SKRÓTY

a.Ch.n = ante Christum natum - przed narodzeniem Chrystusa

p.Ch.n = post Christum natum - po narodzeniu Chrystusa

a.D = anno Domini - roku pańskiego (w roku pańskim)

a.m = ante meridiem - przed południem

p.m = post meridiem - popołudniu

ca. = circa - około

cf. = confer - porównaj

c.v. = curriculum vitae - życiorys (przebieg życia)

D.O.M. = Deo Optimo Maximo - Bogu najlepszemu najwyższemu

e.c,e.g=expempli causa(gratia)-na przykład, dla przykładu

etc. = et cetera - i tak dalej (itd.)

H.S.E = hic sepultus est - tu został pogrzebany

Ib., ibid. = ibidem - tamże

Id. = idem - ten sam, to samo

i.e. = id est - to jest

I.H.S = Iesus Hominum Salwator, In Hoc Salus - - Jezus zbawiciel ludzi, w nim zbawienie

I.N.R.I = Iesus Nasarenus Rex Iuderum - Jezus Nazarejczyk Król Żydowski

l.c. = loco cytato- w miejscu cytowanym

N.N. = non notus - nieznany

NB = nota bene - zanotuj dobrze, zwróć uwagę,

P.S. = post scriptum-po napisaniu

P.T. = pleno titulo - pełnym tytułem , z zachowaniem należnego tytułu

R.I.P= requiescat in pace-niech odpoczywa w pokoju

Rp = recipe - przyjmij,odbierz

S.PQ.R - Senatu Populusque Romanus - Senat i lud rzymski

v. = vertatur (obraca się), verte (obróć), vide (patrz, zoacz),

versus (wiersz), verso (strona odwrotna)=odwróć strone

Wyrażenia i zwroty ogólne

Ad acta - od akt, do dokumentów

Ad hoc - do tego

Ad rem - do rzeczy

Alias - inaczej

Alibi - gdzie indziej

Alter ego - drugie ja,ego

Condicio sine quo non - warunek, bez którego,warunek niezbędny

Corpus delicti - dowód rzeczowy przestępstwa

Cui bono - dla czyjegoś dobra

De facto - na podstawie czynu

De iure - według prawa

Debet (jest winny, dłużny)/habet (ma, posiada)

Hic et punc - tu i teraz

Imprimatur -można drukować,niech będzie odbite

In flagranti (crimine comprehensi) - na gorącym uczynku (złapany)

In medias res - do sedna sprawy,w środku spraw

In minus (na mniej) / In plus (na więcej)-pogrążyć się/poprawić sie

In spe - w nadziei,kobieta która oczekuje dziecka

Ipso facto - samym czynem

Lapsus linguae (błąd językowy, przejęzyczenie się) /lapsus calami (błąd w pisowni) / lapsus memoriae (błąd pamięci)

Lege artis - według zasad sztuki,zgodnie z prawem sztuki

Nihil obstat - nic nie stoi na przeszkodzie

Per procura (w zastępstwie) per procuriatorem (na podstawie pełnomocnictwa)

Pro forma - dla zachowania formy

Pro publico bono - dla dobra publicznego

Pro et contra - za i przeciw

Post fatum - po dokonaniu czynu ,po fakcie

Qui pro quo - kto zamiast kogo,ktoś za kogoś,coś za kogoś

Sensu Stricte (w znaczeniu ściśle dosłownym) /sensu lato ( w znaczeniu szerszym) / sensu largo (w znaczeniu bogatszym)

Stricte - dokładnie, dosłownie

Status pro ante - poprzedni stan rzeczy

Vis legis - moc prawa,potęga prawa

Vis maior - siła wyższa

Votum separatum - (głos odosobniony), zdanie odrębne

Wyrażenia i zwroty prawnicze

Apud iudicem accusare - oskarżać wobec sędziego

Causa agere - prowadzić sprawę

Causa perdere - przegrać sprawę

Causa vincere - wygrać sprawę

Debitum reddere - oddać dług

Debitum solvere - oddać dług,

De iuribus certare - walczyć o prawa

Dies Fastom (nefastos) observare - przestrzegać dni procesowych(nieprocesowych)

Ex legibus iudicare - osądzać wdg ustaw

Heredes constituere - ustanowić spadkobierców

In crimen incurrere - popaść w zbrodnię

Iniuste acusare - oskarżać niesprawiedliwie

Iniurias accipere - doznawać krzywdy

In iudicio se sistere - stawić si ęw sądzie

In iudicium (ius) vocare -pozywać do sądu

Iura vi eripere - dochodzić praw siłą

Iure carere - być pozbawionym prawa

Iurisperitum consulere - radzić się prawnika

Legem violare - łamać prawo

Leges condere - ustanawiać prawa

Leges observare - przestrzegać prawa

Legibus parere - być posłusznym prawu

Officia explere - wypełniać obowiązki

Pecuniam reddere - oddawać pieniądze

Quaestiones solvere - odpowiadać na pytania, rozwiązywać problemy

Res iudiciarias tractare - prowadzić sprawy sądowe

Reum absolvere - uwolnić pozwanego (od zarzutów)

Reum accusare - oskarżać pozwanego

Reum condemnare - osądzać pozwanego/ potępić

Reum defendere- obrona pozwanego

Reum punire - karać oskarżonego

Salus rei publicae - dobro rzeczy pospolitejj

Sententiam audire - wysłuchać wyroku

Sententiam dicere - ogłosić wyrok

Summa lex - najwyższe prawo

Tabulas testamenti legere - czytać treść testamentu

Testimonium dare - dawać świadectwo, składać zeznania