Novell NetWare
Firma ustanowiła światowy standard, jeśli chodzi o światową obsługę sieci LAN. Banyan natomiast opracował lepsze usługi katalogowe. Wszak pierwszą usługą katalogową była właśnie StreetTalk firmy Banyan. Przed jej opracowaniem jedyną usługą obsługi katalogów/plików był UNIX-owy system NFS (ang. Network File System - system plików sieciowych). NFS został jednak zaprojektowany do obsługi WAN, które składają się z wielu różnych systemów hostów. StreetTalk został zaprojektowany specjalnie dla sieci LAN. Novell oczywiście szybko opracował podobny system. I zrobił to dobrze.
Żadna firma nie potraktowała sieci na początku lat 80-tych tak poważnie jak Novell. Pozostaje on więc liderem na tym rynku, choć jej miejsce powoli zajmuje Microsoft. Czy rzeczywiście zajmie - trudno na razie prorokować. Według danych IDC (ang. International Data Corporation), czyli Korporacja Danych Międzynarodowych, w 1996 roku na świecie sprzedano 2,4 miliona sieciowych systemów operacyjnych, przy czym 41% z tego sprzedał Novell. IDC przy tym przewiduje, że udział firmy Novell w sprzedaży sieciowych systemów operacyjnych w latach 1996 - 2000 zwiększy się o 8 punktów procentowych. Czy ich przewidywania się spełnią - zobaczymy. Novell jak dotychczas oferował lepsze rozwiązania, jeśli chodzi o sieci rozproszone i wewnątrzkorporacyjne.
Pamiętajmy, że Novell NetWare był pierwszym sieciowym systemem operacyjnym, który umożliwiał obsługę sieci o różnych topologiach oraz trasowanie przesyłanych między nimi danych. Prawdziwa siła systemu NetWare polegała na tym, że był on pierwszym sieciowym systemem operacyjnym pozwalającym na obsługę sieci komputerów pracujących pod kontrolą DOS-u. Firma Novell dostrzegła również system Apple, dla którego NetWare stał się pierwszym sieciowym systemem operacyjnym udostępniającym usługi TCP/IP. Przyniosło to później niemałe korzyści - zwłaszcza w godzinie sławy AppleTalk i innych systemów Apple. Ale wszystko to jest wynikiem ponadprzeciętnych właściwości systemu Novell NetWare, które przedstawiam w następnym punkcie.
Właściwości NetWare
Główną przyczyną tego, że systemowi NetWare udało się tak dalece wyprzedzić konkurencję jest fakt, że NetWare jest systemem operacyjnym zaprojektowanym specjalnie do obsługi sieci. System Banyan wymaga uprzedniego zainstalowania systemu UNIX. Windows NT jest natomiast, tak jak NetWare, systemem operacyjnym, ale w odróżnieniu od NetWare, nie został on specjalnie zaprojektowany jako system maksymalizujący sprawność usług sieciowych. NetWare został utworzony z myślą o optymalizacji czynności sieciowych, co stanowi o jego przewadze w stosunku do pozostałych systemów sieciowych. Właściwościami decydującymi o jego przewadze są:
obsługa NDS, czyli obsługa katalogów NetWare,
usługi bezpieczeństwa,
usługi baz danych,
usługi przesyłania komunikatów,
usługi drukowania,
moduły NLM, czyli moduły ładowalne NetWare.
Pierwsza ze wspomnianych sześciu usług sprawia, że Novell nadal stanowi mocną konkurencję względem Windows NT. Na utworzenie przez Banyan systemu StrretTalk Novell odpowiedział opracowaniem usługi NDS.
Standardy obsługiwane przez NetWare
Podczas tworzenia systemu NDS Novell zdecydował zastosować się do standardu X.500 komitetu CCITT. Novell jest firmą w dużym stopniu uwzględniającą standardy otwarte podczas opracowywania swoich produktów. Dzięki zastosowaniu się do hierarchicznej struktury nazwy standardu X.500, NDS uniemożliwia tworzenie kopii obiektów. Każdy z nich musi bowiem mieć swoją własną rozróżnialną nazwę (ang. Distinguished Name, w skrócie DN). Jeśli więc w dziale sprzedaży pracowałby Bil a numerem działu byłoby 2345, to rozróżnialną nazwą pracownika byłoby BILL.SALES.2345. Samo imię BILL (bez dodania SALES.2345) stanowi tzw. RDN, czyli względną nazwę rozróżnialną (ang. Relative Distinguished Name).
