|
|
|
Metody i
środki
dydakty-czne
|
Przedstawić
definicję układu krążenia.
|
CO TO JEST UKŁAD KRĄŻENIA?
Układ krążenia (krwionośny) jest zbudowany z sieci naczyń krwionośnych, które pod wpływem rytmicznych impulsów serca transportują nieustannie przez organizm krew, będącą nośnikiem wszystkich, niezbędnych do podtrzymania czynności życiowych, oczyszczającą organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii, dostarczają je do narządów zajmujących się ich wydalaniem.
|
|
|
Przedstawić zadania układu krążenia.
|
ZADANIA UKŁADU KRĄŻENIA
Zadaniem układu krążenia jest dostarczanie do narządów i tkanek tlenu oraz substancji odżywczych, a także odprowadzanie produktów przemiany materii w celu ich eliminacji przez nerki, wątrobę i płuca. Brak dostatecznego krążenia prowadzi do wstrząsu, a więc stanu obniżonego utlenienia komórek i tkanek i w konsekwencji do obumierania komórek.
Do prawidłowego funkcjonowania układu krążenia niezbędne jest przede wszystkim:
- sprawnie działające serce, pełniące rolę pompy
- nieprzerwany układ elastycznych naczyń, pozwalający utrzymać odpowiednie ciśnienie w układzie krążenia
- wystarczająca ilość krwi i poszczególnych ich elementów
- sprawna wymiana gazowa w płucach, umożliwiająca dostateczne zaopatrzenie krwi w tlen i eliminację dwutlenku węgla
- sprawny układ naczyń włosowatych, pozwalający na wymianę substratów na poziomie tkanek.
|
|
|
Przedstawić
budowę
i funkcje
układu
krążenia.
|
JAK FUNKCJONUJE UKŁAD KRĄŻENIA
Serce jest pompą tłoczącą krew do wszystkich narządów dla utrzymania ich prawidłowej czynności, zależnie od potrzeb. W ciągu 1 min. Serce kurczy się średnio 70 razy i pompuje w tym czasie ok. 5litrów krwi. Prawidłowa czynność serca umożliwia wykonywanie dużych wysiłków fizycznych.
Podstawowa częścią pompy, jaką jest serce, jest mięsień sercowy, do którego krew doprowadzają naczynia wieńcowe. Serce składa się z przedsionków i komór. Pomiędzy przedsionkami i komorami znajdują się zastawki serca. Również pomiędzy komorami i głównymi tętnicami, tętnicą płucną i aortą znajdują się kolejne zastawki. System zastawek uniemożliwia cofanie się krwi i zapewnia jednokierunkowy przepływ krwi.
Serce, jego lewa komora, pompuje utlenowaną w płucach krew do aorty i dalej do mniejszych tętnic i tętniczek, które dostarczają ją do tkanek. Po oddaniu w tkankach tlenu i substancji odżywczych, krew przez układ żylny wraca do prawej komory, która przepompowuje ją przez naczynia płucne. Tam krew zostaje utlenowana i dalej przez lewy przedsionek i lewą komorę dostaje się do aorty, tętnic i tętniczek
|
|
|
Przedstawić
definicję
niewydolno-
ści serca.
|
CO TO JEST NIEWYDOLNOŚĆ SERCA?
Niewydolność serca to stan, w którym uszkodzone serce nie jest w stanie zapewnić odpowiedniego do potrzeb przepływu krwi, w początkowym okresie w czasie wykonywania wysiłków fizycznych, w studium zaawansowanym również w czasie spoczynku.
|
|
|
Przedstawić
przyczyny
niewydolno-
ści serca.
|
JAKIE MOGĄ BYĆ PRZYCZYNY NIEWYDOLNOŚCI SERCA?
Najczęściej:
-choroba wieńcowa
-zawał serca
-nadciśnienie tętnicze
Rzadziej:
-stany zapalne mięśnia sercowego
-wady zastawkowe serca
|
|
|
Zaznajomić
z objawami
niewydolno-ści serca.
|
JAKIE SĄ OBJAWY NIEWYDOLNOŚCI SERCA?
Uszkodzenia serca prowadzące do niewydolności wiąże się z charakterystycznymi objawami, których występowanie zależne jest od zaawansowania choroby.
