11 STYCZEŃ ZALICZENIE Z TEGO! BEZ MOŻLIWOŚCI POPRAWY!

30.11.2010r.
ROZDRABNIANIE CZYLI PROSZKOWANIE CIAŁ STAŁYCH
rozdrabnianie ciała stałego do postaci proszku, jest jedną z najczęściej stosowanych czynności wstępnych przy sporządzaniu licznych preparatów leczniczych. Duży stopień rozdrobnienia proszku jest związane z dużą powierzchnią w stosunku do masy. Wpływa to na szybkość rozpuszczania i w konsekwencji na dostępność biologiczną, ma to decydujące znaczenie zwłaszcza w przypadku substancji trudno rozpuszczalnych.
Sproszkowana substancja może sama stanowić postać leku, postacią leku może być też mieszanina sproszkowanych substancji, są to tzw. Proszki złożone. Częściej jednak proszki wykorzystywane są do sporządzania takich preparatów, jak:
- granulaty
- tabletki
- drażetki
- zawiesiny
- maści
- plastry
Z fizycznego punktu widzenia substancja sproszkowana stanowi układ dyspersyjny, ciało stałe, gaz. Wielkość wolnych przestrzeni między cząsteczkami proszku oraz zawartość w nich powietrza, zależy od kształtu poszczególnych fragmentów. W przypadku cząstek o kształcie kolistym lub elipsoidalnym wolne przestrzenie są małe i upakowanie proszku jest duże. Fragmenty proszku o kształcie igieł lub płytek, stykają się i nakładają na siebie w sposób mniej uporządkowany. W tym przypadku wolne przestrzenie między cząsteczkami są większe i upakowanie proszku jest luźniejsze. Ważna jest znajomość oddziaływać i zjawisk fizycznych, które występują w materiale proszkowym, ponieważ mogą one być przyczyną trudności technologicznych przy produkcji leku. Należy przede wszystkim uwzględnić skłonność cząstek proszku do łączenia się w większe skupiska, czyli agregaty, adsorpcję gazów i pary wodnej, obecność na powierzchni cząstek ładunku elektrycznego i możliwość zmiany sypkości proszku.

URZĄDZENIA SŁUŻĄCE DO ROZDRABNIANIA CIAŁ STAŁYCH
Proces rozdrabniania, jest to operacja pozwalająca na zwiększenie powierzchni substancji stałej w stosunku do jej masy. Rozdrabnianie przeprowadza się najczęściej w młynach, przystosowanych do rozdrabniania substancji twardych, półtwardych, włóknistych, kruchych i miękkich. W zależności od typu użytego młyna, rozdrabnianie materiału następuje na skutek:
- rozcierania
- rozgniatania
- lub uderzania
Operacje rozdrabniania w młynach nazywa się mieleniem. Całkowite rozdrobnienie z reguły osiąga się dopiero po kilkakrotnym mieleniu. Zwykle mielenie poprzedzone jest odsiewaniem fragmentów mniejszych, które mogą znacznie przedłużyć czas mielenia. Z tego powodu, większe młyny mają w obudowie wymienne sita, co umożliwia usuwanie mniejszych fragmentów w sposób ciągły. W przypadku niektórych surowców, np. roślinnych, może zachodzić konieczność użycia dwóch typów młynów:
W pierwszym uzyskuje się maksymalne rozdrobnienie i przenosi się materiał do drugiego młyna, który pozwala na jeszcze większe rozdrobnienie substancji. Najłatwiej ulegają rozdrobnieniu ciała stałe, kruche, do których należy większość substancji o budowie krystalicznej. Większość substancji krystalicznych, może ulec dużemu rozdrobnieniu już w moździerzu przy rozdrabnianiu ręcznym. Moździerz służy do rozdrabniania niewielkich ilości substancji, przy rozdrabnianiu większych ilości - stosuje się młyny, które pracują w sposób ciągły lub okresowy.
