TEMAT 3: BILANS I OPERACJE GOSPODARCZE.

1. Bilans.

2. Operacje gospodarcze.

3. Wzór bilansu

Ad. 1.

W celu zestawienia stanu zasobów majątkowych i źródeł ich pochodzenia w jednostce gospodarczej sporządza się bilans. Bilans jest dokumentem księgowym oraz sprawozdaniem finansowym.

Bilans jednostki jest syntetycznym zestawieniem wyrażonych wartościowo zasobów gospodarczych (aktywów) i źródeł ich pochodzenia (pasywów), sporządzonym w określonej formie i na określony dzień (tzw. moment bilansowy).

Moment bilansowy - dzień, na który jest sporządzany bilans. Na ogół jest to dzień 31 grudnia - ostatni dzień roku obrotowego (obrachunkowego).

Rok obrotowy to na ogół okres obejmujący 12 kolejnych miesięcy. Rok obrotowy musi być zgodny z rokiem przyjętym dla rozliczeń podatkowych.. W wyjątkowych wypadkach bilans jest sporządzany również w ciągu roku(np. na dzień łączenia dwóch jednostek gospodarczych, podzielenia istniejącej jednostki na dwie odrębne jednostki, postawienia jednostki w stan likwidacji, upadłości itp.)

Rok obrotowy - rozumie się przez to rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę. Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny. W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy.

Budowa bilansu - każdy bilans jednostki powinien zawierać:

1. Określenie jednostki sporządzającej bilans (nazwa i adres).

2. Określenie dnia, na który sporządzono bilans czyli tzw. momentu (dnia) bilansowego.

3. Wyszczególnienie nazw i wartości grup zasobów gospodarczych (aktywów) oraz źródeł ich pochodzenia (pasywów).

4. Sumę bilansową aktywów i pasywów. Sumy bilansowe muszą być sobie równe.

Równość sum bilansu jest określana mianem równowagi bilansowej.

5. Datę sporządzenia bilansu, tj. datę przygotowania czystopisu bilansu.

6. Podpisy osoby sporządzającej bilans i kierownika jednostki odpowiedzialnych za

działalność jednostki gospodarczej oraz za rzetelność ( to jest zgodność ze stanem

rzeczywistym) i prawidłowość bilansu (to jest zgodność z przepisami, a przede

wszystkim z ustawą o rachunkowości.

Do podstawowych zasad sporządzania bilansu należy zaliczyć:

1. zasadę równowagi bilansowej - A=P

2. zasadę segregacji - poszczególne elementy majątku należy zakwalifikować do właściwej grupy i podgrupy bilansu, przy czym aktywa ujmuje się według rosnącego stopnia płynności (szeregowane są w bilansie według płynności finansowej, tzn. możliwości spieniężenia składników aktywów - od najmniej płynnych do najbardziej płynnych) natomiast pasywa według rosnącego stopnia wymagalności (pasywa są ujmowane zgodnie z wymagalnością w spłacie - od najmniej do najszybciej wymagalnych w spłacie),

3. zasadę dnia bilansowego - bilans zawsze sporządza się na określony dzień,

4. zasadę ciągłości - bilans zamknięcia minionego okresu jest bilansem otwarcia na okres następny,

5. zasadę kompletności - w bilansie należy ująć wszystkie składniki A i P nawet wtedy, gdy po sporządzeniu bilansu, a przed jego zatwierdzeniem jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, który mają istotny wpływ na bilans,

6. zasady formalne - określają wzór informacyjny, wymagany stopień szczegółowości i jego zgodność ze stanem faktycznym.

Obecnie stosowaną metodą sporządzania bilansu jest metoda netto. Polega ona na tym, że wybrane pozycje bilansowe pomniejsza się o odpowiednie wielkości je korygujące, a nie wykazuje oddzielnie, np. środki trwałe wykazuje się w bilansie wg wartości netto.

Ad. 2.

Wykazane w bilansie w ściśle określonym momencie bilansowym składniki aktywów i pasywów ulegają ciągłym zmianom, co jest związane z realizacją różnorodnych operacji gospodarczych, składających się na działalność gospodarczą jednostki.

Operacją gospodarczą nazywamy fakt, zdarzenie czy zjawisko gospodarcze, powodujące zmiany w stanie zasobów gospodarczych (aktywach) i w źródłach ich pochodzenia (pasywach) i podlegające ewidencji gospodarczej (np. zakup i przyjęcie towarów do magazynu, podjęcie gotówki z rachunku bankowego do kasy, spłata gotówką zobowiązania wobec dostawcy, zaciągnięcie kredytu bankowego itp.).

Zdarzenia, które nie powodują zmian w bilansie np. zawarcie umowy o pracę, zawarcie umowy o sprzedaż składnika aktywów, wystawienie polecenia uregulowania przez bank zobowiązania itp. Nie stanowią operacji gospodarczych.

Zadanie księgowości polega na ewidencji i kontroli stanu początkowego aktywów i pasywów, wpływu operacji gospodarczych na poszczególne składniki A i P oraz ich stanu końcowego.

Wyróżnia się dwa rodzaje operacji gospodarczych:

1. bilansowe - wpływają na bilans jednostki.

