowe i zjazdowe - chodzenie i bieganie na nartach - zjazd ze stoku na wprost, przejazd przez bramkę
Zespołowe gry sportowe	Mini piłka ręczna - zabawy i gry przygotowawcze kozłowanie prawą i lewą ręką podanie i chwyt piłki rzuty do bramki Mini koszykówka - zabawy i gry przygotowawcze podanie piłki sprzed klatki piersiowej chwyt piłki oburącz kozłowanie prawą i lewą ręką w ruchu rzut piłki do kosza oburącz Siatkówka - zabawy i gry przygotowawcze odbicie piłki oburącz górne Mini piłka nożna - zabawy i gry przygotowawcze odbicie i przyjęcie piłki nogą lub głową żonglerka piłką prowadzenie piłki lewą i prawą nogą strzały na bramkę		Bezpiecznie korzysta z przyborów i urządzeń gimnastycznych (sala gimnastyczna, ogródek jordanowski, plac gier i zabaw) Nazywa czynności oraz przybory i przyrządy gimnastyczne Utrzymuje czystość rąk i stroju gimnastycznego Utrzymuje prawidłową postawę podczas nauki Bezpiecznie zachowuje się podczas spacerów i wycieczek szkolnych Zna zasady współzawodnictwa
Lekkoatletyka	Biegi, skoki, rzuty realizowane w formie gier i zabaw ruchowych
Gimnastyka	Ćwiczenia wolne i z przyborami realizowane w formie gier i zabaw ruchowych

Program dla klasy III

	TREŚCI KSZTAŁCENIA	UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA -Uczeń
Szkoła - dziecko jako uczeń i kolega	Poznajemy prawa i obowiązki ucznia Wybieramy samorząd klasowy Opisujemy swoją klasę Poznajemy pracowników szkoły Uczestniczymy w „sprzątaniu świata” Poznajemy adres naszej szkoły	Zna nazwiska kolegów z klasy i nazwisko nauczyciela Odróżnia dobre czyny od złych Zna adres szkoły Pielęgnuje rośliny znajdujące się w klasie Jest wrażliwym na potrzeby innych Zna nazwy wybranych zawodów pracowników szkoły
W domu i w internacie	Wspominamy wakacje Poznajemy swoją rodzinę (babcia, dziadek, ciocia, wujek) Odwiedzamy dom rodzinny kolegi Uczestniczymy w życiu rodziny Poznajemy pomieszczenia i ich przeznaczenie Bawimy się na boisku szkolnym Odżywiamy się zdrowo Poznajemy swoje ciało i dbamy o higienę	Rozumie pojęcia rodzice, rodzina, rodzeństwo Określa strukturę rodziny Wskazuje najstarszych i najmłodszych członków rodziny Darzy szacunkiem osoby starsze Samodzielnie utrwala swoje przeżycia (prowadzi dzienniczek lub album) Nazywa sprzęty domowe i korzysta z nich Przestrzega reguł zabaw i gier Zorganizuje samodzielnie zabawę Ustali menu na śniadanie, obiad i kolację Dba o czystość ciała, ubrania i obuwia Rozumie zależność między stanem higieny a stanem zdrowia
Wydarzenia z życia dziecka	Obchodzimy swoje urodziny Spotykamy się z Mikołajem Ubieramy choinkę Bawimy się na balu karnawałowym Kultywujemy tradycje świąteczne Pamiętamy o życzeniach dla osób najbliższych	Identyfikuje symbole związane z danymi świętami Aktywnie uczestniczy w przygotowywaniu uroczystości klasowych Zna ludowe tradycje i w nich uczestniczy (np. Powitanie wiosny, Andrzejki) Stosuje odpowiednie formy życzeń Używa form grzecznościowych
Życie ludzi w mieście	Poznajemy najbliższą okolicę Robimy zakupy Podróżujemy różnymi środkami lokomocji Poznajemy dworzec PKP i PKS Poznajemy pracę policjanta Spotykamy się z naszymi przyjaciółmi z ekranu (wyjście do kina) Czytamy książki i czasopisma	Kulturalnie zachowuje się w miejscach publicznych Porusza się bezpiecznie po najbliższej okolicy Zrobi zakupy i posługuje się nazwami towarów Określa czynności przy robieniu zakupów
Życie ludzi na wsi	Obserwujemy pracę rolnika Poznajemy zakłady przetwórcze na wsi	Określa rodzaje prac wykonywanych przez rolnika Pogrupuje produkty otrzymywane z mleka, zboża, warzyw i owoców
Jesień	Obserwujemy zmiany temperatury i powietrza Obserwujemy zmiany zachodzące jesienią w życiu roślin i zwierząt Robimy przetwory z owoców i warzyw	Odczytuje temperaturę powietrza Stosuje w praktyce nazwy dni tygodnia, miesięcy i pór roku Dostosowuje swój ubiór do warunków pogodowych Przestrzega zasad higieny przy sporządzaniu surówek, sałatek
Zima	Prowadzimy systematyczne notatki o stanie pogody (temperatura, rodzaje opadów, zamarzanie wody) Dokarmiamy zwierzęta	Opisuje tan pogody Dba o zwierzęta Ubiera się odpowiednio do pory roku
Wiosna	Obserwujemy zmiany w przyrodzie Robimy notatki o stanie pogody Obserwujemy przyloty ptaków Wykonujemy prace wiosenne w ogródku szkolnym Szukamy wiosny w ogrodzie, w parku i na łące Przesadzamy rośliny doniczkowe Poznajemy warzywa wiosenne	Dostrzega zwiastuny wiosny Wykona wiosenne prace na działce szkolnej Zadba o rośliny ozdobne w klasie
Zabawy na śniegu i lodzie	Bawimy się na szkolnej ślizgawce Zjeżdżamy na sankach i nartach Rzucamy śnieżkami	Przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas gier i zabaw na śniegu i lodzie Rozróżnia sporty zimowe
Kalendarz	Stosujemy nazwy dni tygodnia i nazwy miesięcy w różnych sytuacjach Poznajemy nazwy pór roku Posługujemy się kalendarzem w obliczeniach czasowych (za ile dni?, ile dni minęło?)	Posługuje się poprawnie nazwami dni i miesięcy Różnicuje i nazywa pory roku Korzysta z kalendarza w życiu codziennym
Moja Ojczyzna	Znamy barwy narodowe i godło Polski Poznajemy nazwę stolicy i nazwę naszej ojczyzny	Nazwa swój kraj i stolicę Rozpoznaje i wskazuje symbole i barwy narodowe Wskazuje na mapie miejscowość w której mieszka Wskazuje na mapie stolicę Wskazuje na mapie Polskę

