Kinga Mulik
Studentka II Roku
Zdrowie Publiczne
Gr Z2
„Edukacja pacjenta pediatrycznego i jego rodziny w przypadku zachorowania dziecka na ospę wietrzną”
Ospa wietrzna jest to bardzo zaraźliwa choroba wirusowa charakteryzująca się wystąpieniem wysypki plamistej, a następnie grudkowej, przekształcającej się w ciągu paru godzin w pęcherzyki wypełnione przezroczystym płynem, które pękają i przekształcają się
w strupki. Wywoływana przez tego samego wirusa (Varicella zoster virus ), co półpasiec.
Najczęściej chorują dzieci i to w określonym przedziale wiekowym. Bo prawie sto procent zachorowań na ospę wietrzną pojawia się w wieku od 1 do 15 lat. Bardzo rzadko na ospę chorują niemowlęta i noworodki, choć i takie przypadki są znane. Ale najczęściej mają one wrodzoną odporność, przekazywaną od matki, która chroni je przez pierwszych
6 miesięcy życia. Jednak nie jest trwała i po tym czasie mija. Dorośli zazwyczaj nie chorują, chociaż ryzyko zarażenia się ospą wietrzną tak naprawdę trwa, aż do momentu jej przechorowania. Więc jeśli nie chorowali w dzieciństwie nadal są narażeni na wirusa VZV.
Choroba ta nie rozprzestrzenia się tylko drogą kropelkową poprzez bezpośredni kontakt z nosicielem wirusa. Niestety wirus VZV ma bardzo lotną postać, która przenosi się
z prądami powietrza, a nawet na ubraniu. Zrazić nią można się także poprzez bezpośredni kontakt z zakażonymi przez chorego przedmiotami.
Chory zakaża na 2 doby przed wystąpieniem wysypki do czasu zaschnięcia pęcherzyków ( wystąpienia strupków) to jest zwykle po 7-8 dniach od pojawienia się pierwszych pęcherzyków. Natomiast czas inkubacji choroby wynosi 11 do 21 dni
( najczęściej 13-17 dni). Zakażenie ospą może również wystąpić po kontakcie z osobą chorą na półpasiec Po przejściu ospy wietrznej uzyskuje się odporność, a powtórne zachorowania są bardzo rzadkie ( po wtórnym kontakcie z wirusem może wystąpić półpasiec).
U dzieci przebieg ospy wietrznej jest zazwyczaj bardzo łagodny. Bardzo ciężko przechodzą ją osoby dorosłe. Jak rozpoznać typowe objawy ospy? Charakterystyczna wysypka nie pojawia się od razu. Jak zawsze, wcześniej występują objawy wstępne. I tak na 24 godziny przed pojawieniem się pierwszych zmian skórnych dziecko może odczuwać bóle głowy, może mieć złe samopoczucie, stan podgorączkowy, a nawet lekki katar lub biegunkę. Objawy te są najczęstsze przy infekcjach wirusowych. Po tych symptomach pojawia się wysypka, która najpierw jest widoczna na tułowiu, kończynach, szyi i na skórze głowy dziecka. Tworzą ją niesymetryczne czerwone, małe plamki, które w stają się grudkowate
i kolejno zamieniają się w pęcherzyki wypełnione płynem - treścią surowiczą, ta zmieniając swój stan mętnieje i zapada się jakby do środka, tworząc lekkie wgłębienie, a potem zmienia się w strupek. A same strupki odpadają samoistnie w okresie od jednego do 3 tygodni
i pozostawiają po sobie niewielkie przebarwienia, niekiedy blizny, które z czasem ustępują całkowicie. Stadia wysypów mieszczą się w odstępie 48 godzin. A samych rzutów wysypki
w ciągu tylko jednej doby może być od kilku do nawet kilkunastu. Ten stan może się utrzymywać od kilku do ok. 7 dni. Powstałe pęcherzyki, tworzone są przez bardzo delikatną błonkę, która może pękać także samoistnie lub w razie nawet bardzo delikatnych urazów. Pojawiającym się ciągle zmianom skórnym towarzyszy nieraz wysoka, skacząca gorączka
i lekkie powiększenie węzłów chłonnych szyi i okolic potylicznych. Zmiany nie tylko pojawiają się na skórze, bo zdarzają się przypadki, kiedy dotykają błon śluzowych u chorego dziecka. Wtedy występują także na narządach płciowych i w ich okolicach, w gardle
i górnych drogach oddechowych, spojówkach oczu. Rzadko zdarzają się w jelitach i płucach. Typowym i dość uprzykrzającym się objawem towarzyszącym jest bardzo silne swędzenie, pojawiających się zmian, a drapanie ich może tylko spowodować, nadkażenie, które z kolei grozi pozostawieniem po zaniknięciu choroby trwałych blizn. Świąd najbardziej dokucza
w momencie rozgrzania organizmu, najczęściej porą nocną. Za całkowity zanik choroby możemy uznać stan, gdy nie pojawiają się już nowe rzuty zmian skórnych, a wszystkie powstałe strupki, bezpowrotnie odpadły.