2. wynikowe - wpływają na wynik finansowy jednostki (przychody, koszty, straty i zyski nadzwyczajne)

Wyróżnia się 4 typy operacji gospodarczych bilansowych:

Typ	Aktywa	Pasywa	Suma bilansowa A, P
1	+, -	x	Suma A bez zmian
2	x	+, -	Suma P bez zmian
3	+	+	Suma A i P +
4	-	-	Suma A i P -

Typ 1 powoduje zmiany tylko w A (powoduje zwiększenie jednego aktywu i zmniejszenie drugiego aktywu o kwotę dokonanej operacji gospodarczej, co nie wpływa na zmianę sumy bilansowej).

Np. Podjęto gotówkę z rachunku bankowego do kasy jednostki w kwocie 1.000,-.

Rachunek bankowy Kasa

/Aktywa / /Aktywa/

- 1.000,- +1.000,-

suma A bez zmian

Typ 2. powoduje zmiany tylko w P (powoduje zwiększenie jednego pasywu i zmniejszenie drugiego pasywu o kwotę dokonanej operacji gospodarczej, co nie wpływa na zmianę sumy bilansowej).

Np. Spłata części zobowiązań wobec dostawców z przyznanego na ten cel kredytu bankowego 10.000,-.

Zobowiązania wobec dostawców Kredyty bankowe

/Pasywa/ /Pasywa/

-10.000,- +10.000,-

suma P bez zmian

Typ 3. powoduje jednoczesne zmiany w A i P (powodują równoczesne zwiększenie aktywu i pasywu i wpływają na zwiększenie sumy bilansowej A i P o kwotę dokonanej operacji gospodarczej).

Np. Zakup towarów u dostawcy i przyjęcie ich do magazynu - zapłata nastąpi w terminie późniejszym - w kwocie 15.000,-.

Towary Zobowiązanie wobec dostawców

/Aktywa/ /Pasywa/

+15.000,- +15.000,-

suma A i P + 15.000,-

Typ 4. powoduje jednoczesne zmiany w A i P (powodują równoczesne zmniejszenie aktywu i pasywu i wpływają na zmniejszenie sumy bilansowej A i P o kwotę dokonanej operacji gospodarczej).

Np. Spłata raty kredytu środkami pieniężnymi z rachunku bankowego w kwocie 3.000,-.

Kredyty bankowe Rachunek bankowy

/Pasywa / /Aktywa/

-3.000,- -3.000,-

suma A i P -3.000,-

Wnioski:

1. Każda operacja gospodarcza wywiera wpływ na dwa składniki bilansu i powinna być zapisana w dwóch składnikach bilansu.

2. Księgowanie operacji gospodarczych sprowadza się do wykorzystania dwóch działań arytmetycznych - dodawania i odejmowania.

3. Wszystkie typy zaksięgowanych operacji nie powoduja naruszenia równowagi bilansowej, będącą podstawową zasadą księgowości.

BILANS

AKTYWA	STAN	PASYWA	STAN
A AKTYWA TRWAŁE		A KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY
I Wartości niematerialne i prawne		I Kapitał (fundusz) podstawowy
1. Koszty zakończonych prac rozwojowych		II Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)
2. Wartość firmy		III Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna
3. Inne wartości niematerialne i prawne		IV Kapitał (fundusz) zapasowy
4. Zaliczki na poczet wartości niematerialnych i prawnych		V Kapitał (fundusz) z aktualizacji, wyceny
II Rzeczowe aktywa trwałe		VI Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
1. Środki trwałe		VII Zysk (strata) z lat ubiegłych
2. Środki trwałe w budowie		VIII Zysk (strata) netto
3. Zaliczka na środki trwałe w budowie		IX Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
III Należności długoterminowe		B ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA
IV Inwestycje długoterminowe		I Rezerwy na zobowiązania
1. Nieruchomości		1. Rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego
2. WNiP		2. Rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne
3. Długoterminowe aktywa finansowe		3. Pozostałe rezerwy
4. Inne inwestycje długoterminowe		II Zobowiązania długoterminowe
V Długoterminowe aktywa finansowe		1. Kredyty i pożyczki
1. Aktywa z tytułu odroczonego podatku		2. Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
2. Inne rozliczenia międzyokresowe		3. Inne zobowiązania finansowe
B AKTYWA OBROTOWE		III Zobowiązania krótkoterminowe
I Zapasy		1. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
1. Materiały		2. Kredyty i pożyczki
2. Półprodukty i produkty w toku		3. Zaliczki otrzymane na dostawy
3. Produkty gotowe		4. Zobowiązania wekslowe
4. Towary		5. Zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń
5. Zaliczki na dostawy		6. Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń
II Należności krótkoterminowe		7. Inne zobowiązania
1. Należności z tytułu dostaw i usług		8. Fundusze specjalne
2. Należności z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń		IV Rozliczenia międzyokresowe
3. Inne należności		1. Ujemne wartości firmy
4. Należności dochodzone na drodze sądowej		2. Inne rozliczenia międzyokresowe
III Inwestycje krótkoterminowe
1. Krótkoterminowe aktywa finansowe
a) Udziały lub akcje
b) Inne papiery wartościowe
c) Udzielone pożyczki
d) Inne krótkoterminowe aktywa finansowe
2. Środki pieniężne w kasie i na rachunkach
3. Inne środki pieniężne
IV Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Aktywa razem		Pasywa razem

4

Opracowała Bożena Gongała

Temat: Bilans i operacje gospodarcze .

---