Komunikowanie się	Próby formułowania prostych wypowiedzi Wdrażanie do wypowiadania własnych myśli i doświadczeń pełnymi zdaniami Wzbogacanie słownictwa próby formułowania prostych wypowiedzi Wdrażanie biernego i czynnego Stosowanie uogólnień Aktywizowanie do stawiania pytań Doskonalenie dialogu Doskonalenie odczytywania mowy z ust	Podejmuje próby wypowiadania się pełnymi zdaniami Używa prostych zwrotów językowych Stawia pytania do otrzymanej informacji Odpowiada na zadane pytania wyrazem lub prostym zdaniem Prowadzi dialog z kolegami pod kierunkiem nauczyciela Wyraża swoje myśli i uczucia
Pisanie	Doskonalenie tempa pisania Pisanie z pamięci i wzroku prostych zdań Uzupełnianie tekstu z lukami Podpisywanie obrazków prostymi zdaniami Formułowanie samodzielnych pisemnych odpowiedzi na pytania Układanie i pisanie zdań na podstawie przeżyć i ilustracji z pomocą nauczyciela Redagowanie krótkiego listu, życzeń i zaproszeń z pomocą nauczyciela	Pisze wyraźnie i estetycznie Prawidłowo rozmieszcza tekst na tablicy i w zeszycie Pisze z pamięci i wzroku proste zdania Uzupełnia tekst z lukami Odpowiada na pytania prostym zdaniem Redaguje krótkie teksty okolicznościowe z pomocą nauczyciela
Czytanie	Doskonalenie techniki czytania-zwracanie uwagi na znaki przestankowe Czytanie z podziałem na role prostych tekstów Indywidualne głośne czytanie prostych tekstów Rozwijanie pamięci werbalnej (recytacje wierszy) Ilustrowanie czytanego tekstu poprzez ruch, obraz Wyszukiwanie w tekście odpowiedzi na pytania Identyfikowanie zdań z obrazkami	Stosuje znaki przestankowe w czytaniu Czyta ze zrozumieniem wyrazy, proste zdania i krótkie teksty Identyfikuje zdania z obrazkiem
Gramatyka	Rzeczowniki w narzędniku, miejscowniku l.p. i l.mn Czasownik w czasie teraźniejszym, przeszłym i przyszłym w I, II i III osobie l.p. i l.mn. Zgodność form czasownika i rzeczownika w liczbie Przymiotnik jako określenie cech i właściwości przedmiotów o znaczeniu przeciwnym Zaimek dzierżawczy - twój, twoja, twoje Przyimek - przed, za, obok Grupowanie wyrazów wokół pytań: jak?, gdzie?, kiedy?	Używa rzeczowniki jako wyrazy oznaczające rzeczy, ludzi, zwierzęta i rośliny stosując liczbę pojedynczą i mnogą Stosuje czasowniki być i mieć Różnicuje wyrazy o znaczeniu przeciwnym Używa zaimka twój, twoja, twoje Określa stosunki przestrzenne i czasowe z zastosowaniem przyimków Zapyta o wyraz odpowiednim pytaniem: jaki?, gdzie?, kiedy? Odpowiada na pytania: jak?, gdzie?, kiedy?
Ortografia	Wielka litera w pisowni nazw miejscowości i nazw świąt	Stosuje wielką literę w nazwach miejscowości i nazwach świąt Poprawnie stosuje dwuznaki
Słownictwo i składnia	Systematyczne wzbogacanie zasobu słownikowego Stałe uświadamianie zakresu znaczeniowego wyrazów i redagowanie zdań z użyciem spójnika „a” Wyrazy o znaczeniu podobnym (synonimy), przeciwnym (antonimy) oraz o identycznym brzmieniu ale różnej pisowni i znaczeniu Formuły i zwroty grzecznościowe w liście i w życzeniach okolicznościowych Wyjaśnianie niezrozumiałych wyrazów i zastępowanie ich innymi	Formułuje proste zdania Stosuje spójnik „i”, „a”, w zdaniu Poprawnie używa wyrazów o znaczeniu podobnym i przeciwnym w wypowiedziach Stosuje właściwe formy i zwroty grzecznościowe w liście i życzeniach okolicznościowych

Liczby naturalne w zakresie 100	Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100 Powtórzenie i utrwalenie dodawania i odejmowania w zakresie 100 Dodawanie i odejmowanie liczb dwucyfrowych dodawanie i odejmowanie pełnych dziesiątek dodawanie i odejmowanie liczb dwucyfrowych bez przekroczenia progu dziesiątkowego sposobem pisemnym dodawanie i odejmowanie liczb dwucyfrowych z przekroczeniem progu dziesiątkowego sposobem pisemnym Rozwiązywanie działań z jedną niewiadomą Rozwiązywanie zadań tekstowych jednodziałaniowych Mnożenie i dzielenie w zakresie 100 Mnożenie i dzielenie - powtórzenie w zakresie 50 Mnożenie liczb jednocyfrowych przez jednocyfrowe w zakresie 100 Mnożenie pełnych dziesiątek przez liczbę jednocyfrową Praktyczne stosowanie prawa rozdzielczości mnożenia i dzielenia względem dodawania i odejmowania Dzielenie w zakresie 100 bez reszty Dzielenie z resztą (forma zabawowa) Rozwiązywanie działań z jedną niewiadomą Rozwiązywanie zadań tekstowych jednodziałaniowych		Dodaje i odejmuje w zakresie 100 bez przekroczenia i z przekroczeniem progu dziesiątkowego Rozwiązuje proste zadania tekstowe Rozwiązuje działania z jedną niewiadomą Mnoży i dzieli pamięciowo w zakresie 50 Mnoży i dzieli do 100 z wykorzystaniem liczmanów lub tabeli mnożenia Rozwiązuje działania z jedną niewiadomą Rozwiązuje zadania tekstowe jednodziałaniowe
Wiadomości z geometrii	Rozróżnianie i nazywanie poznanych figur geometrycznych: trójkąt, prostokąt, kwadrat, koło, prosta, krzywa, łamana i odcinek Kreślenie i mierzenie odcinków Porównywanie długości odcinków		Kreśli i mierzy odcinki Stosuje jednostkę długości „cm”
Wiadomości praktyczne		Zegar - odczytywanie wskazań zegara (godziny, minuty) Przyporządkowanie miesiącom i godzinom cyfr rzymskich Jednostki długości - metr, centymetr Jednostki masy - kilogram, dekagram Jednostki pojemności - litr		Odczytuje wskazania zegara Stosuje podstawowe jednostki - masy, pojemności, długości

Obrazki z życia dziecka	Rysunki na tematy dowolne Ilustrowanie ciekawych wydarzeń z życia dziecka Ilustrowanie tekstu Oglądanie prac plastycznych ze zwróceniem uwagi na akcję, kolor i kompozycję(albumy, reprodukcje, wystawy)	Wykonuje prace plastyczne z zastosowaniem różnych technik (modelowanie,. Rysowanie, malowanie) Utrzymuje porządek w miejscu pracy Dba o estetykę wykonanych prac
Kompozycje	Kompozycje bukietów z suchych gałązek, liści, kwiatów, traw Wykonywanie motywów dekoracyjnych na przedmiotach użytkowych Wykonywanie kartek okolicznościowych i laurek Rozmieszczanie tekstów na płaszczyźnie	Wykorzystuje wiadomości dotyczące: kształtu, proporcji, wielkości i barw Rozpoznaje kolory podstawowe i pochodne i używa ich nazw
Kształtowanie materiałów	Łączenie elementów poprzez naklejanie, spinanie, zszywanie Wyszywanie po śladzie na papierze i materiale Przetwarzanie materiałów spożywczych: sporządzanie sałatek z warzyw i owoców, przygotowywanie kanapek Ekonomiczne zużycie materiału Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa podczas pracy	Zna wybrane znaki i symbole mające charakter powszechnej informacji
Urządzenia techniczne	Prawidłowe posługiwanie się podstawowymi narzędziami (nóż, nożyczki, linijka, igła, miara) Uruchamianie wybranych urządzeń technicznych (odkurzacz, telewizor, wideo, aparat słuchowy, kalkulator, magnetofon) i posługiwanie się nimi	Uruchamia proste urządzenia techniczne i umie z nich korzystać Zna podstawowe zasady bezpiecznego posługiwania się narzędziami przy pracy
Praca z kolorem	Rozjaśnianie i przyciemnianie kolorów przez łączenie z bielą i czernią

