Bezpieczeństwo urządzeń laserowych

Jakie są wymagania dla środków bezpieczeństwa dla użytkownika urządzenia laserowego klasy 3B?

Zalecane przez Polską Normą PN-EN 60825-1:2010 Bezpieczeństwo urządzeń laserowych - Część 1: Klasyfikacja sprzętu i wymagania środki bezpieczeństwa dla użytkownika urządzenia laserowego klasy 3B to między innymi:

  • Używanie lasera w wyodrębnionym pomieszczeniu.

  • Unikanie w wyposażaniu pomieszczenia, w którym używany jest laser, powierzchni stwarzających ryzyko odbić zwierciadlanych (np. luster, sprzętu z błyszczącymi metalowymi - chromowanymi, niklowanymi, aluminizowanymi - lub szklanymi częściami).

  • Zabezpieczenie niepracującego urządzenia laserowego przed niefachowym uruchomieniem przez usunięcie klucza z wyłącznika (klucz do uruchamiania nastawnika głównego lasera powinna posiadać jedynie osoba upoważniona do obsługi lasera).

  • Umieszczanie nieosłoniętego toru wiązki promieniowania laserowego powyżej lub poniżej poziomu oczu.

  • Przestrzeganie zasady, aby aplikator sondy zabiegowej był skierowany na powierzchnię poddawaną laseroterapii, zanim uruchomiona zostanie generacja promieniowania.

  • Umieszczenie na urządzeniu laserowym w sposób trwały etykiety ostrzegawczej (znaku ostrzegawczego promieniowania laserowego i etykiety objaśniającej, zawierającej napis „promieniowanie laserowe, unikać wiązki laserowej, urządzenie laserowe klasy 3B”).

  • Umieszczenie na obudowie sondy zabiegowej etykiety ostrzegawczej wskazującej kierunek otworu wyjściowego wiązki laserowej, która jest generowana w sondzie, zawierającej napis „otwór wyjściowy lasera” lub „unikać promieniowania - promieniowanie laserowe jest emitowane z tego otworu”.

  • Oznakowanie drzwi wejściowych do pomieszczenia, w którym stosowane jest urządzenie laserowe, odpowiednim znakiem ostrzegawczym promieniowania laserowego.


0x01 graphic

Rysunek 1.
Znak ostrzegawczy promieniowania laserowego ostrzeżenie przed promieniami laserowymi

  • Umieszczenie w widocznym miejscu przy stanowisku pracy z laserem etykiety z napisem „widzialne i niewidzialne promieniowanie laserowe, chronić oczy i skórę przed promieniowaniem bezpośrednim lub rozproszonym”.

  • Zaopatrzenie pracowników przebywających w pomieszczeniu, w którym wykonywany jest zabieg laseroterapii, w ochronne osłony oczu (okulary, gogle ochronne) odpowiednie do rodzaju urządzenia laserowego. Właściwe okulary ochronne to takie, które w widocznym miejscu, np. na zewnętrznej stronie oprawki, mają wymagane oznaczenie, np. w postaci O.D. = 3 dla długości fal 660 nm lub L = 3 dla długości fal 820 nm, przy czym wartość 3 przy oznaczeniu O.D. lub L informuje, że okulary takie osłabiają moc promieniowania padającą na nie 1000-krotnie, czyli 103 razy. Na przykład dla lasera o mocy 100 mW  przy zastosowaniu takich okularów do oka dotrze 0,1 mW mocy i jest to poziom promieniowania całkowicie bezpieczny dla oka ludzkiego.

  • Odpowiednie szkolenie pracowników obsługujących lasery. Zaleca się, aby szkolenie prowadził producent, dostawca aparatury lub inspektor ds. bezpieczeństwa laserowego. Program szkolenia pracowników obsługujących lasery klasy 3B powinien zapewnić co najmniej zapoznanie z:

  • procedurami eksploatacji aparatury,

  • właściwym użyciem procedur kontroli zagrożenia, znaków ostrzegawczych itp.,

  • wymogami dotyczącymi środków ochrony indywidualnej,

  • procedurami zgłaszania wypadku,

  • skutkami biologicznymi działania promieniowania laserowego podczerwonego (IR) na oczy i skórę.


Wyposażenie stanowiska obsługi lasera w szczegółową instrukcję zastosowań i techniki posługiwania się dozownikiem promieniowania laserowego, zawierającą informacje o niezbędnych środkach bezpieczeństwa i warunkach użycia do zabiegów.
Polska Norma PN-EN 60825-1:2010 zaleca także, aby w zakładach eksploatujących lasery klasy wyższej niż 3A był wyznaczony inspektor ds. bezpieczeństwa laserowego, odpowiedzialny za przegląd wymienionych środków bezpieczeństwa oraz ustalenie i wdrożenie właściwej kontroli urządzeń laserowych.
Instalacja elektryczna lasera wymaga podłączenia go do gniazdka z uziemieniem (zerowanie zabronione). Skuteczność ochrony przeciwporażeniowej należy potwierdzić pomiarami.
W normalnych warunkach stosowania sprawnych laserów nie są wymagane pomiary parametrów promieniowania laserowego podczerwonego (IR) stosowanego w fizykoterapii. Pomiary takie mogą być konieczne w przypadku uszkodzenia soczewki znajdującej się na wyjściu dozownika. W przypadku podejrzenia takiego uszkodzenia laser musi być sprawdzony przez serwis techniczny, który zadecyduje o dopuszczalności jego dalszego używania.


Autor:
Grażyna Jaroszewicz
ekspert ds. technicznego
bezpieczeństwa pracy

0x01 graphic