PROPEDEUTYKA ROLNICTWA.cz.II

PROPEDEUTYKA ROLNICTWA(w.) dn.30.09.2007

CECHY I SPECYFIKA ROLNICTWA. CZYNNIKI I ŚRODKI PRODUKCJI W ROLNICTWIE.

PROFIL GOSPODARSTWA zależy od proporcji między działami i gałęziami produkcji

Profil określa się poprzez:

System gospodarczy na podstawie % udziału poszczególnych działów w ogólnej produkcji gospodarstwa (system produkcji roślinnej lub system produkcji zwierzęcej)
System produkcji roślinnej charakter działalności produkcji roślinnej i mówi o udziale w nim poszczególnych gałęzi:

Kierunek zbożowy (>60% zbóż w pow. zasiewów)
Kierunek okopowy

System produkcji rolniczej

Kierunek nastawiony na hodowlę bydła (min. 66,6% szt. dużych w gosp.)
Kierunek nastawiony na hodowlę trzody (min.20% szt. dużych trzody chlewnej)
Kierunek nastawiony na hodowlę owiec (min. 10% szt. dużych owiec w gosp.)

KIERUNEK PRODUKCJI określa gałęzie wiodące w całym gospodarstwie na podstawie struktury produkcji końcowej (gotowej przeznaczonej na sprzedaż lub do spożycia) lub produkcji towarowej (sprzedaż przez gospodarstwa)

Gałąź która ma największy udział w tej strukturze decyduje o kierunku produkcji.

Gospodarstwo:

-jednokierunkowe (wartość produkcji pow. 50% ogólnej wartości)

-dwukierunkowe (dwie gałęzie co najmniej 60%)

-wielostronne

INTENSYWNOŚĆ GOSPODARSTWA określana jest ilością i wielkością nakładów pracy i środków produkcji ponoszonych na produkcję (wysokointensywna, średniointensywna, ekstensywna)

1)intensywność organizacji gospodarstwa (udział intensywnych gałęzi produkcji w strukturze produkcji)

2)intensywność gospodarowania (wysokość nakładów pracy i środków)

ZASDY RACJONALNEGO GOSPODAROWANIA

Opiera się o zasady:

1)minimalizacji kosztów, gdy określone zadania gospodarcze winny być wykonane jak najmniejszym nakładem pracy i środków produkcji

2) maksymalizacji produkcji, gdy będące w dyspozycji gospodarstwa środki produkcji i siła ludzka winny być tak wykorzystane, by w efekcie dały jak największą efektywność.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PRODUKCJI ROLNEJ:

Odbywa się na organizmach żywych
Uzależniona jest od warunków przyrodniczo-klimatycznych
Ma charakter cykliczny (sezonowy)
Jest wielostronna (różnorodność roślin, gatunków zwierząt i czynności)
Ma charakter przestrzenny (duży obszar produkcji)
Niemożliwe jest przewidzenie wyników produkcji
Ma długi cykl produkcji
Obrót wew. (odnawianie się materiałów do dalszej produkcji, np. nasiona, młode zwierzęta)
Produkcja pierwotna (roślinna) i wtórna (zwierzęca)
Produkcja podstawowa i uboczna (ziarno-słoma, mleko-obornik lub żywiec)

PRODUKCJA wytwarzanie dóbr materialnych i usług zdolnych do zaspakajania ludzkich potrzeb

Do jej realizacji niezbędne są:

Praca (świadoma działalność człowieka, wytwarzanie dóbr, wykwalifikowana siła robocza)

Może mieć charakter:

-produkcyjny

-nieprodukcyjny

Środki produkcji (materialna, rzeczowa strona produkcji, posługuje się nimi człowiek w procesie produkcji)

ŚRODKI PRODUKCJI DZIELĄ SIĘ NA:

Przedmiot pracy (dobra ulegające przetworzeniu w procesie pracy)

-dobra przyrody

-surowce

-półfabrykaty (stal, deski, pasze)

-zwierzęta produkcyjne (tuczniki)

2. Środki pracy (urządzenia służące do przetwarzania przedmiotów pracy)

-budynki i budowle

-narzędzia, maszyny

-zwierzęta hodowlane i robocze

Środki produkcji + ludzie → siły wytwórcze społeczeństwa (działają w określonych warunkach gosp. Określonych przez przyrodę oraz warunki ekonomiczne)

Środki wytwórcze społeczeństwa + warunki gospodarowania → czynniki produkcji

(przyrodnicze, ekonomiczne)

PRZYRODNICZE WARUNKI PRODUKCJI ROLNICZEJ:

warunki klimatyczne
ukształtowanie terenu
gleby i ich jakość

EKONOMICZNE WARUNKI PRODUKCJI ROLNEJ:

warunki zew. (na które gosp. nie ma wpływu

stałe (względnie stałe)

-odległość od miast i ośrodków przemysłowych

-stan i sieć dróg

-odległość od stacji kolejowych i zakładów przemysłowych

-odległość od punktów skupu, zaopatrzenia

-zasoby siły roboczej

b) zmienne

-poziom cen na produkty rolne i artykuły do produkcji rolnej

-możliwości kredytowe, polityka podatkowa i celna państwa

-poziom i organizacja usług dla rolnictwa

-możliwości zbytu produktów rolnych

-zaopatrzenie w artykuły do produkcji rolnej

zew. czynniki ekonomiczne:

- ilość i jakość siły roboczej

-ilość i jakość środków produkcji w gospodarstwie

-zasoby finansowe gospodarstwa

-poziom kierowania gospodarstwa (przygotowanie zawodowe)

-wielkość gospodarstw

-wew. warunki komunikacyjne (dojazd do pól, rozmieszczenie pól-rozłóg pól, wielkość i kształt pól)

CZYNNIKI PRODUKCJI W ROLNICTWIE:

praca
ziemia
kapitał
organizacja i zarządzanie

I.Cechy ziemi: (3n+p)-niezbędny środek do prowadzenia produkcji rolnej

-nieruchomość (stałość położenia)

-niepomnażalność (niepowiększalność)

-niezniszczalność (dobrze wykorzystywana nie zużywa się)

-przestrzenność (organizacja pracy na znacznych obszarach, przystosowanie maszyn do ruchomego procesu pracy)

II. praca i siła robocza

SIŁA ROBOCZA suma umiejętności jakimi człowiek rozporządza w pracy. Praca jest formą wykorzystywania siły roboczej.

GRUPY OSÓB ZATRUDNIONYCH W ROLNICTWIE:

właściciele i użytkownicy gosp. Rolnych (pracują na własny rachunek)
członkowie spółdzielni produkcyjnych
członkowie rodzin wymienionych grup
robotnicy najemni

III. Kapitał

Ogół dóbr materialnych i zasobów finansowych wykorzystywane do dalszego pomnażania

Podstawowe składniki kapitału:

środki trwałe (melioracje, zdarzenia wieloletnie, inwentarz żywy (stado podstawowe)

Dzielimy na :

-produkcyjne (maszyny, melioracje, obory, itp.)

-nieprodukcyjne (służą zaspokojeniu potrzeb ludności, np. budynki mieszkalne)

środki obrotowe (zużywają się całkowicie w jednym cyklu obrotowym (krótszym niż rok) i bezpośrednio wchodzą w produkt finalny)

Wśród środków produkcji gosp. rolniczych istotną rolę odgrywa siła pociągowa.

SIŁA POCIĄGOWA suma energii zdolnej do pokonywania oporów związanych z przemieszczaniem narzędzi, maszyn lub środków transportowych zawartych w organizmach żywych lub silnikach mechanicznych

Ze względu na charakter źródła energii: