Turystyka to zjawisko bardzo złożone, interdyscyplinarne, wywołujące wielokierunkowe skutki gospod. i społeczne.
Zagadnienia związane z turystyką należą do trzech wielkich obszarów badawczych: geograficzno-przestrzennego / społecznego / ekonomicznego.
DEFINICJE TURYSTYKI
1)(najstarsza) (W. Hunziker, K. Krapt) zespół stosunków i zjawisk, które wynikają z podróży i pobytu osób przyjezdnych o ile nie występuje w związku z tym osiedlenie i podjęcie działalności zarobkowej.
2) (A. Sess),całokształt stosunków i zjawisk związanych z podróżą i pobytem odwiedzających w jakiejś miejscowości, z tym, że pobyt nie przekształca się w stałe zamieszkanie.
3) (J. Sierpiński),dziedzina życia społeczno-gospodarczego, znajdująca się obecnie w gazie formowania odrębnej gałęzi gospodarki narodowej. W sferze turystyki ma miejsce eksploatacja (udostępnianie i przyswajanie) określonych dóbr natury i obiektów krajoznawczych oraz kierowanie ruchem turystycznym i stwarzanie warunków jego rozwoju. Turystyka ma istotne znaczenie zdrowotne, poznawcze i kulturalne.
4) (O. Rogalewski),zjawisko przestrzenne, polegające na: przejazdach poza miejsce stałego zamieszkania - w zasadzie podczas urlopu oraz w dni świąteczne - w celach wypoczynkowych, poznawczych lub dla uprawiania niektórych zamiłowań, użytkowaniu i przekształcaniu środowiska geograficz. odpowiednio do potrzeb uczestników ruchu turyst.
5)(K. Przecławski),całokształt zjawisk ruchliwości przestrzennej związanych z dobrowolną, czasową zmianą miejsca pobytu, rytmu i środowiska życia oraz wejściem w styczność osobistą ze środowiskiem odwiedzanym (przyrodniczym, kulturalnym lub społecznym)
6)(Brytyjskie Towarzystwo Turystyczne),obejmuje wszelkie czynności związane z czasowym, krótkotrwałym przemieszczaniem się osób do miejsc docelowych poza miejscami, gdzie normalnie mieszkają i pracują oraz pobytem w tych miejscach.
7)(C. Kaspar),obejmuje całość powiązań i zjawisk, które się pojawiają wskutek zmiany miejsca i w związku z wynikającym z tego pobytem osób, przy czym dla osób tych nowe miejsce pobytu nie jest ani stałym miejscem zamieszkania ani miejscem pracy.
8)(WTO),obejmuje ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem.
Nie ogranicza się ruchu turystycznego wyłącznie do podróży wypoczynkowych, obejmuje on również podróże w celach służbowych, naukowych, religijnych, towarzyskich, sportowych i innych z zastrzeżeniem, iż docelowe miejsce podróży musi znajdować się poza miejscem zamieszkania lub pracy.
Uznaje się, że turystyka jest rodzajem podróży; nie oznacza to jednak, że każda podróż jest turystyką (nie jest nią np. podróż do pracy). Turystyka zajmuje znaczną część wolnego czasu i zajęć rekreacyjnych - nie jest jednak synonimem tych pojęć, bowiem czasem wolnym można także w inny sposób dysponować, natomiast duża część zajęć rekreacyjnych odbywa się w domu i w jego pobliżu.
Aspekty turystyki: społeczny, kulturowy, ekonomiczny
Cechy turystyki: społeczne, psychologiczne, kulturowe
Turystyka ma ścisły związek z gospodarką narodowa oraz ma możliwość zaspokajania przez siebie wielu potrzeb człowieka.
Ekonomiczny wymiar turystyki przejawia się w działalności gospodarczej, która ma na celu przygotowanie regionu recepcji turystycznej (wraz z działającymi tam podmiotami gospodarczymi) do przyjęcia turystów, tworzenie źródeł dochodów sfery obsługi turystów, wtórną redystrybucję dochodu narodowego w płaszczyźnie podmiotowej i przestrzennej, rozwijanie sfery usług oraz produkcji dóbr materialnych, kształtowanie wielkości i struktury popytu oraz społecznych wzorców konsumpcji, zmianę rozmiarów i struktury wydatków ludności, transfery w skali krajowej i międzynarodowej osób i środków płatniczych z miejsc zamieszkania do miejsc pobytu turystycznego.
Turystyka obejmuje społeczno-ekonomiczne uwarunkowania korzystania z walorów turystycznych oraz konsumpcji dóbr i usług turystycznych, a także sam ruch turystyczny rozumiany jako określony rodzaj ruchliwości przestrzennej.
Ruch turystyczny jako zjawisko składa się z dwóch faz:
I faza przemieszczania się w przestrzeni, określana również fazą ruchu (podróż turystyczna), II faza pobytu w miejscu recepcji turystycznej (nazywanej także fazą stacjonarną).Relacje między obiema fazami są różne. Zależy to głównie od celu wyjazdu.
DEFINICJE RUCHU TURYSTYCZNEGO
1)obejmuje podróże w celach rekreacyjnych,poznawczych, kulturalnych i wychowawczych.
2) podejmowane dla przyjemności wypoczynku lub leczenia; pieszo lub jakimkolwiek środkiem komunikacji; do jego zakresu nie należą więc podróże w celach zarobkowych, ani w celach zmiany miejsca stałego zamieszkania.
3)(Filipowicz),istotą ruchu turystycznego jest zmiana miejsca pobytu w celach krajoznawczych, kulturalnych i wypoczynkowych, rozrywkowych.
4) )(M. Milewska),ruch wypoczynkowo-turystyczny jest czasową zmianą miejsca pobytu ze ściśle określonym celem wypoczynku z wykluczeniem celów zarobkowych lub służbowych.
5) S. Ostrowski),zjawiskiem społecznym polegającym na fizycznym, czasowym przemieszczaniu się rzesz ludzkich z miejsca ich stałego pobytu na inne miejsca przy czym u jego podstaw tkwi społeczna potrzeba szukania określonych form spędzania czasu wolnego od pracy.
Ruch turystyczny jako zjawisko społeczne i kulturowe o wypoczynkowym, poznawczym, zdrowotnym lub rozrywkowym charakterze. Jego cechy to: dobrowolność decyzji podróżowania i czasowe opuszczenie miejsca stałego zamieszkania.
Społeczno-ekonomiczne zjawisko ruchu turystycznego współcześnie jest tworzone przez zbiór podróżnych motywowanych różnymi celami natury społeczno-kulturowej i zawodowej (które zamierzają oni osiągnąć po czasowym i dobrowolnym opuszczeniu miejsca stałego zamieszkania w kraju lub za granicą (W.W. Gaworecki)
Ekonomiczny charakter ruchu turystycznego przejawia się m.in. w reprezentowaniu przez turystów określonego popytu.
TURYSTA
Pierwszą definicję przyjęła Rada Ligi Narodów w 1937r.
Dla uzyskanie większej porównywalności statystyk turystyki międzynarodowej określenie „turysta” powinno w zasadzie być rozumiane jako oznaczające każdą osobę podróżującą przez czas trwający 24h lub więcej w kraju nie będącym krajem jego stałego zamieszkania.
Opierając się na tej definicji za turystów uważano osoby podróżujące dla przyjemności, w celach zdrowotnych, rodzinnych i innych / udających się na zebrania jako reprezentanci w sprawach naukowych, administracyjnych, dyplomatycznych, sportowych itp. / uczestników rejsów morskich, nawet gdy czas ich pobytu nie przekraczałby 24h.
Nie uważano natomiast za turystów osób: przebywających w celach bezpośrednio zarobkowych / mających na celu zamieszkanie na stałe w innym kraju / przebywających w strefie przygranicznej i tam zatrudnionych / jadących tranzytem bez zatrzymania się / studentów i młodzieży przebywającej w pensjonatach i szkołach
Definicję Rady Ligi Narodów przyjął Międzynarodowy Związek Oficjalnych Organizacji Turystycznych po II wojnie wprowadzając do niej 2 poprawki: I w 1950r. - rozszerzała ona pojęcie turysty o młodzież studiującą poza granicami kraju oraz tych, którzy za granicą przebywali w pensjonatach i internatach
II z 1957r. uznająca za turystów podróżujących tranzytem nawet wówczas, gdy zatrzymywali się w kraju przejazdem nawet krócej niż 24h, ale w celach turystycznych.
Uaktualniona definicja posiadała jednak pewne mankamenty. Problem dotyczył uwzględniania w definicji motywów podróżowania jako podstawy określenia kategorii i osób przemieszczających się w przestrzeni. Każdy, bowiem turysta jest podróżnym, ale nie każdy podróżny jest turystą. Problem ten omawiano na konferencji w Rzymie w 1963r. Ustalono, że termin „turysta” powinien być zmieniony na określenia „gość” i „odwiedzający” oraz, że statystycznie winien obejmować także wycieczkowiczów.
