Dochody i wydatki sektora finansów publicznych.

Głównymi dochodami są dochody podatkowe: podatki pośrednie (66%), PIT, CIT, samorządowe oraz dochody niepodatkowe: wpłata z zysku NBP, dochody własne, dochody kapitało

we i pomoc z UE.

Wydatki budżetu państwa obejmują wydatki bieżące oraz transfery wewnętrzne (na fundusze celowe i dla jednostek samorządowych), wydatki kapitałowe, wydatki na obsługę długu publicznego, na NFZ.

Wydatki publiczne w niewielkim stopniu generują inwestycje, większość stanowią wydatki bieżace. Wynika to z tego, że wydatki budżetu państwa w dużym stopniu stanowią:
-wydatki zdeterminowane- związane z pozycjami koniecznymi do sfinansowania.

-wydatki elastyczne ( dyskrecjonalne ) mogą być wykorzystywane w aktywnej polityce fiskalnej, uległy istotnemu ograniczeniu, rząd poprzez budżet ma ograniczone możliwości prowadzenia efektywnej polityki fiskalnej

Deficyt budżetu państwa i finansów publicznych.

Deficyt budżetu państwa to ujemna różnica pomiędzy wydatkami a dochodami budżetu państwa. Do źródeł finansowania deficytu zaliczamy:

- przychody z prywatyzacji - zgodnie z ustawa nie są dochodami budżetu państwa, mogą być wykorzystane do sfinansowania deficytu

- emisja papierów w wartościowych- odbywa się zarówno na rynku krajowym jak i zagranicznym, jej następstwem jest narastanie długu publicznego

- kredyty i pożyczki w bankach krajowych i zagranicznych

- nadwyżka z lat ubiegłych

W Polsce wyróżniamy 3 progi ostrzegawcze, informujące o niebezpiecznej wysokośći długu publicznego: 50, 55, 60 % PKB. Jeżeli dług przekroczy 60 % ustala się budżet zrównoważony.

Deficyt finansów publicznych - ujemna różnica pomiędzy dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi ustalona dla okresu rozliczeniowego.

Wzrost zrównoważony Solowa - dekompozycja

Wzrost zrównoważony - to wzrost zapewniający wykorzystanie wszystkich czynników wzrostu.

Ważnym modelem neoklasycznym jest model SOLOWA. Zakłada on, że gospodarka znajduje się w warunkach wzrostu zrównoważonego (zapewniających pełne zatrudnienie i pełne wykorzystanie czynników wytwórczych). SOLOW przyjął następujące założenia:

• przyrost siły roboczej (n) jest stały i wynosi 1 % rocznie

n - stopa wzrostu zatrudnienia

(w warunkach pełnego zatrudnienia równa jest stopie przyrostu ludności)

• jeżeli nie ma bezrobocia, to wówczas inwestycje netto kreujące nowe miejsca pracy, powinny zapewnić stały przyrost kapitału w tempie przyrostu siły roboczej (nie spowoduje to wzrostu TUP) I_n = n * K K - zasób kapitału , czyli I = ∆K

(taki przyrost kapitału by była możliwość utworzenia odpowiedniej liczby miejsc pracy)

• oszczędności - część dochodu, która nie została skonsumowana (została zaoszczędzona). Inwestycje muszą zostać sfinansowane i właśnie oszczędności je finansują

S = s * Y s - przeciętna stopa oszczędności (0 < s < 1) Y - PKB

Wzrost zrównoważony ma miejsce wówczas, gdy inwestycje równają się oszczędnościom:

I = S , a zatem s * Y = n * K

po dokonaniu odpowiednich przekształceń otrzymujemy

- warunek wzrostu zrównoważonego

-przeciętna kapitałochłonność (majątkochłonność) - informuje nas ile jednostek kapitału musimy uruchomić, żeby osiągnąć jednostkę efektu (jeżeli wzrost gospodarczy przebiega zgodnie ze ścieżką wzrostu zrównoważonego to współczynnik kapitałochłonności powinien być zgodny z relacją stopy oszczędności do stopy wzrostu zatrudnienia

W modelu SOLOW'a możliwe są następujące sytuacje:

Dowód stabilności ścieżki wzrostu zrównoważonego polega na tym, że jeżeli gospodarka nie znajduje się na ścieżce wzrostu zrównoważonego, to będą działały w niej siły, które spowodują powrót na tą ścieżkę.

, czyli s * Y > n * K (prowadzi to do wzrostu współczynnika kapitałochłonności

jeżeli nasze oszczędności rosną szybciej, aniżeli potrzeby inwestycyjne, to w takiej sytuacji konieczne staje się zwiększenie współczynnika kapitałochłonności (kapitał rośnie szybciej niż praca) i ten efekt uzyskujemy poprzez szybszy wzrost TUP niż wydajności (tendencja
TUP

czyli s * Y < n * K, taka sytuacja oznacza, że kapitałochłonność jest zbyt wysoka (potrzeby inwestycyjne są większe niż nasze oszczędności), więc następuje dostosowanie poprzez obniżenie współczynnika
, czyli obniżanie TUP (kapitał rośnie wolniej niż praca)

Deformacja cyklu koniunkturalnego

I → faza niskiego tempa wzrostu (recesji)

II → faza wysokiego tempa wzrostu (ekspansji)

Przyczyny modyfikacji cyklu koniunkturalnego stanowią działania, które ograniczają występowanie przyczyn klasycznego cyklu koniunkturalnego

■ zmiany w poziomie metod planowania

uznano planowanie, m. in. Strategiczne za niezbędne narzędzie zarządzania. W cyklu klasycznym przedsiębiorcy niedokładnie przewidywali reakcje konsumentów i konkurentów, a cyklu zmodyfikowanym dostosowują swoje działania do działań innych. Nie ma większych przypadków błędnego odbierania sygnałów

■ system interwencjonizmu państwowego (ogranicza drugą grupę przyczyn)

System ten polega na włączaniu się państwa do gospodarki, co widoczne jest w kilku obszarach:

→ obieg transferów socjalnych związanych z pomocą społeczną dla grup z trudną sytuacją życiowa. Transfery socjalne powodują wzrost dochodów do dyspozycji gospodarstw domowych o niskich dochodach, tym samym zwiększając ich wydatki konsumpcyjne. W warunkach załamania gospodarczego wzrasta skala transferów socjalnych, które gwarantują spadek wydatków konsumpcyjnych. Nie ma więc warunków do gwałtownych zmian w gospodarce.

