Joanna Sarniak gr. 2
METODYKA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE
W. Sherborne wypracowała w latach sześćdziesiątych system ćwiczeń, który ma zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i w korygowaniu jego zaburzeń. Główna idea metody to posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapia zaburzeń tego rozwoju.
Opracowany przez W. Sherborne system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspokajanych w kontakcie z dorosłymi. Z tak zwanego baraszkowania, które pojawia się we wczesnym dzieciństwie każdego zdrowego dziecka i w każdej normalnej rodzinie. Genialność tej metody polega właśnie na jej prostocie i naturalności.
PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA METODY
Podstawowe założenia metody to rozwijanie przez ruch:
Świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego.
Świadomości przestrzeni i działania w niej.
Dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.
Udział w ćwiczeniach metodą W. Sherborne ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i w związku z tym możliwości ruchowych, ponieważ dzięki temu zaczyna mieć ono zaufanie do siebie, zyskuje też poczucie bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń, w której się znajduje, przestaje ona być dla niego groźna. Dlatego dziecko czuje się w niej bezpiecznie, staje się bardziej aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze.
Metoda Weroniki Sherborne znalazła zastosowanie w profilaktyce i w terapii.
W profilaktyce jako:
metoda wspomagająca rozwój, a więc stymulująca go;
forma pomocy dzieciom, młodzieży i dorosłym w różnych sytuacjach trudnych;
w pracy z dorosłymi w celu stworzenia w grupie atmosfery wzajemnego zaufania, bezpieczeństwa, relaksu;
metoda relaksacyjna - odprężająca;
W terapii:
w pracy z dziećmi z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, a więc przede wszystkim w przypadkach upośledzenia umysłowego oraz innego rodzaju niepełnosprawności;
dla dzieci z tzw. normą intelektualną, przejawiających zaburzenia w zakresie sfery emocjonalnej i społecznej;
stanowi doskonały wstęp do innych zajęć terapeutycznych, np.: logopedycznych;
W metodzie Weroniki Sherborne wyróżnia się kilka kategorii ruchu:
ruch prowadzący do poznania własnego ciała
ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem
ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem
ruch prowadzący do współdziałania w grupie
ruch kreatywny
Ruch prowadzący do poznania własnego ciała : Poznanie własnego ciała jest sprawą zasadniczą, ponieważ każdy człowiek ma potrzebę poznania i kontrolowania własnego ciała. Jeżeli nie może tego osiągnąć, to staje się nie spokojny i napięty. Poznanie własnego ciała i jego kontrolowanie pozwala na wyodrębnienie od otoczenia własnego „ja”. Ruchy zaliczane do tej kategorii pozwalają na stopniowe poznawanie własnego ciała. Szczególną uwagę zwraca się na stopy, kolana, biodra,( całe kończyny dolne ) ponieważ to na nich opiera się cały ciężar naszego ciała i stanowią pewnego rodzaju połączenie człowieka z podłożem.
Ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym : Ta kategoria ma na celu wykształcenie orientacji w przestrzeni, by na tej podstawie mógł się wytworzyć związek człowieka z tym, co go otacza. Czynności ruchowe te pozostają w ścisłym związku z poprzednią kategorią - obie występują równolegle. Zasadnicze działania ruchowe odbywają się najniżej, np.. na podłodze, co prowadzi do wytworzenia kontaktu z podstawą i daje poczucie "ugruntowania", stabilności. Inne formy ruchu zmierzają do tego, aby człowiek czuł się swobodnie w otaczającej go przestrzeni, aby się jej nie obawiał. Jeśli nie udaje się korzystać z "przestrzennej wolności", stajemy się niejako zahamowani w swoich działaniach, często przestraszeni, niechętni do przeciwstawiania się nowym sytuacjom, wyizolowani. Ruch ten polega na przemieszczaniu.
Ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem : Ta kategoria ruchu sprzyja wytworzeniu się zaufania do drugiego człowieka i na tej podstawie - budowania związku z drugim człowiekiem. Celem czynności ruchowych tej kategorii jest zachęcanie uczestników do nawiązywania pozytywnych i znaczących kontaktów z innymi osobami, opartych na wzajemnym poznaniu i zrozumieniu potrzeb partnera oraz na wzajemnym zaufaniu. Do wytworzenia się takiej więzi dochodzi w trakcie wspólnych ćwiczeń w przebiegu zabaw ruchowych.
Ze względu na typ ruchu związki międzyludzkie klasyfikuje się jako:
ruch „z"
ruch „przeciwko"
ruch „razem"
Ruch „z”
Ruch „z" to takie czynności ruchowe, w których jeden z partnerów jest bierny, drugi zaś aktywny i opiekuńczy względem niego. Wymaga to ze strony aktywnego partnera zrozumienia potrzeb i możliwości drugiej osoby, a ze strony partnera pasywnego - całkowitego zaufania do osoby aktywnej. Takie zaufanie powoduje u partnera aktywnego wzmocnienie zaufania do samego siebie, wynikające ze świadomości, że jest on w stanie udzielić pomocy swemu podopiecznemu. W ten sposób buduje się wzajemne zaufanie i zrozumienie przy pełnieniu odmiennych, uzupełniających się ról.
Ruch „przeciwko”
Celem tych zajęć jest uświadomienie uczestnikom ich własnej siły, przy współdziałaniu z partnerem bez użycia agresji. Dlatego nie jest wskazane pobudzane do konkurencyjności, niewłaściwe jest również wyłanianie zwycięzców i pokonanych. Te zajęcia to okazja do doskonałej zabawy, odprężenia. Ta forma ruchu wyzwala nagromadzone napięcie psychiczne. Ruch "przeciwko" to zabawa w mocowanie, popychanie, siłowanie się.
Ruch przeciwko ma charakter zabaw pseudoagresywnych, umożliwia dzieciom poznanie własnych i cudzych sposobów reagowania, uczy radzenia sobie w sytuacji konfliktu, uświadamia emocje.
Ta świadomość pozwala kontrolować swoje emocje i zachowania. Zachowana pseudoagresywne odblokowują aktywność i torują drogę do bliskich i przyjaznych kontaktów z drugim człowiekiem.
Ruch „razem”
Ruch razem to takie czynności ruchowe, które wymagają jednakowego zaangażowania partnerów. Zajęcia prowadzą do wytworzenia harmonii i równowagi. Udział w nich wymaga wzajemnego zaufania, zrozumienia, współpracy i równego wkładu wysiłku fizycznego, co jest warunkiem osiągnięcia sukcesu. Obaj partnerzy są aktywni.
4. Ruch prowadzący do współdziałania w grupie : Podobnie jak w poprzedniej grupie występuje tu ruch: „z”, „przeciwko”, „razem”. Różnica polega na ilości uczestników. Ćwiczenia wykonuje się w „trójkach” a potem z całą grupą. W ćwiczeniach ruchowych „z” dwie osoby mogą opiekować się trzecią. W ćwiczeniach „przeciwko” kilka osób może atakować osobę ciężką lub silniejszą. W ćwiczeniach „razem” współdziała kilka osób. Można tu mówić o współpracy.
5. Ruch kreatywny :Cechami tego ruchu jest spontaniczność, kreatywność i swoboda. Przykładem tego typu ruchu jest taniec. Szczególnie „taniec wyzwolony” (jak u Isadory Duncan), który nie opiera się na ustalonych krokach tanecznych, lecz na pełnej swobodzie ruchów. W wyniku udziału w sesjach ruchowych prowadzonych metodą Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne uczestnicy uzyskują zaufanie do samych siebie i otoczenia oraz umiejętność nawiązywania kontaktu z ludźmi. To zaś prowadzi do uzyskania możliwości twórczego wyrażania siebie.