Odwiedzającym jest każda osoba, która przebywa w odwiedzanym kraju niezależnie od powodu odwiedzin, z wyjątkiem motywu zatrudnienia w tym kraju.
Odwiedzających podzielono na 2 kategorie:
turyści są to goście, którzy w kraju czasowego pobytu spędzali co najmniej jedna noc w bazie hotelowej w celach wypoczynkowych, krajoznawczych, leczniczych, religijnych, sportowych, służbowych, rodzinnych, społecznych, politycznych.
wycieczkowiczów odwiedzający dany kraj identycznych motywach jak turyści, którzy jednak przebywali w danym kraju mniej niż 24h i nie korzystali z jego bazy hotelowej. Do tej kategorii odwiedzających zaliczamy osoby, które korzystają z noclegu na statku lub w pociągu i przebywają w danym kraju nawet kilka dni.
W publikacji tej wyróżniamy 2 kategorie podróżnych: odwiedzających i innych podróżnych.
Odwiedzający to także osoba podróżująca do miejscowości znajdującej się poza codziennym otoczeniem na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy jeśli podstawowym celem podróży nie jest podjęcie działalności zarobkowej wynagradzającej odwiedzanej miejscowości.
1)Podróż powinna odbywać się do miejsc poza miejscem zamieszk
2) Długość pobytu nie powinna przekraczać 12 kolejnych m-cy
3) Głównym celem wizyty nie może być działalność zarobkowa wynagradzana w odwiedzanej miejscowości, wyklucza się więc emigracje ludności związane z pracą.
WTO zaleca podział odwiedzających na 2 grupy:
1)odwiedzających międzynarodowych obejmujących turystów(tj. osoby zatrzymujące się co najmniej jedną noc) oraz odwiedzających jednodniowych tj. osoby nie korzystające z noclegów w odwiedzanym miejscu.
2) odwiedzających krajowych obejmujących turystów(osoby korzystające z co najmniej jednego noclegu)
CELE PODROZY TURYSTYCZNYCH
1)wypoczynek, rekreacja, wakacje(ta grupa celów obejmuje zwiedzanie zakupy i uczestnictwo w imprezach sportowych i kulturalnych, rekreację, rozrywki kulturalne, uprawianie sportu amatorskiego, wędrówki piesze, wspinaczki, wypoczynek na plaży, rejsy wycieczkowe, hazard, wypoczynek i rekreacja dla żołnierzy, obozy letnie, podróże poślubne
2) odwiedziny u krewnych i znajomych(obejmują one: odwiedzanie krewnych lub znajomych, wyjazdy na urlop do domu, uczestnictwo w pogrzebach, opieką nad niepełnosprawnymi)
3) sprawy zawodowe, interesy(tę grupę celów tworzą: wizytację, podróże handlowe do innych przedsiębiorstw, uczestnictwo w kongresach, targach, występach, misjach rządowych, występy koncertowe, podróże związane z zawodowym uprawianiem sportu, kursy językowe)
4) cele zdrowotne(pobyt w uzdrowiskowych sanatoriach, wczasy odchudzające, terapia morska, inne kuracje)
5)cele religijne (pielgrzymki, Fatima, Lourdes, Częstochowa)
6)inne cele (podróże załóg statków i samolotów pasażerskich, tranzyt)
Podział tur. kryt. MOTYWÓW UCZESTNIKÓW RUCHU T.
I. grupa (rodzajowa turystyki) wypoczynkowa
a)wypoczynek w pobliżu miejsca zamieszkania w czasie urlopu w celu regeneracji sił fizycznych i psychicznych
b)wypoczynek w uzdrowiskach z wykorzystaniem czynników naturalnych (woda, klimat)
II grupa kulturalna
a)t. poznawcza b)t. alternatywna c)t. pielgrzymkowa (religijna)
III grupa towarzyska
a)tur. rodzinna b) tur. klubowa
IV gr. związana z gospodarką
a)podróże w interesach b)uczestnictwo w kongresach
c)uczestnictwo w targach, wystawach
d)tur. motywacyjna(wyjazd jako premia od firmy)
V turystyka związana z polityką
a)t. dyplomatów i uczestników konferencji
b) t. związana z uroczystościami politycznymi
DETERMINANTY ROZWOJU RUCHU TURYST.
1)Zwiększenie ilości czasu wolnego (poprzez skracanie dziennego czasu pracy, wydłużenie weekendów, zwiększenie wymiaru urlopu wypoczynkowego w ciągu roku, wydłużanie czasu nauki, obniżanie wieku emerytalnego). Czas wolny ma do spełnienia 3 główne funkcje: reprodukcji sił człowieka / rozrywkę / rozwój kulturalny. Wszystkie te funkcje mogą być zrealizowane poprzez uczestnictwo w ruchu turystycznym.
2)Wzrost poziomu dochodów realnych ludności. Siła nabywcza ludności warunkuje możliwość realizacji popytu turystycznego. Dalszy wzrost zamożności w mniejszym stopniu warunkuje podjęcie decyzji wyjazdu turystycznego; częściej: wybór miejsca spędzania urlopu, okres pobytu, wybór środka komunikacji, standard pobytu, zachowania w miejscu pobytu wypoczynkowego.
3)Upowszechnienie się oświaty i zmiany stylu życia. Rozwój oświaty powoduje wzrost poziomu kulturalnego, a w konsekwencji rozbudzenie potrzeb poznawczych, uznanie aktywne roli aktywnego wypoczynku, chęć dbania o jakość życia i własne zdrowie. Sprzyja to stworzeniu modelu konsumpcji z dużym i aktywnym udziałem turystyki i aktywnego wypoczynku.
4)Rozwój środków transportu. Powoduje wzrost mobilności społeczeństwa, ułatwia zmianę miejsca pobytu i skraca czas podróży. Zwiększa się także zastępowalność środków, obniżają koszty, zwiększa bezpieczeństwo podróży.
5)Procesy industrializacyjno - urbanizacyjne. Oba te procesy są ze sobą ściśle skorelowane. Powodują z jednej strony rozwój gospodarczy, wzrost dochodów, a z drugiej strony rośnie zanieczyszczenie środowiska, wzrasta hałas, zmęczenie człowieka. Wywołuje to naturalną reakcję zmiany otoczenia, konieczność wypoczynku, kontakt ze środowiskiem przyrodniczym, dla regeneracji sił fizycznych i psychicznych. Rodzi to potrzebę wyjazdów turystów.
6)Walory i infrastruktura turystyczna. Walory kształtują strukturę przestrzenną podróży i są głównym czynnikiem motywacyjnym. Infrastruktura dopasowana do walorów pozwala na ich turystyczne wykorzystanie, na przyjazd i pobyt w miejscowości lub regionie turystycznym.
7)Polityka turystyczna. Polega na stwarzaniu sprzyjających warunków rozwoju gospodarki turystycznej, poprzez np. tworzenie formalnych i organizacyjnych podstaw jej rozwoju.