Podczas korzystania z usług NDS każdy obiekt musi być unikatowo zidentyfikowany przez określenie miejsca tego obiektu w drzewie katalogów. Dzięki temu z jednej względnej nazwy rozróżnialnej (RDN) korzystać można w połączeniu z różnymi tzw. pojemnikami. Dla usług NDS Novell pojemniki są czymś w rodzaju archiwum informacji o grupach osób korzystających z określonego serwera. Można na przykład korzystać ze względnej nazwy BILL zarówno dla pojemnika SALES.2345, jak i dla pojemnika HR.2345. Właściwość ta jest bardzo mocną cechą systemu NDS. System NDS umożliwia podział rzeczywistości - za pomocą pojemników - na elementy i zasoby, które Novell nazywa „liśćmi” lub „obiektami liści”.
Obiektami pośredniego szczebla systemu NDS, które przez Novell nazywane są „obiektami pojemników” (pojemników na obiekty, czyli na liście) są Organizacja (O), Jednostka organizacyjna (OU), Kraj (C), a także [Root]. Zwykle obiektami liści są użytkownicy, drukarki, serwery, mapy katalogów, itp. Takie znaczenie „obiektu liścia” może być cokolwiek mylące, ale jego sens jest logicznie uzasadniony. W znaczeniu tradycyjnym liść jest obiektem znajdującym się na końcu drzewa, czyli obiektem, który nie zawiera innych obiektów. Podobnie Novell używa tego terminu na określenie obiektu, który nie może zawierać w sobie innych obiektów. W związku z tym jeśli coś jest „obiektem liścia”, to znajduje się na końcu drzewa struktury katalogowej. Najczęściej jest nim drukarka lub użytkownik. W systemie NDS tworzyć można nieograniczoną liczbę pojemników i obiektów. Standardowo w systemie NDS znajduje się 37 typów pojemników i obiektów liści. Umożliwiają one zarządzanie zasobami wszelkiego rodzaju. Po przyłączeniu do sieci nowych zasobów można zdefiniować nowe typy obiektów i dodać je do struktury nazw NDS.
Użytkownicy ADMIN mogą oglądać graficznie uporządkowaną, czytelną strukturę obiektów systemów NDS. Jako użytkownik ADMIN zalogować się można z dowolnej stacji roboczej. Umożliwia to zarządzanie całym drzewem katalogów; można dodawać i usuwać użytkowników, serwery i inne zasoby sieciowe. Użytkownicy w celu uzyskania dostępu do zasobów sieciowych muszą logować się tylko raz. NDS jest prawdopodobnie najlepszą dostępną usługą katalogową.
Microsoft zmienił ostatnio nazwy swoich usług obsługi katalogów, ale nie spowodowało to specjalnego zbliżenia systemu NT do obiektowo zorientowanej struktury bazy danych, której przykładem jest NDS.
Usługi bezpieczeństwa
Bezpieczeństwo jest kolejnym obszarem, na którym NetWare ma możliwość zabłyśnięcia. Firma Novell - jako pomysłodawca wykorzystania nazw użytkowników, haseł i profili użytkownika w sieci LAN - ustanowiła standard dla usług bezpieczeństwa. Informacje profilu użytkownika zapisywane są na dysku sieciowym NetWare w formacie zaszyfrowanym. Rozwiązanie to jest o tyle wspaniałe, że umożliwia dostęp do plików, do których użytkownicy systemów DOS, UNIX, OS/2, czy WINDOWS nie mogą uzyskać dostępu nawet na poziomie fizycznym.
Informacja dotycząca hasła przesyłana jest ze stacji roboczej do serwera w formacie zaszyfrowanym. Nawet administrator nie może sprawdzić znajdującego się na serwerze hasła użytkownika. Administrator może zwiększyć lub zmniejszyć liczbę zezwoleń nadanych użytkownikowi, ale tylko użytkownik wie, jakie jest jego hasło. Administrator może określić, jak często użytkownik musi zmieniać swoje hasło, ale nie ma możliwości dokonania tej zmiany.
Użytkownicy mają dostęp do tych samych zasobów, niezależnie od tego czy uzyskują go za pośrednictwem stacji roboczych, czy bezpośrednio z serwera ze względu na to, że zabezpieczenia NetWare ustanowione zostały na poziomie najniższym z możliwych. Wszelkie próby uzyskania dostępu do informacji lub zasobów sieciowych przechodzą przez system bezpieczeństwa NetWare. Również zatem system NDS obsługi katalogów NetWare jest ściśle powiązany z systemem bezpieczeństwa NetWare. Dzięki temu użytkownicy uzyskują dostęp tylko do tych zasobów, do których hasła i zezwolenia ich upoważniają. W systemie bezpieczeństwa NetWare wykryto niewiele słabych stron; w systemie Windows NT ich wielość zawsze była źródłem krytyki.