1. Młyn tarczowy
jest wykorzystywany do rozdrabniania materiałów niezbyt twardych, elastycznych, do których zalicza się liczne surowce roślinne. Rozdrabnianie następuje pomiędzy dwiema stalowymi tarczami o nierównej powierzchni (karbowana i ząbkowana), z których jedna jest często stała (stator), a druga obraca się (rotor). Stopień rozdrobnienia reguluje się zmieniając odległość między tarczami. Porywane szybkimi obrotami rotora powietrze, chłodzi rozdrabniany materiał. Niekorzystne jest to, że powietrze opuszczając młyn unosi ze sobą rozdrobnione cząstki, zapylając otoczenie, można temu zapobiec, umieszczając u wylotu młyna odpowiedni filtr. Młyny tarczowe mogą być wykorzystywane do mielenia ma mokro oraz do homogenizowania zawiesin i emulsji.
2. Młyn uderzeniowy, czyli młyn palcowy
służy do rozdrabniania materiałów twardszych i grubszych. Elementem mielącym są dwie tarcze osadzone na dwóch odrębnych wałach i poruszające się w przeciwnych kierunkach. Tarcze są zaopatrzone w kilka rzędów, promieniście ustawionych stalowych prętów, są to palce, kołki, tak, że pręty jednej tarczy wchodzą między pręty drugiej tarczy. Wprowadzony do młyna materiał porywany jest przez wirujące pręty, uderzany i rozbijany.
*Istnieją też płyny uderzeniowe, w których tylko jedna tarcza jest ruchoma.
3. Młyn kulowy
służy do drobnego i bardzo drobnego mielenia twardych i półtwardych surowców w stanie suchym lub mokrym. Rozdrabnianie odbywa się w zamkniętych cylindrycznie bębnach, wykonanych zwykle z porcelany lub kamionki. W czasie mielenia, bębny wypełnia odpowiednia liczba kul, wykonanych z porcelany lub kamionki. Wypełnienie młyna surowcem rozdrabnianym i kulami, wynosi zwykle 15-35% pojemności komory. Podczas obrotu bębna kule oraz materiał rozdrabniany podnoszą się, a następnie opadają z pewnej wysokości. Wysokość ta zależy od szybkości obrotów bębna. Opadające kule powodują rozbijanie oraz rozcięcie cząstek mielonej substancji. Najlepszy rezultat - gdy kule opadają z najwyższego położenia. O prawidłowym przebiegu procesu mielenia, decyduje dobór właściwej szybkości obrotów bębna, odpowiednia zawartość w nim kul oraz ich wielkość. Przy mieleniu zgrubnym, korzysta się z kul większych, przy mieleniu bardzo drobnym - z mniejszych. Przy prowadzeniu procesu dostatecznie długo, można uzyskać proszek zmikronizowany. Młyny kulowe zużywają mało energii, pracują bez pyłowo, co ma duże znaczenie przy rozdrabnianiu substancji silnie działających lub drażniących skórę i błony śluzowe. Mogą być też wykorzystywane jako mieszalniki, przy produkcji proszków złożonych oraz proszków homeopatycznych.
