ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU SZKOLNYM 7 - 15 LAT
1. Charakterystyka organizmu dzieci w wieku szkolnym.
Ze względów organizacyjnych, dzieci w wieku szkolnym zaliczane są do jednej grupy. Biorąc jednak pod uwagę rozwój fizjologiczny należy odróżnić kilka grup, a mianowicie:
dzieci w wieku 7-9 lat
dzieci w wieku 13-15 lat
Grupa pierwsza, 7-9 lat, charakteryzuje się wolniejszym tempem rozwoju fizycznego, małą aktywnością mięśniową, w związku z czy apetyt dziecka nie jest duży. W jadłospisie należy uwzględnić w większej ilości produkty łatwo strawne oraz zawierające odpowiednią zawartość składników budulcowych i regulujących (białek i witamin). Waga ciała waha się w granicach 22,5-26,8kg, zaś wzrost od 118cm do 128cm. Dzieci w wieku 10-12 lat charakteryzują się przyspieszonym rozwojem fizycznym i umysłowym. Prowadzą aktywniejszy tryb życia, w związku z czym zwiększa się ich zapotrzebowanie energetyczne, wzrasta również zapotrzebowanie na składniki budulcowe i witaminy.
U dzieci grupy wiekowej 13-15 lat następuje burzliwe przekształcanie się dziecka w człowieka dorosłego. Ten okres nazywany jest często okresem „burzliwego rozwoju”. Waga chłopców wynosi 38-45kg, dziewcząt 39-49kg. Wzrost waha się w granicach: chłopcy 146-157cm, dziewczęta 146-157cm. Ponieważ aktywność dzieci w tym wieku jest zwykle bardzo duża, zapotrzebowanie energetyczne przekracza często zapotrzebowanie osób dorosłych. Dziewczęta mają szczególnie wysokie zapotrzebowanie na produkty zawierające białko o wysokiej wartości biologicznej oraz wapń, żelazo i witaminy. Ten okres życia jest bardzo ważny w ich rozwoju. Następuje znaczny przyrost masy ciała i wzrostu.
Dziewczęta przekształcają się w kobiety i dlatego ich dzienne normy na składniki budulcowe i witaminy są wyższe niż u kobiet dorosłych.
2. Zasady żywienia dzieci w wieku szkolnym - wskazania ogólne.
Dziecko w wieku szkolnym powinno otrzymywać pewien asortyment produktów wysokowartościowych (mleko i jego przetwory, podroby, jaja, warzywa i owoce bogate w wit. C i karoten). Przy sporządzaniu posiłków dla dzieci w wieku szkolnym dozwolone są wszystkie techniki kulinarne.
Wiek 7-9 lat wymaga większej ilości produktów łatwo strawnych, zawierających odpowiednia zawartość składników budulcowych i regulujących.
Racje pokarmowe w wieku 10-12 lat z uwagi na zwiększoną aktywność fizyczną i przyspieszone tempo budowy cała, powinny zawierać większe ilości
mleka i jego przetworów
chudych mięs
warzyw i owoców bogatych w wit. C i karoten oraz więcej produktów energetycznych, a więc zbożowych i tłuszczu.
Grupa dzieci w wieku 13-15 lat wykazuje wysokie zapotrzebowanie na białko, wapń, żelazo i witamin. Wysokie jest również zapotrzebowanie energetyczne. W związku z tym zalecane jest podawanie większych ilości:
mleka
serów
jaj
mięsa
podrobów
warzyw
owoców
produktów energetycznych, takich jak: kasze, makarony, kluski, dżemy, marmolady, tłuszcze (masło).
3. Przeciwwskazania.
Żywiąc dzieci w wieku szkolnym należy unikać potraw tłustych, bardzo smażonych, kwaśnych lub słodkich, zawierających duże ilości ostrych przypraw i używek.
Mimo zaleceń używania wszystkich technik kulinarnych trzeba ograniczyć spożywanie potraw smażonych.
Z jadłospisu tej grupy ludności należy całkowicie wykluczyć alkohol, kawę i mocną herbatę. Obowiązuje również zakaz palenia tytoniu.
4. Zalecane normy dziennej racji pokarmowej dla dzieci w wieku szkolnym.
Grupy produktów |
7-9 lat (g) |
10-12 lat (g) |
Dziewczęta 13-15 lat (g) |
Chłopcy 13-15 lat (g) |
Produkty zbożowe |
280 |
350 |
390 |
490 |
Mleko i jego przetwory |
800 |
800 |
1000 |
1000 |
jaja |
50 |
50 |
50 |
50 |
Mięso, wędliny, ryby |
100 |
120 |
180 |
195 |
Masło i śmietana |
30 |
30 |
30 |
40 |
Inne tłuszcze |
15 |
30 |
25 |
30 |
ziemniaki |
320 |
350 |
450 |
550 |
Warzywa i owoce z wit. C |
200 |
200 |
220 |
220 |
Warzywa i owoce z karotenem |
130 |
130 |
140 |
150 |
Inne warzywa i owoce |
300 |
310 |
330 |
330 |
Warzywa suche strączkowe |
3 |
5 |
7 |
10 |
Cukier i słodycze |
40 |
55 |
60 |
65 |
5. Normy dziennego spożycia poszczególnych składników pokarmowych u dzieci
w wieku szkolnym.
