WSPÓŁCZESNE KIERUNKI PEDAGOGICZNE
SYLWETKA MARII MONTESSORII
Maria Montessori (1870-1952), włoska lekarka i pedagog. Jedna z największych reformatorek wychowania przedszkolnego. Twórczyni „metody Montessori”, która kładzie nacisk na umożliwienie dziecku swobodnej aktywności oraz na kształcenie jego zmysłów. M.Montessori krytykowała współczesną sobie szkołę, której symbolem była dla niej „szkolna ławka” - wyrażająca bezruch i tłumienie aktywności dzieci.
CELE PEDAGOGIKI MONTESSORI
Pedagogika Montessori przede wszystkim daje szansę dziecku na wszechstronne rozwój tj.:
fizyczny
duchowy
kulturowy
społeczny
Pomaga także w rozwijaniu indywidualnych cech charakteru jednostki, zdobywaniu przez nią wiedzy, umiejętności szkolnych czy współdziałania. Według tej pedagogiki należy pomagać dziecku w :
rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły
wypracowaniu szacunku do porządku i do pracy
wypracowaniu zamiłowania do ciszy i w tej atmosferze do pracy indywidualnej i grupowej
osiąganiu długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem
wypracowaniu postaw posłuszeństwa przez samokontrolę - brak przymusu
uniezależnienie od nagrody
tworzeniu postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji
szacunku do pracy innych
rozwijaniu indywidualnych uzdolnień i umiejętności współpracy
osiąganiu spontanicznej samodyscypliny wynikającej z dziecięcego posłuszeństwa
ZADANIA PEDAGOGIKI MONTESSORI
Uczenie przez działanie - dzieci zdobywają wiedzę i umiejętności praktyczne dzięki własnej aktywności, w odpowiednim środowisku wychowawczym uwzględniając pomoc nauczyciela
Uczenie przez samodzielność - dzieci swobodnie dokonują wyboru miejsca, formy i czasu swojej pracy pamiętając o zachowaniu norm społecznych. Dzięki temu rozwijają indywidualne uzdolnienia i uczą się realnej oceny swoich umiejętności.
Uczenie przez koncentrację - dzieci ćwiczą swoją dokładność oraz wytrwałość przy wykonywaniu poszczególnych zadań
Uczenie się przez lekcje ciszy - dzieci uczą się współpracować w cichych zajęciach indywidualnych i zbiorowych
Uczenie przez porządek - dzieci zdobywają umiejętność przestrzegania zasad porządku w swoim otoczeniu i swoim działaniu
Uczenie przez społeczne reguły - dzieci zróżnicowane wiekowo są łączone w grupy co sprzyja wymianie wzajemnych zdolności i umiejętności, uczą się przestrzegać reguł typu: nie rań, nie niszcz, nie przeszkadzaj.
Uczenie przez obserwacje - pozwala poznać świat dziecka, nauczyciel z szacunkiem i uwagą obserwuje postępy dziecka, stara się być jego przewodnikiem.
Uczenie przez indywidualny tok rozwoju każdego dziecka - dziecko jest serdecznie przyjęte, znajduje uwagę i opiekę nauczyciela, pracuje według własnego tempa i możliwości podejmując zadania, do których jest już gotowe.
Ważną częścią pedagogiki Montessori jest oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych zwany „Materiałem Montessori”. Charakteryzuje go:
prostota, precyzja estetyka wykonania
uwzględnienie zasady stopniowania trudności
dostosowany do potrzeb rozwojowych dziecka
logiczna spójność ogniw ciągów tematycznych
konstrukcja umożliwiająca samodzielną kontrolę błędów
ograniczenie - dany rodzaj występuje tylko raz w jednym egzemplarzu
Materiał można podzielić na pięć kategorii:
Materiał do ćwiczeń z praktycznego życia - związany z samoobsługą, troską o środowisko, zwyczajami i normami społecznymi
Materiał sensoryczny - rozwijający poznanie zmysłowe, służy pobudzaniu aktywności umysłowej
Materiały do nauki języka, matematyki, kultury i innych dziedzin wiedzy
Materiały artystyczne związane z ekspresją muzyczną, plastyczną i zręcznościową dziecka
Materiały religijne np. przedstawiające przypowieści biblijne
OTOCZENIE DZIECKA W PEDAGOGICE MONTESSORI
Bardzo ważne jest otoczenie, w którym przebywa dziecko, ponieważ może ono wspomagać rozwój osobowości dziecka, co sprawia, że czuje się ono radosne i szczęśliwe, szybko i chętnie się uczy. Nauczyciel jest pośrednikiem między otoczeniem i dzieckiem, pomaga dziecku samodzielnie odkrywać rzeczywistość.