4. Młyn walcowy
w młynie tym rozdrabnianie materiału następuje między dwoma lub trzema gładkimi walcami obracającymi się w odwrotnych kierunkach. Walce są wykonane ze stali lub innego twardego tworzywa np. porcelany lub kamionki, poszczególne walce obracają się z różną szybkością w skutek czego rozdrabniany materiał ulega nie tylko zgniataniu lecz także rozcieraniu. W technologii farmaceutycznej ten typ młyna tzw. trójwalcówka, znajduje zastosowanie przede wszystkim przy sporządzaniu zawiesin i maści typu zawiesin. Korzystając z trójwalcówki można uzyskać nie tylko większe rozdrobnienie cząstek substancji, lecz także równomierne ich rozproszenie w zawiesinie, lecz także rozdrobnienie w zawiesinie, proces zwany homogenizacja. W tym celu należy sproszkowaną substancję leczniczą wymieszać z niewielką ilością środka rozpraszającego, np. w przypadku maści podłoża maściowego. Mieszaninę o konsystencji pasty przepuszcza się kilkakrotnie przez trójwalcówkę
5. Młyny łopatkowego szybkoobrotowe
Urządzenie przystosowane jest do mielenia niewielkich ilości 20-30gram kruchego materiału, elementem rozdrabniającym jest szybko obracający się (ok. 1000 obrotów na minutę) metalowy nożyk w łopatkach. Młynki takie nie są przystosowane do pracy długotrwałej, zwykle mielenie prowadzi się przez 3-5min max do 10min. Stopień uzyskanego rozdrobnienia zależy oprócz czasu pracy młynka od rodzaju substancji jej ilości, która nie powinna przekraczać połowy pojemności komory młynka. Podczas mielenia należy co 0,5minuty do 1min przerywać pracę młynka, w celu zeskrobania proszku przylegającego do ściany komory. Korzystając z takiego młynka można uzyskać rozdrobnienie nawet poniżej 30mikrometrów.
6. Moździerz i pistel
Moździerz może być wykorzystywany do rozdrabniania ręcznego jedynie wówczas, gdy poddaje się tej operacji niewielką ilość materiału. Rozdrabnianie w moździerzu wymaga bowiem wkładu dużej siły i dłuższego czasu, moździerze są wykonane często z porcelany, przy czym wewnętrzna ich powierzchnia musi być szorstka, pozbawiona glazury. Szorstka musi być też dolna część głowy pistla. W pracy analitycznej korzysta się często z moździerza agatowego lub stalowego, istnieją moździerze mechaniczne, w których pistel jest nieruchomy a obraca się moździerz. Uzyskane wymagania rozdrobnienia zależy od: włożonej siły, szorstkości powierzchni, kształtu pistla, częstości zeskrobywania proszku, przylegającego do powierzchni moździerza i pistla, oraz ilości proszkowanej substancji. Z wymienionych czynników, najważniejszy jest dobór pistla, którego Krzywina musi odpowiadać wewnętrznej krzywiźnie moździerza. Stosunkowo łatwo można sproszkować w moździerzu kruche substancje krystaliczne np. kwas salicylowy, , znacznie gorzej kryształy twarde np. kwas borowy. Duże trudności napotyka się tez przy proszkowaniu w moździerzu surowców roślinnych.
7. Mielenie na mokro

Przy rozdrabnianiu substancji stałych stosuje się też mielenie w środowisku płynnym. W porównaniu z mieleniem na sucho, metoda ta pozwala na pracę bezpyłową, uzyskanie znacznie większego stopnia rozdrobnienia oraz na skrócenie czasu operacji. Rozdrabnianie w środowisku płynnym zapobiega przede wszystkim agregacji cząstek. W przypadku bardzo dużego rozdrobnienia (kilka mikrometrów) stosuję się dodatek tenzydu w celu uniknięcia agregacji. Ze względów praktycznych, celowe jest przy dalszych operacjach korzystanie z mokrego proszku, ponieważ jego suszenie może spowodować zlepianie się poszczególnych cząstek

ROZDZIAŁ ROZDROBNIONEJ SUBSTANCJI WEDŁUG WIELKOŚCI CZĄSTEK
Urządzenia stosowane w technice rozdrabniania substancji stałych nie pozwalają na uzyskanie materiału o jednakowej wielkości cząstek. Umożliwia to dopiero połączenie procesu rozdrabniania z procesem przesiewania, spławiania. Te dodatkowe czynności pozwalają na dokonanie podziału rozdrobnionej substancji na frakcje mniej zróżnicowane pod względem wielkości cząstek.
1. Przesiewanie
proces przesiewania wymaga korzystania z sit o różnych wymiarach oczek w zakresie od 0,08-5,6mm.
