Polityka ludnościowa określa strukturę ilościową, jakościową ludności. Obecnie jesteśmy społeczeństwem, które nie osiągamy reprodukcji prostej, czyli nie odtwarzamy pokolenia. Jesteśmy pokoleniem, które nie zastępuje pokolenia starego. Zmniejsza się liczba ludzi młodych , ale 50 % przyrostów zasobów pracy w Europie urodziło się już w Polsce.

Polityka rodzinna
- dawniej rodzina oznaczała parę małżeńską i dzieci, a zatem był to nuklearny związek rodzinny oparty na prawnie zawartym małżeństwie i biologicznym rodzicielstwie
- w drugiej połowie XX w. nastąpiło osłabienie normatywnego nakazu zawierania małżeństwa, pozostawania w związku małżeńskim, posiadania dzieci
- tradycyjna rodzina w w/w rozumieniu zaczęła współwystępować z alternatywnymi formami życia rodzinnego, takimi jak: ko habitacje, małżeństwa bezdzietne z wyboru, samotne rodzicielstwo, zastępcze rodzicielstwo, związki homoseksualne itp.
- proces różnicowania form życia rodzinnego wiąże się z koniecznością poszerzania klasycznego ujęcia rodziny, włączenia nowych znaczeń tego pojęcia do polityki rodzinnej państw, rozumianej jako działania rządu na rzecz dzieci i ich rodzin, a zwłaszcza takiej polityki państwa, której celem jest wywieranie wpływu na sytuacje rodzin posiadających dzieci lub poszczególnych osób w rolach rodzinnych

KLASYFIKACJA RODZIN
1/ rodzina biologiczna: rozumiana jako dwie lub więcej niż dwie osoby, które są związane jako mąż i żona, wspólnie żyjący partnerzy - osoby płci przeciwnej - lub jako rodzic i dziecko
2/ rodzina pełna: jest to rodzina z obojgiem rodziców (naturalnych lub innych) i z dziećmi
3/ rodzina niepełna: to rodzina z jednym tylko rodzicem i dziećmi, tzn. samotna matka z dziećmi lub samotny ojciec z dziećmi
4/ rodzina zrekonstruowana: to rodzina składająca się z małżeństwa lub związku partnerskiego z jednym dzieckiem lub większą liczbą dzieci, z których co najmniej jedno nie jest wspólnym dzieckiem
5/ rodzina nuklearna: gospodarstwo domowe złożone z pary małżeńskiej (lub osoby samotnej) i jej własnych lub adoptowanych przez nią dzieci
6/ rodzina rozszerzona /poszerzona/: rodzina biologiczna mieszkająca - lub pozostająca w bliskiej i ciągłej relacji - z co najmniej jednym członkiem rodziny biologicznej
(np. małżeństwo, dzieci, dziadkowie)

Czynniki przemian rodziny współczesnej
- zależność między rodziną a społeczeństwem wyraża się w tym, że funkcje i struktura rodziny muszą być co najmniej niesprzeczne z wymogami społeczeństwa, w ramach którego rodzina istnieje

1/ rozwój możliwości edukacyjnych kobiet i ich aktywizacja zawodowa
2/ konflikt ról płci w relacjach rodzinnych: zrównanie rangi pracy zawodowej kobiet i mężczyzn w kształtowaniu bytu rodziny podważyło zasadność podziału ról w rodzinie ze względu na płeć
3/ zmiany w procesie reprodukcji ludności: kontrola płodności, planowanie rodziny
4/ upowszechnienie indywidualizmu: stawianie w równorzędnym miejscu rodzinne i jednostkowe aspiracje
5/ konflikt między dążeniem do realizacji własnego „ja” a potrzebą bycia w stałych i trwałych związkach z innymi ludźmi
6/ charakter powiązań między państwem, rynkiem a rodziną w zaspokajaniu potrzeb jednostki: znaczenie rodziny w zaspokajaniu potrzeb jednostki jest zależne od udziału państwa i rynku w wyręczaniu/zastępowaniu rodziny w realizacji jej funkcji i zadań

- model polityki społecznej decyduje o familizacji (rodzina stanowi społeczną podstawę rozwoju i zaspokojenia potrzeb jej członków) bądź defamilizacji (maleje znaczenie rodziny w różnych fazach życia jej członków - gdy jest szeroki zakres świadczeń socjalnych i usług publicznych)

Tendencje zmian w polskich rodzinach w latach 90. XX w.: `zmniejszenie liczby zawieranych małżeństw i podniesienie wieku zawarcia pierwszego małżeństwa, `zmniejszenie trwałości małżeństw, `zmniejszenie dzietności rodzin i spadek liczby urodzeń, `wzrost urodzeń pozamałżeńskich

TYPY RODZIN W POLSCE WG GUS
- rodzina małżeńska - rodziny oparte na nieformalnych związkach

(kohabitacja - związek niesformalizowany)
- rodziny z jednym rodzicem i dzieckiem lub dziećmi
`małżeństwa bez dzieci, `małżeństwa posiadające dzieci, `partnerzy bez dzieci, `partnerzy posiadający dzieci, `samotna matka z dziećmi, `samotny ojciec z dziećmi

Modele rodziny wg kryterium społecznych ról kobiet i mężczyzn
- model rodziny tradycyjnej: ojciec jest odpowiedzialny za sytuację materialną rodziny, a matka za wychowywanie dzieci i prowadzenie domu
- model rodziny z podwójnym obciążeniem kobiet: oboje rodzice pracują zawodowo, przy czym pracująca matka ponosi głównie odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi i prowadzenie domu
- model rodziny partnerskiej: oboje rodzice pracują i dzielą między siebie odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi i prowadzenie domu

Rodzina a gospodarstwo domowe
- proces formowania się i rozpadu rodziny ma ogromne znaczenie dla przemian wielkości i struktury gospodarstw domowych
- gospodarstwo domowe oznacza grupę osób mieszkających ze sobą i łączących swe źródła utrzymania; w ostatnich latach `zwiększa się liczba gospodarstw domowych, `zmniejsza przeciętna wielkość gospodarstw domowych, `odnotowuje się stały wzrost gospodarstw domowych jednoosobowych w ogólnej strukturze gospodarstw domowych, `stały spadek dużych gospodarstw domowych, `wzrost nierodzinnych gospodarstw domowych

Ekonomiczne warunki bytu rodziny w Polsce
- transformacja systemowa w Polsce lat 90. spowodowała konieczność adaptacji rodzin do nowych realiów ekonomicznych; nastąpił spadek poziomu życia wielu rodzin, rozszerzyła się sfera ubóstwa, pogłębiły się nierówności społeczne
Polityka rodzinna w III RP
- pluralizm polityczny ujawnił różnice ideologiczne między elitami politycznymi w ujmowaniu roli rodziny w życiu jednostki i społeczeństwa, zakresu jej praw i obowiązków, koncepcji polityki rodzinnej państwa

OPCJE ŚWIATOPOGLĄDOWE W KWESTII MODELU RODZINY
1/ koncepcja liberalna: rodzina stanowi prywatną sferę życia jednostki, nie ma potrzeby ingerencji państwa w sprawy indywidualnych wyborów rodziny; wolny rynek kształtuje dochody jednostki i rodziny; propaguje się styl życia skoncentrowany na pracy i karierze zawodowej, podkreśla się tolerancję wobec alternatywnych form życia rodzinnego; akceptowana jest aktywność kobiet w życiu zawodowym i publicznym; w sytuacjach kryzysowych przewiduje się selektywne programy pomocy rodzinie
2/ koncepcja socjaldemokratyczna: polityka rodzinna powinna stanowić element polityki społecznej państwa; niezbędne są instytucje publiczne wspierające rodzinę w realizacji jej zadań i funkcji; zadaniem polityki rodzinnej jest ustalenie „niezbędnych potrzeb rodziny” i zasad przyznawania świadczeń rodzinnych przez podmioty publiczne; koncepcja ta dostrzega wagę praw kobiet i dzieci w rodzinie oraz w polityce rodzinnej
3/ koncepcja konserwatywna: odwołuje się do tradycyjnych wartości rodziny jako grupy pierwotnej o wyraźnym podziale ról społecznych jej członków, odpowiedzialnej za potencjał biologiczny społeczeństwa i jakość populacji; preferuje się model rodziny tradycyjnej, gdzie mężczyzna pełni funkcję żywiciela rodziny, kobieta zaś funkcję matki, żony, gospodyni domowej; optuje się za prorodzinną polityką społeczną państwa, która wspomaga rodzinę w wypełnianiu jej funkcji prokreacyjnej, ekonomicznej, wychowawczej, opiekuńczej, socjalizacyjnej; potrzeby, dobro i prawa rodziny są ważniejsze od potrzeb i praw jednostki

model poludniowo europejski wystepuje w Hiszpanii, Wloszech, Grecji oraz portugalii. Bezpośrednim realizatorem polityki rodzinnej są władze lokalne, które są odpowiedzialne za opiekę nad dzieckiem, usługi zdrowotne, poradnictwo rodzinne i prawne, specjalne usługi dla rodzin (np. pomoc przy odrabianiu pracy domowej przez dzieci). 
W realizacji tych zadań wspóluczestniczą organizacje non-profit.
Instrumentami polityki rodzinnej są:
1. System podatkowy przewidujący ulgi uwzględniający sytuację rodzinną podatnika 
2. Zasiłki rodzinne udzielane rodzinom spełniającym określone kryteria dochodowe.

Cechy polityki rodzinnej lat 90. w Polsce:
` zmienność priorytetów rządowych programów polityki rodzinnej
` selektywność przyznawanych świadczeń
` koncentracja na ochronie socjalnej rodzin najuboższych

- ważne dokumenty dot. polityk rodzinnych: ` Agenda 21 Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i rozwój”, Program Działania Międzynarodowej Konferencji ds. Ludności i Rozwoju, Raport Sekretarza Generalnego ONZ z obchodów międzynarodowego Roku Rodziny

Instrumenty polityki rodzinnej w Polsce - formy działań na rzecz rodziny:
1/ pieniężne świadczenia społeczne - adresowane do rodzin z trudnościami ekonomicznymi i innymi
2/ instrumenty umożliwiające godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych - są to świadczenia adresowane do matek i ojców pracujących zawodowo - urlop i zasiłek macierzyński, zasiłek opiekuńczy, urlop i zasiłek wychowawczy
3/ ulgi podatkowe - np. zwolnienie od podatków świadczeń rodzinnych
4/ usługi społeczne - usługi w zakresie edukacji, opieki nad dzieckiem, wychowania oraz opieki zdrowotnej

Prawo w służbie rodziny
- ochrona praw matki i dziecka, opieka nad rodziną jest przedmiotem wielu uregulowań prawnych, szczególnie ważne są uregulowania ONZ i konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy
- istotny jest też Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ONZ z 1966 r.
- Zgromadzenie Ogólne ONZ sformułowało Deklarację Praw Dziecka uchwaloną w 1959 r.
itp.

POLITYKA EDUKACYJNA

W Europie funkcjonują trzy modele szkolnictwa obowiązkowego.

Model późnej selekcji - długi okres nauki w szkole podstawowej (np. w Danii). Dzieci pozostają przez długi czas w rym samym otoczeniu i tej samej grupie, co ma nóż walać na lepsze poznanie ucznia przez wychowawcę oraz nie naraża dziecka na stres związany ze zmianą środowiska.
Model wczesnej selekcji - krótki okres nauki w szkole podstawowej, następnie w zależności od uzdolnień dziecka - przejście do różnego typu szkół drugiego stopnia (np. w Niemczech). Zaleta wczesnej selekcji ma być oddzielenie młodszych dzieci od dorastającej młodzieży oraz wczesne wyłonienie uczniów bardziej uzdolnionych, którzy skierowani zostaną do dalszego kształcenia akademickiego.
Model pośredni - krótki okres nauki w szkole podstawowej, następnie przejście do szkoły drugiego stopnia jednego typu (np. w Wielkiej Brytanii). Zachowany zostaje podział kształcenia obowiązkowego na dwa etapy. W drugim etapie wszyscy uczniowie uczęszczają jednak do szkoły tego samego typu.

Reforma systemu edukacji

Reforma szkolnictwa była jedną z pakietu 4 reform wprowadzanych przez rząd Jerzego Buzka. Reforma realizowana w Polsce od 1 września 1999, która po trzech latach doprowadziła do przekształcenia obowiązującego od 1968 r. dwustopniowego systemu szkolnictwa w strukturę trzystopniową. Reforma systemu oświaty miała na celu wprowadzenie korzystnych zmian w funkcjonowaniu szkolnictwa. Od roku szkolnego 1999/2000 ośmioletnia szkoła podstawowa została podzielona na dwa etapy: podstawową sześcioletnią szkołę pierwszego stopnia i trzyletnią szkole drugiego stopnia - gimnazjum. Wprowadzone zmiany miały na celu oddzielenie najmłodszych i najstarszych uczniów oraz wydłużenie obowiązkowego cyklu kształcenia o jeden rok, a co za tym idzie - odsuniecie w czasie selekcji i orientacji uczniów.

Drugi etap reformy rozpoczął się w roku 2002/2003, kiedy gimnazja opuścili pierwsi absolwenci. Przejście do modelu pośredniego wydłużyło o jeden rok obowiązkową naukę, nie spowodowało jednak odsunięcia w czasie selekcji uczniów. Wbrew początkowym założeniom selekcja odbywa się już podczas przejścia ze szkoły podstawowej do gimnazjum. Sprawdzian kompetencyjny, który miał być jedynie wskazówką dla rodziców dziecka, stał się granicą podziału uczniów. W ramach pozornie jednego typu szkoły, jakim jest gimnazjum, wytworzył się konkurencyjny rynek placówek o niskim i wysokim poziomie kształcenia, często w tej samej szkole tworzone są słabe i mocne klasy.

Podział szkół ponadgimnazjalnych zawodowych

• zasadnicze szkoły zawodowe - o okresie kształcenia od 2 do 3 lat; umożliwiają zdobycie kwalifikacji zawodowych na poziomie zasadniczym;

• technika - o czteroletnim okresie kształcenia; umożliwiają uzyskanie matury i zdobycie kwalifikacji zawodowych na poziomic średnim;

• licea profilowane (szkoły ogólnozawodowe) - o trzyletnim okresie kształcenia: umożliwiają uzyskanie matury, nie dają kwalifikacji zawodowych;

• trzyletnie technika uzupełniające - dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych; umożliwiają uzyskanie matury i kwalifikacji zawodowych na poziomic średnim.

Nowy typy szkół są:

licea profilowane,

wprowadzone reformą oświaty we wrześniu 2002 roku.

W założeniu są to placówki zapewniające dobre wykształcenie ogólne i wykształcenie ogólnozawodowe w jednym z 15 profili kształcenia. Mają one przygotowywać uczniów zarówno do studiów wyższych, jak i do szybkiego zdobycia kwalifikacji zawodowych w szkołach policealnych. Z powodu niskich progów selekcji, do liceów profilowanych trafiają często uczniowie nieprzygotowani do zdania egzaminu maturalnego. W takiej sytuacji zarówno uczniowie, jak i nauczyciele borykają się z wielkimi trudnościami, a rezultatem są słabe wyniki na maturze. Wprowadzenie nowej matury (niesprofilowanej ze względu na rodzaj szkoły średniej) w dużym stopniu komplikuje sytuacje uczniów liceów profilowanych i sprawia, że ich szanse na kontynuowanie edukacji na poziomic wyższym, szczególnie w szkołach państwowych w systemie dziennym, znacznie maleją.

Gimnazja

w polskim systemie oświaty pojawiły się 1 września 1999 r drugi, obowiązkowy poziom kształcenia w Polsce.

Uczęszcza do niego młodzież w wieku 13-16 lat. Nauka w gimnazjum trwa 3 lata kończy się ogólnopolskim egzaminem, od którego wyników w dużej mierze zależy wybór kolejnej szkoły. Pojawiają się głosy, że gimnazja mogą zwiększać zagrożenie przemocą, gdyż dzieci muszą w nich na nowo zdobywać pozycje w grupie rówieśniczej, Niektórzy proponują zmiany w kierunku bardziej represyjnego traktowania uczniów. Pod koniec roku 2005 dyskutowany był pomysł przywrócenia w szkole kar cielesnych oraz projekt utworzenia szkół specjalnych dla trudnej młodzieży. Jednym z pomysłów był projekt „Zero tolerancji", mający na celu zwalczanie przemocy w szkole oraz wprowadzenie przymusu noszenia mundurków.

Matura i egzaminy wstępne

W ramach reformy ustroju szkolnego zmieniono całkowicie zasady przeprowadzania egzaminów maturalnych i rekrutacji na studia. Wprowadzona została matura zewnętrzna - gwarantująca większy obiektywizm wyników, co umożliwia rezygnację z egzaminów wstępnych na studia wyższe. Przyjęto system punktowy oparty na konieczności posiadania odpowiedniej liczby punktów z wyznaczonych przez dany kierunek przedmiotów. Dodatkowe egzaminy organizowane są tylko dla tych osób, które nie zdawały potrzebnego przedmiotu na maturze. Limitowana długość tekstu nie pozwala na głębsza ocenę tzw. nowej matury, należy jednak wspomnieć, że szczególnie w wypadku matury z jeżyka polskiego zastosowany system oceniania budzi wiele kontrowersji.
Egzaminy zewnętrzne w Polsce - system egzaminów zewnętrznych wprowadzany jest w Polsce od roku 1999. Egzaminy

przeprowadzane są na zakończenie każdego szczebla edukacji. Części pisemne tych egzaminów są oceniane przez egzaminatorów zewnętrznych zatrudnianych przez okręgowe komisje egzaminacyjne.

Szkoła podstawowa

sprawdzian przeprowadzany w formie pisemnej, w ostatnim roku nauki (w klasie VI)

Gimnazjum

trzyczęściowy egzamin gimnazjalny przeprowadzany w formie pisemnej w ostatnim roku nauki (w klasie III)

Szkoły ponadgimnazjalne

egzamin maturalny przeprowadzany dla absolwentów szkół ponadgimnzjalnych: liceów ogólnokształcących, liceów profilowanych, techników, uzupełniających liceów ogólnokształcących i techników uzupełniających, przeprowadzany w ostatnich klasach tych szkół

egzamin zawodowy przeprowadzany dla absolwentów szkół ponadgimnazjalnych: zasadniczych szkół zawodowych, techników, techników uzupełniających i szkół policealnych), potwierdzający kwalifikacje zawodowe.

Ochrona zdrowia w polityce społecznej
- zdrowie jest jedną z najbardziej cenionych wartości indywidualnych i społecznych
- zdrowie jest jednym z podstawowych praw jednostki ludzkiej (Światowa Deklaracja Zdrowia)
- zdrowie jest czynnikiem warunkującym odpowiednią jakość życia, możliwość pełnienia ról, zdrowie określa funkcjonowanie jednostek i rodzin
- nierówności w zdrowiu wynikają z położenia społecznego jednostek i rodzin, ale też z cech demograficznych
- ochrona zdrowia jest jedną z dziedzin zabezpieczenia społecznego
- w Polsce tendencja do wydłużania się przeciętnego trwania życia Polaków wydaje się trwała, spada współczynnik umieralności niemowląt, jednak udział osób niepełnosprawnych w populacji jest wysoki

* definicje negatywne - koncentrują się na braku zdrowia - np. „Zdrowie to wolność od fizycznej choroby lub bólu”
* definicje funkcjonalne - uwzględniają zdolność jednostki do pełnienia ról społecznych - np. „Zdrowie jest stanem optymalnej zdolności do wykonywania cenionych zadań”

- model biomedyczny utożsamia pojęcie zdrowia z brakiem choroby; za zdrową uznaje się osobę, u której nie stwierdzono żadnej z jednostek chorobowych wpisanych do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób; obecnie uwzględnia się też aspekty braku zdrowia psychicznego

* WHO utożsamia zdrowie ze stanem zupełnej pomyślności fizycznej, psychicznej i społecznej, a nie jedynie brakiem choroby lub ułomności

* W socjologicznym ujęciu zdrowie jest więc rozumiane jako „zdolność podejmowania ról społecznych i wykonywania zadań oczekiwanych przez zbiorowość od jednostki, wyznaczanych przez proces socjalizacji”

* Zdrowie może być rozpatrywane jako zdrowie publiczne - „nauka i sztuka zapobiegania chorobom i przedłużania życia, a także zorganizowany wysiłek społeczności nakierowany na a/ kontrolę stanu sanitarnego środowiska, b/ kontrolę chorób zakaźnych, c/ uczenie jednostek zasad higieny osobistej d/ organizowanie usług medycznych i pielęgniarskich, zapewniających wczesną diagnozę i świadczenia zapobiegawcze, e/ rozwój mechanizmu społecznego zapewniającego każdemu osiągnięcie poziomu życia właściwego dla utrzymania zdrowia, a właściwe zorganizowanie tego wysiłku tworzy warunki umożliwiającego każdemu obywatelowi realizację jego przyrodzonego prawa do zdrowia i długiego życia”