Podział turystyki KRYTERIUM GRUP MOTYWACJI
I motywacja odnowy sił fizycznych
1)wypoczynek(regeneracja sił) - turyst. wypoczynkowa
2)leczenie(powrót do zdrowia) - turyst. zdrowotna
3)sport(aktywność fizyczna)- sport,rekreacja, tur. kwalifikowana)
II motywacja odnowy sił psychicznych(duchowych)
1)wyłamanie się z izolacji dnia powszedniego (t. poznawcza, edukacyjna)
2)rozrywka, relaks - turyst. klubowa, w kręgu osób o wspólnych zainteresowaniach
3)poszukiwanie przygody, wrażeń duchowych
III motywacje interpersonalne
1)odwiedzanie przyjaciół i znajomych i 2) poszukiwanie towarzystwa i kontaktów międzyludzkich - (dot 1 i 2) - odwiedziny, turyst. klubowa, turyst. w celach poznawczych i kształcenia, turyst. kongresowa, biznesowa
IV motywacje”ucieczka od cywilizacji i porót do natury” - turyst. wędrowna, campingowa, wiejska
V motywacje kulturowe
1)chęć poznania nowych miejsc, krajów, zwyczajów, folkloru i języka - turys. Krajoznawcza i wiejska
2) zainteresowanie sztuką - wychowawcza, edukacyjna
3)motywy religijne - pątnicza, pielgrzymkowa
VI motywacje zw. z prestiżem, statusem społecznym
1)własny rozwój, podnoszenie kwalifikacji zawodowych- turyst. kongresowa, wyjazdy w interesach
2)chęć zdobycia uznania, poważania, wzrostu autorytetu - turyst. przygodowa, wyjazdy do renomowanych ośrodków turyst. lub kurortów
Podział turyst, kryt. CECHY ZASADNICZEJ DLA PODMIOTU TURYSTYKI
(cecha zasadnicza-forma turystyki)
1)liczba uczestników - indywidualna / zbiorowa( grupowa, klubowa, masowa,rodzinna)
2)wiek uczestników - młodzieżowa / seniorów
3)czas pobytu - krótkoterminowa(podróże w interesach, jednodniowe wycieczki, turyst. weekendowa) / długoterminowa (urlopowa, uzdrowiskowa)
4) pora roku - letnia/zimowa/ miedzysezonowa/w szczycie sezonu
5)rodzaj zakwaterowania - - hotelowa / parahotelowa( wykorzystująca drugie mieszkanie, kempingi, apartamenty, przyczepy samochodowo-mieszkalne)
6) środek transportu - turystyka koleją, autokarowa, samochodem, statkiem, jachtem, samolotem, piesza
7) oddziaływanie na bilans płatniczy - zagraniczna przyjazdowa(aktywna) / zagraniczna wyjazdowa (pasywna)
8) rodzaj finansowania - socjalna / kredytowana lub finansowana przedpłatami
9)zakres oddziaływania urzędowego - swobodna/reglamentowana
10)aspekt socjologiczny - luksusowa/ ekskluzywna/ tradycyjna / młodzieżowa / seniorów / socjalna
11) sposób zorganizowania podróży - indywidualna (zorganizowana lub nie przez biuro podróży) / „ryczałtowa” (organizator oferuje pakiet usług związanych z podróżą i pobytem za zryczałtowaną cenę)
12) zachowanie się w podróży - t. „rozumna” / t. „oświecona”
Podział tur. KRYTERIUM POCHODZENIA TURYSTY
1)krajowa lub regionalna
a)podróże mieszkańców po własnym kraju lub jego regionie
b) podróże po grupie krajów
2)przyjazdowa - przyjazdy do danego kraju osób mieszkających na stałe gdzie indziej
3) wyjazdowa - wyjazdy mieszkańców danego kraju za granicę
t. wewnątrzkrajowa - t. krajowa i zagraniczna przyjazdowa
t. narodowa - t. krajowa i zagraniczna wyjazdowa
t. międzynarodowa - t. zagraniczna przyjazdowa i wyjazdowa
USŁUGI TURYSTYCZNE
1)Usługi turystyczne mogą być oferowane w formie pojedynczych usług (np.rezerwacja miejsca w hotelu lub wynajem samochodu) bądź w postaci pakietu usług (związanych np. z transportem, zakwaterowaniem, wyżywieniem i programem)
2) Usługi turystyczne mogą być względem siebie komplementarne (wzajemnie zależne i uzupełniające się) i substytucyjne (wynika to m.in. z różnic w sytuacji materialnej turystów oraz stopnia zróżnicowania podaży usług zaspokajających te same potrzeby). Jednocześnie występowanie obu tych typów usług może powodować ich wewnętrzne dysproporcje.
3) Popyt na usługi jest zróżnicowany pod względem czasowym, przestrzennym i rodzajowym. Zjawisko sezonowości ma duże konsekwencje gospodarcze, ogranicza bowiem sprzedaż i zwiększa ryzyko funkcjonowania firm turystycznych.
4) W procesie wytwarzania usług w mniejszym stopniu, a niżeli w produkcji przemysłowej wykorzystuje się postęp techniczny. Duże znaczenie ma natomiast dobór personelu, zarządzanie nim oraz tzw. human relation.
5) Cechą charakterystyczną usług jest obecność konsumenta w procesie ich realizacji. Usługi turystycznej nie można przesłać. Jest ona nierozdzielna tzn. w momencie wytwarzania jest ona równocześnie konsumowana.
6) Cechą usług jest ich nieuchwytność. Oznacza to, że nie można ich sprawdzić, czy wypróbować w miejscu sprzedaży. Duże znaczenia ma kompleksowa informacja o usłudze przekazana bezpośrednio przez personel firmy turystycznej bądź zamieszczona w wydawnictwach promocyjnych. Można, więc powiedzieć, że usługi turystyczne najpierw się sprzedaje, a potem realizuje i konsumuje.
7) Usługi spełniają ważne funkcje społeczne. Zapewniają wypoczynek, aktywność fizyczną, zmianę środowiska, odnowę sił biologicznych i psychicznych oraz rozwój osobowości człowieka.
8) Usługi te przynoszą zarówno bezpośrednie korzyści ekonomiczne jak również stanowią podstawę rozwoju różnych form działalności gospodarczej. Są one zatem bardzo ważnym, a niekiedy jedynym czynnikiem rozwoju miejscowości i regionów będących obszarami recepcji turystycznej.
9) Zdecydowana większość tych usług ma charakter rynkowy. Istnieje jednak pewien margines usług świadczonych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie (usługi celne, informacyjne, usługi świadczone w ramach turystyki socjalnej).
10) Usługi turystyczne wraz z dobrami turystycznym tworzą poprzez swoją obecność na rynku tzw. podaż turystyczna.
DOBRA TURYSTYCZNE
1)Dobra turystyczne w stanie wolnym (klimat, powietrze, krajobraz), stanowiące potencjalny kapitał turystyczny.
2) Dobra turystyczne stworzone przez człowieka (zabytki architektury, zbiory dzieł sztuki, zbiory przyrodnicze)
3) Komplementarne dobra turystyczne - stworzone pracą ludzką celem umożliwienia świadczenia usług turystycznych potencjalnym konsumentom (infrastruktura regionu recepcyjnego wraz z przedsiębiorstwami turystycznymi)
Grupa 1 i 2 to walory turystyczne, a 3 zagospodarowanie turysty.
WALORY PRZYRODNICZE:
1)osobliwości flory i fauny
2)skałki i grupy skalne
3)wąwozy, doliny i przełomy rzeczne
4) wodospady, źródła
5)jaskinie i groty
6)głazy narzutowe i głazowiska
7)inne obiekty geologiczne
8)parki zabytkowe
9)muzea i zbiory przyrodnicze
10)ogrody botaniczne
11)ogrody zoologiczne
12)punkty widokowe
13)parki narodowe
14)parki krajobrazowe
15)walory chronionego krajobrazu
WALORY WYPOCZYNKOWE
1)walory widokowe krajobrazu (krajobraz naturalny,harmonijny, rolniczy)
2)przydatność wód do sportów wodnych, kąpieli oraz wędrówek wodnych
3)warunki bioklimatyczne
4)źródła lecznicze i źródła mineralne
5)czyste powietrze
6)cisza
7)niski stopień urbanizacji
8)przydatność terenów do wędrówek pieszych, rowerowych, konnych, wodnych
WALORY ANTROPOGENICZNE
1)muzea i rezerwaty antropogeniczne
2)muzea etnograficzne i skanseny
3)zabytki architektury i budownictwa
4)muzea sztuki i zbiory artystyczne
5)muzea biograficzne
6)muzea specjalistyczne i obiekty unikatowe
7)obiekty historyczno - wojskowe
8)miejsca i muzea martyrologii
9)zabytki działalności gospodarczej i techniki
10)miejsca pielgrzymkowe
11)współczesne imprezy kulturalne
WALORY SPECJALISTYCZNE:
1)kajakowe i żeglarskie
2)wędkarskie
3)myśliwskie
4)jeździeckie
5)taternickie
6)speleologiczne(penetracja jaskiń)
7)trasy:rowerowe, do jazdy konnej, piesze.
ZAGOSPODAROWANIE TURYSTYCZNE (INFRASTRUKTURA T.)
To zespół obiektów i urządzeń stanowiących wyposażenie danego obszaru, szlaku lub miejscowości, umożliwiających zaspokojenie potrzeb ruchu turystycznego. Tworzy go:
1)Baza noclegowa - umożliwiająca przebywanie turystów poza miejscem zamieszkania dłużej niż 1 dzień
2)Baza żywieniowa
3)Baza komunikacyjna - stanowiąca o dostępności przestrzeni turystycznej oraz ułatwiająca poruszanie się po jej terenie
4)Baza towarzysząca - umożliwiająca korzystanie turystów z innych usług
Gospodarka turystyczna - jest to kompleks różnorodnych funkcji gospodarczych i społecznych bezpośrednio lub pośrednio rozwijanych w celu zaspokojenia wzrastającego zapotrzebowania człowieka na dobra i usługi turystyczne.
Pojęcie to może być pojmowane w znaczeniu wąskim i szerokim.