Dopuszczalne odchylenia w wymiarach oczek sita wynoszą:
dla sit 5,6 oraz 1,60 3,15 oraz 1 - plus minus 10%
dla sit 0,5 oraz 0,315 - plus minus 15%
dla sit 0,16 oraz 0,08 - plus minus 20%
Materiał siatki sita musi być odporny na korozję i nie może reagować z przesiewaną substancją. Siatka sit jest zazwyczaj wykonana z okrągłego drutu metalowego (żelazo lub miedź), ocynowanego lub chromowanego, a w przypadku sit gęstych - z włókiem naturalnych lub sztucznych (jedwab, nylon). W celu uzyskania odpowiedniego jednolitego rozdrobnienia należy użyć zazwyczaj sit o dwóch wymiarach oczek. Drugie sito o mniejszych oczkach siatki służy do odsiewania materiału zbyt sproszkowanego, FP VI podaje dopuszczalną ilość cząstek drobniejszych w %, w poszczególnych klasach wielkości. Przy przesiewaniu rozdrobnionego materiału mogą też przechodzić fragmenty większe od wymiaru oczek danego sita. Zdarza się to, gdy cząsteczki proszku mają kształt podłużny (igiełki, płytki). Dokładne oddzielenie byłoby możliwe tylko, gdy cząstki rozdrobnionej substancji miałyby kształt kulisty. Przesiewanie niewielkich ilości rozdrabnianego materiału dokonuje się przez ręczne wstrząsania sita. Przy przesiewaniu większych ilości wykorzystuje się wstrząsarki mechaniczne, np. wibracyjne. Wielu problemów związanych a aglomeracja proszków lub jego przyleganiem do sita można uniknąć susząc uprzednio przesiewany materiał. Przesiewanie substancji silnie działających lub drażniących musi odbywać się w szczelnie zamkniętej przestrzeni. Sita służą też do określania wielkości cząstek proszku.
2. Spławianie
rozdzielenie rozdrobnionego materiału metodą spławiania, ma w praktyce farmaceutycznej ograniczone zastosowanie. Warunkiem możliwości korzystania z tej metody jest całkowita nierozpuszczalność rozdrobnionej substancji. Rozdział cząstek mniejszych od większych, opiera się na różnicy prędkości i sedymentacji. W tym celu można korzystać ze zbiornika, który ma na różnych wysokościach zawory spustowe. Zawiesiną rozdrobnionej substancji napełnia się zbiornik i po pewnym czasie, gdy większe cząstki opadną na dno, zlewa się ją warstwami do osobnych naczyń, odparowuję ciecz i pozostałość suszy.
3. Wjalenie
do rozdziału rozdrobnionej substancji wykorzystuje się też prąd powietrza. Metoda ta jest szczególnie przydatna przy rozdzielaniu cząstek subtelnie rozdrobnionych czyli zmikronizowanych od fragmentów większych. Z powodu kohezji, cząstki bardzo rozdrobnione z trudem są usuwane z rozdrobnionego materiału przez przesiewanie. O wiele łatwiej wykonać to korzystają z wjalni. Na wprowadzoną w ruch wirowy rozdrobnioną substancję, kieruję się pod odpowiednim kątem prąd powietrza, którego siła może być regulowana w zależności od granicy rozdziału. Cząstki mniejsze dłużej unoszone przez prąd powietrza opadają do innego odbieralnika niż większe.

