Semestr 1 - Wykład 3

Prosty model Keynesowski

1. Klasyczne a Keynesowskie podejście do problemu wyznaczania produktu.

(Dwa przeciwstawne poglądy na makroekonomię)

• Podejście klasyczne - uwypukla rolę dostosowawczego mechanizmu cen na rynkach konkurencyjnych. Podkreśla sposób jaki ruch cen i płac może „oczyszczać rynki” tzn. likwidować nadwyżki popytu i podaży poprzez podwyższenie lub obniżenie ceny danego nakładu lub produktu.

• Podejście Keynesowskie - dowodzi, że rynki nie są oczyszczane, ponieważ płace i ceny ociągają się w swych ruchach ku punktowi równowagi popytu i podaży.

Kluczową różnicą między modelem klasycznym a Keynesowskim było twierdzenie Keynesa, że ceny i płace są „lepkie” (sztywne, mało wrażliwe).

1. Model KLASYCZNY.

Krzywa AD- globalnego (zagregowanego) popytu jest narysowana jako opadająca, natomiast krzywa AS (globalnej podaży) w wersji klasycznej jest pionowa. Krzywa AS ukazuje zbiór cen, po których przedsiębiorstwa gotowe są sprzedawać różne ilości produktu, a zatem w stanie równowagi `A' produkt `Q' osiąga swoją potencjalną wielkość przy ogólnym poziomie cen `P' . Krzywa AS jest pionowa, ponieważ ceny i płace są doskonale giętkie (wrażliwe) i błyskawicznie zmieniają się reagując na wstrząs. Załóżmy, że zagregowany popyt spada np. z powodu zmniejszenia się wydatków rządowych `G', w rezultacie krzywa AD przesuwa się do AD' . Za wstrząsem po stronie popytu nastąpi natychmiast fala dostosowań wszystkich płac i cen. Osiągnięty zostanie poziom pełnego zatrudnienia przy pełnym wykorzystaniu czynników wytwórczych. Kiedy cały system okrzepnie ogólny poziom cen spadnie z P do P' . Poziom produktu realnego nie zmieni się, ponieważ mechanizm cenowy zadziałał dostatecznie szybko, aby zagwarantować równość popytu i podaży na poszczególnych rynkach i w całej gospodarce.

Z klasycznym poglądem wiążą się dwie implikacje :

1. nie występuje nigdy marnotrawstwo makroekonomiczne wynikające z przymusowo niewykorzystywanych zasobów,

2. polityka makroekonomiczna nie jest w stanie wpływać na poziom bezrobocia i produkcji; wywiera ona tylko wpływ na poziom cen w gospodarce (albo na stopę inflacji).

2. Model KEYNESA.

Model Keynesa jest modelem krótkiego okresu. Keynes zauważa, że stanem normalnym jest stan niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych. To zagregowany popyt, a nie zdolności wytwórcze (jak chciał Say) określa wielkość produkcji w gospodarce. O wielkości popytu decydują wydatki społeczeństwa (konsumpcyjne i inwestycyjne). Niezwykle istotnym problemem występującym w gospodarce jest zagadnienie równowagi zwłaszcza pomiędzy globalną podażą i globalnym popytem. Zdaniem Keynesa mechanizm rynkowy nie jest dostatecznie sprawny aby automatycznie przywracać równowagę, a z powodu tezauryzacji (wycofywania pieniądza z rynku [oszczędności] ) nie działa prawo Saya (makroekonomiczne przekonanie, że podaż tworzy swój własny popyt), a zatem nierównowaga jest stanem normalnym w gospodarce.

Podstawowa teza modelu Keynesa głosi, że w gospodarce kapitalistycznej mechanizm rynkowy zwłaszcza w sferze inwestycji nie jest w stanie zapewnić wysokiego poziomu zatrudnienia, co wywołuje konieczność państwowej ingerencji w postaci sterowania zagregowanym popytem. Keynesowski model równowagi służy do pokazania efektów działania polityki fiskalnej państwa.

Zagregowany (łączny) popyt a zrównoważony poziom dochodu i produkcji

Poszukujemy odpowiedzi na pytania :

• Dlaczego dochód narodowy czasami spada, czasami rośnie ?

• Jak posunięcia takie jak : obniżenie podatków, wzrost wydatków rządowych, zmiana stopy procentowej wpływają na poziom dochodu oraz stopę inflacji i bezrobocia ?

Założenia modelu :

Zaczynamy od zbadania wpływu zagregowanego popytu na poziom dochodu narodowego. Pomijamy wszystkie inne czynniki. Rozpatrujemy początkowo gospodarkę bez rządu i handlu zagranicznego.

C + I = Y = C + S

gdzie :

Y - realna wartość produkcji równa dochodowi

C, I, S - przedstawiają realną wartość, gdyż przyjmujemy założenie, że

ceny są stałe.

Założenie, że ceny są stałe i dane oznacza, że istnieją niewykorzystane zasoby i przedsiębiorstwa mogą zwiększać swoją produkcję bez zwiększania swoich kosztów jednostkowych. Oznacza to sytuację, w której krzywa zagregowanej podaży jest pozioma.