Wąskie- funkcje codziennego i powszechnego zaspokajania potrzeb turystów (usługi noclegowe, gastronomiczne, wypoczynkowe, komunikacyjne i informacyjne)
Szerokie - obejmuje różnorodne funkcje, które spełnia wiele działów gospodarki narodowej.
Biorąc pod uwagę stopień wykorzystania infrastruktury turystycznej przez turystów można mówić o bezpośredniej i pośredniej gospodarce turystycznej.
Czasem pojęcia „gospodarka turyst.” i „przemysł turyst” są uznawane za synonimy.
PRZEMYSŁ TURYSTYCZNY
1)sektor bazy noclegowej - obejmuje: funkcjonowanie wszystkich rodzajów bazy noclegowej, łącznie z gastronomią. Główne podmioty to: hotele, motele, pensjonaty, domy gościnne, kwatery wiejskie, apartamenty, kondominia, centra kongresowe i rekreacyjne pola namiotowe.
2)sektor atrakcji - obejmuje wszystkie dobra i usługi turystyczne stanowiące o walorach turystycznych miejscowości i regionu.
3)sektor transportowy - obejmuje linie lotnicze, morskie linie pasażerskie, statki wycieczkowe, koleje, firmy wynajmu aut
4)sektor organizatorów i pośredników turystycznych - obejmuje: działalność touroperatorów i innych hurtowników turystycznych, detalicznych, agencji biur turystycznych, organizatorów turystyki motywacyjnej.
5)sektor organizacji w miejscach recepcji turystycznej - obejmuje narodowe, regionalne i lokalne organizacje turystyczne, stowarzyszenia turystyczne
RYNEK TURYSTYCZNY: zespół stosunków między sprzedającymi i kupującymi produkt turystyczny.
Można go dzielić ze wzgl na wiele kryteriów:
1)geograficzne (rynek lokalny, regionalny, krajowy, kontynentalny, światowy)
2) rodzaju usług turystycznych (rynek usług hotelarskich, gastronomicznych, transportowych, pośrednictwa, organizacji)
3) grup wiekowych turystów (rynek turystyki młodzieżowej, osób w wieku produkcyjnym, emerytów i rencistów)
4) relacji: miejsce zamieszkania - miejsce docelowe (rynek turystykikrajowej i zagranicznej)
5) celu podróży turystycznej (rynek turystyki biznesowej, kongresowej, zdrowotnej, wypoczynkowej, pielgrzymkowej itp.)
SKŁADNIKI OGÓLNEGO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO:
1)atrakcje i środowisko miejsca docelowego - elementy miejsca docelowego, które w znacznym stopniu determinują wybór konsumentów i wpływaja na motywację potencjalnych nabywców) obejmują: a) atrakcje naturalne np. krajobraz, klimat, zasoby naturalne b)atrakcje stworzone przez człowieka np. zabytki, parki, sklepy, stoki narciarskie c)atrakcje kulturowe np. tradycje, folklor, religia, sztuka, teatr d)atrakcje społeczne np. sposób życia mieszkańców, język, możliwości spotkań towarzyskich
Elementy atrakcyjności miejsca tworzą tzw. środowisko. Liczba turystów jaką środowisko może pomieścić przy normalnym zakresie działalności nazywane jest pojemnością.
2)infrastruktura i usługi miejsca docelowego - to elementy w miejscu docelowym lub z nim związane, które umożliwiają turystom pobyt i korzystanie z atrakcji. Obejmują:
a)bazę noclegową np. hotele, apartamenty, wille, schroniska
b)restauracje, bary i kawiarnie: różne typy obiektów gastronomicznych od barów szybkiej obsługi po luksusowe restauracje
c)transport w miejscu docelowym np. taksówki, autokary, wynajem samochodów, wyciągi narciarskie
d)aktywny wypoczynek np. szkółki narciarskie, żeglarskie, korty tenisowe
e)inne oferty spędzania czasu wolnego np. warsztaty artystyczne, szkoły języków obcych, kursy rękodzieła
f) sieć sprzedaży detalicznej np. sklepy, agencje turys, pamiątki
g)inne usługi np. fryzjer, wypozyczalnie sprzętu, policja turys.
3)dostępność miejsca docelowego - to elementy dające m.in. możliwość szybkiego i wygodnego dotarcia turystów do miejsca wypoczynku, poziom kosztów z tym związanych, odpowiednie oznakowanie bazy oraz atrakcji turystycznych. Nalezą do nich:
a)infrastruktura:siec kolejowa, sieć dróg tranzytowych i lokalnych, szlaki turystyczne
b)tabor: ilość, szybkośc i zasięg pojazdów transportu publicznego
c)czynniki eksploatacyjne: trasy, połączenia, częstotliwość kursowania, ceny
d)regulacje rządowe: zakres regulacji rządowych w zakresie działalności transportowej.
4)wizerunek miejsca docelowego - jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na podejmowane przez potencjalnych nabywców decyzje zakupu, umożliwia bowiem zróżnicowanie i unikalność produktów turyst. Wizerunek miejsca docelowego kreowany jest zarówno przez celowe działania podmiotów działających na rynku turystyki, niezależną działalność mediów, przekazy ustne, jak i przez przeżycia i fakty odnotowane w trakcie pobytu wypoczynkowego przez turystów. Jest to jednakże proces skomplikowany, zazwyczaj długotrwały, stąd też trudno oczekiwać szybkich efektów. Pamiętać należy, iż rozbieżność pomiędzy kształtowanym pozytywnym wizerunkiem a nieodpowiednią jakością produktów miejsca docelowego, może w dłuższym okresie wpłynąć na jego zmianę, a konsekwencji na niekorzystne zachowania nabywców.
5)cena płacona przez konsumenta
FUNKCJE TURYSYKI
Wypoczynkowa. Korzyści: możliwości odnowy sił fizycznych i psychicznych poza miejscem zamieszkania, większe poczucie wewnętrznej kontroli i osobistego wpływu na własne życie; stymulowanie rozwoju przedsiębiorstw i instytucji oraz całej gospodarki. Zagrożenia: ograniczenie możliwości poznawczych turystów, powodowanie dodatkowego zmęczenia( przy niedostosowanych lub przeładowanych programach), uniwersalne programy wypoczynku mogą nie odpowiadać wielu osobom
Zdrowotna. Korzyści: może pozytywnie działać na zdrowie człowieka, a tym samym całego społeczeństwa, umożliwia profilaktykę zdrowotną oraz rehabilitacje; warunkiem są jednak odpowiednie walory środowiska przyrodniczego terenów recepcyjnych Zagrożenia: możliwe zjawisko tzw. „choroby pourlopowej” ( przy źle zorganizowanych imprezach, np.: zatłoczone miejsca, zły środek transportu, niski standard usług noclegowych, złe wyżywienie, uciążliwe sąsiedztwo, itp.) nadmierne fizyczne zmęczenie; możliwości utraty zdrowia a nawet życia
Wychowawcza. Korzyści: korzystne oddziaływanie na osobowość człowieka, sprzyjanie aktywności, wspólnocie przeżyć, więziom koleżeńskim, odwadze, zaradności, itp.(największą wartością jest kontakt z ludźmi) wywiera istotny wpływ na młodzież: kształtuje emocje i uczucia, dostarcza niezapomnianych przeżyć, uwrażliwia na piękno, uczy tolerancji i szacunku dla innych, odpowiedzialności, sprzyja procesom resocjalizacji, pełni ważną role w wyjazdach rodzinnych. Funkcja wychowawcza turystyki to również: korzystne kształtowanie poglądów, sposobów zachowania, zainteresowań ludności rejonów recepcyjnych (tubylców) Zagrożenia: nadużywanie wolności, lekceważenie norm współżycia społecznego, zachowania patologiczne( zwłaszcza młodzieży); postawy niechęci i lekceważenie wobec ludności rejonów recepcyjnych; powodowanie swoistego „szoku kulturowego” zarówno dla turystów jak i dla lokalnej ludności ( poczucie utraty swojego statusu społecznego, bezradności i zagubienia, trudności w porozumiewaniu, odmienne systemy wartości, obyczajów, stylu życia) zmiany w moralności i obyczajowości ludności miejscowej pod wpływem turystów; zanikać może zjawisko tradycyjnej gościnności