MIKRONIZOWANIE PROSZKÓW
ze względu na duży wpływ wielkości powierzchni proszków na dostępność biologiczną trudno rozpuszczalnych substancji leczniczych, wzrosło w farmacji zainteresowanie techniką sporządzania proszków zmikronizowanych. Według definicji FP VI do tej klasy rozdrobnienia, zalicza się proszki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów. Dopuszcza się udział do 20% cząstek większych o średnicy do 50 mikrometrów. Zwiększenie powierzchni ciała stałego wiąże się ze zwiększoną szybkością rozpuszczania w żołądku lub innych płynach ustrojowych, może to zwiększać szybkość wchłaniania, a wtedy dawka podawanej substancji leczniczej może być zmniejszona. Mikronizacja może jednak prowadzić do przyspieszenia procesów rozkładu substancji leczniczych, np. w kwaśnym środowisku soku żołądkowego. Cechą charakterystyczną substancji zmikronizowanych jest ich skłonność do wytwarzania pyłu ponadto, w miarę mikronizacji zwiększa się też tendencja cząstek proszku do agregacji. Substancje zmikronizowane charakteryzują się zazwyczaj dużą higroskopijnością, i powinny być przechowywane w zamkniętych naczyniach. W wyniku agregacji i sorpcji wilgoci, zmikronizowane proszki mogą utracić swoją homogenność oraz właściwości swobodne zsypu.

URZĄDZENIA DO MIKRONIZACJI PROSZKÓW
1. Mikronizacja w moździerzu
w preparatyce recepturowej, mikronizację proszków można przeprowadzić w moździerzu i w tym celu proszek rozpuszcza się w lotnym rozpuszczalniku (eter lub etanol), a następnie uciera się roztwór w moździerzu. W trakcie ucierania rozpuszczalnik ulatnia się w wytrącone cząstki ulegają zmikronizowaniu.
2. Młyn kulowy
3. Młyn koloidalny
4. Młyn strumieniowy

OKREŚLENIE STOPNIA ROZDROBNIENIA SUBSTANCJI WEDŁUG FP VI
(tabelka na kartce, trzykolumnowa)

PROSZKI - pulveres
to postać leku złożona z równomiernie rozdrobnionych substancji stałych, przeznaczona do:
- użytku zewnętrznego (ad usum externum) są to tak zwane zasypki i pudry
- do użytku wewnętrznego (ad usum internum), do sporządzania roztworów
FP VI podaje też monografię proszków do inhalacji, do sporządzania płynów infuzyjnych oraz kropli i płynów do oczu, stopień rozdrobnienia proszku określa farmakopea przesiewaniem przez sita, pomiarem przy użyciu mikroskopu lub na podstawie szybkości sedymentacji w zawiesinie. Poszczególne składniki proszków muszą być równomiernie sproszkowane. Proszki doustne powinny być co najmniej grubo sproszkowane, ich wielkość nie powinna przekraczać 0,5mm. Natomiast proszki do użytku zewnętrznego, muszą być miałko sproszkowane, wielkość cząstek powinna wynosić 0,16mm.
Proszki należy przechowywać w zamkniętych opakowaniach, a jeżeli zawierają substancje lotne lub higroskopijne - w opakowaniach szczelnie zamkniętych.
*W zależności od ilości składników przepisanych w recepcie, rozróżniamy:
1. Proszki proste - pulveres simplices
2. Proszki złożone - pulveres compositi

Ad1
otrzymuje się przez sproszkowanie jednej substancji leczniczej, substancji chemicznej surowca roślinnego lub zwierzęcego i przesianie przez odpowiednie sita. Czynność proszkowania substancji wrażliwych na czynniki zewnętrzne jak np. acidum acetylo salicylicum, acidum ascorbicum, aminophillinum, chloralum hydratum, methenaminum, natrii hydrocarbonas, natrii sulfas, zinci oxydum, i inne, należy dokonać ex tempore (bezpośrednio). W ten sam sposób należy postępować substancjami lotnymi, jak: camphora, iodum, mentholum, thymolum.