EDUKACJA DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH W PEDAGOGICE MONTESSORI
Maria Montessori jest zaliczana do grupy wielkich reformatorów szkoły tradycyjnej, którzy mają również swój bezpośredni udział w tworzeniu podstaw pedagogiki dzieci upośledzonych. Teoria Montessori, stosowana w pracy z dziećmi o prawidłowym rozwoju intelektualnym, równie dobrze sprawdza się w pracy z dziećmi opóźnionymi w rozwoju. Zaletami metody w tym wypadku jest troskliwość, z jaką montessoriański nauczyciel odnosi się do dziecka, proponując mu zajęcie się pomocami dydaktycznymi. Montessoriańskie pomoce dydaktyczne są atrakcyjne i zachęcają do wytrwałości w pracy, przez co dają maksimum prawdopodobieństwa osiągnięcia sukcesu Podstawą metody Montessori jest nauczanie wielozmysłowe, które umożliwia oddziaływanie na wiele zmysłów, co jest warunkiem do powstania skojarzeń w procesie zdobywania wiedzy. Metody stosowane w postępowaniu rehabilitacyjnym z dziećmi głębiej upośledzonymi umysłowo okazują się skuteczne gdy opierają się na uaktywnianiu różnych funkcji spostrzeżeniowych, pamięci, bodźców.
WYCHOWANIE RELIGIJNE W PEDAGOGICE MONTESSORI
Według zasad pedagogiki Montessori ważne miejsce w procesie kształtowania się człowieka zajmuje wychowanie religijne. Swoje przemyślenia na ten temat M. Montessori przedstawiła w książce "Dziecko w Kościele". Religijność jest według niej jest uniwersalnym sposobem odczuwania, towarzyszącym człowiekowi od początków istnienia świata. Religijność nie jest czymś co „musimy” dziecku dać. Tak jak każdemu człowiekowi jest dana zdolność mówienia, tak samo dana jest mu zdolność przeżycia religijnego. Tak jak w przypadku nauki języka, tak samo w przypadku religii istnieje pewna potencjalność, otwartość na religię. Ta zdolność do przeżyć religijnych - pojawiająca się w momencie narodzin - jest tęsknotą za całościowym zrozumieniem, dążeniem do transcendencji, a tym samym do wszechstronnego poznania świata. Montessori wyróżniała w nauczaniu religijności, fazę odczuć i fazę nauczania. W fazie odczuć, charakterystycznej dla okresu wczesnego dzieciństwa, dziecko może przyjmować religię szybko, kompleksowo i nieświadomie. Decydujące jest przy tym środowisko rodzinne i najbliższe otoczenie, jako obszar przeżyć i doświadczeń religijnych. Małe dziecko myśli w sposób poglądowo-symboliczny i potrzebuje symboli religijnych w najbliższym otoczeniu, dlatego w przedszkolach Montessori jest kącik religijny. Montessori uważała, że dorosłym jest potrzebny swoisty trening duchowy oczyszczający ich serca, podczas którego nabraliby głębokiej wiary w potrzebę poszanowania godności dziecka. Jest to trudne dla nas - dorosłych z powodu naszych defektów, które skłaniają do poszukiwania złych tendencji, także u dzieci. Skutkiem tego jest ciągłe ich poprawianie i upominanie. Informując dzieci o istnieniu dobra i zła, należy koncentrować się na dobru i harmonii.
EDUKACJA MUZYCZNA W PEDAGOGICE MONTESSORI
Celem Edukacji Muzycznej Montessori jest m.in.:
wprowadzenie dziecka w świat muzyki
rozbudzanie i rozwijanie zamiłowania do muzyki
rozwijanie słuchu muzycznego
ćwiczenie pamięci i wyobraźni muzycznej
rozwijanie samodzielności, systematyczności i dobrej organizacji pracy
wprowadzenie w pisownię nutową, poznanie nazw nut oraz możliwość zapisu ulubionych piosenek i melodii
nauka komponowania melodii,
nauka gry na instrumentach muzycznych (głównie skrzypce)
wspólne muzykowanie
upowszechnianie wiedzy o muzyce
Cele edukacji muzycznej Montessori realizowane są przy zastosowaniu oryginalnych instrumentów, pomocy dydaktycznych i unikalnego materiału muzycznego. Nauka muzyki nie musi być stresująca, bowiem nie przewiduje egzaminów, ocen i konieczności odrabiania zadań domowych. Materiał muzyczny jest dostosowany do umiejętności indywidualnych dziecka. Naukę można rozpocząć w każdym dowolnym czasie ponieważ nie obowiązuje rok szkolny.
1