Ćwiczenia 1 - Psychologia Kliniczna

W 1896 roku - I poradnia psychologii klinicznej stworzona przez Wittnera.

Stosowano w psychologii klinicznej Case stady - indywidualne opracowanie każdego przypadku.

W Polsce badania psychologiczne zastosowali: Abramowski i Okorowicz.

Psychologia Kloniczna naukowa powstała w latach 50, 60

Powstały katedry psychologii klinicznej: na Uniwersytecie Warszawskim (Halina Spionek)

na Uniwersytecie Jagiellońskim (M. Susłkowska)

Osoby ważne w psychologii klinicznej:

• Obuchowska

• M. Kościelska

• Bogdanowicz

• H. Olechowicz

Amerykańskie badania określają psychologie kliniczną jako dyscyplina wyjaśniająca niepowtarzalne fakty i zdarzenia.

A. Lewicki - przedmiot badań psychologii klinicznej określa zjawiska, które określamy jako zaburzenia zachowania czyli zaburzenia czynności ludzkich.

Zachowanie - kierowany przez człowieka akt nastawiony na realizację ważnego celu czy też uniknięcie zagrożenia

• jest działaniem, czynnością, która ma swój mechanizm regulujący i ukierunkowujący; zachowaniem określamy cel i decyzję na strukturę energii i rytm czynności.

Zaburzenie zachowania - ma miejsce gdy ludzie tracą ukierunkowanie na cel lub gdy ulegają dezorganizacji w swoim przebiegu

Zaburzenie zachowania uniemożliwia zaspokojenie potrzeb, realizowania zadań. Zachowanie służy realizacji potrzeb i realizacji zadań wynikających z celów życiowych.

Psychologia kliniczna - nauka o regulacji stosunku jednostek z otoczeniem

Zaburzenia zachowania występują gdy jest nie s[pełniona jedna lub dwie funkcje; gdy coś jest sprzeczne z normami ogólnie przyjętymi (Jan Konopnicki).

Zaburzenia zachowania - zależą:

• zaburzenia psychotyczne przy których regulacja czynności jest tak głęboko zaburzona, że eliminuje człowieka z otoczenia społecznego, a nie jednokrotnie czyni go niebezpiecznym dla siebie i otoczenia uzależnia go od innych w zakresie zaspokajania potrzeb

• nerwice - zaburzenia które upośledzają społeczną aktywność człowieka

• zaburzenia osobowości (psychopatie socjopatie, charakteropatie{defekty organiczne} niedorozwój umysłowy, stany otępienia)

Kostrzewski - Psychologia kliniczna- nauka o zaburzeniach mechanizmów sterujących zachowaniem jednostki (grupa jednostek rozwijających się)

Działy psycholog klinicznej ze względu na wiek:

• p.k. dzieci

• p.k. wieku dorastania

• p.k. człowieka dorosłego

• p.k. wieku starczego

Zadania badawcze psychologii klinicznej obejmują:

• badawcze problemy

• naukowe problemy

• naukowe zaburzenia osobowości

• wykorzystywanie badań w (po) praktyce klinicznej

Badawcze problemy........?

• etiologia zaburzeń zachowania

• czynniki które są wykorzystywane w zapobieganiu

• czynniki zapobiegawcze

• czynniki zapobiegające występowaniu zaburzeń

• psychologiczne zabiegi

Profilaktyka zaburzeń - polega na określaniu warunków życia i działania ludzi, które umożliwi realizowanie możliwości każdego człowieka i jednocześnie ochranianie go przed tym co zagraża jego zdrowiu psychicznemu.

Zadania profilaktyki zaburzeń:

• zdrowie

• 
  higiena psychiczna zajmuje się zdrowiem psychicznym jednostki i grupy społecznej i warunkuje

zachowanie zdrowia.

Założenia profilaktyki zaburzeń zachowania:

• każdy człowiek posiada szerokie możliwości w celu opanowywania działań niezbędnych do opanowania zadań i rozwiązywania problemów życia codziennego,

• u poszczególnych jednostek te możliwości są w mniejszym lub większym stopniu ograniczone przez wrodzone albo nabyte właściwości mózgu (wzrastają one przy defektach organicznych)

zadania psychologii klinicznej w zakresie diagnozy:

• rozpoznanie odchyleń w zachowaniu człowieka

• wyjaśnienie przyczyn i patomechanizmu ich powstawania

zadania w zakresie terapii:

• formułowanie i realizowanie programów korekcyjnych w zakresie zaburzeń znalezionym w badaniu diagnostycznym

Zdrowie (WHO) - dobrostan bio - psycho - społeczny a nie tylko brak choroby czy ułomności.

