Następstwa wpływu społecznego

Wg Aronsona są nimi:

1. uleganie

2. identyfikacja

3. internalizacja

Ad 1. Odnosi się do osoby, której zachowanie jest motywowane pragnieniem uzyskania nagrody lub uniknięcia kary. Zachowanie takie trwa tylko tak długo, jak długo stosuje się obietnicę nagrody lub groźbę kary.

Ad 2. Jest to następstwo wpływu społecznego wywołane pragnieniem danej jednostki, aby być podobną do osoby, od której pochodzi to oddziaływanie. Jednostka za­chowuje się w określony sposób nie dlatego, że takie zachowanie samo przez się daje jej zadowolenie, lecz raczej dlatego, że stawia jaw satysfakcjonującej (ze względu na samoocenę) relacji z osobą (osobami), z którymi się identyfikuje.

Ad 3. Motywem zintenalizowania określonego przekonania jest pragnienie, aby mieć słuszność. Tak więc nagroda za uznanie tego przekonania ma charakter wewnętrzny. Jeśli osobę wywierającą wpływ uważamy za godną zaufania i mającą właściwy sąd o rzeczywistości, to głoszone przez nią przekonanie akceptujemy i Maczamy w nasz system wartości.

Formy komunikowania się

„Cały świat jest sceną na której ludzie starają się być albo częścią chóru na dalszym planie, albo głównymi aktorami; tragedie cofają nas w głąb sceny, pod­czas gdy romanse i komedie zachęcają nas do wystąpienia w pełnym świetle reflek­torów" (W. Szekspir)

Komunikujemy, aby być zauważonymi lub zignorowanymi

Komunikujemy za pośrednictwem tego co mówimy, lecz także jak to wypowiadamy (język słów i język ciała, styl ekspresji).

Komunikowanie się bez słów:

• wyraz twarzy, ruchy ciała, gesty oraz charakterystyczne cechy głosu (zawieszenie go, szept, łkanie , ironia). Dlaczego wypowiedź „nie brzmi szczerze?"

• ekspresja niewerbalna - wszelkie porozumiewanie się, które nie opiera się wyłącz­nie na słowach lub symbolach słów. Np. mimika twarzy, kinezjetyka (pozycje ciała, postawa, gesty, ruchy ciała), proksemika (odległość-przestrzeń między ludźmi, którzy wchodzą z sobą w jakąś interakcję, ich stosunek do siebie-kontakt dotyko­wy i wzrokowy), para język - głosowe lecz nie werbalne aspekty porozumiewania się-cechy głosu (wysokość, natężenie, tempo mówienia, wahania, błędy, śmiech, ziewanie).

• oczy „mówią" (najbardziej „wymowna" część ciała: robić oko, spotykać się oko w oko)

„Oko potrafi grozić jak nabita i wycelowana strzelba, potrafi znieważyć jak gwizdy lub kopnięcie; lub też, w odmiennym nastroju, promieniując życzliwością potrafi sprawić, iż serce tańczy z radości" (Raiph Waldo Emerson).

• osoby, którym nie można ufać „nie patrząc! prosto w oczy"

• nieśmiali, zakłopotani lub pełni szacunku „spuszczają oczy ku ziemi"

Konformizm

Dostosowanie (dopasowanie) własnego zachowania i sposobu myślenia do zachowania się i sposobu myślenia grupy, niezależnie od tego, czy ze względu na inne kryteria owo dostosowanie się ma negatywny, czy też pozytywny charakter.

Np. opowiadanie Jamesa Thurbera.

Czy konformizm jest dobry, zły?

Słowa mają znaczenie oceniające, a więc:

„indywidualista", „nonkonformista" to „dewiant"

„konformista"= dobry członek zespołu ?

Konformizm można zdefiniować jako zmianę zachowania lub opinii danej osoby spowodowaną rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy ludzi.

Jakie czynniki powodują nasilenie lub osłabienie konformizmu?

1. jednomyślność opinii większości- spotkanie choć jednego sprzymierzeńca podzielającego nasze stanowisko spowoduje jednak, że już z tą opinią nie chętnie się zgadzamy. Tendencja do podporządkowania się naciskowi grupy jest mniej więcej tak samo wielka wtedy, gdy jednomyślna większość składa się tylko z trzech osób jak i wtedy, gdy składa się ona z kilkunastu osób.

2. osobowość jednostki - osoby, które mają niskie mniemanie o sobie (poczucie mniejszej wartości, nieadekwatny obraz siebie), znacznie łatwiej ulegają naciskowi grupy niż osoby o wysokiej samoocenie. Również - jeżeli ktoś jest przekonany, że ma niewielkie zdolności do wykonania otrzymanego zadania lub że nie ma ich wcale, to jego skłonność do konformizmu wzrasta.

3. skład grupy - grupa skuteczniej skłania do konformizmu, jeśli: - składa się ze spe­cjalistów, - jej członkowie (indywidualnie lub zbiorowo) są dla danej jednostki oso­bami znaczącymi, lub - członkowie grupy są pod pewnym względem podobni do tej jednostki.