Kształceniowa (poznawcza) Korzyści: realizuje jedna z ważniejszych potrzeb człowieka, jaka jest ciekawość świata; turystyka uczy, przysparza wielu praktycznych umiejętności, pozwala wyeksponować role doświadczenia osobistego,, stymuluje aktywność intelektualną, jest elementem procesu kształcenia i samokształcenia; umożliwia przebywanie w miejscach i poznawanie rzeczy czy zjawisk znanych wcześniej jedynie literatury; turystyka kształci również lokalna ludność( uczenie się od turystów) i rodzi motywacje do podnoszenia kwalifikacjiZagrożenia: powoduje niekiedy jedynie powierzchowne poznawanie rzeczywistości; preferowanie zwiedzania zabytków i pomijanie dorobku kultury współczesnej; zwiedzanie „to co wypada”, sterowanie przez różne działania marketingowe, uleganie stereotypom, koncentrowanie uwagi na osobliwościach przyrodniczych i zabytkach, ograniczenie kontaktu z lokalną ludnością
Miastotwórcza. Korzyści: procesy urbanizacyjne wpływają na rozwój turystyki i równocześnie turystyka wpływa na procesy urbanizacyjne Zagrożenia: możliwość degradacji środowiska, niedogodności i ograniczenia w życiu codziennym miejscowej ludności, burzenie tradycyjnego układu architektonicznego, niszczenie indywidualizmu, kolorytu i specyficznego trybu życia mieszkańców, niszczenie unikalnej kultury i obrzędowości
Edukacji kulturalnej. Korzyści: umożliwia propagowanie wartości kulturowych i kultywowanie dziedzictwa narodowego, popularyzuje dobra kultury, chroni je i wzbogaca, stwarza ekonomiczne warunki dla zachowania dziedzictwa przeszłości; turystyka sprzyja edukacji kulturalnej( możemy poznawać różne religie, style architektoniczne, malarstwo, rzeźbę, literaturę, muzykę, różne obyczaje, ubiory, style życia) równocześnie kultura inspiruje i promuje rozwój turystyki Zagrożenia: stwarza kulturę na sprzedaż( sztuczna, skomercjalizowaną); powstają fałszywe wersje folkloru regionalnego i obyczajów; przyczynia się do niszczenia zabytków, powoduje poprzez obserwacje zachowań do poszczególnych turystów fałszywy wizerunek obszarów generujących popyt
Ekonomiczna. Korzyści: powstaje popyt na różnego rodzaju dobra i usługi, zaspokajające zarówno potrzeby bytowe jak i tzw. potrzeby turystyczne; rodzi nowe potrzeby. Efekty ekonomiczne można wyodrębnić według 4 etapów konsumpcji turystycznej: przygotowanie, podróż, pobyt, podróżZagrożenia: rozwój turystyki wiąże się z kosztami, może to powodować brak środków na inwestycje ważne dla mieszkańców, rodzi inflację( wyższe ceny, obniżenie poziomu życia mieszkańców), polaryzacje dochodów mieszkańców, dezintegracje lokalnych społeczności; zbytnie uzależnienie regionów recepcyjnych od turystyki rodzi negatywne konsekwencje w przypadku załamania popytu
Etniczna. Korzyści: kształtowanie postaw historycznych i kulturowych związków między obszarami emisji i recepcji ruchu turystycznego( powroty do własnych „korzeni”, zacienienie kontaktów z ojczystym krajem, w tym także gospodarczych) Zagrożenia: nieufność wobec turystów zagranicznych, których przodkowie lub oni sami zamieszkiwali na terenach recepcji.
Kształtowania świadomości ekologicznej Korzyści: rozwój ruchu ochrony środowiska zarówno wśród turystów; jak i ludności rejonów recepcyjnych oraz organizatorów turystyki Zagrożenia: turystyka jest pożeraczem krajobrazu( np.: pola golfowe, trasy narciarskie) powoduje degradację środowiska
Polityczna. Korzyści; ważny środek realizacji celów politycznych takich jak: kształtowanie wizerunku danego kraju za granica, stosunki z innymi krajami, współpraca międzynarodowa, procesy integracyjne i również polityczne zapoznanie się turystów ze zmianami i osiągnięciami kraju, kształtowanie postaw świadomości narodowej, patriotyzmu Zagrożenia: naruszanie zasady politycznej i ideologicznej neutralności zachowań turystycznych wolności
Przygotowanie (1 etap)
1)zmiany w strukturze konsumpcji
2) podejmowanie dodatkowej pracy
3) zaopatrzenie na sprzęt turystyczny i artykuły niezbędne w podróży
4) pobudzanie inwestycji związanych z produkcją artykułów związanych z podróżowaniem
5) wzrost zatrudnienia w gałęziach produkujących art. niezbędnych do uprawiania turystyki
6) odpływ środków pieniężnych rejonu stałego zamieszkania turystów do rejonów recepcyjnych, wzbogacenie rynku lokalnego towarami produkowanymi na zewnątrz
7) powstanie nowych podmiotów gospodarczych ułatwiających uprawianie turystyki (biura podróży, punkty informacji turystycznej), kreujących nowe zawody i stymuluje wzrost zatrudnienia
Podróz (2 i 4 etap)
1)rozwój inwestycji z zakresu infrastruktury transportowej, wzrost zatrudnienia przy tej budowie
2) wzrost zatrudnienia przy obsłudze podróżnych
3) wpływy z tytułu usług transportowych świadczonych przez własnych przewoźników
4) pobudzanie aktywności gospodarczej w innych gałęziach gospodarki dzięki rozwojowi infrastruktury transportowej
Pobyt (3 etap)
1)aktywizacja zawodowa lokalnej ludności( wzrost zatrudnienia, nowe zawody)
2) wzrost produkcji na potrzeby turystów ( szeroko pojęte)
3) wzrost wpływów z tytułu wydatków turysty
4) wzrost inwestycji i zatrudnienia związany z rozbudową i funkcjonowaniem bazy turystycznej
5) transfer środków pieniężnych z rejonów lub państw stałego zamieszkania turystów
ZARZADZANIE TURYSTYKA W POLSCE
Organy szczebla centralnego
W latach 1991-99 centralnym organem adm. państwowej odpowiedzialnym za realizację polityki państwa w zakresie turystyki i wypoczynku był Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki. Jego zadania miały charakter zarówno strategiczno-polityczny, jak i operacyjny
Od połowy lat 90-tch branża turystyczna postulowała o powołanie w Polsce narodowej organizacji turystycznej - wyspecjalizowanej jednostki odpowiedzialnej za promocję. Starania w tej mierze zostały sfinalizowane ustawą z 25.06.1999r o Polskiej Organizacji Turystycznej, która weszła w życie na początku 2000r
Ustawą tą dokonano rozdzielenia skupionych dotychczas w jednym miejscu funkjcji strategiczno-politycznych i operacyjnych. Naczelny organ adm. państwowej ds. turystyki miał być odpowiedzialny za kształtowanie ogólnej strategii gospodarczej państwa w sferze turystyki
Polska Organizacja Turystyczna przejęła odpowiedzialność za promocję turystyki polskiej w kraju i na świecie
Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dn. 30.11.1999r. przekazano turystykę do zakresu działania Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej
W dniu 21.06.2000r. premier wydał rozporządzenie przekazujące Ministrowi Gospodarki kierowanie turystyką oraz nadzór nad POT
W związku ze zmianami zakresu zadań stawianych resortowi gospodarki w kolejnych latach zmieniono jego nazwę. W konsekwencji turystyka podlegała najpierw Ministrowi Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, a następnie Ministrowi Gospodarki i Pracy. Na mocy rozporządzenia Premiera z dnia 25.07.2007r. turystyka podlega nowemu Ministrowi Sportu i Turystyki.