K. Dąbrowski -zdolność do prawidłowego rozwoju jednostki - jest to kryterium zdrowia psychicznego

Trzy podstawowe znaczenia Normy (Sanicki):

1. Statystyka - wartość średnia lub przeciętna, norma jest wynik zbliżony do średniej, to nie sprawdza się w każdym przypadku. Ze statystycznego punktu widzenia trzeba by było uznać stanowisko dzieci ze środowiska patologicznego. Norma statystyczna - częstotliwość występowania danej formy zachowania pozwala nam określić normy rozwojowe w danej grupie wiekowej. O zaburzeniu mówimy gdy dziecko nie spełnia wymagań stosownych dal danej grupy wiekowej.

2. Społeczno kliniczna - brak symptomów patologicznych. Symptomy:

• obiektywne - zaobserwowane w zachowaniu objawy nieprzystosowania np. dziecko się izoluje od grupy

rówieśniczej to zachowanie nie służy zaspokajaniu potrzeb

• subiektywne - przykre przeżycia przeżywane przez dziecko i towarzyszą one symptomom obiektywnym

3. teoretyczne - posiadanie zespołu cech, które składają się na idealny wzorzec osobowości

tworzenie list cech dla wzorca osobowości w oparciu o badania. Olport tworzy listy. Nie zdało to egzaminu bo były to listy zbyt rygorystyczne lub zbyt liberalne. W praktyce terapeutycznej stosujemy określając efekty terapii.

Zaburzenie - problemy jakie stwarzają dzieci i młodzież w warunkach instytucji wychowawczych, nie można ich dokonywać w

izolacji od społeczeństwa.

Zaburzenia zachowania utrudniają funkcjonowanie dzieci w obrębie wymagań wynikających z przystosowania się do ról społecznych i ustosunkowania się do rówieśników, siebie, rodzeństwa, nauczycieli rodziców. Na początku zaburzenie dotyczy środowiska indywidualnego dziecka, gdy dz. wzrasta staje się to problemem społecznym. zaczyna się to od zaburzeń emocjonalnych, stanowi to problem rodzinny. zaburzenie zachowania jest złożonym zjawiskiem (nie występuje jeden). Zaburzenia emocjonalne są najważniejsze obejmują istotę psychiczną i emocjonalna dziecka. Utrzymanie zaburzeń emocjonalnych prowadzi do opóźnienia rozwoju w zakresie emocjonalnym trudności w zakresie szkolnym, regres (cofanie się do wcześniejszych faz rozwoju). Zaburzeń emocjonalnych nie można utożsamiać z niedostosowaniem społecznym stanowi ona jedną z przyczyn niedostosowania społecznego

James Paul - dziecko zaburzone emocjonalnie nie koniecznie musi być niedostosowane społecznie i odwrotnie.

W naszej kulturze utożsamia się zaburzenia emocjonalne z niedostosowaniem społecznym.

Behawioralne symptomy zaburzeń zachowania (Christianson):

• niepowodzenia szkolne, których nie konieczne są przyczyna uszkodzenia systemu nerwowego,

• chroniczne poczucie niższości i niezadowolenia

• nie zdolność do działania w sytuacjach wymagających kooperacji

• marzenia senne

• kłamstwa, kradzieże, wandalizm

• przejawy nieuzasadnionego lęku

• izolacja, preferowanie zabaw samotnych

• utrzymywanie w nieporządku i nieładzie wyglądu i otoczenia zewnętrznego

• opory przed zwróceniem się o pomoc do innych

Celowość używania różnych terminów, bo są różne środowiska, które wyzwalają różnorodne zachowania dziecka.

Diagnoza psychologii klinicznej:

• podobna do lekarskiej

• czynność, badanie,

• postępowanie diagnostyczne

• wynik tej czynności

Diagnoza lekarska - klasyfikacja do określonej grupy chorób, wyróżniona na podstawie objawów, geneza, prognozy oraz terapia.

diagnoza psychologiczna - wynik badania czynności, opisuje zaburzenia zachowania, wyjaśnia je przez wykrycie dysfunkcji procesów psychicznych, emocjonalno - motywacyjnych, intencjonalnych, poznawczych i wykonywanych. Określa jaki udział mają tu czynniki sytuacyjne a jaki osobowościowe. Wykazuje czy zaburzenia osobowości są wykazane bezpośrednio lub pośrednio czynnikami wychowawczymi lub somatycznymi.

