AGAJ - HAN powieść historyczna
streszczenie by Sandra
WST ĘP
-samozwaniec bawi w Kałudze - zabija go Urassow strzałem tył głowy; u samozwańca w komnacie znaleziono Biblię, Talmud i guzy rzemienne do modlitw
-Maryna blaga o pomstę i zostaje wtrącona do więzienia przez Moskali w Kałudze, Zarucki odbija ją po otrzymaniu lisu (z 1611), uchodzi nad rzekę Jaik, Maryna zostaje utopiona, jej dwuletni syn zostaje uduszony.
-cyt. Z Dantego
I
Przeszła godzina gadów, powywracane stoły, porzucone kożuchy i oręż, trupy 3 pacholąt, trup króla bez głowy - Był to krzyk królowej na ruinach swojego pałacu, wojownika na polu przegranej — ale nie żony nad ciałem męża.
-Maryna wdowa po dwóch Dymitrach, carowa moskiewska Agah-Han oddaje jej pierścień męża - jest jego hurysą, mówi jaka ona piękna.
-nadciągają Tatarzy Urassowa po Marynę AH stoi w jej obronie- Znikło pacholę marzące o kwieciach i słońcu. Dziki stanął, krwi niesyty mąż. W jego żyłach płynie krew przejrzysta a Dimitr to był Żyd i zdrajca, ale Maryna odrzuca jego umizgi.
II
-lud chce wykorzystać śmierć Dymitra by Maryna ich obdarowała. Rycderstwo wita ją swoją panią. Czuje obrzydzenie do martwego kniazia zamiast żalu. Dostaje się do jego tajemnego pokoju w którym znajduje 2 księgi i guzy rzemienne - sprawdziły się słowa AH, który notabene za nią szedł.
-Igor Sahajdaczny Zarucki odbywa z nią tajną rozmowę, z której wychodząc ma na palcu jeden z jej pierścieni.
III
-Moskwa oblega zamek nie uznaje carowej, Zarucki wydaje rozkazy. AH dogryza Zaruckiemu zabijając jednego z wodzów moskiewskich. Maryna każe Z. bić się do ostatniego człowieka.
Przy Marynie zostały jeno dwie służące polki i AH. Carowa każe Zaruckiemu bronić jej do ostatniej kropli krwi, sama zbiega z wierzy AH atakuje Zaruckiego.
-Omdlałą Marynę zabierają moskale, AH stąpa za nimi.
-Zarucki budzi się omdlony - AH jednak go nie zabił, ucieka z wierzy.
IV
-W więźniu Maryna płacze za I Dymitrem. Maryna córka Mniszka z Wielkich Kończyc, wojewody sandomierskiego, lwowskiego, samborskiego, medenickiego starosty, carowa moskiewska!
-AH błaga ją by go kochała - taki sen, że on śpiewa, jest wtedy w celi jasno. Nie wierzy, że zabił Zaruckiego.
V
-AH dostarcza Zaruckiemu list od Maryny i wyprowadza ją z więzienia, on uświadomił sobie, że nie zabił Zaruckiego.
-AH nadal nie dobłagał się u Maryny litości, ta później ucieka konno z Zaruckim, potem przesiadają się na łódki.
VI(nic się nie dzieje)
VII
-Maryna i Zarucki docierają do Azji, do Astrachanu.
-Bitwa na Wołdze - Zarucki obalił miasto najwspanialsze zaraz za Moskwą. Chciał komuś przebaczyć, po czym kazał tego kogoś prowadzić żołnierzom na śmierć.
-Rozpacza nad stratą wyborowych koni.
VIII
-Goniec ostrzega Zaruckiego, że wrogowie nadciągają, przeczuwa, że są to ostatnie chwile jego panowania.
IX
-Zarucki bił się do ostatniego aż w końcu zniknął w Stepach - moskale ruszają w pościg za nim i Maryną. Z powodu ostrej zimy rezygnują z pościgu.
-Nuradynowi (tatarowi) podobno ktoś doniósł, gdzie jest Maryna, Horbroków ostrzega go - albo głowa Maryny, albo jego.
X
Nuradynow rusza w pościg za Zaruckim - w wąwozie rozgrzewa bitwa.
XI
-Maryna tuli do siebie martwego synka - uszyła mu giezło z ostatnich drogocennych kamieni i materiałów, które jej pozostały. W jednym grobie i ty, i nasze państwo legniecie razem na wieki, synu mój, syneczku mój drogi
-Błogosław niebu, że na anioła go dzisiaj wezwało. Jutro byłby cara niewolnikiem
-Pochowali malca, Igor łamie swój łuk by postawić dziecku krzyż.
-Igor szykuje się na ostatnią walkę.
-Zarucki zabija Hrehorego (kozaka), który umierając krzyczy imię swojego wodza, za co Igor jest pełny uznania.
-Maryna na widok siły wroga pyta gdzie jest Polska - jej ojczyzna, modlą się z Igorem - prosi o przebaczenie. Dają Igorowi szansę na poddanie się a ten im takiego wała, ale Maryna mdleje i każą go pojmać. Dla niego męki, dla niej IV mąż.
XII
-W południe Moskale wprowadzają ją do namiotu - Ona weszła z głową schyloną, jako przystało królowej bez królestwa, niewieście bez towarzyszki, chrześcijance wśród pogan, Polce wśród służalców Moskwy
-W namiocie bogactwo - piękne dywany, jedwabie, szafiry, wśród tego leży Nuradyn bliski śmierci, trawiony przez chorobę, ale rzuca się na Marynę.
-O Agaj-Hanie nikt nie słyszał od dawna — pamięć pacholęcia zaginęła, jak gdyby to pacholę przypomnieć się nigdy nie miało; prawda — on był lękliwym, kochał panią i służył wiernie
-Maryna trafia do swojego sługi: Owym pierwszym chrześcijanką jestem: uchyl czoła, pohańcze; owym drugim Polką: pamiętny klęsk i wstydu swojej braci, uniż się, Tatarze!
-Oskarża ją, że bawiła się jego uczuciem i była nieczuła, jej uroda dawno przeminęła. Proponuje jej by uciekli - stał się człowiekiem na podobieństwo szatana. Rzuca jej pod nogi ściętą głowę Igora, któremu ona poświęca modlitwę.
-AH ostatni raz ucieka się do prośby o litość - poświęcił jej młode lata, jest ostatnim w swoim szczepie, zatracił naukę ojców, nie potrafi rozmawiać z duchami ani rozkazywać ludziom, ona nim gardzi na co on: Miłość twoja była dla mnie jako ten most śliski nad otchłanią, po którym wszyscy w godzinę sądu przechodzić mamy do nieba; ale teraz dostałem się do raju — do raju zemsty! Przepowiada jej, że nie odżyje więcej.
-Polka jednak nigdy się przed nim nie ukorzy.
-Zaprowadził ją nad Jaik w którym się utopiła. Maryjo, Królowo Polski! daj jej zasiąść u stóp Twoich, bo korona carów była dla niej wieńcem cierniowym, życie całe długą pielgrzymką, daleko od Ojczyzny, wśród obcych i zawistnych. Królowo Polski, zlituj się nad córą Twoją!