Kształtowanie cech motorycznych	Siła Szybkość Wytrzymałość Zręczność - zwinność - gibkość - koordynacja ruchowa	Zna zasady bezpiecznego poruszania się po ulicy i przechodzenia przez jezdnię Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa w szkole Zna nazwy czynności, przyborów, przyrządów gimnastycznych Dba o wygląd zewnętrzny i higienę ciała Dba o utrzymanie prawidłowej postawy
Ćwiczenia rytmiczno - taneczne	Zabawy rytmiczne oraz ćwiczenia muzyczno- ruchowe z użyciem przyborów Ćwiczenia na dostosowanie ruchu do tempa tanecznego tempo wolne (marsz) tempo szybsze (marsz przyspieszony) tempo szybkie (bieg) tempo bardzo szybkie (bieg szybki) Wyklaskiwanie różnych wartości rytmicznych Taktowanie na 2, 3, 4 i ruchowe realizacje wartości rytmicznych z taktowaniem Łączenie elementów chodu, biegu, podskoków, przytupnięć w określone takty, tworząc w ten sposób tematy taneczne Podstawowe kroki i figury polskich tańców narodowych - kujawiak
Ćwiczenia rekreacyjno - utylitarne	Gry i zabawy terenowe: toczenie przyborów pokonywanie przeszkód terenowych skoki przejścia równoważne rzuty do celu i na odległość Pływanie - zabawy oswajające z wodą Kolarstwo: ruszanie i zatrzymywanie jazda na wprost ze zmianą szybkości jazda na prawo i na lewo z sygnalizowaniem zmiany kierunku jazdy slalom kolarski Wrotki i łyżwiarstwo ruszanie i zatrzymywanie jazda w przód jazda z odbiciem prawą i lewą nogą jazda w przysiadzie omijanie przeszkód Saneczkarstwo zjazd na wprost z gładkiego stoku kierowanie sankami za pomocą wychyleń tułowia szybkie hamowanie stopami omijanie przeszkód Narciarstwo biegowe i zjazdowe chodzenie i bieganie na nartach zjazd ze stoku na wprost zjazd z unoszeniem nart zatrzymanie pługiem	Zna zasady bezpiecznego poruszania się po ulicy i przechodzenia przez jezdnię Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa w szkole Zna nazwy czynności, przyborów, przyrządów gimnastycznych Dba o wygląd zewnętrzny i higienę ciała Dba o utrzymanie prawidłowej postawy
Zespołowe gry sportowe	Mini piłka ręczna - zabawy i gry przygotowawcze kozłowanie piłki lewą i prawą ręką w miejscu podanie i chwyt piłki rzuty do bramki Mini koszykówka - zabawy i gry przygotowawcze podanie piłki sprzed klatki piersiowej chwyt piłki oburącz kozłowanie prawą i lewą ręką rzut piłki do kosza oburącz Mini siatkówka - zabawy i gry przygotowawcze dowolne odbijanie piłki w marszu i w biegu odbicie piłki sposobem górnym i dolnym przyjęcie piłki oburącz dokładnie rzuconej przez partnera Mini piłka nożna - zabawy i gry przygotowawcze prowadzenie piłki prawą i lewą nogą podanie piłki wewnętrzną częścią stopy przyjęcie piłki strzał na bramkę wewnętrznym podbiciem	Zna zasady bezpiecznego poruszania się po ulicy i przechodzenia przez jezdnię Zna podstawowe zasady bezpieczeństwa w szkole Zna nazwy czynności, przyborów, przyrządów gimnastycznych Dba o wygląd zewnętrzny i higienę ciała Dba o utrzymanie prawidłowej postawy
Lekkoatletyka	Biegi, skoki, rzuty realizowane w formie gier i zabaw
Gimnastyka	Ćwiczenia wolne i z przyborami