- system ochrony zdrowia /system zdrowotny/ obejmuje wszystkie organizacje, instytucje i zasoby, które są przeznaczone na działania zdrowotne ; „celem każdego systemu medycznego jest organizowanie, produkowanie i udzielanie świadczeń zdrowotnych tym, którzy tych świadczeń potrzebują oraz używanie dostępnych zasobów wiedzy i technologii po to, by zapobiegać i przynosić ulgę w chorobie, niesprawności i cierpieniu w zakresie możliwym w istniejących warunkach”

- istotny jest problem podziału zadań między podmioty centralne i lokalne, między resort zdrowia i NFZ, między podmioty kierujące polityką zdrowotną na różnych szczeblach i podmioty wykonawcze; państwo powinno wspierać system zdrowotny na poziomie lokalnym

- ważną cechą dobrze zorganizowanego systemu zdrowotnego jest dostępność polegająca na dostosowaniu a/ wielkości oraz struktur zasobów do wielkości oraz struktury potrzeb, b/ sposobu organizacji procesu udostępniania usług medycznych do możliwości korzystania pacjentów z tych
usług, c/ kosztów usług medycznych do zdolności wnoszenia opłat przez pacjentów, d/ rozmieszczenia przestrzennego do skali oraz struktury potrzeb, e/ oczekiwań pacjentów wobec podmiotów świadczących usługi i stopnia ich spełnieni\

- uwarunkowania zdrowia można rozpatrywać w aspekcie indywidualnym (na który wpływają czynniki: ` genetyczne, ekologiczne, osobniczo-zależne i zależne od poziomu opieki zdrowotnej) i zdrowia populacji (czynniki demograficzne, biologiczne. Fizyczne, społeczno-gospodarcze, polityczne i kulturowe)

Sposoby pomiaru stanu zdrowia
* wskaźniki bezpośrednie: dzielą się na `pozytywne, które wskazują na poprawę sytuacji - np. wydłużenie średniego wieku życia oraz ` negatywne - np. wskaźniki umieralności, zachorowalności, niepełnosprawności
* wskaźniki pośrednie: dotyczą takich aspektów jak: spożycie alkoholu, tytoniu, wykorzystanie czasu wolnego, warunki mieszkaniowe, wyżywienie
* wskaźniki ilościowe: oparte na określonych procedurach diagnostycznych
* wskaźniki jakościowe: uwzględniają złożoność procedur badawczych
~ polityka zdrowotna: działalność, która ma na celu poprawę stanu zdrowia, zaspokajanie potrzeb zdrowotnych albo udzielanie świadczeń zdrowotnych; polityka zdrowotna kraju to przyjmowane strategie, służące kontrolowaniu i optymalizowaniu wykorzystywania przez nie wiedzy medycznej i dostępnych zasobów stosowanych do rozwiązywania problemów zdrowotnych

- wg WHO celem polityki zdrowotnej jest: zmniejszenie nierówności w zakresie ochrony zdrowia; zapewnienie dostępu do poprawy zdrowia; umacnianie zdrowia poprzez zapobieganie chorobom, wypadkom, zagrożeniom; zapewnienie takiej organizacji procesów leczenia, aby z fachowej pomocy i opieki zdrowotnej mogły korzystać osoby tego potrzebujące i aby organizacja tej opieki i pomocy zapewniała poszanowanie godności chorego

Czynniki, od których zależy polityka zdrowotna
1/ polityczne
2/ ekonomiczne
3/ demograficzne i zdrowotne
WG WHO:
1. Utrzymanie kondycji psychofizycznej stosownej do wieku i plci,
2. Pełne korzystanie z praw i swobód obywatelskich
3. Uzyskanie odpowiedniego wykształcenia
4. Możliwość zatrudnienia
5. Praca w odpowiednich warunkach
6. Dobre warunki mieszkaniowe
7. Odpowiednie zaopatrzenie w żywność i odpowiedni stan odżywienia
8. Poczucie bezpieczeństwa
9. Możliwość gromadzenia oszczędności
10. Komunikacja i łączność z innymi ludźmi
11. Możliwość wypoczynku, regeneracji sił i rozrywki
12. Dostępność odpowiedniej odzieży