Jeżeli choroba przebiega bez powikłań wystarczy, skoncentrować się na leczeniu typowo objawowym, czyli należy skupić się na obniżeniu pojawiającej się wysokiej temperatury i załagodzeniu uporczywego swędzenia. Dlatego wskazane jest podawanie dziecku doraźnie środków działających przeciwgorączkowo, jednak nie aspirynę. Najbezpieczniejszy w wypadku dzieci jest paracetamol lub ibuprofen. W celu zmniejszenia odczuwalnego swędzenia stosuje się środki takie, jak gencjana lub maść cynkowa. Ale spotykane są także specjalne kremy lub nawet pudry. Dziecko powinno być kąpane w płynach odkażających, najczęściej w tym wypadku stosowany jest nadmanganian potasu oraz mieć często zmieniane ubranie. Ważne jest to, aby dziecko nie miało okazji do rozdrapywania pojawiających się pęcherzyków, dlatego w ciągu dnia musi być pod baczną opieką opiekunów, a na czas nocy należy mu założyć na ręce bawełniane rękawiczki i dbać o to by chory maluch nie miał za długich paznokci. Z uwagi na możliwe zajęcie pęcherzykami błon śluzowych jamy ustnej, w czasie trwania ospy wietrznej dziecko powinno mieć lekkostrawną dietę, która nie będzie mu utrudniała przyjmowania i przełykania pokarmów. Przygotowywane posiłki muszą mieć łagodny smak, bez ostrych przypraw i kwaśnego smaku. Jeśli zmianami skórnymi objęte są narządy płciowe dziecka, ulgę przyniosą mu nasiadówki
z dodatkiem rumianku. Jeżeli postać przechodzonej ospy wietrznej ma ciężki obraz, stosowane jest leczenie odpowiednimi antybiotykami zaleconymi tylko i wyłącznie przez prowadzącego lekarza pediatrę.
Jako środek prewencyjny zalecane jest przede wszystkim szczepienie. W drugiej kolejności unikanie kontaktu z osobami, które mają styczność z chorymi na ospę i wreszcie ograniczanie kontaktu z samymi chorymi. Chociaż przejście ospy w dzieciństwie tak naprawdę jest chyba najlepszym rozwiązaniem, gdyż daje całkowitą odporność na zakażenie wirusem, który ją wywołuje. Ale szczepionka, jeśli ktoś nie chorował lub chorować nie chce jest najlepszym wskazanym pewnikiem. W jej wypadku pierwszą dawkę dziecko otrzymuje
w wieku od 9 miesiąca życia do 12 roku życia, a potem po ukończeniu 13 lat należy przyjąć dwie dawki w odstępie minimum 6 tygodniowym. Szczepionka przeciw ospie wykazuje bardzo wysoką skuteczność, jednak nie jest uwzględniona w obowiązkowym kalendarzu szczepień.