SKRÓTY
a.Ch.n = ante Christum natum - przed narodzeniem Chrystusa
p.Ch.n = post Christum natum - po narodzeniu Chrystusa
a.D = anno Domini - roku pańskiego (w roku pańskim)
a.m = ante meridiem - przed południem
p.m = post meridiem - popołudniu
ca. = circa - około
cf. = confer - porównaj
c.v. = curriculum vitae - życiorys (przebieg życia)
D.O.M. = Deo Optimo Maximo - Bogu najlepszemu najwyższemu
e.c,e.g=expempli causa(gratia)-na przykład, dla przykładu
etc. = et cetera - i tak dalej (itd.)
H.S.E = hic sepultus est - tu został pogrzebany
Ib., ibid. = ibidem - tamże
Id. = idem - ten sam, to samo
i.e. = id est - to jest
I.H.S = Iesus Hominum Salwator, In Hoc Salus - - Jezus zbawiciel ludzi, w nim zbawienie
I.N.R.I = Iesus Nasarenus Rex Iuderum - Jezus Nazarejczyk Król Żydowski
l.c. = loco cytato- w miejscu cytowanym
N.N. = non notus - nieznany
NB = nota bene - zanotuj dobrze, zwróć uwagę,
P.S. = post scriptum-po napisaniu
P.T. = pleno titulo - pełnym tytułem , z zachowaniem należnego tytułu
R.I.P= requiescat in pace-niech odpoczywa w pokoju
Rp = recipe - przyjmij,odbierz
S.PQ.R - Senatu Populusque Romanus - Senat i lud rzymski
v. = vertatur (obraca się), verte (obróć), vide (patrz, zoacz),
versus (wiersz), verso (strona odwrotna)=odwróć strone
Wyrażenia i zwroty ogólne
Ad acta - od akt, do dokumentów
Ad hoc - do tego
Ad rem - do rzeczy
Alias - inaczej
Alibi - gdzie indziej
Alter ego - drugie ja,ego
Condicio sine quo non - warunek, bez którego,warunek niezbędny
Corpus delicti - dowód rzeczowy przestępstwa
Cui bono - dla czyjegoś dobra
De facto - na podstawie czynu
De iure - według prawa
Debet (jest winny, dłużny)/habet (ma, posiada)
Hic et punc - tu i teraz
Imprimatur -można drukować,niech będzie odbite
In flagranti (crimine comprehensi) - na gorącym uczynku (złapany)
In medias res - do sedna sprawy,w środku spraw
In minus (na mniej) / In plus (na więcej)-pogrążyć się/poprawić sie
In spe - w nadziei,kobieta która oczekuje dziecka
Ipso facto - samym czynem
Lapsus linguae (błąd językowy, przejęzyczenie się) /lapsus calami (błąd w pisowni) / lapsus memoriae (błąd pamięci)
Lege artis - według zasad sztuki,zgodnie z prawem sztuki
Nihil obstat - nic nie stoi na przeszkodzie
Per procura (w zastępstwie) per procuriatorem (na podstawie pełnomocnictwa)
Pro forma - dla zachowania formy
Pro publico bono - dla dobra publicznego
Pro et contra - za i przeciw
Post fatum - po dokonaniu czynu ,po fakcie
Qui pro quo - kto zamiast kogo,ktoś za kogoś,coś za kogoś
Sensu Stricte (w znaczeniu ściśle dosłownym) /sensu lato ( w znaczeniu szerszym) / sensu largo (w znaczeniu bogatszym)
Stricte - dokładnie, dosłownie
Status pro ante - poprzedni stan rzeczy
Vis legis - moc prawa,potęga prawa
Vis maior - siła wyższa
Votum separatum - (głos odosobniony), zdanie odrębne
Wyrażenia i zwroty prawnicze
Apud iudicem accusare - oskarżać wobec sędziego
Causa agere - prowadzić sprawę
Causa perdere - przegrać sprawę
Causa vincere - wygrać sprawę
Debitum reddere - oddać dług
Debitum solvere - oddać dług,
De iuribus certare - walczyć o prawa
Dies Fastom (nefastos) observare - przestrzegać dni procesowych(nieprocesowych)
Ex legibus iudicare - osądzać wdg ustaw
Heredes constituere - ustanowić spadkobierców
In crimen incurrere - popaść w zbrodnię
Iniuste acusare - oskarżać niesprawiedliwie
Iniurias accipere - doznawać krzywdy
In iudicio se sistere - stawić si ęw sądzie
In iudicium (ius) vocare -pozywać do sądu
Iura vi eripere - dochodzić praw siłą
Iure carere - być pozbawionym prawa
Iurisperitum consulere - radzić się prawnika
Legem violare - łamać prawo
Leges condere - ustanawiać prawa
Leges observare - przestrzegać prawa
Legibus parere - być posłusznym prawu
Officia explere - wypełniać obowiązki
Pecuniam reddere - oddawać pieniądze
Quaestiones solvere - odpowiadać na pytania, rozwiązywać problemy
Res iudiciarias tractare - prowadzić sprawy sądowe
Reum absolvere - uwolnić pozwanego (od zarzutów)
Reum accusare - oskarżać pozwanego
Reum condemnare - osądzać pozwanego/ potępić
Reum defendere- obrona pozwanego
Reum punire - karać oskarżonego
Salus rei publicae - dobro rzeczy pospolitejj
Sententiam audire - wysłuchać wyroku
Sententiam dicere - ogłosić wyrok
Summa lex - najwyższe prawo
Tabulas testamenti legere - czytać treść testamentu
Testimonium dare - dawać świadectwo, składać zeznania