ZESTAWIENIE TREŚCI KSZTAŁCENIA

	Klasa I	Klasa II	Klasa III
Szkoła - dziecko jako uczeń, kolega	Zwracamy się do siebie po imieniu Poznajemy przybory szkolne, ich nazwy i przeznaczenie Zwiedzamy pomieszczenia szkolne - zapoznajemy się z ich przeznaczeniem Bawimy się na placu zabaw	Poznajemy nazwiska kolegów i koleżanek Uczymy się nazywać czynności ucznia w klasie Poznajemy obowiązki dyżurnego Rozróżniamy i nazywamy sprzęty w klasie Poznajemy nazwę miejscowości i ulicy przy której znajduje się szkoła	Poznajemy prawa i obowiązki ucznia Wybieramy samorząd klasowy Opisujemy swoją klasę Poznajemy pracowników szkoły Uczestniczymy w „sprzątaniu świata” Poznajemy adres naszej szkoły
W domu i internacie	Poznajemy swoją rodzinę (mama, tata, ja) Moje ulubione zabawki Poznajemy internat Dbamy o higienę osobistą	Poznajemy swoją rodzinę (siostra, brat) Idziemy do mieszkania naszej pani Mieszkamy w internacie Idziemy do jadalni	Wspominamy wakacje Poznajemy swoją rodzinę (babcia, dziadek, ciocia, wujek) Odwiedzamy dom rodzinny kolegi Uczestniczymy w życiu rodziny Poznajemy pomieszczenia i ich przeznaczenie Bawimy się na boisku szkolnym Odżywiamy się zdrowo Poznajemy swoje ciało i dbamy o higienę
Wydarzenia z życia dziecka	Składamy ślubowanie Obchodzimy swoje urodziny Składamy życzenia mamie i naszej pani Poznajemy tradycje świąteczne Spotykamy się z Mikołajem Ubieramy choinkę	Obchodzimy swoje urodziny Kultywujemy tradycje świąteczne Spotykamy się z Mikołajem Ubieramy choinkę Bawimy się na balu karnawałowym	Obchodzimy swoje urodziny Spotykamy się z Mikołajem Ubieramy choinkę Bawimy się na balu karnawałowym Kultywujemy tradycje świąteczne Pamiętamy o życzeniach dla osób najbliższych
Życie ludzi w mieście	Poznajemy najbliższą okolicę Idziemy z panią na zakupy Przechodzimy bezpiecznie przez jezdnię Korzystamy ze środków lokomocji	Poznajemy sklepy (spożywczy, papierniczo - zabawkowy, warzywniczy, obuwniczy, odzieżowy) Wprowadzamy nazwy zakupionych lub oglądanych artykułów Idziemy do lekarza Kupujemy lekarstwa dla chorego kolegi	Poznajemy najbliższą okolicę Robimy zakupy Podróżujemy różnymi środkami lokomocji Poznajemy dworzec PKP i PKS Poznajemy pracę policjanta Spotykamy się z naszymi przyjaciółmi z ekranu (wyjście do kina) Czytamy książki i czasopisma
Życie ludzi na wsi		Poznajemy zagrodę wiejską Bawimy się na łące Zbieramy runo leśne	Obserwujemy pracę rolnika Poznajemy zakłady przetwórcze na wsi
Jesień	Obserwujemy zmiany zachodzące w przyrodzie jesienią Prowadzimy kalendarz pogody Rozróżniamy charakterystyczne cechy jesieni - opady, kolory kwiatów, liści Poznajemy owoce	Obserwujemy zmiany w przyrodzie Określamy zjawiska atmosferyczne Zbieramy owoce w sadzie Idziemy po warzywa do ogrodu	Obserwujemy zmiany temperatury i powietrza Obserwujemy zmiany zachodzące jesienią w życiu roślin i zwierząt Robimy przetwory z owoców i warzyw
Zima	Obserwujemy zmiany pogody (opady, temperatura) Prowadzimy kalendarz pogody, ubieramy się cieplej Poznajemy nazwy zimowych ubrań Dokarmiamy ptaki	Obserwujemy zmiany pogody Prowadzimy notatki o pogodzie Karmimy ptaki Ubieramy się stosownie do pory roku Poznajemy nazwy zimowych ubrań	Prowadzimy systematyczne notatki o stanie pogody (temperatura, rodzaje opadów, zamarzanie wody) Dokarmiamy zwierzęta
Wiosna	Obserwujemy zmiany w przyrodzie Prowadzimy kalendarz pogody Kupujemy warzywa wiosenne Poznajemy pierwsze wiosenne kwiaty Oglądamy kwitnienie drzew Szukamy wiosny na łące	Obserwujemy nadejście wiosny Witamy wiosnę Sporządzamy notatki dotyczące temperatury i opadów Szukamy śladów wiosny w ogródku, w sadzie i na łące Obserwujemy prace wiosenne Siejemy i sadzimy wiosenne rośliny	Obserwujemy zmiany w przyrodzie Robimy notatki o stanie pogody Obserwujemy przyloty ptaków Wykonujemy prace wiosenne w ogródku szkolnym Szukamy wiosny w ogrodzie, w parku i na łące Przesadzamy rośliny doniczkowe Poznajemy warzywa wiosenne
Zabawy na śniegu i lodzie	Rzucamy śnieżkami Lepimy bałwana Idziemy na ślizgawkę Zjeżdżamy z górki na sankach	Jeździmy na sankach i łyżwach Bronimy „fortecy”	Bawimy się na szkolnej ślizgawce Zjeżdżamy na sankach i nartach Rzucamy śnieżkami
Kalendarz	Poznajemy nazwy dni tygodnia Witamy Nowy Rok	Nazywamy dni tygodnia Poznajemy nazwy miesięcy Uczymy się określać czas za pomocą kalendarza	Stosujemy nazwy dni tygodnia i nazwy miesięcy w różnych sytuacjach Poznajemy nazwy pór roku Posługujemy się kalendarzem w obliczeniach czasowych (za ile dni?, ile dni minęło?)
Moja Ojczyzna	Wiemy gdzie mieszkamy i uczymy się	Nazywamy miejscowość w której jest nasza szkoła i miejscowości w których mieszkamy	Znamy barwy narodowe i godło Polski Poznajemy nazwę stolicy i nazwę naszej ojczyzny

Komunikowanie się	Koncentrowanie uwagi na ustach nauczyciela Próba odczytywania z ust wyrazów i prostych zdań Wzbogacanie słownictwa biernego i czynnego ucznia Pobudzanie do samodzielnych wypowiedzi uczniów	Wdrażanie do odbioru dłuższych wypowiedzi nauczyciela Wzbogacanie słownictwa o nowe wyrazy i związki frazeologiczne ze szczególnym uwzględnieniem nazw osób i przedmiotów, czynności i cech określających przedmioty Próby formułowania samodzielnych wypowiedzi na temat własnych przeżyć Wdrażanie do zadawania pytań nauczycielowi i kolegom Próby prowadzenia dialogu Doskonalenie techniki odczytywania mowy z ust	Próby formułowania prostych wypowiedzi Wdrażanie do wypowiadania własnych myśli i doświadczeń pełnymi zdaniami Wzbogacanie słownictwa biernego i czynnego Stosowanie uogólnień Aktywizowanie do stawiania pytań Doskonalenie dialogu Doskonalenie odczytywania mowy z ust
Pisanie	Ćwiczenia przygotowujące do nauki pisania Zapoznanie z liniaturą w zeszycie Pisanie liter wielkich i małych; poprawne łączenie liter Pisanie wyrazów z zachowaniem prawidłowego łączenia liter Pisanie wyrazów z pamięci i wzroku Pisanie ze wzroku wyrazów i prostych zdań Uzupełnianie brakujących liter, sylab w wyrazach i wyrazów w zdaniach Podpisywanie obrazków wyrazami i prostymi zdaniami	Doskonalenie techniki pisania - prawidłowe łączenie liter Kształtowanie estetyki pisania Zwiększanie tempa pisania Pisanie z pamięci i ze wzroku prostych zdań Przepisywanie tekstów pisanych i drukowanych Uzupełnianie zdań z lukami Podpisywanie obrazków wyrazami i zdaniami	Doskonalenie tempa pisania Pisanie z pamięci i wzroku prostych zdań Uzupełnianie tekstu z lukami Podpisywanie obrazków prostymi zdaniami Formułowanie samodzielnych pisemnych odpowiedzi na pytania Układanie i pisanie zdań na podstawie przeżyć i ilustracji z pomocą nauczyciela Redagowanie krótkiego listu, życzeń i zaproszeń z pomocą nauczyciela
Czytanie	Analiza i synteza wzrokowo-słuchowa sylab i wyrazów Analiza i synteza słuchowa wyrazów i prostych zdań Rozpoznawanie i nazywanie liter i sylab w wyrazach Łączenie głosek w sylaby i sylab w wyrazy Czytanie sylab, wyrazów i prostych zdań Globalne czytanie wyrazów i zdań (etykietowanie desygnatów i ilustracji) Układanie wyrazów z rozsypanki literowej Indywidualne głośne czytanie	Doskonalenie analizy i syntezy wzrokowo - słuchowej Doskonalenie techniki czytani Głośne czytanie krótkich tekstów Czytanie ze zrozumieniem	Doskonalenie techniki czytania-zwracanie uwagi na znaki przestankowe Czytanie z podziałem na role prostych tekstów Indywidualne głośne czytanie prostych tekstów Rozwijanie pamięci werbalnej (recytacje wierszy) Ilustrowanie czytanego tekstu poprzez ruch, obraz Wyszukiwanie w tekście odpowiedzi na pytania Identyfikowanie zdań z obrazkami
Gramatyka	Rzeczownik w mianowniku, dopełniaczu i bierniku liczby pojedynczej i mnogiej Czasownik w pierwszej i trzeciej osobie liczby pojedynczej, czasu teraźniejszego i przeszłego, w trybie oznajmującym Czasownik w drugiej osobie liczby pojedynczej, w trybie rozkazującym Przymiotnik jako określenie rzeczownika (kolory) Zaimki: osobowe (ja, on, ona, ) dzierżawcze (mój, moja, moje) przysłowne (tu, tam ) Przyimki: na, w, do	Rzeczownik w dopełniaczu i bierniku liczby pojedynczej i mnogiej Czasownik - określanie czasu teraźniejszego i przeszłego w 1 i 3 osobie l.p. i 3 osobie l.mn. przy pomocy pytań : Co robiłeś? Co robiłaś? Co robili? Co robiły? Przymiotnik jako określenie cech przedmiotu Przyimek: pod, nad, Przysłówek: dzisiaj, jutro, wczoraj	Rzeczowniki w narzędniku, miejscowniku l.p. i l.mn Czasownik w czasie teraźniejszym, przeszłym i przyszłym w I, II i III osobie l.p. i l.mn. Zgodność form czasownika i rzeczownika w liczbie Przymiotnik jako określenie cech i właściwości przedmiotów o znaczeniu przeciwnym Zaimek dzierżawczy - twój, twoja, twoje Przyimek - przed, za, obok Grupowanie wyrazów wokół pytań: jak?, gdzie?, kiedy?
Ortografia	Wielka litera w pisowni imion Wielka litera na początku zdania Stosowanie dwuznaków	Wielka litera na początku zdania Wielka litera w pisowni imion i nazwisk Wielka litera w pisowni nazw miejscowości	Wielka litera w pisowni nazw miejscowości i nazw świąt
Słownictwo i składnia	Wzbogacanie słownictwa biernego i czynnego związanego z treściami i tematami ćwiczeń w czytaniu i pisaniu Wyjaśnianie znaczenia nieznanych wyrazów i zwrotów frazeologicznych Posługiwanie się prostymi zdaniami	Układanie zdań prostych z użyciem spójnika „i” pod kierunkiem nauczyciela Stałe wzbogacanie słownictwa czynnego i biernego Wyjaśnianie znaczenia wyrazów oraz ich poprawne stosowanie Wyrazy o znaczeniu podobnym (synonimy) i przeciwnym (antonimy) Grupowanie wyrazów wokół tematu Formułowanie życzeń świątecznych	Systematyczne wzbogacanie zasobu słownikowego Stałe uświadamianie zakresu znaczeniowego wyrazów i redagowanie zdań z użyciem spójnika „a” Wyrazy o znaczeniu podobnym (synonimy), przeciwnym (antonimy) oraz o identycznym brzmieniu ale różnej pisowni i znaczeniu Formuły i zwroty grzecznościowe w liście i w życzeniach okolicznościowych Wyjaśnianie niezrozumiałych wyrazów i zastępowanie ich innymi