Ad2
Otrzymuje się przez dokładne wymieszanie sproszkowanych substancji leczniczych. Do sporządzania proszków złożonych należy brać tylko takie składniki, które po zmieszaniu nie zmieniają swoich właściwości w czasie przechowywania. Aby podczas przechowywania albo transportu nie nastąpiło rozdzielenie, poszczególne składniki powinny być co najmniej średnio sproszkowane. Jeśli jeden ze składników jest bardziej sproszkowany, wszystkie pozostałe składniki mieszaniny powinny mieć ziarna podobnej wielkości. W skład proszków złożonych mogą wchodzić substancje pomocnicze, do których zalicza się substancje rozcieńczające np. laktozę, skrobię, sacharozę, poprawiające smak np. sacharozę, laktozę, Olejko-cukry, oraz poprawiające zapach i barwę. Substancje te nie mogą w zastosowanych ilościach wywierać własnego działania farmakologicznego, nie mogą też wpływać negatywnie na trwałość postaci leków i dostępność biologiczną substancji leczniczej.
Proszki mianowane - pulveres titratti
Są to proszki otrzymywane z silnie działających surowców roślinnych, doprowadzone do ściśle określonego miana przez dodanie laktozy, skrobi, wytrawionego lub niewytrawionego surowca.
W postaci proszków mianowanych spotyka się w aptece np.:
*adonidis vernalis herba titratta
*convallariae herba titratta
*liście naparstnicy
*folium digitalis lanatae titrattum
*folium digitalis purpurae titrattum - proszki te są mianowane na drodze biologicznej.
Proszki rozcieńczone - pulveres trituratti (inaczej rozcierki)
Uzyskuje się przez roztarcie substancji czynnej z obojętnym proszkiem rozcieńczającym np. laktozą lub sacharozą. Służą one do ułatwienia czynności recepturowych w przypadku, gdy zachodzi potrzeba odważenia środka leczniczego w dawkach miligramowych lub przy substancjach higroskopijnych. Rozcieńczenie powinno być dokonane w stosunku prostych liczb wielokrotnych do rozcieńczanych substancji czynnych, np. 1+1, 1+4, 1+9, 1+99 i uwidocznione na opakowaniu.

Przepisy przewidują sporządzania z bardzo silnie działających substancji proszków rozcieńczonych w stosunkach :
1+9 (trituratio atropini sulfurici, trituratio strychni nitrici)
1+99 (trituratio scopolamini hydrogromici)
do proszków rozcieńczonych można też zaliczyć zalecane przez FP IV do receptury rozcieńczenie Extractum Bella Donnae Siccum 1+1
Olejko-cukry - oleo sacchare
To mieszaniny olejków eterycznych z cukrem, monografia tych postaci leków jest w FP 2 i 3
Przygotowanie: używa się jedną kroplę olejku eterycznego na 2g sproszkowanej sacharozy. W przypadku olejku na owocni pomarańczy, czyli Aurantii exocarpii oleum, olejku kwiatów pomarańczy, czyli Aurantii floris oleum, olejku cytrynowego, czyli Citri oleum, oraz olejku muszkatołowego, czyli Myristicae Aethereum Oleum, oraz olejku różanego, czyli Rosae oleum - dodaje się jedną kroplę na 4g sacharozy. Jeżeli w recepcie przepisano mniej niż 2g Olejko-cukru, zawsze należy przygotować 2g a użyć ilość potrzebną. Olejko-cukry przyrządza się ex-temporei wydaje w słoikach szczelnie zamkniętych.
Przykład:
Proszek troisty - obecnie najczęściej produkowany przez laboratoria galenowe, wg FP IV Pulvis Magnesiae cum Rheo.
Przygotowanie:
magnesium carbonicum 50cz
radix rhei 20cz
saccharosum 30cz
oleum foeniculi q.s
Do miałko sproszkowanego cukru dodać kroplami olejek koprowy (na każde 2g sacharozy daje się 1 kroplę olejku) i rozetrzeć w moździerzu. Zmieszać stopniowo z miałko sproszkowanym kłączem żewienia i węglanem magnezowym. Proszek troisty nie powinien być używany po upływie 3 miesięcy od daty wykonania. W czasie przechowywania, barwa proszku zmienia się z żółtawej na różową. Działa łagodnie przeczyszczająco, zmniejsza wzdęcia, zobojętnia nadmiar kwasu solnego.
dawkowanie: ¼ do 1 łyżeczki do herbaty 1-3xdz
Proszki musujące - pulveres effervescentes
Zawierają kwasy organiczne i węglany lub wodorowęglany. Po wprowadzeniu do wody, wydzielają dwutlenek węgla. Mogą być dzielone lub niedzielone. Stosuje się je po uprzednim rozpuszczeniu lub zawieszeniu w wodzie.