→ działania związane z realizacją robót publicznych i tworzeniem infrastruktury

Wydatki na roboty publiczne to wydatki, które w niewielkim stopniu kreują podaż, a w istotnym stopniu kreują popyt (poprzez zapewnienie zatrudnienia i dochodu pracowników). Wydatki tworzą obiekty użyteczności publicznej i generują popyt, tym samym stabilizują wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych. Zwiększenie finansowania infrastruktury, w tym infrastruktury produkcyjnej, przyczynia się do zwiększenia opłacalności inwestycji prywatnych. Tym samym wymaganie efektywnościowe dla inwestycji prywatnych ulegają obniżeniu, co oznacza, że popyt inwestycyjny wzrośnie. Mamy zatem sytuacje gdy oszczędności mogą przekształcić się w inwestycje bez powstania nadwyżki oszczędności nad inwestycjami.

■ inne czynniki:

→ zdynamizowanie postępu technicznego, które z jednej strony prowadzi do pojawienia się nowych dóbr i usług konsumpcyjnych, a tym samym do zużycia moralnego dóbr konsumpcyjnych. Skraca się okres użytkowania trwałych dóbr konsumpcyjnych, pojawiają się produkty nowocześniejsze, które zastępują produkty sprawne jeszcze fizycznie, lecz niesprawne z punktu widzenia techniki. Popyt inwestycyjny wzrasta bardziej niż to wynika z potrzeb ludzi. Z drugiej strony pojawiają się nowe technologie przyśpieszające zużycie moralne produktów, a tym samym potrzebę realizacji inwestycji modernizacyjnych. Globalny popyt konsumpcyjny i inwestycyjny rośnie.

→ globalizacja gospodarki - procesy globalizacyjne oznaczają włączenie się przedsiębiorstw do międzynarodowych procesów gospodarczych. W efekcie gdy w jednej części gospodarki światowej pojawia się nadwyżka popytu, może ona zostać zaspokojona przez nadwyżkę produkcji (podaży) z innej części gospodarki światowej.

→ rozwój rynku finansowego oraz instytucji tego rynku (funduszy emerytalnych, inwestycyjnych, OFE), który sprawia, że gospodarstwa domowe nie muszą same przekształcać swoich oszczędności w popyt inwestycyjny. Tym zajmują się instytucje rynku finansowego, które stają się właścicielami spółek akcyjnych. Znaczna część oszczędności gospodarstw domowych kierowana jest do funduszy inwestycyjnych lub emerytalnych i lokowana na rynku papierów dłużnych lub rynku akcji (tzw. rynek wtórny). Dochodzi do wzrostu popytu na akcje, co powoduje ciągły proces wzrostu kursów. Wzrost kursów oznacza wzrost bogactwa gospodarstw domowych, czyli zwiększenie wydatków na dobra konsumpcyjne. A zatem rozwój rynku finansowego ogranicza możliwości niewykorzystania oszczędności i pojawienia się dysproporcji między oszczędnościami a popytem inwestycyjnym, oraz prowadzi do wzrostu popytu konsumpcyjnego.

Determinanty podaży siły roboczej:

1) Korzyści pieniężne - za pracę pracownik uzyskuje określony dochód ściśle związany z poziomem konsumpcji. Powiązanie intensywności parcy, wiedzy z dochodem to powiązanie pracy ze stopą życiową pracownika. Odpowiedni wzrost wynagrodzenia skorelowany z określonym zachowaniem, kwalifikacjami pracownika będzie zachęcał do wrostu czasu pracy. Zbyt niski dochód nie będzie do tego zachęcał.

2) Korzyści pozapieniężne

• Dobre stosunki międzyludzkie w miejscu pracy, tworzenie zgranych zespołów skłania do podejmowania pracy i odwrotnie

• Chęć władzy - określone stanowiska wiążą się z pewnym poziomem władzy, sam fakt wydawania poleceń jest dla ludzi pewną wartością i skłania do podejmowania pracy.

• Samorozwój, samorealizacja - praca zapewnia pracownikowi rozwój, spełnia jego oczekiwania, a to skłania do jej podejmowania

• Status społeczny związany z określonym zawodem, zakładem, stanowiskiem

3) Uciążliwość pracy- podejmując pracę musimy uwzględnić pewne koszty:

• Czas pracy pomniejsza czas wolnych zmniejsza atrakcyjnośc pracy

• Dodatkowe koszty związane z pracą (koszty dojazdu, dokształcania, podnoszenia kwalifikacji) im są wyższe tym mniej atrakcyjna jest praca

• Czas pracy zmniejsza czas na wykonywanie niezbędnych czynności w gospodarstwie domowym

4) System zabezpieczeń społecznych (np. zasiłki dla bezrobotnych, dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej) Jeśli jest rozwinięty możę zniechęcać do aktywnego poszukiwania pracy, zmniejszenie zainteresowania pracą nastapi gdy przyrost korzyści pieniężnych związanych z podjęciem pracy jest niewielki a pracując będziemy mieć mniej czasu wolnego.

---