EKONOMIA- dotyczy tych przejawów życia społecznego które łączą się z gospodarowaniem. Jest to badanie działań człowieka dotyczących produkcji oraz wymiany między ludźmi. Jest nauką o tym jak jednostki i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów w celu wytwarzani dóbr i rozdzielania ich na konsumpcję

GOSPODARKA RYNKOWA

Cechy:

• swoboda działalności gospodarczej o charakterze zarobkowym

• oddziaływanie przez rynek na popyt, podaż i ceny

• dominacja prywatnych podmiotów gospodarczych

• wolna konkurencja i ograniczanie monopolu

• ograniczenie roli państwa w sferze gospodarki

• obowiązywanie jednakowych dla wszystkich

i stabilnych przepisów prawnych, podatkowych i innych.

• Swoboda handlu zagranicznego.

RYNEK- forma poziomych więzi między różnymi podmiotami gospodarczymi i konsumenckimi próbującymi sprzedać i kupić towar.

POPYT- to takie zapotrzebowanie na dane dobro, za które nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę, dysponując do tego celu odpowiednią sumą dochodu pieniężnego.

POPYT NA DANY TOWAR JEST FUNKCJĄ WIELU ZMIENNYCH-

• Wysokości realnych dochodów,

• Poziomu ceny danego dobra,

• Poziomu cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych,

• Oczekiwań zmian cen i dochodów,

• Indywidualnych preferencji konsumenta,

• Liczby konsumentów itp.

PRAWO POPYTU- Funkcjonalna zależność między wysokością popytu na dany towar a poziomem ceny rynkowej.

Ustalono, że w przeważającej liczbie przypadków popyt zmienia się w przeciwnym kierunku w stosunku do zmiany ceny. To prawo obowiązuje tylko przy założeniu, że pozostałe czynniki, które mogą wywierać wpływ na popyt, nie ulegają zmianie. Tę zależność można zilustrować w układzie dwuwymiarowym funkcją liniową o nachyleniu ujemnym.

PODAŻ- zaoferowanie dobra przez producenta lub sprzedawcę na rynku.

PRAWO PODAŻY- dodatnia zależność między zmianą ceny a zmianą wielkości podaży.

KRZYWA PODAŻY- nachylenie mierzone jest stosunkiem zmiany ceny ΔC do zmiany podaży towaru Δq.

Podaż dóbr może się zmieniać nie tylko pod wpływem zmian cen, ale także pod wpływem innych czynników pobudzających lub ograniczających wzrost produkcji danego wyrobu (udoskonalanie metod produkcji, pojawienie się większej lub mniejszej liczby producentów).

TEORIA WYBORU KONSUMENTA

Model zachowań konsumenta składa się z 4 elementów charakteryzujących konsumenta i jego otoczenie rynkowe. Są to: 1) dochód konsumenta, 2) ceny poszczególnych dóbr, 3) gusty konsumenta, pozwalające uszeregować różne kombinacje czyli koszyki dóbr według stopnia satysfakcji, jakiej dostarczają one konsumentowi, 4) założenie behawioralne, zgodnie z którym konsument stara się maksymalnie zaspokoić swoje potrzeby.

1+2= ograniczenie budżetowe czyli różne koszyki dóbr dostępne dla konsumenta.

Linia budżetowa

Nachylenie linii budżetowej= -P_H/P_v

P_H- cena dobra na osi poziomej

P_V- cena dobra na osi pionowej

Krzywa obojętności obrazuje wszystkie kombinacje dwu dóbr dające konsumentowi taką samą całkowitą użyteczność.

Krzywe obojętności położone wyżej uznawane są za lepsze. Mają one nachylenie ujemne. Aby utrzymać dany poziom użyteczności , zwiększanie ilości jednego dobra musi być kompensowane zmniejszaniem ilości drugiego dobra.

Utarg (przychód) przedsiębiorstwa jest to ilość pieniędzy uzyskana ze sprzedaży dóbr i usług w jakimś okresie, na ogół w ciągu jednego roku.

Utarg krańcowy jest to wzrost utargu całkowitego wywołany zwiększeniem produkcji o jednostkę.

Koszty przedsiębiorstwa to wydatki poniesione na wytworzenie dóbr i usług w jakimś okresie.

Koszt alternatywny jest to suma dochodów utraconych w wyniku niewykorzystanie posiadanych zasobów (pracy i kapitału) w najlepszym z istniejących, alternatywnych zastosowań.

Koszt krańcowy jest to wzrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę.

Zyski stanowią nadwyżkę przychodów nad kosztami.

Zysk ekonomiczny- suma kosztów księgowych (sum wszystkich wydatków) i kosztów alternatywnych (koszty utraconych możliwości).

Zysk nadzwyczajny- zysk wyższy od utraconej pracy i utraconych odsetek.

Koszty stałe- niezależne od wielkości produkcji (czynsz, telefon).

Koszty zmienne- zależne od wielkości produkcji . Początkowo rosną wolniej niż produkcja, potem szybciej.

Koszt całkowity= koszt stały+ koszt zmienny

Krzywe kosztów krańcowych i utargu krańcowego są ciągłe. Optymalna wielkość produkcji przedsiębiorstwa wynosi Q₁. Przy tym wolumenie produkcji koszt krańcowy jest równy utargowi krańcowemu. Dla wszystkich punktów znajdujących się na lewo od Q₁ utarg krańcowy jest wyższy od kosztu krańcowego, a więc opłacalny jest wzrost produkcji. Gdy produkcja jest większa od Q₁ utarg krańcowy jest mniejszy od kosztu krańcowego a zyski rosną przy ograniczeniu produkcji. Jeżeli przedsiębiorstwo ponosi w punkcie Q straty, należy sprawdzić, czy zamiast produkować Q_1, nie należałoby całkowicie zrezygnować z produkcji.

