SZKOŁA GŁÓWNA
GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO
W WARSZAWIE
Wydział Leśny
Katedra Urządzania Lasu,
Geomatyki i Ekonomiki Leśnictwa
Zakład Urządzania lasu
Projekt Organizacji Gospodarstwa Leśnego
Wykonał:
Rok akademicki 2000/2001
Lokalizacja i charakterystyka obiektu:
Nadleśnictwo Iława znajduje się w Krainie I (Bałtyckiej), dzielnicy 8 (Pojezierza Iławsko - Brodnickiego). Charakterystyczne dla tej Krainy jest gromadne występowanie drzewostanów bukowych, które po drzewostanach sosnowych mają największy udział w powierzchni lasów. Klimat, ze względu na położenie w bałtyckiej strefie ekoklimatycznej kształtuje się głównie pod wpływem morza. Ze względu na wschodnią granicę tejże Krainy i bliskość Krainy sąsiedniej tj. Mazursko - Podlaskiej w składach gatunkowych pojawiają się świerki, których zasięg północny rozpoczyna się właśnie w tym miejscu.
Znajdują się tutaj siedliska o średniej potencjalnej produkcyjności i drzewostany o najwyższej w krainie zasobności. Największy udział powierzchniowy, jeśli chodzi o siedliska (w danej dzielnicy) zajmują Lśw, LMśw i Bśw, natomiast, jeśli chodzi o procentowy udział powierzchni drzewostanów wg panujących gatunków drzew największą zasobność na 1ha mają kolejno So, Bk, Brz, Db, Św, Ol. Sosna zwyczajna jest spotykana na siedliskach Bśw gdzie tworzy lite drzewostany, Bw oraz BMw, na, których występuje z domieszką Św i Brz lub również tworzy lite drzewostany, ponadto występuje sporadycznie na siedlisku LMw i Lśw gdzie nie powinna występować jako gatunek panujący, to może świadczyć o pewnych błędach, popełnionych przy planowaniu odnowienia, bądź zaległości w postępowaniu hodowlanym, konsekwencją, czego jest nieprawidłowy skład gatunkowy drzewostanów, podobna sytuacja ma miejsce w obiekcie 13 na siedlisku Lśw gdzie przeważa Md. Świerk występuje tutaj w stosunkowo dużej ilości na siedliskach LMw i Lśw w zmieszaniu, z So, Ol, Brz, Bk oraz Db. Dąb i buk tworzą drzewostany na żyznych, właściwym im siedliskach Lśw, gdzie stanowią cenny składnik.
Wybrane elementy klimatyczne danego obszaru przedstawiają się następująco:
Średnia temp. roku 7,0 - 7,8OC.
Średnia temp. stycznia -3,1 - - 4,2OC.
Średnia temp. lipca 17,9 - 18,2OC.
Suma opadów w roku 585 - 684mm.
Suma opadów w okresie wegetacyjnym 209 - 238mm.
Długość okresu wegetacyjnego 208 dni.
Szczegółowa charakterystyka poszczególnych gospodarstw:
GOSPODARSTWO 1
Całkowita powierzchnia obiektu wynosi 613,42 ha. W skład tego gospodarstwa wchodzą przede wszystkim drzewostany sosnowe na siedliskach Bśw, Bw oraz BMśw, osiągające na tych typach siedliskowych II bonitację.
Przy uwzględnieniu warunków siedliskowych i rejonizacji przyrodniczo - leśnej, GTD określono jako sosnowy. Struktura wiekowa przedstawia się następująco: najstarsze drzewostany są w V b podklasie wieku, IV b podklasy wieku nie ma, dodatkowo w gospodarstwie tym znajduje się zrąb o powierzchni 10,00 ha, sytuacja ta może świadczyć o przyjętej wcześniej 100 - letniej kolei rębu, którą zamierza się kontynuować. Średni wiek drzewostanów określono na 53 lata.
Na podstawie tablic Borzemskiego określono, że celem produkcji będzie drewno średniowymiarowe w większej ilości, drzewostany wchodzące w skład tego gospodarstwa nię pełnią jakichś szczególnych funkcji pozaprodukcyjnych.
W gospodarstwie znajdują się drzewostany młodszych klas wieku tj. IIIa IIIb w dość dużej ilości, nie należy się, zatem spodziewać uzyskania wiekszych dochodów z tego gospodarstwa, dodatkowo należy się liczyć z kosztami związanymi z odnowieniem powierzchni zrębowej.
Ze względu na obecny skład gatunkowy i warunki przyrodnicze panujące w gospodarstwie zdecydowano się na zastosowanie rębni Ib, przy następujących założeniach - szerokość pasa 40 m, oraz maksymalej powierzchni zrębu 4 ha, odnowienie sztuczne lub naturalne samosiewem bocznym, można krótko pozostawiać nasienniki, okres odnowienia do 10lat (na zrębach zupełnych do 2lat) dzięki zastosowaniu tej rębni możliwa jest szybka reprodukcja drewna z możliwością maksymalizacji produkcji pożądanych sortymentów, można by się zastanawiać nad zastosowaniem rębni zupełnej wielkopowierzchniowej, lecz ze względu na zarządzenie 11a i związane z nim zasady odstąpiono od tego zamiaru. W chwili obecnej należy się również skupić na : eliminowaniu nadmiaru gatunków lekkonasiennych , niedopuszczanie do przegęszczenia młodników, zaniechanie cięć na 20 lat przed wyrębem.
Porównując sytuację przedstawioną na wykresach powstałych z tabel klas wieku z układem normalnym, stwierdza się, że odbiegają one od niego. Brak KO i KDO jest oczywisty ze względu na przyjęty sposób zagospodarowania. Konsekwencje ekonomiczne takiego rozkładu klas i podklas wieku pod względem miąższościowym i powierzchniowym opisano wyżej.
Podstawą określenia kolei rębu są wieki dojrzałości. W przypadku omawianego gospodarstwa przyjęto za wyznacznik wiek dojrzałości technicznej, jako obowiązujący w Lasach Państwowych dla gospodarstw zrębowych. Dzięki przyjęciu tego wieku możliwe jest spełnienie celu, o jakim mówi rębnia Ib - maksymalizacja produkcji. Dodatkowo określono również wiek dojrzałości naturalnej (130 lat)i wiek dojrzałości ilościowej (85 lat). Po ustaleniu tych wieków przyjęto 100 letnią kolej rębu.
Obliczono etat użytków rębnych według dojrzałości drzewostanów z ostatniej klasy wieku i z dwóch ostatnich klas wieku (w rozmiarze powierzchniowym i miąższościowym) oraz etat według zrównania średniego wieku, jako etat optymalny przyjęto etat obliczony wg zrównania średniego wieku drzewostanu, który jest jednocześnie etatem maksymalnym. Etat ten jednak z gospodarczego punktu widzenia nie jest korzystny, gdyż w przypadku gospodarstw, w których mamy do czynienia ze średnim wiekiem gospodarstwa niskim (a z takim mamy tutaj do czynienia), użytkujemy drzewostany niedojrzałe.
Etat użytków przedrębnych dla tego gospodarstwa obliczono metodą szacunkową na podstawie przeciętnego wskaźnika trzebieżowego, wynosi on 1140 m3 / rok.
Za etat użytków przygodnych przyjęto 10% użytków przedrębnych.
Etat całkowity, jest sumą użytków rębnych, przedrębnych i użytków przygodnych, ze wszystkich gospodarstw osiąga on wartość najwyższą tj. ponad 2500 m3 / rok.
Porównując rozmiar użytkowania z produkcyjnością dla całego gospodarstwa można stwierdzić, że wskaźnik użytkowania osiąga mniejszą wartość niż wskaźnik produkcyjności, oznacza to, że w gospodarstwie przeważa produkcja nad użytkowaniem, co widać na wykresach (liczne są podklasy III a, III b, i IV a, i to pod względem miąższościowym i powierzchniowym) D-stany te są młode i przyjęcie za etat optymalny etatu bliższego etatowi zrównania średniego wieku powoduje dość duże cięcia by utrzymać ten dość niski średni wiek. Oznacza to, że w danym okresie pozyskamy 81% masy, która przyrośnie. Jest to duża ilość, więc można by zastanowić się nad zmniejszeniem etatu użytków rębnych, jednak cel produkcji uznano za optymalny więc należy postępować zgodnie z obliczeniami.
GOSPODARSTWO 2
Całkowita powierzchnia obiektu wynosi 645,47 ha. W skład tego gospodarstwa wchodzą przede wszystkim drzewostany świerkowe na siedliskach LMw i Lśw, osiągające na tych typach siedliskowych I, I/II i II bonitację, ta wysoka bonitacja wynika z zasobności siedlisk, na których jednak nie powinny znajdować się te gatunki w tak dużej ilości (wiąze się to z dość wysoką miąższości osiąganą przez te gatunki, jednak jakość techniczna zapewne jest gorsza - a to związane jest z efektem ekonomicznem N-ctwa).
Przy uwzględnieniu warunków siedliskowych i rejonizacji przyrodniczo - leśnej, GTD określono jako So Db na siedlisku LMw, natomiast na siedlisku Lśw Db Bk.. Struktura wiekowa przedstawia się następująco: najstarsze drzewostany są w VI klasie wieku i KO, Vb podklasy wieku brak, jednak spora część drzewostanów znajduje się w młodszych klasach wieku, biorąc pod uwagę typy siedliskowe na jakich znalazły się te drzewostany można by stwierdzić, że popełniono błąd w sztuce leśnej, który może wynikać z teorii renty leśnej propagowanej w latach powojennych i być może z powodu błedów popełnionych przy klasyfikowaniu siedlisk. Średni wiek drzewostanów określono na 51 lat. Orientacyjne składy uprawy mogłyby przedstawiać się następująco na LMw - 5Db 3So 2Św (ze względu na wysoką produkcyjność Św planuje się jego pozostawienie i zmniejszenie jego ilości do niezbędnego minimum. Dodatkowo Św będzie stanowił tutaj doskonały element urozmaicający skład gatunkowy), natomiast na siedlisku Lśw - 5Bk 3Db 2Md.
Prze najbliższy okres czasu należy liczyć się z wydatkami związanymi z zabiegami pielęgnacyjnymi, gdyż wiekszość drzewostanów znajduje się w młodszych klasach wieku.
Sposób zagospodarowania przerębowo-zrębowy z zastosowaniem rębni Id, na jaki zdecydowano się ze względu na panujące warunki będzie odpowiedni i umożliwi osiągnięcie postawionego celu. Rębnia ta charakteryzuje się następującymi zaleceniami: powierzchnie odnawia się sztucznie zarówno na gniazdach, jak i na powierzchni międzygniazdowej, celem będzie przebudowa występujących tutaj drzewostanów litych na mieszane o kępowej formie zmieszania, w etepie pierwszym wykona się gniazda 15 arowe na powierzchni obejmującej 30% (zastosuje się tutaj zarówno w stosunku do Db i Bk placówki Szymańskiego), resztę usunie się gdy odnowienie wyjdą poza strefę przymrosków tj. około 2 m. Elementy czasowe rębni przedstawiaja się następująco - okres odnowienia około 20 lat , podobnie nawrót cięć. Maksymalna powierzchnia zrębu 6 ha.
Przy określeniu kolei rębu na uwadze miano zarówno wieki dojrzałości, jak również warunki siedliskowe. W ten sposób zdecydowano się na przyjęcie 100 letniej kolei rębu. Ze względu na tak wysoka produkcyjność siedliska nie należałoby przystępować do przebudowy zbyt szybko, bo w konsekwencji doprowadziłoby to do obniżenia zdolności produkcyjnych siedliska, dodatkowym argumentem przemawiającym za tym aby poczekać do tego wieku jest fakt, że materiał pozyskany w młodszym wieku ma mniejszą wartość, poza tym można uznać ten sposób postępowania za pewien element wykorzystania funkcji pozaprodukcyjnych siedliska. Dodatkowo określono również wiek dojrzałości naturalnej (120 lat) i wiek dojrzałości ilościowej (100 lat).
Obliczono etat użytków rębnych według dojrzałości drzewostanów z ostatniej klasy wieku i z dwóch ostatnich klas wieku (w rozmiarze powierzchniowym i miąższościowym) oraz etat według zrównania średniego wieku, jako etat optymalny przyjęto etat obliczony wg potrzeb hodowlanych, który uznawany jest w tym gospodarstwie za najważniejszy.
Etat użytków przedrębnych dla tego gospodarstwa obliczono metodą szacunkową na podstawie przeciętnego wskaźnika trzebieżowego, wynosi on 1133 m3 / rok, etet ten jest etetem większym niż etet użytków rębnych (604,67 m3 / rok) - świadczy to o tym, że drzewostany w klasach wieku podlegających użytkowaniu przedrębnemu stanowią większość miąższości (dobrze widoczne na załączonych wykresach).
Za etat użytków przygodnych przyjęto 10% użytków przedrębnych.
Etat całkowity, jest sumą użytków rębnych, przedrębnych i użytków przygodnych, osiąga on wartość blisko 1800 m3 / rok.
Porównując rozmiar użytkowania z produkcyjnością dla całego gospodarstwa można stwierdzić, że wskaźnik użytkowania osiąga mniejszą wartość niż wskaźnik produkcyjności, ze względu na zakładanie gniazd użytkujemy tylko 30% powierzchni, oznacza to, że w przyszłym okresie gospodarczym pozyskanie przekroczy przyrost. Inaczej nie można postąpić ze względu na charakter gospodarstwa - do przebudowy, należy się jednak liczyć z faktem, że gospodarstwo tego typu odbiega nieco od lasu normalnego, wynika to z charakteru rębni złożonej.
GOSPODARSTWO 3
Całkowita powierzchnia obiektu wynosi 472,03 ha. W skład tego gospodarstwa wchodzą przede wszystkim drzewostany bukowe na siedlisku Lśw, osiągające na tych typach siedliskowych I, II bonitację, dodatkowo znajduję się tutaj powierzchnia w KO, a także KDO z Db gdzie osiąga on III bonitację, również zanajduje się tutaj drzewostan z wiekszą ilościa So na siedlisku LMw, który zaklasyfikowano do tego gospodarstwa ze względu na Db, który osiąga tutaj I bonitację, spora część drzewostanów znajduje się w starszych klasach wieku.
Przy uwzględnieniu warunków siedliskowych i rejonizacji przyrodniczo - leśnej, GTD określono jako So Db na siedlisku LMw, natomiast na siedlisku Lśw Db Bk..
Ponieważ większość Bk przy tej bonitacji dochodzi bądź doszła do wieku rębności, można spodziewać się przychodów ze sprzedaży drewna o bardzo dobrej jakości technicznej.
Sposób zagospodarowania przerębowo-zrębowy z zastosowaniem rębni IIa, na jaki zdecydowano się ze względu na panujące warunki będzie odpowiedni i umożliwi osiągnięcie postawionego celu czyli wykorzystanie odnowienia naturalnego - zasadniczo z jednego obfitego obsiewu nasion - w drzewostanach o dużej wartości genetycznej, którą te drzewostany posiadają. Rębnia ta charakteryzuje się następującymi zaleceniami: powierzchnie odnawia się naturalnie (siew górny) z uzupełnieniem sztucznym gatunków światłożądnych po cięciu uprzątającym. Do elementów czasowych, które przyjęto zalicza się O.O. 20 lat, z 5 letnim nawrotem cięć. Szerokośc strefy natomiast 150 m, maksymalna powierzchnia zrębu 6 ha.
Przy określeniu kolei rębu brano pod uwagę zarówno wiek dojrzałości naturalnej i ilościowej, dodatkowo znaczenie miała jakość techniczna drzew w gosopdarstwie, a co za tym idzie możliwe do uzyskania efekty ekonomiczne. Przy wyborze kolei rozważano kolej rębu wynoszącą 140 lat mając na względzie funkcje pozaprodukcyjne, jednak przy jakości technicznej jaką posiada Bk związane było by to z możliwym pogorszeniem jego wartośći (fałszywa twardziel i inne wady). Z tego względu przyjęto 120 letnią kolej rębu.
Obliczono etat użytków rębnych według dojrzałości drzewostanów z ostatniej klasy wieku i z dwóch ostatnich klas wieku (w rozmiarze powierzchniowym i miąższościowym) oraz etat według zrównania średniego wieku, jako etat optymalny przyjęto etat obliczony wg potrzeb hodowlanych, który uznawany jest w tym gospodarstwie za najważniejszy.
Etat użytków przedrębnych dla tego gospodarstwa obliczono metodą szacunkową na podstawie przeciętnego wskaźnika trzebieżowego, wynosi on 746 m3 / rok, etet ten jest etetem niższym niż etet użytków rębnych (1047,24 m3 / rok).
Za etat użytków przygodnych przyjęto 10% użytków przedrębnych.
Etat całkowity, jest sumą użytków rębnych, przedrębnych i użytków przygodnych, osiąga on wartość blisko 1800 m3 / rok.
Porównując rozmiar użytkowania z produkcyjnością dla całego gospodarstwa można stwierdzić, że wskaźnik użytkowania osiąga mniejszą wartość niż wskaźnik produkcyjności podobnie jak w pozostałych gospodarstwach (70%-masy do pozyskania).
Gdyby wykonać porównanie dla całego obrębu, wówczas miałoby ono jedynie charakter orientacyjny. Średnie wieki dla gospodarstw są dość niskie, jednak sytuacja ta w przyszłości zmieni się i można spodziewać się lepszej zasobności i dopasowania gatunków do siedlisk (przy założeniu, że w przyszłych okresach gospodarczych konsekwentnie będzie się dążyło do celów uznanych za prawidłowe). Przy zastosowaniu tego typu podziału na gospodarstwa można spodziewać się pewnych zmian w składzie gatunkowym, zwłaszcza jeżeli chodzi o gospodarstwo do przebudowy. Ponadto drzewostany w dwóch pozostałych gospodarstwach, nie zmienią radykalnie swojego składu, a jednocześnie nie zamierza się wprowadzać w nich większych zmian.