Usługi baz danych
Inną mocną stroną systemu NetWare jest fakt, że oferuje on usługi bazy danych sieci LAN w środowisku klient - serwer. Usługi te znacznie ułatwiają życie wszystkim twórcom aplikacji pisanych pod Novell NetWare. Tworzą one bowiem główne archiwum informacji, które składowane są w serwerze. W systemie NetWare dostępne są dwie usługi baz danych: Btrieve oraz NetWare SQL.
Btrieve jest systemem baz danych indeksowanym przy pomocy klucza, zaprojektowanym w celu ułatwienia tworzenia aplikacji specjalistycznych. Wiele przedsiębiorstw korzysta z systemu Btrieve w celu zapisywania danych (rekordów) na serwerze NetWare. Użytkownicy stacji roboczych mogą dzięki temu uzyskiwać do tych danych szybki dostęp.
Próbując dostosować się do standardów przemysłowych, Novell opracował system NetWare SQL. SQL jest skrótem od structured query langulage i jest on starym (czy raczej: dojrzałym) standardem używanym w sieciach mainframe do wykorzystywania informacji zapisanych w komputerze głównym. Istnieje wiele wersji SQL, ale Novell starał się trzymać pierwotnej wersji SQL podczas opracowywania swojej wersji sieci LAN. W NetWare SQL uczyniono o jeden krok więcej w porównaniu z Btrieve, wprowadzając możliwość dostępów do rekordów Btrieve z poziomu różnych platform i aplikacji.
Mimo że NetWare do zarządzania rekordami używa Btrieve, to wykorzystanie SQL jako interfejsu NetWare SQL umożliwia wielu platformą dostęp do rekordów Btrieve. Dzięki temu aplikacje opracowano dla Btrieve oraz dla SQL mogą poprawnie współdzielić dane. System NetWare obsługuje wiele aplikacji innych producentów ale dwie wyżej wspomniane stanowią najlepsze narzędzia do tworzenia aplikacji dla sieci Novell LAN.
Usługi przesyłania komunikatów
Ostatnimi laty w dziedzinie usług przesyłania komunikatów dokonał się znaczny rozwój. Novell nie jest oczywiście jedyną firmą działającą na tym polu. Na pewno usługi przesyłania komunikatów zyskają nową twarz, lecz zapewne podstawy, które Novell stosuje od lat nie ulegną większym zmianą.
Tradycyjną nazwą używaną na określenie tej usługi była NetWare Message Handling Service, czyli właśnie usługa przekazywania komunikatów - w skrócie MHS. Umożliwia ona łatwe przesyłanie komunikatów między wieloma różnymi aplikacjami czołowymi. Aplikacje te mogą współdzielić dane znajdujące się w różnych miejscach sieci tak LAN, jak i WAN. Usługa MHS może być zainstalowana również na pojedynczym przyłączonym do sieci komputerze PC. Można go tak skonfigurować aby przesyłał dane w określonym czasie. Dzięki temu dane można przesyłać w czasie, kiedy ruch w sieci jest najmniejszy lub kiedy najniższe są opłaty za jej używanie.
Twórcy oprogramowania mogą od firmy Novell uzyskać zestawy ułatwiające tworzenie aplikacji i usług związanych z przesyłaniem komunikatów w sieci NetWare. Usługa MHS jest stale rozbudowywana i zmieniania, ale wciąż (może dzięki temu) zapewnia efektywny i tani sposób przesyłania wiadomości z jednego miejsca sieciowego środowiska Novell w inne.
Usługi drukowania
Usługi drukowania są w przypadku NetWare rodzime dla środowiska systemu operacyjnego NetWare. Usługi podstawowe umożliwiają użytkownikom współdzielenie do 16 drukarek przy użyci sieciowego serwera wydruku. Sieci NetWare umożliwiają dostęp do wielu serwerów wydruku w ramach jednej sieci, a prawdziwa elastyczność drukowania w sieci NetWare wynika z faktu, że drukarki w celu korzystania z nich wcale nie muszą być bezpośrednio przyłączone do serwera wydruków.
Drukarka może być przyłączona do serwera , ale równie dobrze może być przyłączona do stacji roboczej znajdującej się gdzieś w sieci. Mimo że drukarki przyłączone do stacji roboczych nadal obsługiwane są przez serwer wydruków, to w stacjach takich należy zainstalować oprogramowanie serwera wydruków, a dokładnie rzecz biorąc niewielki program rezydentny (ang. TSR - Terminate and Stay Resident). Dzięki temu w sieciach Novell skonfigurować można wiele różnych kombinacji drukarek i serwerów wydruku.