Należą do nich:
-duszność lub/i zmęczenie
-obrzęki kończyn dolnych
-nierówne bicie serca
-zwiększenie lub ubytek masy ciała
|
|
|
Przedstawić
definicję duszności.
|
CO TO JEST DUSZNOŚĆ?
Jest najczęstszym objawem niewydolności serca. W początkowym okresie choroby pojawia się w czasie wykonywania wysiłków, w miarę narastania uszkodzenia serca pojawia się duszność spoczynkowa a w okresie zaawansowanym duszność nocna. Duszność nocna zmusza do spania na wysoko ułożonych poduszkach, często chorzy muszą siadać lub chodzić- tylko taka pozycja przynosi im ulgę. W uproszczeniu im większa duszność tym wyższy stopień niewydolności serca.
|
|
|
Przedstawić
objawy
obrzęków kończyn
dolnych.
|
KIEDY WYSTĘPUJĄ OBRZĘKI KONCZYN DOLNYCH (WOKÓŁ KOSTEK)?
Obrzęki są późnym objawem niewydolności serca. Uszkodzenie serca, jako pompy, prowadzi do zwiększenia objętości płynów ustrojowych. Początkowo obrzęki pojawiają się wokół kostek, następnie obejmują kończyny dolne, często powyżej kolan. W ciężkiej niewydolności serca płyn może gromadzić się w jamie brzusznej lub/i w jamach opłucnowych. Obrzęki kończyn dolnych, u chorych z niewydolnością serca, są symetryczne, czyli pojawiają się na obu kończynach. Obrzęki niesymetryczne mogą być konsekwencją żylaków kończyn dolnych lub zaburzeń krążenia limfatycznego.
|
|
|
Przedstawić
przyczyny
prowadzące do nierównego bicia serca.
|
KIEDY MOŻE WYSTĄPIĆ NIERÓWNE BICIE SERCA?
Uszkodzenie mięśnia sercowego może być przyczyną nierównego bicia serca. Im bardziej uszkodzone serce tym częściej serce bije nierówno.
Często nierówne bicie serca pojawia się nagle. Towarzyszy mu złe samopoczucie, nasilenie duszności. Najczęściej jest to migotanie przedsionków.
W takiej sytuacji należy jak najszybciej udać się do szpitala. Skuteczne leczenie niewydolności ogranicza lub eliminuje zaburzenia rytmu serca.
|
|
|
Przedstawić konsekwen-cje wzrostu lub ubytku masy ciała.
|
CO SIĘ WIĄŻE ZE ZWIĘKSZENIEM LUB UBYTKIEM WAGI?
Zwiększenie wagi wiąże się z pogłębieniem cech niewydolności serca i nasileniem obrzęków. Sygnałem alarmowym jest wzrost wagi ciała o ok. 2kg w ciągu 3 dni. Jeżeli dojdzie do takiej sytuacji należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.
Istotnym problemem chorych z niewydolnością serca jest utrata wagi, niezwiązana z redukcją przewodnienia (obrzęków). Przyczyną jest mała aktywność fizyczna, upośledzone wchłanianie pokarmów, brak apetytu. Stan taki, nazywany wyniszczeniem sercowym, stwierdzony jest u chorych z bardzo zaawansowaną, długoletnią i źle leczoną niewydolnością serca.
|
|
|
Dokonać rozpoznania niewydolno-ści serca.
|
ROZPOZNANIE NIEWYDOLNOŚCI SERCA
Rozpoznanie niewydolności serca podejmuje lekarz opierając się na występowaniu typowych objawów:
-duszność
-obrzęki kończyn dolnych
-nierówne bicie serca
-zwiększenie lub ubytek wagi
oraz wyniki badania echokardiograficznego (EHO serca), które dokumentuje obecność, stopień i przyczynę niewydolności serca.
|
|
|
Przedstawić sposób leczenia niewydolno-ści serca.
|
LECZENIE NIEWYDOLNOŚCI SERCA
Leczenie niewydolności serca powinno się
składać z :
-zmiany trybu życia- dieta, wysiłek fizyczny
-leczenia przyczyn- zwalczanie nadciśnienia tętniczego, skuteczne leczenie choroby wieńcowej, operacje wad zastawek
-leczenie objawów.
|
|
|
Zaznajomić z profilaktyką chorób serca.
|
10 PRZYKAZAŃ W PROFILAKTYCE CHORÓB SERCA
Od kilku lat we wrześniu obchodzimy światowy dzień serca - dzień, którego celem jest przypominanie nam jak ważna jest profilaktyka chroniąca przed rozwojem chorób serca. Przy czym najważniejsze jest zrozumienie, że profilaktyka chorób serca i układu krążenia będzie skuteczna, jeśli oprze się na trwałych zmianach w stylu naszego życia.