RADA TURYSTYKI
Została powołana decyzją Ministra Gospodarki z dn. 10 stycznia 2002r. Kadencja Rady trwa 2 lata. Obecnie działa na mocy decyzji kolejnego Ministra
Rada Turystyki jest organem pomocniczym ministra właściwego do spraw turystyki do kształtowania polityki w zakresie turystyki, zagospodarowania turystycznego kraju, mechanizmów regulujących rynek turystyczny oraz promocji polskiej turystyki
Zadania:
1)Opiniowanie i formułowanie rekomendacji w odniesieniu do rozwiązań systemowych mających wpływ na rozwój turystyki oraz spraw związanych z turystycznym zagospodarowaniem kraju
2) Ocena funkcjonowania sektora oraz działań mających na celu zwiększanie konkurencyjności polskiej oferty turystycznej
3) Opiniowanie działań podejmowanych w zakresie kształcenia i szkolenia kadr dla turystyki
Posiedzenia Rady umożliwiają także przekazywanie przez Ministra informacji i działaniach administracji rządowej, które mogą wpłynąć na rozwój gospodarki turystycznej
Posiedzenia Rady dają również możliwość prezentacji działań i problemów podejmowanych przez organizacje pozarządowe i samorządy gospodarcze reprezentowane w Radzie Turystyki oraz wymiany doświadczeń
SAMORZĄD GOSPODARCZY
Jednostkami samorządu gospodarczego w Polsce są izby gospodarcze (o zasięgu krajowym i regionalnym)
Do izb gospodarczych działających w branży turystyki na szczeblu krajowym zalicza się Polską Izbę Turystyki oraz Izbę Gospodarczą „Uzdrowiska polskie”
Do regionalnych izb gospodarczych działających w strefie turystyki zaliczymy Regionalne Izby Turystyki (obecnie 10 działających). W 1997r. Izby te powołały organ koordynacyjny - Radę Konsultacyjną Izb Turystyki, przekształconą w Radę Krajową Izb Turystyki w Polsce
POLSKA ORGANIZACJA TURYSTYCZNA
W kilka miesięcy po powołaniu (25.06.1999), w dniu 19 stycznia 2001 Polskiej Organizacji Turystycznej został nadany statut
Likwidacji uległa Polska Agencja Promocji Turystyki i jej oddziały terenowe - ich majątek został przekazany POT
POT zostały przekazane Polskie Ośrodki Informacji Turystycznej za granicą
POT przekazano nieodpłatnie akcje Polskiej Agencji Rozwoju Turystyki S.A., tym samym stała się ona większościowym udziałowcem tej agencji
Podst. Celem POT jest promocja oraz tworzenie pozytywnego wizerunku Polski w dziedzinie turystyki w kraju i za granicą oraz tworzenie warunków współpracy różnych podmiotów
POT jest osobą prawną, nad którą nadzór sprawuje minister właściwy ds. turystyki
Zadania:
1)Zapewnienie funkcjonowania i rozwijania polskiego systemu inf. Turystycznej w kraju i za granicą
2) Inicjowanie, organizowanie i wspomaganie planów i wieloletnich programów rozwoju i modernizacji infrastruktury turystyki, zwłaszcza pod kątem podniesienia jakości usług i rozwoju produktów
3) Stworzenie instytucjonalnych warunków współpracy organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego i organizacji zrzeszających przedsiębiorców oraz stowarzyszeń funkcjonujących funkcjonujących turystyce w zakresie ich działań na rzecz promocji Polski w dziedzinie turystyki w kraju i za granicą, w tym inspirowanie, tworzenie regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych
POT współpracuje z jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami zrzeszającymi przedsiębiorców branży turystycznej, stowarzyszeniami turystycznymi i polskimi przedstawicielami zagranicznymi
W celu usprawnienia tej współpracy POT może inspirować tworzenie:
1) Regionalnych organizacji turystycznych obejmujących swoim zakresem działania obszar jednego lub więcej województw
2) Lokalnych organizacji turystycznych, które obejmują zakresem działania obszar jednej lub więcej jednostek samorządu terytorialnego.
Organami POT są Rada i Prezes.
Rada POT, której kadencja trwa 3 lata, jest organem stanowiącym i opiniodawczym. W jej skład wchodzi 12-18 (aktualnie 18) członków powołanych przez właściwego ministra, ministra spośród kandydatów przedstawionych przez:
1)administrację rządową
2) jednostki lub ogólnopolskie reprezentacje samorządu gospodarczego
3) samorząd gospodarczy i samorząd zawodowy oraz stowarzyszenia działające w dziedzinie turystyki, a także przewoźników
Rada POT jest uprawniona do przedstawiania opinii i wniosków we wszystkich sprawach dotyczących działalności organizacji
Prezes POT jest organem wykonawczym powołanym na okres 4 lat przez właściwego ministra, po zasięgnięciu opinii Rady POT. Prezes może powoływać i odwoływać wiceprezesów (1-3) także po zasięgnięciu opinii Rady
Zgodnie ze statutem, w skład Biura Prezesa POT wchodzą następujące komórki organizacyjne:
1)Dyrekcja Rynków Zagranicznych
2) Dyrekcja Rynku Krajowego
3) Dyrekcja Organizacyjno-Finansowa
4) Dyrekcja Wydawnictw i Szkoleń
5) Biuro Konferencji i Kongresów
Zadania struktur regionalnych związane z:
1)organizacją regionalnych działań promocyjnych
2) wdrażaniem regionalnych strategii rozwoju produktów turystyki
3) współpracą z lokalnymi instytucjami i firmami tworzącymi produkty
4) koordynacją działań w sprawach bezpośrednio i pośrednio związanych z turystyką (ochrona zdrowia i środowiska, bezpieczeństwo turystów, izby gospodarcze, itp.)
5) współpracą z POT w zakresie promocji i szkoleń
6) prowadzeniem informacji turystycznej
Tworzenie struktur regionalnych w oparciu o zasady określone dla POT niesie w konsekwencji zmiany funkcji i zadań terenowych organów adm. państwowej w sprawach turystyki
MIEDZYNARODOWE ORGANIZACJE TURYSTYCZNE
1898 Międzynarodowa Liga Towarzystw Tur. (LIAT) -> 1919 Międzynarodowe Zrzeszenie Tur. (AIT) - promocja tur. kwalifikowanej, po 1919 głownie tur. samochodowa
turyści górscy-1857 British Alpin Club, 1862 Oesterreichischner Alpenrerein, 1863 Schweizer Alpen Club, Club Alpino Italiano, 1869 Deutscher Aplenrerein (łączenie klubów np. 1877 Niemiecko-austriacki Klub Alpejski)
Towarzystwo Tur. Przyjaciół Przyrody - Austria, czas wolny, turystyka wśród robotników -> 1908 Międzynarodowa Centrala Towarzystw „Przyjaciół Przyrody” w Wiedniu
1940-Międzynarodowa Federacja Motocyklowa (Paryż)
1905-Między. Fed. Aeronautyczna (Paryż)
1919-Między. Stowarzyszenie Ruchu Lotniczego -> 1945 Międzynar. Stowarzyszenie Transportu Lotniczego (IATA)
1910-Między. Fed. Samochodową (Paryż)(FIA)
1919-Między. Fed. Agencji Tur. (EFTA)
1932-Między. Org. Kampingu i Karawaningu (Lucerna)(IFCC)
1949-Między. Związek Org. Hotelarzy, Restauratorów i Właścicieli Kawiarń (Zurych)
1967-Między. Fed. Pasażerskich Kolejek Liniowych (FIANET) vs. Między. Fed. Transportu Kolejami Liniowymi (OITAF)
Stowarzyszenia regionalne:
1948-Europejska Komisja Tur. (Paryż)(ETC)
1951-Stowarzyszenie Tur. Regionu Oceanu Spokojnego (Honolulu)(PATA)
1957-Konfederacja Org. Tur. Ameryki Łacińskiej (Meksyk)(CTOAL)
1961-Org. Rozwoju Tur. Afrykańskiej (Paryż)
Rozwój tur. w pewnych grupach społecznych:
1932-Między. Fed. Schronisk Młodzieżowych (Amsterdam)
1949-Między. Konfederacja Tur. Studenckiej (Kopenhaga)
1953-Między. Biuro Tur. Socjalnej (Bruksela)(BITS)
Instytucje naukowe:
1949-Między. Stowarzyszenie Naukowych Ekspertów Tur. (Lugano)
1951-Między. Akademia Tur. (Monte Carlo)(IAT)
Org. Między.:
1925-Centralna Rada Tur. Między. (Paryż)-skupiała przedstawicieli oficjalnych org. Rządowych jak i stowarzyszenia tur. z poszczególnych krajów
1925-Miedzy. Kongres Oficjalnych Stowarzyszeń Propagandy (Haga)
1929-(piąty kongres) w PL, przekształcono na Między. Związek Oficjalnych Org. Propagandy Tur. (UIODPT) z siedzibą w Hadze (na wniosek Polaków)
1946-z inicjatywy Brytyjskiego Stowarzyszenia Wczasów i Tur. zwołano w Londynie Między. Konferencję krajowych org. Tur. - reaktywacja UIODPT pod nową nazwą -> 1947 Między. Związek Oficjalnych Org. Tur.
