„Prakseologia jako nauka o sprawnym działaniu”

Według definicji prakseologia to nauka zajmująca się działaniem człowieka, z punktu widzenia skuteczności ze względu na cel działania, czyli nauka o sprawnym działaniu.

Co to oznacza ?

Prakseologowie to badacze ogólnych warunków sprawności wszelkich działań. Bez względu na zakres działalności, skalę wielkości tych działań, czy wykonujemy te działania samodzielnie, czy zespołowo cel prakseologii jest ten sam - a mianowicie jest to dyscyplina wyłącznie niemal ulepszająca i systematyzująca. Wyjaśnia i uściśla słownictwo, które jest niezbędne do opisu form działalności i ocenienia ich z punktu widzenia skuteczności i gospodarności.

Uściśla, formułuje i systematyzuje zalecenia prowadzące do usprawnień, które zapobiegają wadliwością działania, co obniża jego sprawność.

Stąd komplet wskazań sprawności w prakseologii składa się ze wskazania skuteczności i gospodarności, czyli ekonomiczności działań. I tak aby działać skutecznie musimy wiedzieć czego chcemy (jaki jest nasz cel działania), wyznaczyć sobie stopień dokładności (wzorzec), wedle którego chce się swój cel urzeczywistnić, dobrać środki do celu, eliminując środki nieskuteczne i wreszcie zdobyć zasoby na ten cel np. zasoby miejsca, czasu, materiałów i sił (fizycznych, psychicznych i społecznych).

Istota gospodarności polega na tym, by wydatkować zasoby dostatecznie intensywnie bez marnotrawstwa dla uzyskania potrzebnego skutku. I tutaj spotykamy się z dwoma pojęciami: produkcyjności i oszczędności.

Produkcyjność polega na tym, by przy użyciu danej miary zasobów uzyskać jak największe przybliżenie się do celu, a oszczędność polega na tym by dla danego osiągnięcia zużyć jak najmniej zasobów.

Jeśli chodzi o produkcyjność z nią związane są następujące pojęcia:

instrumentalizacja i koncentracja.

• Instrumentalizacja polega na wzmaganiu produkcyjności działań dzięki posługiwaniu się narzędziami i wszelką aparaturą.

• Koncentracja natomiast to kierowanie sił ku wspólnemu celowi, co zawiera w sobie koordynację, czyli usuwanie wszelkich przeszkód i odchyleń.

Natomiast z oszczędnością związane są pojęcia minimalizacji interwencji, potencjalizacji, preparacji i symplifikacji.

• W minimalizacji interwencji chodzi o to abyśmy się tak urządzili , aby to do czego zmierzamy doszło do skutku samorzutnie.

• Z potencjalizacją mamy do czynienia wtedy, kiedy zamiast sami wykonywać dany czyn, osiągamy swoje przez samo ustanowienie lub ujawnienie jego możliwości.

• Preparacja to przygotowanie, a symplifikacja sprowadza się do starań o jak największą prostotę naszej roboty.

Tak więc działanie umiejętne to działanie sprawne a gdy robi się coś długotrwale i systematycznie, przychodzi chwila namysłu, kiedy zastanawiamy się nad naszym działaniem myśląc czy nie da się go jeszcze ulepszyć. I znowu powracają do nas hasła skuteczności i gospodarności.

A mianowicie, gdy chcemy być skuteczni, sprawni i osiągnąć powodzenie to rozwińmy nasza energię, nie szczędźmy wkładu i trudu, ale jednocześnie pamiętajmy by nie szastać zasobami i nie marnować sił niepotrzebnie (zasada gospodarności) - i jak to pogodzić ?.

Jeżeli obie dyrektywy poddadzą się określonemu wskaźnikowi umiaru, to okaże się, że doskonale się one ze sobą zgadzają, a to sprzyja sprawnemu działaniu.

Podsumowując prakseologia uczy nas (bez względu na to czy działamy samodzielnie czy zespołowo), aby wszystkie nasze działania poprzedzone były starannym przygotowaniem, abyśmy upraszczali złożone procedury, wykorzystywali siły przyrody lub siły aparatury, tak aby zastępowały nasz własny wysiłek z równym lub lepszym skutkiem, abyśmy pamiętali, że wiele zależy od tego w jakim porządku wykonujemy czynności składowe działania złożonego itd. - stosując to możemy być pewni, że nasze działania będą działaniami sprawnymi.

T. Kotarbiński, Dzieła wszystkie, Prakseologia, Część I, s. 423-451, 1999, Zakład Narodowy im. Ossolińskich

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---