PO PIERWSZE - DIETA I ANTYOKSYDANTY
Dla dobrego stanu serca niezbędna jest zdrowa dieta obfitująca w produkty pełnoziarniste (ciemne pieczywo, płatki, kasze), makarony lub ziemniaki, warzywa, owoce, ryby morskie, niskotłuszczowy nabiał i w ograniczonej ilości chude mięso (kurczak i indyk bez skóry, chuda wołowina, dziczyzna).
Polecanym tłuszczem są oleje roślinne (słonecznikowy, kukurydziany, rzepakowy) i oliwa oraz margaryny miękkie. Częste i regularne posiłki (4-5 razy dziennie) bez skłonności do przejadania się umożliwiają spalanie kalorii na bieżąco, ograniczając odkładanie zapasów tkanki tłuszczowej. Przy diecie należy zwrócić uwagę na tzw. witaminy antyoksydacyjne (A, C i E), które neutralizują wolne rodniki powstające w naszym ustroju pod wpływem np. palenia tytoniu, alkoholu, tłustego pożywienia, zanieczyszczeń środowiskowych czy promieniowania słonecznego.
Wolne rodniki niszczą nasze komórki, co wpływa m. in. na rozwój chorób serca. Antyoksydantów jest dużo w warzywach i owocach (m. in. kapusta, kalarepa, papryka, pomidory, marchew, dynia, cykoria, sałata, morele), olejach roślinnych, wątróbce, rybach, serach. Zjadając codziennie ok. 0,5 kg „zieleniny” organizm jest w dobrym stopniu zabezpieczony w antyoksydanty. Jeśli dziennie spożycie warzyw i owoców jest niższe, to najlepiej jest już od dziś zacząć ich jeść więcej.
PO DRUGIE - RZUCENIE PALENIA
Czas uświadomić sobie, że z każdym wypalonym papierosem rozwój miażdżycy się nasila, a ilość ochronnych witamin-antyoksydantów (witaminy C i E) maleje. Rzucenie palenia tytoniu nie jest łatwe, ale przy odpowiedniej motywacji jest realne. Można się dodatkowo wspomóc dostępnymi w aptekach bez recepty środkami odzwyczajającymi od papierosa w postaci gumy do żucia, inhalatora i plastrów przezskórnych, które zawierają określoną dawkę nikotyny łagodzącej lub eliminującej objawy głodu nikotynowego. Po pięciu latach od ostatniego wypalonego papierosa ryzyko rozwoju chorób serca u byłego palacza obniża się do poziomu dla osoby nigdy niepalącej. Jest, więc, o co walczyć!
PO TRZECIE - OGRANICZENIE ALKOHOLU
Niewielkie dawki alkoholu opóźniają rozwój miażdżycy, ponieważ podwyższają stężenie frakcji HDL cholesterolu, czyli tzw. dobrego cholesterolu, jednak łatwo jest dozwolone dawki alkoholu przekroczyć, co niweluje działanie ochronne na naczynia krwionośne i zagraża rozwojem uzależnienia alkoholowego. W naszym kraju nadużywanie alkoholu jest wciąż dużym problemem społecznym.
PO CZWARTE - RUCH
Serce jest mięśniem i z tego względu potrzebuje regularnego treningu. Wysiłek fizyczny związany z rekreacją usprawnia pracę serca, poprawia przepływ krwi w naczyniach wieńcowych, ułatwia zwalczanie zaburzeń lipidowych, reguluje ciśnienie krwi i zapobiega otyłości, a więc działa anty-miażdżycowo. Cierpiąc na przewlekłe schorzenia należy wcześniej skonsultować się z lekarzem. Oczywiście wybór aktywności powinien być dostosowany do kondycji i wydolności fizycznej. Może to być szybki marsz, marsz z kijkami, bieganie, pływanie, jazda na rowerze, chodzenie na stepperze, zajęcia aerobiku. Intensywność wysiłku należy zwiększać stopniowo, bo to ma być przyjemność.
PO PIĄTE - KONTROLA CIŚNIENIA KRWI
Utrzymujące się podwyższone ciśnienie krwi prowadzi do zwężenia tętnic i rozwoju blaszek miażdżycowych. Dlatego bardzo ważne jest jak najwcześniejsze wykrywanie nadciśnienia tętniczego i jego leczenie. Najlepiej jest mierzyć ciśnienie krwi rutynowo podczas każdej wizyty u lekarza. Coraz częściej w aptekach pojawiają się aparaty do samodzielnego pomiaru ciśnienia krwi. Warto wówczas poprosić farmaceutę, aby pokazał jak prawidłowo dokonać pomiaru i żeby pomógł interpretować wynik. Jeśli któraś z wartości pomiaru lub obie przekraczają 140/90 mm Hg, konieczna jest konsultacja lekarska. Badania naukowe wykazały, że nawet niewielkie obniżenie ciśnienia krwi może zmniejszyć ryzyko udaru o 35-45%, a ryzyko choroby niedokrwiennej serca o 20-25%. Więc i tu jest szansa na zdrowsze serce!
PO SZÓSTE - KONTROLA CHOLESTEROLU
Podwyższony poziom cholesterolu i jego frakcji LDL sprzyjają rozwojowi miażdżycy. Dlatego ważne jest okresowe sprawdzanie lipidogramu i jeśli wykazuje on nieprawidłowości konieczne staje się wprowadzenie zmian w codziennej diecie o czym jest wyżej. Jeśli sama dieta nie skutkuje lub obecne są inne czynniki ryzyka miażdżycy, to konieczne staje się włączenie farmakoterapii przez lekarza.
PO SIÓDME - KONTROLA CUKRU
W przebiegu cukrzycy dochodzi do zaburzeń gospodarki cholesterolowej oraz wielu innych, nie do końca poznanych zaburzeń metabolicznych, które ułatwiają rozwój miażdżycy tętnic. Dlatego konieczna jest okresowa kontrola poziomu cukru we krwi na czczo i jeśli jest on podwyższony wymaga leczenia.
PO ÓSME - KWAS ACETYLOSALICYLOWY
Bezpośrednią przyczyną zawału serca czy udaru mózgu jest często zakrzep powstający z płytek krwi w miejscu uszkodzenia śródbłonka naczyniowego i uniemożliwiający przepływ krwi. Nieocenioną przysługę daje nam tutaj znany od ponad stu lat i dostępny bez recepty kwas acetylosalicylowy, który hamuje agregację płytek krwi, zmniejszając w ten sposób skłonność do zakrzepów.
PO DZIEWIĄTE - NAUKA RADZENIA SOBIE ZE STRESEM
Bez stresu nie byłoby życia, ponieważ to stres stymuluje nas do działania, poprzez wydzielane hormony: adrenalinę i hormony kory nadnerczy. Hormony te działają na układ krążenia przyspieszając rytm serca, podnosząc ciśnienie krwi i zwężając naczynia krwionośne. Im więcej stresów przeżywamy, tym bardziej nasze serce i naczynia są obciążone. Dlatego należy mierzyć siły na zamiary oraz podejmować działania rozładowujące stres i napięcie np. nauczyć dystansować się od pracy, oddawać się relaksowi lub ulubionym zajęciom sportowym.
PO DZIESIĄTE - PROGRAM PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA
Osoby, które w danym roku kalendarzowym są w wieku 35, 40, 45, 50 lub 55 lat mogą skorzystać z bezpłatnego „Programu profilaktyki chorób układu krążenia NFZ”. Program ten umożliwia określenie indywidualnego zagrożenia chorobami układu krążenia i wdrożenie odpowiedniego postępowania profilaktycznego.
Prowadząc zdrowy styl życia w oparciu o powyższe zalecenia profilaktyczne mamy szansę cieszyć się sercem zdrowym na 100% przez długi czas.
|
|
|
|
Pytania kontrolne:
1. Jakie są funkcje układu krążenia?
2. Co to jest niewydolność serca?
3. Podaj najczęściej występujące przyczyny niewydolności serca.
4. Podaj rzadziej występujące przyczyny niewydolności serca.
5. Jakie są objawy niewydolności serca?
6. Co to jest duszność i jak ona się objawia?
7. Kiedy występują obrzęki kończyn dolnych?
8. Jaka jest przyczyna nierównego bicia serca?
9. Jak rozpoznasz niewydolność serca?
10.Wymień 10 przykazań w profilaktyce chorób serca.
|
|
|