Ważne jest także to, czy jednostka ma poczucie bezpieczeństwa w danej sytuacji. Poczucie pewności, że jest się lubianym, akceptowanym, wzmaga skłonność do wyrażania odmiennego poglądu.

Istnieją - jak twierdzi Aronson - dwa możliwe powody konformizmu.

1. zachowanie innych mogło przekonać jednostkę, ż jej pierwotna ocena była błędna

2. może ona chcieć uniknąć kary, takiej jak odrzucenie lub wyśmianie przez grupę, lub uzyskać nagrodę w postaci przyjaźni czy akceptacji ze strony grupy.

Konformizm wynikający z obserwowania innych w celu uzyskania informacji o właściwym sposobie zachowania ma zwykle poważniejsze następstwa niż konformizm zmierzający do uzyskania akceptacji lub do uniknięcia kary. Aronson twierdzi, ze jeśli dana osoba znajduje się w niejasnej sytuacji, w której musi posłużyć się zacho­waniem innych ludzi jako wzorem dla własnego zachowania, to później w podobnych okolicznościach, gdy zabraknie tego rodzaju wskazówek, prawdopodobnie powtórzy swe nowo wyuczone zachowanie. Tak więc: gdy rzeczywistość jest niejasna, inni ludzie stają się głównym źródłem informacji.

Wg Schachtera i wsp. ludzie dostosowują się do innych nawet przy ocenie czegoś tak osobistego, jak treść własnych emocji.

Ruchy i postawa ciała

• bardziej rozluźniona postawa o wyższym społecznie statusie (status-synonim siły, a ludzie silni są mniej lękliwi, mniej czujni od słabych)

• sposób chodzenia (sztywno, niezdecydowanie - żwawo, bez wysiłku)

Ręce, które lubią uczyć

Częste gestykulowanie stanowi element ogólnego, affiliatywnego stylu, który mówi o pozytywnych uczuciach danej osoby wobec otoczenia. Gesty odzwierciedlają (wg Ekmana i Friesena) stan psychiczny osoby, a zwłasz­cza osób chorych.

Odległość - zainteresowanie osobą - bliska odległość

Na jaką odległość ludzie pozwalają przybliżyć się do siebie?

„otoczka prywatności" - u Amerykanów wynosi 45-60 cm. Naruszenie niewidzialnej granicy = silne napięcie, niepokój, zażenowanie. U Latynosów - mniejsza odległość. Stąd w kontakcie jeden zwiększa, drugi zmniejsza dystans. Tam gdzie dystans fizyczny nie istnieje (np. win­da), osoby starają się wytworzyć dystans psychiczny (patrzenie w sufit, na wskaźniki pięter itp.)

„Gdy oczy mówią jedno, a usta drugie, wówczas doświadczony człowiek polega na mowie oczu" (R.W. Emerson)

Mimo istnienia wielu różnych kanałów komunikacji, służących do wyrażania myśli i uczuć (werbalny, wokalny, mimiczny, ruchowy), zakładamy zwykle, że wszystkie one wyrażają to samo.

Kanały informacji i ich wpływ na ogólną interpretację tej informacji.

Ogólne uczucie = 7 % uczucia wyrażonego słowami + 38 % uczucia wy­rażonego głosem + 55% uczucia wyrażonego mimika (Mehrebian. 1971). Zatem: Ludzie bardziej skłonni są ufać twarzy, mniej słowom.

Wynika z tego, że : kanał słowny - jest dobrze kontrolowany, kanały nie­werbalne - nie są tak dobrze kontrolowane i dlatego odzwierciedlają w sposób bardziej bezpośredni głębsze, prawdziwe uczucia i postawy danej osoby.

Niespójne komunikaty (np. sarkazm lub jego przeciwieństwo) - mogą wy­wierać bardzo ujemny wpływ na ludzi. (Teoria blokady - podwójnego wią­zania : dwie lub więcej niezgodne informacje wymagające od danej jed­nostki niemożliwych do pogodzenia reakcji). Język - dialekt u ludzi i u zwierząt - jako forma komunikacji (ptaki, delfiny, szympansy - jako przykład komunikowania się zwierząt).

Agresja

Wg psychologii społecznej jest to „stosownie przemocy w stosunkach interpersonalnych".

Agresja czynna - atakowanie, niszczenie, szkodzenie.

Agresja bierna - np. dąsanie się, ale również takie przejawy zachowania jak: moczenie się nocne dziecka, zawód uczuciowy skłaniający do prób samobój­czych. Podstawa rozróżnienia - asertywny - agresywny

• asertywny: działający z energią, uporem-bez szkodzenia innym

• agresywny: przynosi szkodę innym (tu ważny aspekt intencjonalny)

• Agresja jako cel sam w sobie (odpłacić za coś)

• Agresja instrumentalna - służąca do osiągnięcia jakiegoś innego celu (np. wyeliminowania zawodnika z gry, aby zwiększyć szansę swojej drużyny).

