1. Funkcje lasu:
-produkcyjne
-glebotwórcza i glebochronna rola lasu,
-przeciwdziałanie erozji gleb zwłaszcza na terenach górskich,
-przywracanie zdolności biologicznej glebom zdegradowanym.
Wpływ lasu na powietrze (warunki atmosferyczne) przejawia się poprzez:
łagodzenie warunków klimatycznych,
zmniejszanie ujemnego oddziaływania pyłów i gazów poprzemysłowych oraz spalin samochodowych,
wygłuszanie hałasu,
łagodzenie ujemnego wpływu promieniowania słonecznego.
Poza tymi funkcjami, wymienić należy jeszcze pozytywny wpływ lasu na rozwój kultury, ale też zdrowie fizyczne oraz psychiczne człowieka.
2. Rodzaje cięć:
Cięcia obsiewne
Cięcia obsiewne wykonywane są przede wszystkim w celu zwiększenia dopływu opadów, ciepła oraz światła do gleby stworzenia w ten sposób dobrych warunków do kiełkowania nasion i wzrostu nalotów przez pierwsze 2-3 lata. Pozostające na powierzchni manipulacyjnej drzewa powinny zapewnić młodemu pokoleniu ochronę przed wahaniami temperatury, wiatrem, nadmiernym nasłonecznieniem i wysuszeniem gleby, a także przed nadmiernym rozwojem roślinności zielnej. Cięcie obsiewne należy wykonywać w roku dobrego lub co najmniej średniego urodzaju nasion gatunku głównego.
Cięcia odsłaniające
Cięcia odsłaniające rozpoczynamy w 3-4 lata po obsiewie. Mają one na celu stopniowe uwalnianie odnowienia od osłony drzewostanu macierzystego i zapewnienie mu zwiększonego dopływu światła i opadów oraz zmniejszenie konkurencji korzeniowej. Przy prowadzeniu tych cięć odstępujemy od zasady utrzymywania równomiernej osłony na powierzchni manipulacyjnej, gdyż samosiewy z reguły pojawiają się kępami lub płatami, między którymi są luki lub miejsca rzadziej obsiane. Prześwietlenie warstwy koron wykonuje się więc mając na względzie potrzeby młodego pokolenia.
Cięcia pielęgnacyjne - zabieg stosowany w lasach gospodarczych. Mają one na celu storzenie korzystnych warunków rozwoju drzew o lepszej wartości hodowlanej oraz poprawę środowiska wewnątrz lasu.
Cięcia przygotowawcze
Cięcia przygotowawcze mają na celu z jednej strony przygotowanie gleby do przyjęcia nasion, a z drugiej zaś - przygotowanie drzewostanu, tj. uodpornienie go na działanie wiatru, śniegu oraz pobudzenie do obfitszego owocowania. Cięcia te są kontynuacją późnych trzebieży i mają charakter wyraźnie selekcyjny. W cięciach przygotowawczych usuwamy drzewa chore, źle ukształtowane, z małymi koronami oraz drzewa tych gatunków, których potomstwo jest niepożądane w przyszłym drzewostanie. W ten sposób prowadzone cięcia przygotowawcze poprawiają jakość drzewostanu macierzystego, wpływają na skład gatunkowy przyszłego drzewostanu.
Cięcie uprzątające
które usuwa resztę starodrzewu sponad podrostu, gdy nie wymaga on już ochrony przede wszystkim przed późnymi przymrozkami. Przetrzymywanie osłony górnej nie jest wskazane, gdyż osłabia przyrost młodych drzewek i powoduje wśród nich większe szkody od późniejszej ścinki i zrywki. Na ogół cięcie uprzątające zakłada się u gatunków światłożądnych najpóźniej w 5 lat po cięciu obsiewnym, u gatunków cienistych często dopiero po 10-20 latach.
Odsłaniać należy najpierw najstarsze i najwyższe grupy podrostu lub nalotu. Nie obsiane miejsca na ogół uzupełnia się sztucznie, wprowadzając szybko rosnące gatunki domieszkowe: klon, jesion, dąb, modrzew lub jedlicę. Nie powinno się uzupełniać każdej najmniejszej luki, ani też sadzić zbyt blisko brzegów wyższego otoczenia.
