BUDOWA KOMÓRKI
Komórka jest najmniejszą jednostką budowy żywego organizmu.
Spełnia podstawowe jego funkcje:
- przemianę materii
- wzrost
- ruch
- rozmnażanie
- dziedziczenie
Błona komórkowa (grubość 7,5-10 nm)
Otacza cytoplazmę oraz oraganelle.
Składa się z dwóch warstw cząsteczek fosfolipidów.
W błonie komórkowej umieszczone są białka globularne.
Białka błony komórkowej dzielimy na:
- białka integralne
- białka nośnikowe
- białka tworzące kanały jonowe.
- białka receptorowe
- białka enzymatyczne
MITOCHONDRIA
Utworzone są z błony zewnętrznej i wewnętrznej, która jest ukształtowana w postaci grzebieni.
Błony otaczają przestrzeń zamkniętą wypełnioną macierzą.
Wytwarzają w komórce energię
W ich obrębie są syntetyzowane adenozynotrifosforany (ATP), które są uniwersalnymi przenośnikami energii
LIZOSOMY
Pęcherzyki zawierające enzymy hydrolityczne trawiące białka, kwasy nukleinowe i węglowodany.
Wywodzą się z siateczki śródplazmatycznej lub aparatu Golgiego
Służą do transportu białek oraz rozkładu substancji, które na drodze fagocytozy lub pinocytozy dostały się do komórki.
ENDOCYTOZA
Obejmuje:
FAGOCYTOZĘ
PINOCYTOZĘ
FAGOZYTOZA
Zachodzi wtedy, kiedy fragmenty obcych komórek lub mikroorganizmy zostają otoczone błoną komórkową i są wciągnięte do wnętrza komórki, gdzie tworzą wakuole. Do tych wakuoli otwierają się lizosomy zawierające enzymy. Dzięki nim sfagocytowane fragmenty ulegają strawieniu w obrębie wakuoli i uwalniają się do cytoplazmy.
PINOCYTOZA
Proces podobny do fagocytozy, dotyczy cząsteczek związków chemicznych, które przyczepiają się do zewnętrznej powierzchni błony komórkowej. W tym miejscu błona zagłębia się aż do wytworzenia wakuoli. Następnie cząsteczki te są trawione przez enzymy zawarte w lizosomach, a produkty końcowe przechodzą do cytoplazmy.
SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA
Składa się z płaskich pęcherzyków, które połączone przestrzennie wewnętrznie tworzą rodzaj systemu kanałów w komórce. Do pęcherzyków odgraniczonych przez siateczkę śródplazmatyczną transportowane są białka wytworzone na rybosomach.
RYBOSOMY
Każdy rybosom utworzony jest z dwóch podjednostek 60S i 40S. Rybosom zawiera 65% RNA i 35% białka. Rybosomy rozmieszczone na siateczce śródplazmatycznej syntetyzują : hormony białkowe wydzielane następnie przez komórki, białka przenoszone do lizosomów i podlegające tam segregacji oraz białka wbudowane w błonę komórkową.
APARAT GOLGIEGO
Składa się z ułożonych warstwami płaskich pęcherzyków, z których odłączają się mniejsze. Służy on głównie procesom sekrecyjnym i przejmuje białka siateczki śródplazmatycznej, produkuje polisacharydy, zagęszcza je i otacza błoną. Powstające ziarnistości wydzielnicze wędrują do granicy komórki i tam są wydzielane na zewnątrz - egzocytoza.
EGZOCYTOZA
Białka, które są wydzielane na zewnątrz komórki, przechodzą z siateczki śródplazmatycznej do aparatu Golgiego i są przenoszone do ziarnistości wydzielniczych lub pęcherzyków wydzielniczych. Ziarnistości i pęcherzyki wędrują w kierunku błony komórkowej. Ich błona zlewa się z błoną komórkową i następuje pęknięcie w tej strefie. Następuje opróżnienie na zewnątrz komórki zawartości pęcherzyka lub ziarnistości, błona komórkowa pozostaje nienaruszona.
JĄDRO KOMÓRKOWE
Zawiera:
płyn jądrowy
szkielet chromatynowy
jąderko
Chromatyna zawiera nośniki informacji genetycznej - kwas dezoksyrybonukleinowy (DNA).
Podwójna nić DNA (podwójna helisa) tworzy chromosomy.
Człowiek posiada 46 chromosomów: 22 pary autosomów i 2 chromosomy X (kobieta) lub 1 chromosom X i 1 Y (mężczyzna)
KWAS DEZOKSYRYBONUKLEINOWY (DNA)
Jest długim łańcuchem cząsteczkowym składającym się z cyklicznie powtarzającego się „ szkieletu”, do którego dezoksyrybozowych ogniw dołączone są cztery różne zasady. Sposób ułożenia tych zasad stanowi kod genetyczny. Dwa takie łańcuchy DNA są połączone przez leżące naprzeciw siebie zasady (zawsze adenina z tyminą i guanina z cytozyną)
KWASY RYBONUKLEINOWE-(RNA)
Pełnią rolę „tłumacza”, posiadają tylko jedną nić, rybozę zamiast dezoksyrybozy i zamiast tyminy uracyl. Tworzenie RNA, to jest przeniesienie informacji genetycznej z DNA (transkrypcja), zachodzi w jądrze komórkowym.
Transkrypcja
Z DNA na pre-mRNA
Obróbka potranskrypcyjna>> mRNA
tRNA i rRNA
JĄDERKO
W większości komórek występuje w postaci ziarnistości bogatych w kwas rybonukleinowy (RNA). Jest ono miejscem syntezy rybosomów.
Translacja
Każdy triplet zasad na mRNA koduje jeden aminokwas
Obróbka potranslacyjna>> białko
3