Stosunki przestrzenne	Określanie położenia przedmiotu względem własnego ciała - tu, tam Określanie wzajemnego położenia przedmiotów w przestrzeni
Cechy wielkościowe	Porównywanie przedmiotów ze względu na : wielkość, długość, masę Porównywanie wielkości naczyń
Zbiory	Klasyfikowanie przedmiotów według jednej wybranej cechy (kształt, kolor, wielkość) Porównywanie liczebności zbiorów (mniej, więcej, tyle samo)
Wiadomości z geometrii	Rozróżnianie i nazywanie koła, trójkąta i prostokąta Rozpoznawanie kształtów poznanych figur geometrycznych w otoczeniu, na planszy i na modelu Grupowanie modeli figur według kształtu	Kwadrat jako specyficzna forma prostokąta - rozpoznawanie i rozróżnianie kwadratów i prostokątów w otoczeniu Kształtowanie pojęć - prosta, krzywa, łamana Kształtowanie pojęcia odcinek - mierzenie długości za pomocą dowolnie obranej miarki	Rozróżnianie i nazywanie poznanych figur geometrycznych: trójkąt, prostokąt, kwadrat, koło, prosta, krzywa, łamana i odcinek Kreślenie i mierzenie odcinków Porównywanie długości odcinków
Liczby naturalne	Monografia liczb od 1 do 10 Powstanie danej liczby przez powiększanie poznanej uprzednio wartości o 1 Poznanie liczby w aspekcie kardynalnym i porządkowym Poznanie kształtu cyfry drukowanej Poznanie wzoru i sposobu pisania cyfry w kratkach Zero jako liczba elementów zbioru pustego Zapis słowny poznanej liczby Przygotowanie do wprowadzenia działań dodawania i odejmowania w zakresie10 Rozkładanie liczb na składniki Doliczanie i odliczanie po 1 w pierwszej 10 Dodawanie i odejmowanie w zakresie 10 Wprowadzenie znaków działań :+, - Zapis działań za pomocą cyfr i znaków Pamięciowe dodawanie Dopełnianie do 10 Odejmowanie od 10 Zero w dodawaniu i odejmowaniu Przemienność dodawania Liczenie w zakresie 10 różnymi sposobami Odejmowanie jako działanie odwrotne do dodawania Rozwiązywanie prostych zadań tekstowych przez symulację ich treści na konkretach (patyczki) i pomocniczych rysunkach Porównywanie liczb (większa, mniejsza) znaki <, >, =; Wprowadzenie osi liczbowej Liczby od 0 do 10 na osi liczbowej	Dodawanie i odejmowanie w zakresie 20 Powtórzenie dodawania i odejmowania w zakresie 20 Porównywanie różnicowe w zakresie 20 ( o ile więcej, o ile mniej) Kolejność działań - użycie nawiasów Układanie treści zadań do sytuacji i ilustracji Porównywanie sum i różnic Mnożenie i dzielenie w zakresie 20 Mnożenie jako dodawanie jednakowych składników, znak „⋅” Dzielenie jako mieszczenie i podział ; znak „:” Zero i jeden w mnożeniu i dzieleniu Rozszerzenie zakresu liczbowego do 100 Liczenie w zakresie 100 - liczenie dziesiątkami, przeliczanie Zapis liczby dwucyfrowej cyframi i słowami Przedstawienie liczb na osi liczbowej Porównywanie liczb i porządkowanie zbioru liczbowego Uzupełnianie ciągów liczbowych Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100 dodawanie i odejmowanie pełnych dziesiątek dodawanie i odejmowanie liczby dwucyfrowej i jednocyfrowej bez przekroczenia progu dziesiątkowego pisemne dodawanie i odejmowanie liczby dwucyfrowej i jednocyfrowej z przekroczeniem progu dziesiątkowego Mnożenie i dzielenie w zakresie 50 Przemienność mnożenia Zero i jeden w mnożeniu Dzielenie jako działanie odwrotne do mnożenia	Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100 Powtórzenie i utrwalenie dodawania i odejmowania w zakresie 100 Dodawanie i odejmowanie liczb dwucyfrowych dodawanie i odejmowanie pełnych dziesiątek dodawanie i odejmowanie liczb dwucyfrowych bez przekroczenia progu dziesiątkowego sposobem pisemnym dodawanie i odejmowanie liczb dwucyfrowych z przekroczeniem progu dziesiątkowego sposobem pisemnym Rozwiązywanie działań z jedną niewiadomą Rozwiązywanie zadań tekstowych jednodziałaniowych Mnożenie i dzielenie w zakresie 100 Mnożenie i dzielenie - powtórzenie w zakresie 50 Mnożenie liczb jednocyfrowych przez jednocyfrowe w zakresie 100 Mnożenie pełnych dziesiątek przez liczbę jednocyfrową Praktyczne stosowanie prawa rozdzielczości mnożenia i dzielenia względem dodawania i odejmowania Dzielenie w zakresie 100 bez reszty Dzielenie z resztą (forma zabawowa) Rozwiązywanie działań z jedną niewiadomą Rozwiązywanie zadań tekstowych jednodziałaniowych
Liczby naturalne	Liczby od 11 do 20 Poznanie liczb w aspekcie kardynalnym i porządkowym Pisanie liczb cyframi i słowami Zaznaczanie liczb dwucyfrowych na osi liczbowej Dodawanie i odejmowanie w zakresie 20 Rozkład liczby dwucyfrowej na dziesiątki i jedności Dodawanie i odejmowanie bez przekroczenia progu dziesiątkowego w zakresie 20 Dodawanie i odejmowanie z przekroczeniem progu dziesiątkowego w zakresie 20 Wprowadzenie nawiasów Rozwiązywanie działań z niewiadomą (z okienkiem) Układanie prostych zadań tekstowych do określonej sytuacji lub ilustracji
Wiadomości praktyczne	Liczenie pieniędzy do 20	Liczenie pieniędzy Jednostka czasu - godzina Zegar - odczytywanie pełnych godzin Znaki rzymskie I -XII	Zegar - odczytywanie wskazań zegara (godziny, minuty) Przyporządkowanie miesiącom i godzinom cyfr rzymskich Jednostki długości - metr, centymetr Jednostki masy - kilogram, dekagram Jednostki pojemności - litr

Obrazki z życia dziecka	Przedstawianie postaci ludzkiej i zwierzęcej ze zwróceniem uwagi na wielkość, proporcję, kształt Ilustrowanie wydarzeń i wrażeń związanych z funkcjonowaniem dziecka w domu, w szkole, w internacie i najbliższym otoczeniu Przedstawienie postaci w akcji z uwzględnieniem postaci ludzkich i zwierzęcych Orientacja w schemacie ciała	Ilustrowanie wydarzeń i wrażeń związanych z funkcjonowaniem dziecka w domu, w szkole, internacie i najbliższym otoczeniu Wykonywanie laurek okolicznościowych	Rysunki na tematy dowolne Ilustrowanie ciekawych wydarzeń z życia dziecka Ilustrowanie tekstu Oglądanie prac plastycznych ze zwróceniem uwagi na akcję, kolor i kompozycję(albumy, reprodukcje, wystawy)
Kompozycja	Rysowanie linii prostych, kół, spirali i budowanie z tych elementów prostych kompozycji Tworzenie kompozycji płaskich i przestrzennych z papieru, materiałów przyrodniczych, mas plastycznych i odpadów	Kompozycja płaska : odbijanie elementów wyciętych w miękkim materiale ( stemple) Kompozycja przestrzenna :tworzenie form według wzorów i własnych pomysłów	Kompozycje bukietów z suchych gałązek, liści, kwiatów, traw Wykonywanie motywów dekoracyjnych na przedmiotach użytkowych Wykonywanie kartek okolicznościowych i laurek Rozmieszczanie tekstów na płaszczyźnie
Kształtowanie materiałów	Cięcie nożyczkami po linii prostej i falistej Modelowanie w masie solnej, plastelinie, modelinie, glinie Formowanie kulek z plasteliny i bibuły, wykonywanie z nich kompozycji	Zgniatanie, zginanie, składanie, cięcie Łączenie elementów przez sklejanie, wiązanie Modelowanie w masie solnej, plastelinie i modelinie Kształtowanie materiałów przy użyciu prostych narzędzi: nóż, nożyczki Przetwarzanie produktów spożywczych: sporządzanie kompotów, soków	Łączenie elementów poprzez naklejanie, spinanie, zszywanie Wyszywanie po śladzie na papierze i materiale Przetwarzanie materiałów spożywczych: sporządzanie sałatek z warzyw i owoców, przygotowywanie kanapek Ekonomiczne zużycie materiału Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa podczas pracy
Praca z kolorem	Rozpoznawanie i nazywanie kolorów podstawowych na podstawie obserwacji otoczenia	Obserwacja kolorów w otoczeniu Tworzenie kolorów pochodnych	Rozjaśnianie i przyciemnianie kolorów przez łączenie z bielą i czernią
Urządzenia techniczne			Prawidłowe posługiwanie się podstawowymi narzędziami (nóż, nożyczki, linijka, igła, miara) Uruchamianie wybranych urządzeń technicznych (odkurzacz, telewizor, wideo, aparat słuchowy, kalkulator, magnetofon) i posługiwanie się nimi