MR- krzywa utargu krańcowego

MC- krzywa kosztów krańcowych

MR>MC- zwiększyć produkcję

MR=MC- wielkość optymalna

MR<MC- zmniejszyć produkcję

Przeciętna produkcyjność mierzona jest wielkością produkcji na jednego zatrudnionego, czyli Q/L, zaś krańcowa produkcyjność mierzona jest przyrostem produkcji w stosunku do przyrostu zatrudnionych, czyli ΔQ/ΔL.

Gdy nakłady kapitału są stałe wielkość produkcji zależy od rozmiaru zatrudnienia.

Krzywa produktu całkowitego i jej wpływ na kształt krzywych przeciętnej i krańcowej produkcyjności pracy.

Zwiększając stopniowo liczbę zatrudnionych pracowników L, produkcja całkowita Q rośnie więcej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu czynnika zamiennego L. W punkcje a następuje przegięcie funkcje produkcji i od tego momentu produkcja Q rośnie mniej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu zatrudnienia L. W punkcje c funkcja osiąga swoje maksimum i dalsze zwiększanie zatrudnienia przy niezmienionych rzeczowych czynnikach produkcji może spowodować, że produkcja zacznie spadać, jeśli coraz większa liczba pracowników będzie przeszkadzać sobie nawzajem lub oglądać się, który z nich ma wykonać pracę.

Do punktu b, wyznaczonego styczną wyprowadzoną z początku układu osi współrzędnych, przeciętne produkcyjność pracy rośnie, ale w tempie coraz wolniejszym i w punkcie b osiąga swój najwyższy poziom.

Od punktu b do punktu c produkcyjność przeciętna spada, gdyż produkcja rośnie wolniej niż zatrudnienie. W punkcje c' produkcyjność pracy osiąga swój przeciętny poziom w warunkach pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwa i mogłaby dalej spadać, gdyby przedsiębiorca nadal zwiększał zatrudnienie.

Krańcowa produkcyjność pracy rośnie tylko do punktu a, kiedy produkcja rośnie więcej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu zatrudnienia. W punkcie przegięcia krzywej produktu całkowitego produkcyjność krańcowa osiąga swój najwyższy poziom w przedsiębiorstwie. Odtąd produkcja całkowita rośnie mniej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu zatrudnienia i produkcyjność krańcowa systematycznie spada aż do wartości zerowej w punkcie, w którym nie występuje już przyrost produkcji. Dalsze zwiększanie zatrudnienia mogłoby spowodować ujemną produkcyjność krańcową.

Wybór najbardziej efektywnej kombinacji czynników wytwórczych

Większość produktów może być wytworzona przy zastosowaniu różnej kombinacji nakładów pracy żywej i kapitału. Obszar możliwych kombinacji obu tych czynników produkcji przedstawiany jest w teoretycznej analizie w postaci izokwanty (krzywej jednakowego produktu).

Rozpatrujemy układ w którym występują dwie zmienne M-maszyny i L - pracę.
Izokwanta - jest krzywą jednakowego produktu i symbolizuje różne kombinacje nakładów M i L służące otrzymaniu takiej samej wielkości produkcji.
Przy założeniu, że można stosować różne proporcje, mniej maszyn więcej pracy lub odwrotnie dla osiągnięcia takiej samej wielkości produkcji.

Na rysunku pokazano różne możliwe kombinacje M i L które można zastosować dla osiągnięcia wielkości określonej wielkości produkcji. Oznacza to równie możliwości substytucji pracy kapitałem i odwrotnie. Izokwanta ma ujemne nachylenie czyli zwiększając nakład jednego czynnika zwiększamy nakład drugiego. Stosunek ujemnego przyrostu M do przyrostu L obrazuje nachylenie Izokwanty i jednocześnie określa K_SS - krańcową stopę substytucji kapitału pracą czyli ilość o jaką może zmniejszyć się ilość maszyn, przy zachowaniu wielkości produkcji jeśli praca wzrosła o 1 jednostkę.
K_ss=-ΔM/ΔL
Izokwanty cechują się następującymi właściwościami:

- ujemne nachylenie

- wypukłość względem początku układu współrzędnych

- im dalej od początku układu współrzędnych położona jest

izokwanta tym większą reprezentuje produkcję.

Izokoszta - linia jednakowego nakładu (lub kosztu). Pokazuje możliwości finansowe przedsiębiorstwa.

Gdy nałożymy te na siebie wykres izokwanty i izokoszty możemy odczytać optymalny wybór nakładów. Przy danej wielkości produkcji i danej izokwancie przedsiębiorstwo znajduje minimalny koszt w punkcie najniżej położonej krzywej jednakowego nakładu (kosztu) stycznej do izokwanty.

Decyzje przedsiębiorstw w krótkim i długim okresie

Długi okres to czas niezbędny do dostosowanie do nowych warunków wszystkich rodzajów czynników produkcji w przedsiębiorstwie.

Krótki okres to czas, w którym przedsiębiorstwo jest w stanie tylko częściowo dostosować czynniki wytwórcze do nowych warunków.

---