Grupa ludności |
Energia (kcal) |
Białko ogółem (g) |
Białko zwierzęce (g) |
Tłuszcze (g) |
Węglowodany (g) |
Dzieci 7-9 lat |
2100 |
65 |
40 |
75 |
290 |
Dziewczęta 10-12 lat |
2300 |
75 |
40 |
80 |
320 |
Chłopcy 10-12 lat |
2600 |
75 |
40 |
90 |
370 |
Dziewczęta 13-15 lat |
2600 |
85 |
45 |
90 |
365 |
Chłopcy 13-15 lat |
3000 |
95 |
50 |
105 |
420 |
Składniki mineralne
Grupa ludności |
Wapń (g) |
Żelazo (g) |
Fosfor (g) |
Magnez (g) |
Dzieci 7-9 lat |
0,8 |
10 |
0,8 |
250 |
Dziewczęta 10-12 lat |
0,8 |
12 |
1 |
300 |
Chłopcy 10-12 lat |
0,8 |
12 |
1 |
300 |
Dziewczęta 13-15 lat |
1 |
15 |
1,2 |
400 |
Chłopcy 13-15 lat |
1 |
15 |
1,2 |
400 |
Witaminy
Grupa ludności |
A (Mg) |
B1 (mg) |
B2 (mg) |
C (mg) |
D (Mg) |
Dzieci 7-9 lat |
700 |
1,1 |
1,3 |
45 |
10 |
Dziewczęta 10-12 lat |
800 |
1,2 |
1,4 |
50 |
10 |
Chłopcy 10-12 lat |
1000 |
1,3 |
1,6 |
50 |
10 |
Dziewczęta 13-15 lat |
800 |
1,4 |
1,8 |
60 |
7,5 |
Chłopcy 13-15 lat |
1000 |
1,5 |
2 |
60 |
7,5 |
Modelowy jadłospis dla młodzieży w wieku szkolnym - 2800kcal
Pierwsze śniadanie - 741kcal - 26% racji pokarmowej:
manna na mleku (talerz 250g) - manna 15g, mleko 200g, cukier 5g
kawa z mlekiem - mleko 200g, kawa 5g, cukier 10g
dwie kromki pieczywa mieszanego 70g
bułka grahamka 50g
masło 10g (dwie łyżeczki)
ser topiony 20g
pomidor 100g
Drugie śniadanie lub podwieczorek - 514kcal - 18% racji pokarmowej:
dwie kromki pieczywa mieszanego (70g)
dwie łyżeczki masła (10g)
liść sałaty (8g)
pięć plasterków zielonego ogórka (20g)
napój z porzeczek (porzeczki 80g, cukier 15g)
Obiad - 1083kcal - 38% racji pokarmowej:
zupa owocowa z makaronem np. truskawkowa (truskawki 100g, cukier 20g, śmietana 20g, mąka 3g, makaron 40g) 200g
bitki wołowe z jarzynami (230g)
ziemniaki 400g (pięć średnich ziemniaków) + koperek (2g)
surówka z białej kapusty bez oleju (110g) lub z olejem (100g)
kompot z czereśni (czereśnie 80g, cukier 15g)
pieczywo - bułka pszenna lub grahamka 50g
Kolacja - 767kcal - 26% racji pokarmowej:
ryż na mleku z owocami (mleko 300g, ryż 50g, owoce 100g, cukier 25g, śmietana 20g)
szklanka herbaty osłodzonej jedną łyżeczką cukru (200g + 5g)
kromka chleba razowego z masłem (40g + łyżeczka masła 5g)
Modelowy jadłospis dla młodzieży w wieku szkolnym - 3000kcal
Pierwsze śniadanie - 741kcal - ok. 25% racji pokarmowej:
dwie szklanki mleka 400g
dwie kromki pieczywa razowego 80g
bułka pszenna 50g
trzy łyżeczki masła 30g
pełna łyżeczka dżemu 20g
owoce 50g
Drugie śniadanie lub podwieczorek - 543kcal - 18% racji pokarmowej:
dwie bułki pszenna 100g
pasta z jaj (dwie łyżeczki masła 10g, ¾ jaja na twardo 37g, szczypiorek 2g)
rzodkiewki lub pomidory 100g
napój mleczno-owocowy (mleko 150g, owoce 50g, cukier 15g)
Obiad - 1064kcal - 36% racji pokarmowej:
krupnik z ryżem 400g
cielęcina duszona 200g
pięć średnich ziemniaków (400g) + koperek (2g)
surówka z kapusty pekińskiej z majonezem 100g
kisiel
pieczywo - bułka pszenna lub grahamka 50g
Kolacja - 853kcal - 26% racji pokarmowej:
sałatka jarzynowa z majonezem 150g
szklanka herbaty osłodzonej łyżeczką cukru (200g + 5g)
dwie kromki chleba razowego z masłem (80g + 5g-jedna łyżeczka)
kiełbasa sucha 100g