Kształtowanie cech motorycznych	Siła Szybkość Wytrzymałość Zręczność - zwinność - gibkość - koordynacja ruchowa	Siła Szybkość Wytrzymałość Zręczność - zwinność - gibkość - koordynacja ruchowa	Siła Szybkość Wytrzymałość Zręczność - zwinność - gibkość - koordynacja ruchowa
Ćwiczenia rytmiczno-taneczne	Zabawy rytmiczne oraz ćwiczenia rytmiczno-ruchowe z użyciem przyborów (piłka, skakanka, szarfa, obręcze) Poruszanie się w tempie muzyki (bieg, marsz, podskoki) Wyklaskiwanie rytmu w takcie dwumiarowym	Chód lekki - ciężki, cichy - głośny przy użyciu instrumentów Bieg szybki - wolny, w tył - w przód ze zmianą kierunku na sygnał Bieg i chód w określonym rytmie Wyklaskiwanie rytmu (półnuty, ćwierćnuty, ósemki) Rozpoznawanie wartości rytmicznych Podskoki i cwał zmienny w bok z doskokiem obunóż Podstawowe elementy tańca regionalnego - krakowiak Różne zabawy utanecznione	Zabawy rytmiczne oraz ćwiczenia muzyczno- ruchowe z użyciem przyborów Ćwiczenia na dostosowanie ruchu do tempa tanecznego tempo wolne (marsz) tempo szybsze (marsz przyspieszony) tempo szybkie (bieg) tempo bardzo szybkie (bieg szybki) Wyklaskiwanie różnych wartości rytmicznych Taktowanie na 2, 3, 4 i ruchowe realizacje wartości rytmicznych z taktowaniem Łączenie elementów chodu, biegu, podskoków, przytupnięć w określone takty, tworząc w ten sposób tematy taneczne Podstawowe kroki i figury polskich tańców narodowych - kujawiak
Ćwiczenia rekreacyjno - utylitarne	Gry i ćwiczenia terenowe Toczenie przyborów Pokonywanie przeszkód terenowych Skoki Przejście równoważne Rzuty do celu i na odległość Pływanie Zabawy oswajające z wodą Kolarstwo Jazda na rowerze (ruszanie i zatrzymywanie się) Wrotki i łyżwiarstwo Ruszanie i zatrzymywanie Jazda przodem Saneczkarstwo Wożenie się na sankach w terenie równym Zjazd na wprost po łagodnym stoku Hamowanie Narciarstwo biegowe i zjazdowe Chodzenie i bieganie na nartach Zjazd ze stoku na wprost Zatrzymanie pługiem	Gry i zabawy terenowe toczenie przyborów, pokonywanie przeszkód terenowych przejścia równoważne, rzuty do celu i na odległość Pływanie - zabawy oswajające z wodą Kolarstwo - jazda na rowerze (omijanie przeszkód) Wrotki i łyżwiarstwo - jazda po terenie płaskim (jazda przodem i po łuku, bezpieczeństwo - ruch prawostronny) Saneczkarstwo - zjazd na sankach z łagodnej wysokości (zjazd parami, hamowanie stopami, omijanie przeszkód) Narciarstwo biegowe i zjazdowe - chodzenie i bieganie na nartach - zjazd ze stoku na wprost, przejazd przez bramkę	Gry i zabawy terenowe: toczenie przyborów pokonywanie przeszkód terenowych skoki przejścia równoważne rzuty do celu i na odległość Pływanie - zabawy oswajające z wodą Kolarstwo: ruszanie i zatrzymywanie jazda na wprost ze zmianą szybkości jazda na prawo i na lewo z sygnalizowaniem zmiany kierunku jazdy slalom kolarski Wrotki i łyżwiarstwo ruszanie i zatrzymywanie jazda w przód jazda z odbiciem prawą i lewą nogą jazda w przysiadzie omijanie przeszkód Saneczkarstwo zjazd na wprost z gładkiego stoku kierowanie sankami za pomocą wychyleń tułowia szybkie hamowanie stopami omijanie przeszkód Narciarstwo biegowe i zjazdowe chodzenie i bieganie na nartach zjazd ze stoku na wprost zjazd z unoszeniem nart zatrzymanie pługiem
Zespołowe gry sportowe	Mini piłka ręczna - zabawy i gry przygotowawcze: Kozłowanie prawą i lewą ręką Podanie i chwyt piłki Mini koszykówka - zabawy i gry przygotowawcze : Podanie piłki sprzed klatki piersiowej Chwyt piłki oburącz Kozłowanie prawą i lewą ręką w miejscu Rzut piłki do kosza oburącz Siatkówka - zabawy i gry przygotowawcze : Mini piłka nożna - zabawy i gry przygotowawcze : Prowadzenie piłki prawą i lewą nogą Przyjęcie piłki Podanie piłki do partnera	Mini piłka ręczna - zabawy i gry przygotowawcze kozłowanie prawą i lewą ręką podanie i chwyt piłki rzuty do bramki Mini koszykówka - zabawy i gry przygotowawcze podanie piłki sprzed klatki piersiowej chwyt piłki oburącz kozłowanie prawą i lewą ręką w ruchu rzut piłki do kosza oburącz Siatkówka - zabawy i gry przygotowawcze odbicie piłki oburącz górne Mini piłka nożna - zabawy i gry przygotowawcze odbicie i przyjęcie piłki nogą lub głową żonglerka piłką prowadzenie piłki lewą i prawą nogą strzały na bramkę	Mini piłka ręczna - zabawy i gry przygotowawcze kozłowanie piłki lewą i prawą ręką w miejscu podanie i chwyt piłki rzuty do bramki Mini koszykówka - zabawy i gry przygotowawcze podanie piłki sprzed klatki piersiowej chwyt piłki oburącz kozłowanie prawą i lewą ręką rzut piłki do kosza oburącz Mini siatkówka - zabawy i gry przygotowawcze dowolne odbijanie piłki w marszu i w biegu odbicie piłki sposobem górnym i dolnym przyjęcie piłki oburącz dokładnie rzuconej przez partnera Mini piłka nożna - zabawy i gry przygotowawcze prowadzenie piłki prawą i lewą nogą podanie piłki wewnętrzną częścią stopy przyjęcie piłki strzał na bramkę wewnętrznym podbiciem
Lekkoatletyka	Biegi, skoki, rzuty realizowane w formie gier I zabaw	Biegi, skoki, rzuty realizowane w formie gier i zabaw ruchowych	Biegi, skoki, rzuty realizowane w formie gier i zabaw
Gimnastyka	Ćwiczenia wolne i z przyborami realizowane w formie zabawowej	Ćwiczenia wolne i z przyborami realizowane w formie gier i zabaw ruchowych	Ćwiczenia wolne i z przyborami

UMIEJĘTNOŚCI MOŻLIWE DO OSIĄGNIĘCIA PRZEZ UCZNIÓW NIESŁYSZĄCYCH

PO ZAKOŃCZENIU NAUCZANIA ZINTEGROWANEGO

UCZEŃ

• Podaje imiona i nazwiska członków najbliższej rodziny i kolegów

• Podaje swoje imię i nazwisko

• Zapisze poprawnie adres domowy i szkolny

• Rozróżnia cechy charakterystyczne otoczenia, funkcje pomieszczeń z najbliższego otoczenia, dba o higienę osobistą i higienę otoczenia

• Stosuje w praktyce nazwy dni tygodnia, miesięcy i pór roku

• Rozróżnia pory roku i określa ich cechy

• Zilustruje i określi zmiany zachodzące w przyrodzie

• Rozróżnia i nazywa elementy najbliższego otoczenia np.: las, ogród, sad, miasto, wieś, park

• Szanuje środowisko i nie niszczy go

• Bezpiecznie porusza się po ulicy, korzysta z przejść dla pieszych i sygnalizacji świetlnej

• Zna nazwy podstawowych środków komunikacji i odpowiednio się w nich zachowuje

• Nazwie swój kraj i stolicę

• Rozpozna i wskaże symbole i barwy narodowe

• Identyfikuje podstawowe symbole związane z danymi świętami

• Zachowuje się stosownie do charakteru uroczystości

• Poprawnie łączy litery i utrzymuje się w liniaturze

• Przepisuje wyrazy, zdania i krótkie teksty pisane i drukowane

• Pisze z pamięci wyrazy i proste zdania

• Odpowiada na pytania: co?, kto?, gdzie?, co robi?, jaki? - wyrazem lub prostym zdaniem

• Pisze poprawnie stosując wielka literę na początku zdania w imionach, nazwiskach i nazwach własnych

• Rozróżnia części mowy przy pomocy pytań - bez stosowania nazw części mowy (rzeczownik, czasownik)

• Rozróżnia zdania pytające, oznajmiające

• Rozróżnia liczbę pojedyncza i mnogą

• Stosuje czasowniki: mieć, być, w 1 i 3 os. liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym i w 3 os. liczby mnogiej

• Stosuje zaimki osobowe: ja, on, ona, my (bez odmiany)

• Stosuje zaimki dzierżawcze: mój, twój (bez odmiany)

• Dokonuje analizy i syntezy zdań wg wyrazów oraz wyrazów wg sylab, liter i głosek

• Czyta ze zrozumieniem wyrazy, proste zdania i krotki tekst

• Wygłasza z pamięci krótkie wiersze i tekst

• Komunikuje się z osobami z najbliższego środowiska

• Zadaje pytania: co?, kto?, gdzie?, dlaczego?, co robi?