Ze względu na sposób wykonania, proszki dzieli się na:
a) niedzielone
Mogą być proste, lub złożone. Mogą być do użytku zewnętrznego i wewnętrznego. Proszki niedzielone do użytku zewnętrznego to zasypki (pulveres adspergendi), zasypki są też nazywane pudrami. Stosowane są na skórę lub błony śluzowe. W receptach na proszki do użytku zewnętrznego przepisywane są substancje lecznicze o działaniu ściągającym, przeciwzapalnym, bakteriobójczym i dezynfekującym. W skład zasypek wchodzą też składniki obojętne, stanowiące vehiculum, czyli skrobia i talk. Powinny one charakteryzować się dobra przyczepnością do skóry, zdolnością adsorbowania wody, wydzielin i potu oraz chronić skórę przed podrażnieniami. Proszki niedzielone do użytku wewnętrznego pacjent dawkuje sobie sam, odmierzając je miarami domowymi. Proszki dawkuje się najczęściej: na koniec noża (0,1-1g), lub łyżeczkę do herbaty napełnioną równo z brzegiem (0,5-5g). W skład proszków niedzielonych do użytku wewnętrznego nie mogą wchodzić substancje silnie i bardzo silnie działające ze względu na to, że miary domowe są nieprecyzyjne. Środki silnie działające mogą być składnikami proszków niedzielonych tylko wtedy, gdy nie zachodzi obawa przedawkowania. Proszki niedzielone mogą być też stosowane do sporządzania roztworów do użytku zewnętrznego lub wewnętrznego. Powinny one zawierać substancje lecznicze dobrze rozpuszczalne w wodzie i całkowicie rozpuszczać się we wskazanej ilości rozpuszczalnika.
b) dzielone
Najczęściej stosowane do użytku zewnętrznego
Mogą być przepisane dwoma sposobami, jako:
*praescriptio multipricata (na recepcie podana jest ilość substancje leczniczej w jednym proszku oraz informacja ile takich proszków należy wykonać) w sposobie wykonania jest zapis D.t.d. (dentur Tales doses-daj takich dawek) - recipe codeini phosphatis, fosforan kodeiny 002, chlorowodorek papaweryny 004, metamizol sodowy 0,5, m.f.pulv. D.t.d. No10
* praescriptio divisa (na recepcie podana jest cała ilość substancji leczniczej oraz informacja, że należy podzielić ją na równe części) i wtedy w recepcie wykonany jest zapis: Div.in part.aeq. (divide In partes aequales czyli podziel na równe części), np. fosforan kodeiny 02, chlorowodorek 04, metamizoll sodowy 5 (Div. inpart. aeq. No 10)
Proszki dzielone można umieścić w kapsułkach skrobiowych czyli okładkach (capsulae amylaceae), kapsułkach papierowych zwykłych (charta), woskowanych (charta cerata), lub pergaminowych, a także kapsułkach żelatynowych otwieranych (capsulae gelatinosae). Najczęściej używane są kapsułki skrobiowe, produkowane są w 6 wielkościach i oznaczone kolejnymi numerami od 1 do 6. Kapsułki skrobiowe składają się z dwóch płaskich cylindrycznych części, średnice obu części są tak wykonane, aby jedna mogła być nasunięta na drugą, tworząc zamknięty pojemnik
Wielkość i pojemność kapsułek skrobiowych

---