3. Rębnia - system użytkowania i odnawiania lasu. Określa zespół zasad i czynności z zakresu użytkowania lasu, mających na celu stworzenie najkorzystniejszych warunków dla odnowienia lasu o właściwym, z punktu widzenia gospodarki leśnej, składzie gatunkowym drzew i uzyskania pożądanej budowy drzewostanu. Rodzaje:
I. Rębnia zupełna
- podczas gdy na dużej powierzchni będziemy pozyskiwać drewno
- dopuszczalna działka max 6ha (z której możemy pozyskiwać), w Polsce max zrąb zupełny 2ha
- wiek rębny:
a) Iglaste ok. 100lat
b) Liściaste (Dąb) 120÷140lat
c) Olsza 160lat
- wyznaczamy działkę o danych wymiarach i usuwamy wszystkie drzewa (do drzewostanów jednowiekowych, w tym samym wieku do 100lat)
- głównym ograniczeniem dla zrębu zupełnego jest niszczenie powierzchni leśnej (nacisk masy na podłoże)
II. Rębnia częściowa
1. Cięcia przygotowawcze
- usuwamy drzewa przeszkadzające (dając możliwość rozwoju nowych nasion)
- po 2÷3 latach
2. Cięcia obsiewne
- usuwamy połowę drzew w roku nasiennym
3. Cięcia odsłaniające
- usuwamy wszystkie stare drzewa
- z cięciem uprzątającym 4
III. Rębnia stopniowa
- do drzewostanów o bardziej zróżnicowanej strukturze gatunkowej (wydłużony okres 30÷90lat)
IV. Rębnia gniazdowa
- najpierw drzewa w gniazdach (np. zrąb zupełny w gnieździe) potem pozostałe
- doprowadzamy szlaki zrywkowe
V. Rębnia przerębowa (gospodarka przerębowa)
- każde drzewo jest hodowane oddzielnie
- trudności z mechanizacją
- droga
- w trudnych warunkach, górskich, w Alpach
- śmigłowiec, sterowce, ślizgi, masztowe linowe
4. Cięcia pielęgnacyjne - zabieg stosowany w lasach gospodarczych. Mają one na celu storzenie korzystnych warunków rozwoju drzew o lepszej wartości hodowlanej oraz poprawę środowiska wewnątrz lasu.
Czyszczenia wczesne - zabiegi pielęgnacyjne wykonywane w okresie uprawy- wczesnej fazy rozwoju drzewostanu, mające na celu:
usunięcie lub przyhamowanie wzrostu zbędnych domieszek, głuszących gatunek główny lub domieszki pożądane,
usunięcie wadliwych przerostów lub przedrostów,
Czyszczenia późne stanowią zespół zabiegów hodowlanych wykonywanych w młodnikach do okresu naturalnego wydzielania się drzew. Zabiegi te mają na celu polepszenie warunków rozwoju drzewom o dobrej jakości hodowlanej, stąd w czyszczeniach późnych stosuje się selekcję pozytywną.
Trzebieże wczesne, stosowane są w drzewostanach wykazujących energiczny przyrost na wysokość. Korony drzew w takich drzewostanach mają zdolność rozrostu na boki i wypełniania gałęziami luk powstających po wcześniejszych cięciach pielęgnacyjnych. W tym okresie czasu trzebieże wczesne nie powinny być zbyt intensywne, aby nie osłabiać procesu naturalnego oczyszczania się pni z gałęzi, ale mogą być częstsze. Zazwyczaj cięcia pielęgnacyjne wczesne powtarzamy co 3-5 lat.
Trzebieże późne, stosowane są w drzewostanach dojrzewających, w których trwale rozluźniają się korony drzew, a to z kolei ma wyraźny wpływ na zmiany fitoklimatyczne i stan biologiczny gleby. Trzebieże późne nie są więc tak częste i intensywnie powtarzane jak trzebież wczesna. Trzebieże późne powtarza się co 5 - 8 lat, a nawet co 10 lat. Intensywność tych cięć uzależniona jest od wieku rębnego drzewostanu, a ich głównym zadaniem jest przygotowanie do naturalnego odnowienia.