• Określi wzajemne położenie przedmiotów w przestrzeni stosując odpowiednie przyimki

• Klasyfikuje przedmioty wg jednej, wybranej cechy (kształt, kolor, wielkość)

• Porównuje liczebność zbiorów

• Potrafi zapisać liczby w zakresie 100 słowami i cyframi

• Potrafi zapisać liczebniki porządkowe do 30

• Zapisze liczby na osi liczbowej

• Dodaje i odejmuje w zakresie 100 z przekroczeniem progu dziesiątkowego

• Stosuje algorytm mnożenia i dzielenia przez liczbę jednocyfrową

• Rozwiązuje zadania tekstowe z pomocą nauczyciela

• Rozpoznaje, nazywa i rysuje figury geometryczne (koło, trójkąt, prostokąt, kwadrat)

• Kreśli i mierzy odcinki

• Zapisuje liczby od 1 do 12 znakami rzymskimi

• Wykonuje obliczenia dotyczące płacenia, ważenia, kalendarza , określania czasu, pojemności, temperatury

• Zilustruje zjawiska przyrodnicze

• Zilustruje swoje doświadczenia

• Potrafi przedstawić postać ludzką i zwierzęcą.

• Wykona kompozycje płaską lub przestrzenną z materiału przyrodniczego lub przez zastosowanie prostych technik plastycznych (rysowanie, malowanie, wydzieranie, wycinanie, wyklejanie, modelowanie)

• Nazywa czynności wykonywane podczas swojej aktywności

• Posługuje się podstawowymi narzędziami: nożyczki, linijka, miara, igła, pędzel

• Organizuje i porządkuje stanowisko pracy i racjonalnie wykorzystuje materiał i czas

• Wykorzystuje wiadomości na temat kształtu, wielkości, proporcji, barw w pracach plastycznych

• Potrafi obsługiwać aparat słuchowy, telewizor, wideo, odkurzacz, radio, magnetofon, kalkulator

• Potrafi poruszać się w przestrzeni

• Przestrzega reguł w grach i zabawach ruchowych

• Rozumie znaki i sygnały i podporządkowuje się im

• Zachowuje prawidłową postawę ciała

• Realizuje ruchowo zmiany tempa (szybko - wolno) i natężenia dźwięków (głośno - cicho) w muzyce

• Realizuje ruchowo wartości rytmiczne

• Wykonuje podstawowe kroki i figury wybranych polskich tańców narodowych w zabawach utanecznionych

• Improwizuje swobodnie lub pod kierunkiem nauczyciela na instrumentach perkusyjnych

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU

Etap nauczania zintegrowanego jest pierwszym etapem kształcenia szkolnego, w którym dziecko przebywa drogę od dzieciństwa do początku dorastania. Dlatego nauczyciel powinien szczególnie pamiętać o formach aktywności dziecka charakterystycznych dla tego okresu rozwoju. Stąd wskazanym jest stosowanie metod aktywizujących, pobudzających dziecko do działania. Zadaniem pedagoga jest pobudzanie, inspirowanie, prowokowanie aktywności ucznia.

Nauczyciel powinien interpretować program w zależności od możliwości dzieci, środowiska lokalnego i własnych predyspozycji. Opracowanie proponowanej tematyki wymaga poszerzania wiedzy merytorycznej nauczyciela w oparciu o różne źródła.

Podstawową jednostką dydaktyczną jest dzień aktywności dziecka skupiony wokół tematu dnia sformułowanego zadaniowo, ukierunkowanego na kształtowanie określonych umiejętności. Takie założenie uwzględnia podmiotowe traktowanie dziecka w naszej propozycji. Uświadomienie uczniowi celu jego działalności powinno być atrakcyjne i pobudzające jego aktywność.

Przy realizacji programu nauczyciel powinien pamiętać o zaspokajaniu potrzeb dzieci, dlatego poznawanie i kształtowanie umiejętności trzeba opierać na przeżywaniu, empatii, czynnym obserwowaniu środowiska i wyrażaniu emocji, co jest szczególnie ważne u uczniów z zaburzoną percepcją słuchową. Uczniów należy stymulować, motywować do wszechstronnej aktywności, zachęcać do poszukiwania i odkrywania w celu najpełniejszego poznania środowiska.

Podstawową formą realizacji każdego bloku tematycznego jest wycieczka, która czyni poznanie środowiska bliższym przez bezpośredni kontakt z rzeczywistością. Dziecko zauważa relacje i związki zachodzące w środowisku, a także dostrzega człowieka i jego system wartości jako część otaczającego świata. Blok tematyczny realizujemy w ciągu kilku dni, przy czym na każdy dzień przewidujemy odrębny temat. Przy planowaniu działań edukacyjnych w dniu dziecka należy uwzględnić umiejętności kluczowe: czytanie, pisanie, liczenie, malowanie itd. Na przykład podczas wycieczki do parku uczniowie zbierają kasztany, określają ich liczbę, porównują kto ma więcej, a kto mniej, ile mają razem. Po powrocie do klasy wspólnie z nauczycielem redagują treść zadania, zapisują je na tablicy, czytają ze zrozumieniem i rozwiązują. Następnie kasztany wykorzystują do zrobienia ludzików, które umieszczają we wcześniej przygotowanej makiecie parku.

Dobrze zaplanowany dzień aktywności ucznia sprzyja stopniowemu zdobywaniu wiadomości o środowisku, co ułatwia dziecku rozumienie otaczającej je rzeczywistości i powinien być realizowany w specjalnie urządzonej pracowni o określonym standardzie.

W pracowni powinny być wyodrębnione miejsca na:

− zbiór materiałów i przyborów

− pracę z grupą

− indywidualną pracę przy stolikach dostosowanych do wzrostu dzieci

− gry i zabawy ruchowe i ćwiczenia relaksacyjne

− ekspozycję prac uczniów

− organizację kącików tematycznych zmienianych w zależności od omawianej tematyki

− hodowle zwierząt i roślin

W sali lekcyjnej należy umieścić:

− poliniowane tablice

− sprzęt audiowizualny

− termometr

− zegar

− kalendarz

− kalendarz pogody.

Klasa powinna stwarzać warunki do spożycia wspólnego posiłku.

Ze względu na brak podręczników do nauczania zintegrowanego dla dzieci niesłyszących pozostawiamy nauczycielowi dowolność doboru tekstów znajdujących się w różnych podręcznikach lub samodzielnego ich przygotowania.

Proponowany program daje elastyczność czasową, pozwala dostosować indywidualne tempo pracy do rytmu biologicznej sprawności dziecka.

53

---