Agata Warchoł

1A

Statystyka

Temat pracy kontrolnej: Metody i organizacja badania statystycznego.

Słowo „statystyka” pochodzi od łacińskiego słowa „status”, które oznacza stan rzeczy, państwo. W łacinie średniowiecznej słowa „status” używano dla wyrażenia politycznego stanu rzeczy.

Statystyka jest dyscypliną naukową, zajmującą się „konstrukcją metod liczbowego opisu i wnioskowania o zjawiskach masowych”.

Z takiej definicji wynika, że należy wyróżnić tutaj dwa pojęcia: metodę i zjawisko masowe.

Metoda statystyczna to sposób badania liczbowego określonych zbiorowości, za pomocą odpowiednich narzędzi i procedur.

Zjawisko masowe to takie zjawisko które często występuje, dotyczy ono więc wystarczająco dużej liczby jednostek. Dla odróżnienia, jednostkowym zjawiskiem jest pojedyncze, lub rzadko występujące zdarzenia. Niektóre zjawiska mogą być traktowane jednostkowo jak i masowo, w zależności od perspektywy z jakiej je analizujemy.

Metody badań statystycznych możemy podzielić na:

* BADANIE PEŁNE

Metoda badania pełnego polega na pełnej obserwacji zbiorowości statystycznej. Każda jednostka tej zbiorowości jest poddana badaniu, czyli zbierane są informacje o wszystkich jednostkach statystycznych zbiorowości. Do badań tego typu zaliczany jest:

• spis statystyczny

• rejestracja statystyczna

• sprawozdawczość statystyczna

Spis statystyczny jest cyklicznym bądź jednorazowym badaniem pełnym, dostarczającym niezbędnych informacji o stanie i strukturze zjawiska w określonym momencie. Badanie polega na zebraniu informacji o każdej jednostce statystycznej przez rachmistrzów spisowych i umieszczeniu ich na formularzach spisowych. W Polsce do najważniejszych spisów statystycznych należą: Narodowy Spis Powszechny i Mieszkań (ostatni w 2002 r., planowany w 2011 r.), Powszechny Spis Rolny (ostatni w 2002 r., planowany w 2010 r. ).

Rejestracja statystyczna to badanie pełne polegające na systematycznym (bieżąca rejestracja statystyczna), rzadziej jednorazowym (doraźna rejestracja statystyczna) notowaniu zdarzeń i faktów będących przedmiotem badania. Prowadzona jest przez odpowiednie instytucje (np. sądy, organy administracji publicznej) i polega na udzielenia informacji objętych tematem rejestracji, w określonym miejscu rejestracyjnym oraz w określonym czasie (np. ewidencja działalności gospodarczej, ewidencja pojazdu).

Sprawozdawczość statystyczna to rodzaj pełnego badania statystycznego, odbywającego się na zasadzie przekazywania przez podmiot zobligowany przepisami prawnymi, danych statystycznych do instytucji organizujących badanie. Dane te, przekazywane są za pomocą sprawozdań statystycznych (wypełnionych formularzy). Przykładem takiej sprawozdawczości mają przedsiębiorstwa prowadzące pełną księgowość. Przedsiębiorstwa przekazują do Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) informacje m.in. o wynikach finansowych, stanie zatrudnienia.

* BADANIA CZĘŚCIOWE

Badanie częściowe (niepełne) obejmuje obserwacją wybrane części populacji generalnej (próbę). Wyniki obserwacji dokonane na próbie mogą być uogólniane na całą populacje.

Badanie to jest zalecane w przypadkach gdy:
• proces obserwacji związany jest ze zniszczeniem bądź uszkodzeniem badanego produktu; • badana zbiorowość jest zbyt liczna, proces badania byłby czasochłonny i kosztowny (np. badanie preferencji politycznej mieszkańców Polski).

Wyróżnia się następujące metody (rodzaje) badań częściowych:

• metoda reprezentacyjna

• metoda monograficzna

• metoda ankietowa

Badanie reprezentacyjne polega na obserwacji grupy jednostek wybranej z populacji generalnej. Próba ta powinna być reprezentacyjna dla całej populacji, czyli musi spełniać dwa warunki: musi być stosunkowo liczna, oraz dobrana w sposób losowy. Losowanie jednostek do próby musi być takie, aby rezultaty badania mogły być przeniesione na całą populacje. W ten sposób badana jest m.in. kontrola jakości produktów, warunki mieszkaniowe, wstępna ocena plonów w rolnictwie.

Badanie monograficzne sprowadza się do wszechstronnego opisu i szczegółowej analizie wybranej (zwykle wybór jest celowy) jednostki lub niewielkiej grupy jednostek badanej zbiorowości statystycznej. Obserwacja umożliwia dokładne poznanie cech przedmiotu badania w formie ilościowej i jakościowej. Metoda monograficzna używane jest do badania m.in. rozwoju społecznego krajów, miast, wsi.

Badanie ankietowe przeprowadzane jest najczęściej w sytuacjach, gdy celem badania jest ustalenie opinii o konkretnych faktach. Dane statystyczne o zbiorowości lub zjawisku gromadzone są przy pomocy ankiet (formularz zawierający pytania odpowiednio zaprojektowane). Badanie stosowane jest w celu m.in. ustalenia opinii określonej grupy ludzi o produkcie, wydarzeniu.

* METODY POŚREDNIE

Metody pośrednie (szacunek statystyczny) polegają „na ustaleniu pewnych wielkości lub właściwości nieznanej zbiorowości na podstawie zbiorowości znanej, pozostającej nią w określonym związku.” Rozróżniane są dwie metody:

• interpolacja

• ekstrapolacja

Interpolacja polega na oszacowaniu hipotetycznej wartości cechy na podstawie pozostałych (sąsiednich) znanych wartości.

Ekstrapolacja sprowadza się na oszacowaniu hipotetycznej wartości wykraczającej poza okres badania. Szacunek statystyczny wykorzystywany jest w przypadkach kiedy nie jest możliwe lub mija się z celem zastosowanie badania pełnego, a nawet częściowego.

Etapy badania statystycznego

W etapie pierwszym formułowana jest całościowa koncepcja metodologiczna badania. Etap drugi poświęcony jest zbieraniu danych statystycznych o wariantach cech oraz jednostkach zbiorowości statystycznej. Z kolei w etapie trzecim przetwarzane są informacji pozyskane podczas obserwacji. Ostatni etap poświęcony jest zagadnieniom analitycznym.

1.Projektowanie badania:

* określenie celów badania

* określenie zbiorowości statystycznej

* wybór odpowiedniej metody badania

2.Obserwacja statystyczna

3. Opracowanie materiału

* grupowanie i zliczanie pozyskanych danych:

• Grupowanie statystyczne polega na podziale zbiorowości na grupy jednostek podobnych względem siebie.

• Grupowanie typologiczne polega na podziale niejednorodnej zbiorowości z punktu widzenia cechy zmiennej na grupy jednorodne. Odbywa się to na podstawie wariantów cech jakościowych.

• Grupowanie wariancyjne oparte jest na cesze ilościowej i polega na łączeniu jednostek o równych lub zbliżonych wartościach cech w klasy.

4. Analiza statystyczna

Opracowany materiał przedstawiony zostaje w postaci szeregów statystycznych, które również mogą przyjąć formę tablic i wykresów.

Bibliografia:

1. Luszniewicz A., Statystyka Ogólna, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1987.

2. Podstawy statystyki, pod. red. Wacławy Starzyńskiej, Difin , Warszawa 2004.

3. Sobczyk M., Statystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

---