Diagnoza:

• całościowa - dotyczy całokształtu funkcji psychicznych dziecka

• częściowa - wybrany aspekt funkcjonowania dziecka

Lewicki - diagnoza psychologiczna - jest formą badania psychologiczno - naukowego stosowanego do badania praktycznych badań klinicznych.

Diagnoza psychologiczna dziecka - cechy i specyfika:

• brak motywacji do poddania się badaniom diagnostycznym - brak uświadomienia choroby i tym samym potrzeby leczenia

• niski stopień trafności diagnozy związany z młodym wiekiem dziecka

• diagnoza jako proces - wielokrotny kontakt z dzieckiem

• psychologiczno - ontogenetyczne ujecie diagnozy (psychologa interesuje przebieg całokształtu rozwoju psychoruchowego dziecka)

• wszechstronna ocena rozwoju

Stadium przypadku - case stay - robią to specjaliści w różnych dziedzinach.

diagnoza negatywna powinna być uzupełniona diagnozą pozytywną, która staje się podstawą do tworzenia planu wychowawczo - terapeutycznego.

Używamy metod specyficznych które pozwalają określić cechy:

• niski poziom świadomości

• mały zasób słów

• umiejętność komunikowania potrzeb

• oprócz diagnozy psychologicznej musi znać przyczynę danego objawu

Rola pedagoga i psychologa:

• wysoki poziom kompetencji

• określone cechy osobowości (wysoki poziom empatii, zrozumienie, akceptacja, podążanie za dzieckiem)

Problematyka psychopatologii:

• dziedziczenie(?) psychologiczne

• badania nad przyczynami, rodzajami i mechanizmami zaburzeń psychicznych

Do psychopatologii należy pojęcie zdrowia i choroby psychicznej, rejestrowanie zaburzeń i opisywanie zmian w przebiegu choroby. Łączą się one z psychopatią.

Różnicowanie normy od zaburzeń psychicznych jest na podstawie kryteriów, które łącza się z dwoma podejściami do człowieka jako obiektu badań psychopatologicznych:

1) - Opisywanie prawidłowości procesów psychicznych oraz ukazywaniu ich patologii. Dotyczy to: spostrzeżeń, wrażeń, pamięci,

wrażeń, myślenia, uwagi, wyobraźni, emocji, uczuć, woli, działania.

Zaburzenia psychiczne powstają na tle konkretnej osobowości i są wyrazem defektu CUN a także reakcji tego układu na

szczególną sytuacje.

2) - Ujmowanie relacji zachodzących między jednostką a jej otoczeniem oraz wyjaśnienie mechanizmów świadczących, że

przystosowanie jednostki do otoczenia jest zależne........??

Przebiegiem przystosowania do środowiska kierują mechanizmy:

• motywacyjno - emocjonalne

• intelektualne

• orientacyjno - poznawcze

Stałe defekty są traktowane jako niedostosowanie społeczne czy też nie realizowanie przez jednostkę zadań, celów życiowych.

Geneza zaburzeń mechanicznych regulujących zachowanie jest różna:

• urazy fizyczne

• choroby uszkadzające CUN

• wpływy społeczne, które to utrwalają (likwidowanie leku i zagrożenia)

Objawy zaburzeń psychicznych (zachowania ? )- najczęstsze - są zgodne z rodzajem zaburzeń psychicznych:

• zaburzenia spostrzeżenia

• zaburzenia myślenia

• zaburzenia pamięci i uwagi

• zaburzenia życia uczuciowego

• zaburzenia woli i działania

• zaburzenia świadomości

Zaburzenia objawiają się w postaci wizji i omamów.

Złudzenie - norma; przedmioty są spostrzegane jako inne.

Omamy - mimo braku obiektu spostrzeżeń spostrzeżenia występują; dzieje się tak tylko w zaburzeniach psychicznych. Mogą być:

wzrokowe, słuchowe, węchowe, smakowe, dotykowe)

Zmiany patologiczne w myśleniu (forma i treść):

• myśli natrętne - uporczywe przypominanie wydarzeń lub wyobrażeń powstających stale, powracających.

osobowość kompulsywna - taka sztywna postawa, przywiązuje uwagę do rytuałów, nadmierny pedantyzm, wszystko ma swoje miejsce.