Cele MZOOT:
1)ułatwianie wolnego ruchu tur. między krajami należącymi do związku dla ożywienia stosunków gosp. i kulturalnych
2) ułatwienie rozwiązywania problemów w zakresie między. Wymiany turystów. Wzajemne narady, współpraca i wypracowanie wspólnych stanowisk dot. tur. między
3) współpraca z ONZ innymi org. Między. Dla osiągnięcia społecznych i ekonom. Celów
4) rozwijanie akcji narodowej i między. Mającej na celu usuwanie wszelkich przeszkód w rozwoju tur. między
5) usuwanie wszelkiego uprzywilejowania w tur. między. Dla nawiązania wymiany, pobudzenia handlu, ułatwień w transporcie, rozwoju nowych źródeł ekonomicznego rozwoju i wzajemnego doceniania dorobku kulturalnego różnych krajów
6) udostępnianie i wymiana info. i dokumentacji między org. I związkami zrzeszonymi
7) powoływanie między. Aparatu zapewniającego współpracę wszystkich członków związku dla osiągnięcia celów (*kształcenie kadr tur., rozwój nauki w dziedzinie tur., stworzenie pierwszego na świecie Ośrodka Dokumentacji Tur., organizacja sympozjów, seminariów, uruchomienie korespondencyjnego systemu szkolenia kadr tur. Z jego inicjatywy powołano Między. Ośrodek Wyższych Studiów Tur. (Turyn))
8) przekształcenie w org. Między. - Światowa Org. Tur. (1974)(Madryt)
WTO
(01.11.74 powstanie; 1975-pierwsze Zgromadzenie Generalne, 1976-zostało agendą wykonawczą Programu Rozwoju Narodów Zjednoczonych (UNDP))
Cele realizowane poprzez tur:
1)stymulowanie rozwoju gosp., aktywizowanie obszarów słabo rozwiniętych
2) ochrona środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego
3) promowanie pokoju i zrozumienia pomiędzy narodami
Cele realizowane poprzez własną działalność:
1)stanowi forum umożliwiające spotkania i wymianę doświadczeń
2) współpracuje i udziela pomocy państwom rozwijającym się
3) prowadzi badania kontrolujące rozwój tur
4) prowadzi działalność wydawniczą
Aktualne zadania:
1)zwiększenie zrozumienia dla znaczenia gosp. tur. poprzez wykorzystanie rachunku satelitarnego
2) zapobieganie przeciążeniu terenów recepcyjnych poprzez racjonalne kierowanie popytem
3) liberalizacja handlu usługami tur., realizowana zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju
4) kontrolowanie kulturowego i społecznego oddziaływania rozwoju tur
5) określenie roli tur. w działaniach na rzecz zrozumienia pomiędzy ludźmi i pokoju na świecie
6) wprowadzenie nowych technologii info. i komunik
7) udział tur. w zwalczaniu biedy i tworzeniu nowych miejsc pracy
8) zbilansowany rozwój współpracy między sektorem publicznym i prywatnym
9) decentralizacja odpowiedzialności i zarządzania tur. w terenie
Członkostwo WTO: (specjalne członkostwo ma Watykan-obserwator)
zwyczajni (stali), stowarzyszeni, afiliowani
Władze:
Zgromadzenie Generalne - najwyższa władza, zbiera się, co 2 lata
Rada Wykonawcza - odpowiedzialna za działalność WTO, zbiera się 2 razy w roku
Komisja Regionalna - Afryki, Azji Wsch. i Pacyfiku, Azji Płd., Ameryki, Europy i Środkowego Wsch., spotykają się, co najmniej raz w roku
Komitety Specjalistyczne - doradzają w różnych programach działania oraz w kierowaniu WTO; aktualnie najważniejsze to: Programowy, Finansowy, Sterowania i Badaniami Statystycznymi, Do Spraw Środowiska Naturalnego, sieć Centrów Edukacyjnych
Sekretariat - wprowadza w życie przyjęte programy i kieruje bieżącą działalnością WTO; na czele stoi Sekretarz Generalny, wybierany na 4 lata przez ZG (2/3 głosów)
Działalność WTO
-Sekcja Współpracy dla Rozwoju
-S. Statystyki i Badań Rynku
-S. Środowiska Naturalnego i Planowania
-S. Jakości Usług
-S. Kształcenia i Doskonalenia Kadr
-S. Komunikacji i Dokumentacji
ZADANIA MINISTRA W ZAKRESIE TURYSTYKI
1)przygotowywanie rozwiązań systemowych i stymulowanie rozwoju turystyki => wzrost krajowego produktu turystycznego
2) opracowywanie i monitorowanie realizacji programów z zakresu turystyk
3) prowadzenie spraw związanych z zagospodarowaniem przestrzennym kraju w zakresie turystyki, wypoczynku, ze szczególnym uwzględnieniem programów o charakterze ponadlokalnym (ochrona dziedzictwa historycznego i kulturowego, tworzenie warunków funkcjonowania i rozwoju uzdrowisk i innych miejscowości klimatycznych, rozwoju turystyki na obszarach chronionych, wielofunkcyjnych i zrównoważonych, rozwój terenów wiejskich, utrzymanie i rozwój wodnych wód śródlądowych)
4) dokonywanie oceny funkcjonowania sektora usług turystycznych
5) prowadzenie spraw związanych z realizacją prac badawczych dotyczących turystyki, zwłaszcza prowadzonych przez Instytut Turystyki, z wdrażaniem wyników prac badawczych oraz sprawozdawczości statystycznej w turystyce
6) podejmowanie działań mających na celu zwiększenie konkurencyjności polskiej oferty turystycznej, również poprzez podnoszenie jakości oferowanych usług turystycznych, podejmowanie działań mających na celu ochronę konsumentów usług turystycznych
7) prowadzenie spraw związanych ze sprawozdawczością statystyczną w turystyce
8) prowadzenie Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych
9) prowadzenie spraw związanych z pozyskiwaniem zagranicznych i krajowych środków finansowych przeznaczonych na rozwój turystyki
10) współpraca z właściwymi organami administracji publicznej, władzami samorządu terytorialnego oraz organizacjami pozarządowymi przy opracowywaniu rządowych i sektorowych programów mających wpływ na turystykę
11) podejmowanie działań mających na celu dostosowywanie zasad świadczenia usług turystycznych do standardów Unii Europejskiej
12) inspirowanie i wspieranie kształcenia i szkolenia kadr turystyki, a w szczególności:
a) inicjowanie i współpraca w zakresie ustalania zawodów niezbędnych dla rozwoju turystyki oraz podstaw programowych we współdziałaniu z MEN, administracją rządową i organizacjami turystycznymi
b) analizowanie i monitorowanie efektów kształcenia kadr dla turystyki
13) wspieranie programów kształcenia i szkolenia kadr dla turystyki w dostosowaniu do potrzeb rynku oraz standardów europejskich
14) prowadzenie wykazu programów kształcenia i szkolenia kadr dla turystyki
15) prowadzenie spraw wynikających z nadzoru Ministra nad POT
Światowa Rada Podróży i Turystyki (WT&TC)
powstała w 1990 z inicjatywy grupy prezesów dużych firm tur., na czele z szefem American Express. Miała się ona zając szeroko pojętą promocją sektora podróży i tur. i jego znaczenia dla różnych aspektów rozwoju gosp
Pierwsze 5 lat:
-lobbing na rzecz świadomości ekonomicznego znaczenia tur
-pomoc państwom w rozpoznawaniu przeszkód na drodze max. Wykorzystania korzyści, które niesie tur
Następne 5 lat (millenium Vision) - promowanie tur. jako najważniejszego przemysłu świata, budowanie nowej infrastruktury, liberalizacja polityki tur, oraz stosowanie zasad rozwoju zrównoważonego
Następne 10 lat
-ukształtowanie wizji przyszłości sektora podróży i tur., realizowanie poprzez organizowanie spotkań ekspertow z różnych dziedzin, opracowywanie kierunków rozwoju przemysłu tur., stworzenie Centrum Info.-Badawczego
-obliczanie ekonomicznego wpływu tur. na gosp. (doskonalenie rachunku satelitarnego)
-promowanie wizerunku przemysł tur.