Rysunek pokazuje czym model Keynesa różni się od modelu klasycznego. Różnica polega na tym, że krzywa AS w pewnym przedziale nie biegnie pionowo, tylko jest zupełnie płaska. Płaskość krzywej AS odzwierciedla założenie, że płace i ceny są zupełnie sztywne oraz, że istnieją niewykorzystane (niezatrudnione) zasoby. Jeżeli krzywa AD przesunie się w prawo do AD' , poziom produktu realnego wzrasta z Q do Q'. W tym skrajnym przypadku zagregowanego (globalnego) popytu nie wiąże z żadną zmianą poziomu cen. Jeżeli firmy mogą dostarczyć, wymaganą przy danym poziomie ceny, sumę produkcji (ponieważ istnieją niewykorzystane zasoby) zachodzi pytanie od czego zależy poziom aktualnej produkcji. Odpowiadamy : od zagregowanego popytu, to produkcja dostosowuje się do popytu. Jeżeli produkcja jest większa od popytu (Y>A), to prowadzi to do wzrostu niezamierzonych zapasów, a to prowadzi do spadku produkcji. Jeżeli produkcja jest mniejsza od zagregowanego popytu (Y<A) maleją zapasy albo gospodarstwa domowe nie są w stanie zrealizować swojej planowanej konsumpcji co prowadzi do wzrostu produkcji.

PRODUKCJA ZRÓWNOWAŻONA - jest to taki poziom produkcji, dla którego popyt jest równy podaży, że nie ma niezamierzonych zapasów (I_niezam. = 0), a aktualna konsumpcja gospodarstw domowych równa jest konsumpcji planowanej (C_akt. = C_plan.).

Istnieją dwie równoważne metody wyznaczania zrównoważonego poziomu produkcji równego dochodowi.

1) kiedy A = Y

2) kiedy oszczędności równe są inwestycjom S = I

Popyt jest równy sumie wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych.

A = C + I

, gdzie :

C - wydatki konsumpcyjne

I - wydatki inwestycyjne

A-zagregowany popyt

Y-dochód=produkcji

Linia 45 - taki zbiór kombinacji poziomu dochodu i konsumpcji,że gospodarstwa domowe

nie mają oszczędności

c - krańcowa psychologiczna skłonność do konsumpcji

s - krańcowa psychologiczna skłonność do oszczędzania

_

C - autonomiczne wydatki konsumpcyjne (niezależne od dochodów)

C - mówi nam o tym, ile z każdej dodatkowej jednostki dochodu

konsument jest gotowy przeznaczyć na konsumpcję a ile na

oszczędności

JEŻELI FUNKCJA KONSUMPCJI LEŻY:

- PONIŻEJ LINII 45^o TO GOSPODARSTWO DOMOWE GROMADZI

OSZCZĘDNOŚCI.

- POWYŻEJ LINII 45^o TO GOSPODARSTWO DOMOWE KORZYSTA Z

UJEMNYCH OSZCZĘDNOŚCI

Rozpatrujemy prosty model. Przyjmujemy założenie, że w krótkim okresie inwestycje są stałe, autonomiczne niezależne od dochodów. W rzeczywistości zależą zarówno od stopy procentowej, stopy amortyzacji, itd.

Sens i istota mnożnika.

Mnożnik informuje nas o tym, o ile zmieni się zrównoważony poziom dochodu ( ) pod wpływem zmian w wydatkach autonomicznych.

Zakładamy, że początkowe wydatki autonomiczne wzrastają o 1 mln (
), co oznacza np. że konsumenci z powodu zmiany mody (lub czynniki psychologiczne) chcą nabyć usługi dodatkowo na kwotę 1 miliona. Firmy zaspokajają ten dodatkowy popyt, dostarczając na rynek dodatkową produkcję o wartości 1 mln. Sprzedają i otrzymują dochód 1 mln. Dochód trafia do kieszeni wszystkich, którzy przyczynili się do wyprodukowania produkcji. Otrzymany przyrost dochodu ( po opłaceniu podatków ) wszyscy dzielą na konsumpcję i oszczędności w zależności od krańcowej zdolności do konsumpcji (c). Załóżmy, że c = ½, zatem początkowy przyrost wydatków autonomicznych o 1 mln spowodował, że na rynku pojawi się dodatkowy popyt wielkości 0.5 mln. Firmy zaspokajają ten popyt itd.

Początkowy wzrost wydatków autonomicznych pobudził kolejne przyrosty popytu, ponieważ c<1, to kolejne składniki sumy są elementami ciągu geometrycznego malejącego.

W naszym przypadku :

czyli możemy zapisać , ponieważ wcześniej A=Y, to .

OBIE METODY SĄ RÓWNOWAŻNE !!!

A = Y S = I

Rozszerzamy o transfery :

4

AS

AD'

AD

A

C

B

Q=Q'

P'

P

Poziom cen (P)

Realny PNB (Q)

r-PNB = p-PNB

Q

Q'

p-PNB

Produkt realny PNB

[Q]

AD'

AD

A

B

Poziom cen

AS

AS

[P]

Y*

[Y] (dochód = produkcja)

0

C + S = 1

1 > c > 0

x = y

funkcja oszczędności

S < 0

S=0

funkcja konsumpcji Keynesa

[C]

S > 0

konsumpcja

Linia 45^o

[Y]

[I]

Mnożnik

I_n > 0

I_n < 0

I_n = 0

nie ma niezamierzonych zapasów

Y₀

45^o

Krańcowa psychologiczna skłonność do konsumpcji

Stopa podatkowa

45^o

E

Gospodarka w równowadze

Y_o

I sposób : A=Y

Y_o

Y*

0

[Y]

[Y]

[A]

[A]

Zrównoważony poziom dochodu równy produkcji

Poziom dochodu, przy którym oszczędności są równe 0.

II sposób : S=I

Krańcowa skłonność do konsumpcji

Transfery (np. stypendium)

Eksport netto

45^o

Y₀

E

E'

[Y] - (dochód = produkcji)

[A]

A'

---