Moduły ładowalne NetWare (moduły NLM)
Moduły ładowalne NetWare są niezbędne dla zapewnienia poprawnego działania oprogramowania NetWare. Począwszy od wersji 3.12 systemu NetWare, moduły ładowalne stały się podstawą sieciowych działań systemu Novell. Owe interfejsy programowe umożliwiają aplikacjom klient-serwer działanie w charakterze modułów. Ułatwia to obsługę często wykorzystywanych usług sieciowych serwera. Aplikacje NLM mogą dzięki temu mieć taki sam, jak moduły, dostęp do usług bezpieczeństwa NetWare, co sprawia, że są one łatwe do kontroli i administrowania.
Pozytywną właściwością modułów ładowalnych NetWare jest to, że nie wymagają one wyłączenia serwera w celu ich załadowania czy też usunięcia. Dzięki temu aplikacje mogą być ładowane i usuwane w dowolnej chwili. Administratorzy mogą więc tworzyć pliki wsadowe w odpowiednim czasie ładujące i usuwające moduły NLM. Novell oferuje wiele zestawów służących do takiego projektowania aplikacji, które umożliwia korzystanie z nich jako z modułów NLM.
Standardy obsługiwane przez NetWare
NetWare potrafi obsługiwać wiele różnych standardów i protokołów działających za pośrednictwem łączy komunikacyjnych oraz kilka klienckich systemów operacyjnych:
Standardy komunikacyjne: LAN, dial - up, X.25, SNA, SDLC, ISDN, T1, TCP/IP oraz IBM 3270. Połączenia bram tych standardów obsługiwane są przez NetWare. Oprócz tego Novell sam produkuje dostosowane do obsługi NetWare routery i mostki. NetWare Link/64 jest urządzeniem umożliwiającym przesyłanie danych między geograficznie oddalonymi stacjami roboczymi z prędkościami wahającymi się od 9,6 bps do 64 Kbps. Do tego samego służy łącze NetWare T1, tyle że umożliwia ono transmisję z prędkością 2,084 Mbps. Wieloprotokołowy router NetWare obsługuje IPX, IP oraz AppleTalk. Umożliwia on użytkownikom łączenie sieci Ethernet, Token Ring, Local Ring oraz ARCnet w dowolny sposób, a także umożliwia przezroczysty sposób korzystania ze wszystkich zasobów sieciowych każdej z tak połączonych sieci.
Klienckie systemy operacyjne: DOS, Windows, OS/2, UNIX oraz Macintosh. Pod kontrolą takich systemów mogą pracować stacje klientów sieci NetWare.
Mocne i słabe strony NetWare
Główną siłą Novell NetWare jest jego pozycja wynikająca z tego, że jest to najczęściej stosowany sieciowy system operacyjny dla sieci lokalnych. Mimo że Microsoft ostatnio odbiera Novellowi część jego siły przebicia, to jest to niewielka cząstka , która nie jest w stanie zaszkodzić wyżej wymienionej pozycji Novella. Pozycji, którą zawdzięcza najlepszemu oprogramowaniu serwerów plików i wydruków. Bo właśnie odpowiedni sposób udostępniania plików i drukarek czyni z sieci prawdziwie efektywne narzędzie pracy.
NetWare obsługuje najszerszy zakres usług służących obsłudze przedsiębiorstwa. Uprzednio omówiony system NDS jest najlepszą dostępną na rynku usługą katalogową systemu operacyjnego dla sieci LAN. Po zestawieniu powyższych właściwości NetWare z możliwością dostępu do bardzo wielu dobrych narzędzi różnych producentów oprogramowania, łatwo dostrzec dlaczego NetWare warto uwzględnić podczas podejmowania decyzji o rodzaju sieci w przedsiębiorstwie. Tym bardziej, że oferta Microsoftu, czyli konkurencji w zakresie obsługi przedsiębiorstw, jest bardzo słaby.
Novell mógłby jednak pomyśleć o poprawie systemu w kilku miejscach - na przykład w zakresie obsługi aplikacji. NetWare świetnie udostępnia pliki i zasoby, ale jako dostawca rozproszonych aplikacji klient/serwer przegrywa z Microsoftem.
Słabym punktem NetWare jest również monitorowanie stanu sieci oraz ogólne zarządzanie siecią. Choć w NetWare wbudowanych jest kilka narzędzi zarządzania siecią, to nie spełniają one swojego zadania. Wielu administratorów nie jest pewnych co do stanu zarządzanej przez nich sieci - nie wiedzą, czy jest ona wykorzystywana efektywnie, czy też nie.