Stosując metodę Weroniki Sherborne wystrzegamy się oceniania osiągnięć dziecka w kategoriach wymiernych wyników. Ocena ma charakter opisowy i dotyczy takich przejawów zachowania dziecka jak:
zdolność koncentracji na zadaniu,
rodzaj i sposób wyrażania emocji,
umiejętność nawiązywania kontaktów z innymi osobami,
umiejętność zmiany zachowań w zależności od rodzaju zajęć,
umiejętność uczestniczenia w zabawie.
W metodzie Weroniki Sherborne równie ważnym elementem jak ruch, dostarczający doznań kinestetycznych i odczuwania równowagi jest kontakt fizyczny, będący źródłem doznań dotykowych. Dotyk jest najbardziej rozległym zmysłem, ponieważ cała powierzchnia skóry pokryta jest zakończeniem nerwów czułych na dotyk. Uczestniczy on również w komunikowaniu się z drugim człowiekiem, w przekazywaniu mu informacji i emocji.
Przykłady:
- wtulanie się całym ciałem (broń mnie, bądźmy razem),
- mocny uścisk dłoni (dasz sobie radę, trzymaj się),
- muśnięcie palcami ( nie ma powodu do obaw, jestem z tobą)
Zarówno projektując jak i prowadząc zajęcia, należy pamiętać o obowiązujących zasadach, którymi powinna się kierować osoba prowadząca:
- pamiętaj, że uczestniczenie w zajęciach jest dobrowolne (możesz dziecko zachęcać, dodawać mu odwagi, ale nie zmuszać);
- nawiąż kontakt z każdym dzieckiem. Pamiętaj o utrzymywaniu kontaktu wzrokowego w dalszym okresie zajęć, gdy dziecko już adaptuje się do udziału w ćwiczeniach ( w początkowym okresie kontakt wzrokowy może być zbyt trudny dla dziecka);
- zajęcia powinny być dla dziecka przyjemne i dawać możliwość zażywania radości z aktywności ruchowej, kontaktu z innymi ludźmi, satysfakcji z pokonania własnych trudności i lęków, z poczucia większej sprawności fizycznej;
- bierz udział we wszystkich ćwiczeniach;
- w czasie zajęć ściśle przestrzegaj praw dziecka do swobodnej, jasnej decyzji (do mówienia „tak” i „nie”), aby miało poczucie kontroli nad sytuacją i autonomii;
- zauważaj i stymuluj aktywność dziecka, daj mu szanse na twórcze działanie;
- miej poczucie humoru;
- nie krytykuj dziecka;
- chwal dziecko nie tyle za efekt, co za jego starania i wysiłek, a także za każde nowe osiągnięcie (pokonanie lęku, wykonanie nowego ćwiczenia);
- unikaj stwarzania sytuacji rywalizacyjnych;
- rozszerzaj stopniowo krąg doświadczeń społecznych dziecka (najpierw ćwiczenia w parach, potem w trójkach, potem z całą grupą);
- większość szczególnie początkowych ćwiczeń prowadź na poziomie podłogi;
- zaczynaj od ćwiczeń prostych, stopniowo je utrudniając;
- zmniejszaj udział swojej inicjatywy na rzecz coraz aktywniejszego udziału dziecka w kształtowaniu programu zajęć;
- proponuj naprzemiennie ćwiczenia dynamiczne i relaksacyjne;
- miej zawsze na uwadze samopoczucie dziecka, pytaj je o przyzwolenie na intensyfikowanie jego doznań;
- ucz dzieci zarówno używania siły, jak i zachowania delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby;
- we wszystkich ćwiczeniach, w których jest to możliwe, zadbaj o to, aby dziecko znalazło się także w pozycji dominującej ( poprze zamianę ról);
- zaplanuj początek zajęć tak, aby zawierał propozycje ćwiczeń - spotkań dających poczucie bezpieczeństwa, oparcia i bliskiego kontaktu;
- na zakończenie zajęć zaproponuj ćwiczenia wyciszające, uspokajające.
Materiały:
- Bogdanowicz Marta, Kisiel Bożena, Przasnyska Maria: Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka.
- Bogdanowicz Marta, Kasica Alicja : Ruch rozwijający dla wszystkich, Efektywność metody Weroniki Sherborne.