5. Metoda pozyskiwania drewna, system pozyskania drewna - technologia pozyskania surowca drzewnego z lasu lub plantacji drzew szybko rosnących, uwzględniająca sposób transportu drewna.Wyróżniamy:
Metoda całego drzewa, (system całego drzewa) polega na transporcie ściętych drzew z koroną oraz okrzesywaniu i przerzynce drewna na składnicy (bez względu na jej lokalizację, wielkość, czy własność). Główną cechą tej metody jest powstanie surowca drzewnego (właściwego towaru rynkowego) na składnicy. W literaturze przedmiotu metoda znana jest pod nazwą FTS - od pierwszych liter nazwy angielskiej (full tree system).
Metoda drzewa w częściach, (system drzewa w odcinkach) po ścince dzieli się drzewo na części (na przykład na nieugałęzioną i ugałęzioną — koronę), które mogą być oddzielnie transportowane. Często części pnia i korony silnie ugałęzione są rozdrabniane (zrębkowane) w całości. Metoda znana jest pod nazwą STS (short tree system).
Metoda całej strzały, (system całej strzały, system dłużycowy)- polega na okrzesywaniu ściętago drzewa na powierzchni cięć - w lesie, tuż przy pniu (pniaku), oraz transporcie całych dłużyc do składnic, gdzie zostaje wykonana manipulacja (podział sztuki drewna na odpowiednie sortymenty) i przerzynka drewna (w miejscu wykonanego podziału). Metoda znana jest pod nazwą LWS (long wood system).
Metoda sortymentowa, (metoda drewna krótkiego, system drewna krótkiego, metoda sortymentowa, system sortymentowy), po okrzesaniu, manipulacji i przerzynce drewna na powierzchni cięć na kłody i wyrzynki są one następnie transportowane, na składnicę, bądź do odbiorcy. Metoda znana jest pod nazwą SWS (short wood system).
Metoda drewna sypkiego, (system drewna sypkiego) polega na rozdrabnianiu drewna w lesie na zrębki i jego wywozie. Metoda znana jest pod nazwą FWS (firable wood system).
6. Maszyny do zrywki drewna
Ciągniki rolnicze
Kolejki linowe
7. Odnowienia lasu
1. Naturalne
- gdy las odnawia się sam, drzewostan wysiewa się, a nasiona kiełkują w glebie jeśli trafią na dogodne warunki
- człowiek przygotowuje tylko glebę
- w rębniach częściowych wprowadzamy maszyny (kultywatory, glebogryzarki, brony), spulchniamy, niszczymy wierzchnią warstwę gleby
2. Sztuczne
- polega na wprowadzeniu do drzewostanu w miejsce usuniętego drzewostanu sadzonek przygotowanych wyłącznie przez człowieka, sam proces jest długi i zaczyna się od prac szkółkarskich i zalesiania
8. Etapy powstawania lasów :
- dopasowanie gatunków drzew sadzonych do warunków przyrodniczych i ekologicznych.
- hodowla sadzonek Sadzonki powinny pochodzić z nasion drzew rosnących jak najbliżej miejsca sadzenia. Nasiona powinny pochodzić z najlepszych drzew tzw. drzewostanów nasiennych.
- założenie uprawy. Po posadzeniu sadzonek drzew, powinno się je pielęgnować. Aby zapewnić im właściwy dostęp do światła, wykasza się trawy i spulchnia glebę wokół sadzonek. Innym zabiegiem - ochronnym jest zabezpieczanie sadzonek przed zwierzętami.
- tzn poprawki ( Ponieważ uż na początku część sadzonek zamiera, w puste miejsca trzeba posadzić nowe).
- późne czyszczenia (Usuwa się te z drzewek, które są najsłabsze.)
- trzebieże. Usuwa się wtedy te z drzew, które zagrażają najdorodniejszym. Prace te powtarzane są co kilka lat.
- odnowienia drzewostanu - wymiana najstarszej generacji drzewostanu na nową.