• urojenia - fałszywe, fikcyjne przekonanie dotyczące nas samych, ludzi, świata; prowadzą do niebezpiecznych i dziwacznych działań,

• wielkościowe - jednostka przedstawia siebie jako postać znaną

• prześladowcze - chory jest przekonany, że jest ścigany

• zazdrości - nieuzasadnione podejrzewanie o zdradę małżeńską

• nihilistyczne - negacja życia, pesymizm, nieistnienie

Nie ustępują one pod wpływem perswazji. Konieczna jest tu interwencja specjalisty.

• Zaburzenia tempa i toku myślenia

• przyspieszenie toku myślenia - gonitwa myśli

• sposób formułowania wypowiedzi

• patologiczna gadatliwość

• Spowolnienie tempa myślenia

• rozwlekłość myślenia

• przerwy

• zdania nie są powiązane logicznie

• rozkojarzenie

• bezład wypowiedzi

• brak logiczności

Objawy częste w psychozach.

schizofrenia - choroba osób inteligentnych, osoby między 15 a 30 rokiem życia.

• Niepamięć - wstępna ? - dotyczy faktu w okresie choroby

• wsteczna - fakty przed zachorowaniem

• Zaburzenia uwagi - trudności z koncentracją

• Zaburzenia życia uczuciowego - przy wielu chorobach psychicznych, występuje też u normalnych ludzi, od smutku do radości, od ożywienia do spokoju, spowodowane są wydarzeniami obiektywnymi, są silne bez wystarczających powodów wtedy mówimy o patologii

Objawy w postaci euforii lub w postaci depresji.

Euforia - nadmierna radość, ożywienie, poczucie zadowolenia i szczęścia bez powodów; agresja, wściekłość, wiąże się ze

zmiennością zachowania, nieodpowiedzialność

Depresja - obniżenie nastroju, dynamiki zachowania, smutek, przygnębienie, myśli samobójcze, drażliwość, spłycenie uczuć

wyższych, nie interesowanie się wyglądem zewnętrznym, zaburzenie czynności nierozerwalnych ?? z wolą.

Stan osłupienia katatonicznego - chory pozostaje w bezruchu, w pozycji niewygodnej dla siebie, przechodzi w skrajność potem.

Zaburzenia w zakresie świadomości - są to zmiany ilościowe lub jakościowe w zakresie, funkcjonowania psychiki i świadomości (stan przytomności umysłu). Stan, który występuje w normie, w stanie przed uśnięciem lub tuz przed obudzeniem.

• śpiączka

• jakościowe zmiany - w stanach po narkotykach lub alkoholu, stany deliryczne. W normie dzieje się to w stanie wysokiej gorączki.

Zachowanie człowieka kierowane jest przez potrzeby biologiczne i psychologiczno - społeczne. Zaspokajanie lub niezaspokajanie potrzeb ma związek ze stanem przyjemności lub przykrości. Potrzeby modyfikują zachowanie człowieka i sprzyjają utrwalaniu zachowań czasem patologicznych.

Jak radzić sobie z frustracją i lękiem?

sposoby te nazywamy mechanizmami obronnymi. występują jako zachowania normalne, a także w zachowaniach patologicznych. Są one nawykowe, które rozwijają się w trakcie dorastania i pomagają w radzeniu sobie z lekiem.

Podział mechanizmów:

Negatywne	Pozytywne
agresja napady złego humoru ucieczka regresja wycofanie projekcja	racjonalizacja kompensacja projekcja sublimacja

Agresja - reakcja na frustrację, występuje u osób w sytuacji reakcji na lęk i zagrożenie, prymitywna forma rozładowania, osoby te

nie zostały poddane procesowi wychowania lub mimo oddziaływań nic się nie utrwaliło.

Napady złego humoru - bardziej tolerowana forma agresywnych zachowań

Ucieczka - wycofanie się z sytuacji trudnych, nie przynosi to szkody otoczeniu, jest to negatywne dla delikwenta, który rezygnuje

z celów

Regresja - charakter emocjonalny i intelektualny, jest to reakcja na sytuację trudną

Zwracanie uwagi na siebie - aby w ten sposób zaspokoić swoje potrzeby

Identyfikacja - przypisywanie sobie cech osoby, którą chcielibyśmy być, może to być sposób normalny lub patologiczny

Racjonalizacja -

Sublimacja -

Przypisywanie innym winy za swoje złe postępowanie.

---