-rozbudowa infrastruktury
-lepszy dostęp do zasobów kapitałowych i inwestycje w postęp technologiczny
-promowanie odpowiedzialności za środowisko (naturalne i kulturowe)
Członkostwo: elitarne, wpływowe osoby, pierwszy rok - 32 os, 2002 - 84 os
Władze:
-na czele stoi Zarząd (prezes i 5 vice)
-Komitet Wykonawczy - odp. Za wdrażanie w życie programów (16 os)
-Prezydent WT&TC - honorowa funkcja reprezentacyjna, oprócz niego w KW zasiada były prezydent oraz 5 członków honorowych
-zadania i priorytety w ich realizacji ustalane są z 12 miesięcznym wyprzedzeniem podczas Zgromadzenie Ogólnego
Najważniejsze instytucje powstałe z inicjatywy WT&TC:
-World Travel and Tourism Envoirment Research Centra w Oxfordzie
-WT&T Human Resources Centre w Vancouver
-WT&T Taxation Policy Centre przy Uniwersytecie Michigan
Działalność:
-zainicjowanie i udział w realizacji programu rozwoju tur. w Chinach
-wprowadzenie specjalnego programu FAST (szybkie przekraczanie granic)
-działalność badawcza, studialna i wydawnicza
Międzynarodowy Związek Tur. (ITA) 04.08.1898 Luksemburg
Cele: początkowo było to wspieranie tur. kwalifikowanej. Aktualnie popieranie wszelkimi sposobami rozwoju tur. między. i ułatwiania koordynacji współpracy narodowych stowarzyszeń tur. na forum między. oraz ochrony ich interesów, poszukiwanie praktycznych sposobów ułatwiania rozwoju między. ruchu tur
Członkostwo: należy ponad 120 instytucji z prawie 100 państw
Polska aktywnie działa w AIT, głównie poprzez działalność Polskiego Towarzystwa Tur.-Krajoznawczego oraz Polskiego Związku Motorowego, który należy do AIT od 25.05.48
Władze
-naczelny organ - Zgromadzenie Ogólne, zbiera się raz na rok, tworzą go wszyscy członkowie związku
-Rada Administracyjna - wybiera ją zgromadzenie; złożona jest z 40-60 przedstawicieli org. Członkowskich
-Komitet Zarządzający - kieruje sprawami bieżącymi, sklada się z Prezesa, vice, sekretarza generalnego oraz jego zastępcy i 12-14 członków wybieranych przez RA
-istnieje wiele komisji, które zajmują się węższymi sprawami (np. celna, kart kredytowych, techniczna)
AIT - 4 regiony posiadające autonomię organizacyjną:
-Europa, Bliski Wsch. i Afryka
-Azja i Pacyfik
-Płn. Ameryka
-Ameryka Łacińska
Działalność: jej przedmiotem jest zarówno tur. grupowa jak i indywidualna
Podstawowe zainteresowania związku: formalności graniczne, pomoc techniczna i drogowa, usługi prawne, karty kredytowe, dokumentacja tur. i drogowa, hotelarstwo
Związek doprowadził do zawarcia konwencji wielostronnych między stowarzyszeniami tury. Z wielu krajów, precyzujących wzajemne prawa i obowiązki. Konwencje te regulują funkcjonowanie kart przewozów celnych, kart kredytowych, pomocy prawnej udzielanej turystom zagranicznym oraz ubezpieczeń grupowych.
AIT utworzyło takie ośrodki info. dla turystów, ośrodki dokumentacji hotelowej, kempingowej, punkty info. o stanie dróg, organizacja wydaje między. karnety kempingowe, mapy drogowe oraz obcojęzyczne rozmówki
AIT od 1966 organizuje cykliczne kongresy pod nazwą „Czas wolny i tur.” (zakres tematów jest b. szeroki)
Wydaje kwartalnik Bulletin i rocznik Evolution of Tourism and the Automobile
W 1998 na stulecie AIT zorganizowano między. konferencję poświęconą aktualnym problemom i przyszłości tur. („Future Trends In Tourism)-specjalne badanie z udziałem 225 ekspertów z 65 krajów.
Europejska Komisja Turystyki (ETC) siedziba w Paryżu. Decyzję o powołaniu org. Podjęto na między. konferencji 18.05.1948 w Stalheim (Norwegia). Miała ona uświadomić krajom europejskim rolę tur. w aktywizacji gospodarczej
Przez pierwsze 19 lat org. Funkcjonowała w ramach Org. Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, później przekształciła się w autonomiczną org
Początkowo zrzeszała narodowe org. Tur. z krajów Europy Zach. Po 1990 dołączyły do niej org. Z państw z Europy środkowo-wsch., wśród nich POT
Cele: zajmuje się głównie promocją Europy, jako celu podróży tur. zwłaszcza w USA, Kanady, Japonii, Australii i krajów Ameryki Łacińskiej. W pierwszych latach działalność jej zadania były znacznie szersze i obejmowały
-rozpoznanie potrzeb i koniecznych nakładów inwestycyjnych dla bazy tur. w każdym z krajów członkowskich
-ustalenie priorytetu dla tur., ze względu na zdolności do wniesienia pozytywnego wkładu do bilansu wymiany między
-systematyczne przygotowanie przedsięwzięć adm. w poszczególnych krajach, celem stworzenia warunków umożliwiających rozwój tur
-przeprowadzenie wspólnych badań, mających na celu identyfikację czynników ograniczających swobodę podróżowania oraz max. Wykorzystanie bazy tur
-poszukiwanie środków na rozwój transportu służącego przyjazdom tur. z innych kontynentów do krajów członkowskich
-w ciągu wielu lat działalność org. Uległy zmianom. Obecnie:
*promocja tur. Europy na innych kontynentach
*popieranie współpracy europejskiej w zakresie tur. między
*ułatwianie wymiany info
*podejmowanie i zamawianie badań (marketingowych, statystycznych
Władze
-Zgromadzenie Ogólne - tworzą je dyrektorzy Narodowych Org. Tur.; wybiera ono na okres 2 lat Zarząd (prezydent, 2 vice, 8 członków), zbiera się 2 razy w roku. Zgromadzenie wyznacza też członków Grupy Badawczej, która przeprowadza badania rynku, gromadzi dane statystyczne, regularnie wymienia info
-ważną rolę w działalności ETC odgrywają 4 Grupy Operacyjne (Kanada, Japonia, USA, Ameryka Łacińska). Mają one obowiązek opracowania z rocznym wyprzedzeniem programu wspólnych działań promocyjnych, ustalenie budżetów oraz poszukiwanie wsparcia finansowego wśród lokalnych biznesmenów
-plany promocyjne i budżet są przyjmowane przez Zgromadzenie Ogólne, które dzieli pieniądze na poszczególne grupy robocze
Działalność
-public relations
-reklama konsumencka
-promocja branżowa
Wybór konkretnych działań determinują pierwotne badania rynku; działalność promocyjna poza Europą prowadzą Grupy Operacyjne
Współpraca międzynarodowa Polski w dziedzinie tur
-Miedzy. Związek Oficjalnych Org. Tur. - przystąpiła przed oficjalnym powołaniem
-1926-II Między. Kongres, w trakcie V zgłosiliśmy wniosek o zmianę nazwy
-należeliśmy do wąskiego grona inicjatorów przekształcenia UIOOT z org. Pozarządowej w org. Między. O większych uprawnieniach
-w okresie międzywojennym byliśmy wśród 17 państw, które jako pierwsze podpisały konwencję Genewską o uproszczeniu formalności celnych z 1928
-inicjatywa: 1925 Asocjacja Słowiańskich Stowarzyszeń Tur
-inicjatywa: 1929 Między. Unia Alpinistyczna
-Konferencje Urzędów Tur. Krajów Socjalistycznych (KUTKS)-1966 Budapeszt
-Konferencje Biur Podróży Krajów Socjalistycznych (1957)
-dwustronne umowy o współpracy tur. z NRD w 1971, w latach 70-80 z Węgrami, Bułgarią, Jugosławią, Włochami
-aktualnie 28 umów o współpracy, 24 umowy między., 4 między resortami (Grecja, Hiszpania, Kuba, Ukraina)
-Inicjatywa Środkowoeuropejska (17 państw), Rada Państwa Morza Bałtyckiego (1992)
EUROREGIONY
-Bałtyk (1998, Polska, Rosja, Łotwa, Litwa, Szwecja, Dania)
-Pomerania (1995 Polska, Niemcy, Szwecja) - rozwój i wzajemna współpraca obszarów przygranicznych
-Pro Europa Viadrina (1993 Polska, Niemcy)-wspólny uniwersytet, rozwój tur. i utworzenie lokalnych przejść granicznych
-Sprewa-Nysa-Bóbr (1991, Polska, Niemcy)-rozwój gosp. i ekologii
-Nysa (1991 Czechy, Pol, Niem)-zapobieganie degradacji środowiska, poprawa życia mieszkańców, rozwój gosp
-Glancencis (1996 Czechy, Pol)-rozwój gosp. tur. i ochrona środowiska
-Pradziad (1997, Czechy, Pol)-poprawa środowiska naturalnego, poziomu życia, współpraca przy pożarach, pomoc społeczna i humanitarna
-Silesia (1997 Czech, Pol)-równomierny i zrównoważony rozwój, zbliżanie społeczności lokalnych
-Śląsk Cieszyński (1998 Pol, Czechy)-współpraca graniczna w mieszanej strukturze etnicznej
-Tatry (1994 Polska, Słowacja) współpraca w zakresie rozwoju tur. i sportu oraz w razie pożarów i klęsk żywiołowych
-Karpaty (1993, Polska, Ukraina, Węgry, Słowacja, Rumunia)-ochrona przyrody pogranicza, przedsięwzięcia przemysłowe, nowe przejścia graniczne
-Bug (1995, Pol, Ukraina)-zagospodarowanie przestrzenne, komunikacja, ochrona środowiska, kontakty ludności na obszarach przygranicznych
-Niemen (1997, Pol, Litwa, Białoruś)-współpraca przygraniczna w zakresie oświaty, kultury, sportu i tur, ochrony środowiska, likwidacji zagrożeń i klęsk żywiołowych