Czy agresja to usposobienie wrodzone, czy nabyte?

J.J. Rousseau (1762) - społeczeństwo deprawuje

Z. Freud (1948) - człowiek rodzi się z instynktem śmierci (thanatos - karanie zwrócone do wewnątrz; na zewnątrz: wrogość, niszczenie, mordowanie).

Społeczeństwo odgrywa istotną rolę w kontrolowaniu tego instynktu.

Anthony Storr: ..."skrajnie zwierzęce" zachowanie występuje wyłącznie u człowieka; dzikość i okrucieństwo, z jakim traktujemy siebie nawzajem, nie mają żadnego odpowiednika w naturze".

EibI - Eibesfektt - agresja jest raczej wrodzona niż wyuczona (hodowany w izolacji szczur, nie mający żadnych doświadczeń w walce, ujawniał ten sam wzorzec groźby i ataku jaki stosują doświadczone szczury)

J.P. Scott - nie istnieje wrodzona potrzeba walki (brak bodźców do walki nie rodzi fizjologicznej ani psychologicznej reakcji do agresji)

Konrad Lorenz - (obserwacja ryb) - potrzeba agresji jest wrodzona (mechanizm „hydrauliczny") - podobnie jak Freud.

Leonard Berkowitz (specjalista od agresji ludzkiej) - uczenie odgrywa ważną rolę w agresywnym zachowaniu.

Agresywność jest funkcją złożonej interakcji wrodzonych skłonności i re­akcji wyuczonych. Wrodzone wzorce zachowania człowieka są nieskończenie elastyczne i podatne na modyfikację, (te same bodźce fizjologiczne mogą wy­wołać bardzo odmienne reakcje, zależne od uczenia się - hierarchia wśród małp).

Przyczyny agresji

1. frustracja - powstrzymanie, przeszkoda w dążeniu do celu (przykład: dzieci - zabawki).

2. deprywacja - absolutny brak czegoś nie musi wywoływać agresji. Re­wolucje wywołują nie ci z przygiętymi do ziemi karkami, ale ci, którzy niedawno podnieśli głowy i spostrzegli, że inni mają lepiej niż oni. (Frustracja jest zatem wynikiem względnej deprywacji). Dopóki istnieją nie spełnione nadzieje, dopóty będzie istnieć agresja. Agresję można zredukować, jeśli odbierze się nadzieję lub jeśli się ją spełni.

Jednym z głównych czynników, które mogą modyfikować agresję, jest Intencja przypisywana osobie powodującej frustrację (np. był chory, źle się czuł, był zdenerwowany - nie miał zatem złej intencji).

Albert Bandura - samo oglądanie osoby zachowującej się agresywnie - wzmaga agresję! (dzieci kopiują zachowanie dorosłych) - teoria społecz­nego uczenia się.

Bandura:

1. Nagradzanie agresywnego modela za jego zachowanie - wzmaga agresję u dzieci; karanie - zmniejsza agresję!

2. bodźce, które są kojarzone z agresją wzmagają tendencje jednostki do agresywnego zachowania się (Berkowitz - widok strzelby, może pobu­dzić człowieka do agresywnych reakcji).

Aktywność twórcza - agresja

Jawna agresja nie jest wcale niezbędna człowiekowi do przetrwania!!!.

Można: rozwiązać problem - nie krzywdząc innych

zdobyć umiejętność - nie starając się rywalizować

rozwijać zainteresowania - zredukować przemoc

Ashtey Montagu - „bogaczom, którzy wyzyskiwali robotników, wygodnie było usprawiedliwiać ten wyzysk mówiąc, ze życie jest walką o prze­trwanie (Darwin), i że zgodnie z prawami natury przetrwać mogą tylko najlepiej przystosowani”.

Piotr Kropotkin (1902) - współdziałanie i wzajemna pomoc mają - z punktu widzenia przetrwania - wielką wartość dla wielu form życia.

Przeciw agresji

1. eliminacja wzorców (np. ze środków masowego przekazu), bowiem stwierdzono silny związek między oglądaniem przemocy w dzieciństwie (szczególnie w wieku 7-9 lat) a natężeniem zachowania agresywnego u młodzieży.

2. argumentacja rozumowa - ukazanie niebezpieczeństwa agresji oraz niedole i szkody ponoszone przez ofiary i agresora.

3. stosowanie kar? Rozsądne i w atmosferze serdeczności, aby karanie nie było wyrazem agresji osoby karzącej. Ważne! - skłonić dziecko do internalizacji zbioru wartości, który odstręczałby od agresywności.

4. karanie agresywnych modeli - dzieci, które oglądały ukaranie agresyw­nej osoby, przejawiają znacznie mniejszą agresywność niż dzieci, które oglądały film o osobie nagradzanej za swą agresję.

---