Świadczenia medyczne powinny być:
1/ dostosowane do potrzeb zdrowotnych i cech pacjentów; 2/ punktualne; 3/ ciągłe; 4/ udzielane z poszanowaniem osobowości i godności osób korzystających; 5/ efektywne

Modele systemu ochrony zdrowia
- w XIX w. w Niemczech przyjęto ubezpieczenia zdrowotne i system kas chorych
- modele systemu ochrony zdrowia mogą stanowić sposób opisu istniejących systemów oraz mogą służyć jako wzorzec do kształtowania nowych systemów
1/ model Bismarckowski: choroba ryzykiem losowym, przed którym obywatele, których egzystencja zależy od możliwości wykonywania pracy, powinni być ubezpieczeni w systemie powszechnym; ; istnienie instytucji Kas Chorych, finansowany przez obowiązkowe składki opłacane przez pracownika i pracodawcę; fundusze statutowe pod kontrolą instytucji samorządowych, fundusze zasilają szpitale i praktyki lekarzy domowych
2/ model Beveridge'a (zaopatrzeniowy): publiczna opieka medyczna uznana za sposób zapewnienia obywatelom bezpieczeństwa socjalnego; wolny dostęp do świadczeń dla wszystkich obywateli; finansowany przez budżet centralny z podatków, finansowany przez instytucje rządowe, brak lub niewielki udział sektora prywatnego
3/ model rezydualny (model X): odpowiedzialność za zdrowie rozdzielona między władze publiczne i jednostki; związany z ideologią liberalną; dominuje sektor prywatny, swoboda odpowiedzialności za stan zdrowia, głównie finansowany z dobrowolnych składek indywidualnych, sektor zdrowia = pole działalności ekonomicznej, świadczenia finansowane przez państwo elementarne, dla wybranych grup
4/ model Siemaszki: obowiązywał w sferze wpływów radzieckich, przewidywał powszechny dostęp obywateli do wszelkich usług zdrowotnych finansowanych z budżetu
Promocja zdrowia - w Karcie Ottawskiej (1986) wprowadzono termin „promocja zdrowia” rozumiany jako proces umożliwiający ludziom podejmowanie i sprawowanie kontroli nad poprawą i utrzymaniem ich zdrowia

Proces reformowania systemu ochrony zdrowia w Polsce
- po II wojnie światowej ukształtował się system ochrony zdrowia określony jako „model Siemaszki”, który z czasem stawał się coraz bardziej niewydolny
- w 1988 r. umożliwiono prywatyzację obrotu lekami (Ustawa o działalności gospodarczej)
- 1997 r. - Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (prawo do równego dostępu do świadczeń finansowanych ze środków publicznych); ubezpieczenie zdrowotne opierało się na: solidarności społecznej, samorządności, samofinansowaniu, prawie do wyboru lekarza i Kasy Chorych, zapewnieniu równego dostępu do świadczeń
- w 2003 r. Kasy Chorych zastąpił NFZ
- w 2004 r. uwzględniono zobowiązania wynikające z członkostwa Polski w UE ___________
Z prezentacji:
KONCEPCJA PÓL ZDROWIA M. Lalonda
1/ zachowanie
2/ środowisko
3/ czynniki genetyczne
4/ służba zdrowia

FORMY DZIAŁANIA POLITYKI ZDROWOTNEJ
1/ profilaktyka
2/ leczenie
3/ rehabilitacja

Źródła finansowania usług medycznych
1/ podatek
2/ składka przymusowa
3/ składka dobrowolna wnoszona przez ubezpieczonego

Typy finansowania systemów ochrony zdrowia
Budżet- najpierw pieniądze, potem usługi, wstępne określenie wydatków, niska wydajność, wskaźniki ilościowe

Budżet globalny - większe zaufanie do władz lokalnych, rezultaty pracy, często standardy jakościowe i ilościowe, w krótkiej perspektywie + (wydajność), w długiej - (obniżanie jakości świadczeń)
Kapitacja - kwota na osobę- kontrola kosztów i efektywności świadczeń, ustalana w drodze przetargu lub statystycznie, sprzyja minimalizacji kosztów
Opłata od usługi - najczęściej z limitami refundacji
Systemy mieszane - połączenie różnych źródeł finansowania

---