Agatka Wlazło
FANTAZY - TREŚĆ
Fantazy (Nowa Dejanira) Dramat w pięciu aktach
Dejanira to w mitologii greckiej córka Ojneusa, króla Kalidonu i Altai, jej ojcostwo jest też przypisywane Dionizosowi. Została ona żoną Heraklesa, który pokonał innych zalotników ubiegających się o jej rękę. Kiedy centaur Nessos próbował porwać Dejanirę, został śmiertelnie raniony przez Heraklesa z łuku strzałą zatrutą krwią Hydry. W zemście, Nessos polecił Dejanirze sporządzić miksturę ze swojej krwi, mówiąc, że jeśli umoczy w niej koszulę Heraklesa, zapewni sobie jego wierność (według innej wersji, ofiarował wełnę zanurzoną w swojej krwi w tym samym celu). Zazdrosna o podboje miłosne Heraklesa, Dejanira skorzystała w końcu z rady Nessosa i sporządziła koszulę, w której Herakles miał składać ofiarę Zeusowi ("koszula Dejaniry"). Po założeniu koszuli, zatruta krew Nessosa zaczęła palić i zżerać ciało Heraklesa. Herakles próbował zerwać koszulę, lecz odrywał ją z kawałkami ciała. W celu ukrócenia cierpień, Herakles spalił się na stosie, dostając się następnie na Olimp jako nieśmiertelny bóg. Dejanira popełniła samobójstwo.
OSOBY:
Hrabia Respekt - były marszałek powiatowy
Hrabina Respektowa - jego żona
Dianna, Stella - ich córki
Hrabia Fantazy Dafnicki (Fantazy - usposobienie; Damnicki - bohater poematu S. Twardowskiego Dafnis drzewem bobkowym)
Hrabina Idalia
Ksiądz Loga
Wołdemar Hawryłowicz - rodem Czerkies, stary major rosyjski
Jan - zesłany na Sybir, w sołdaty, nazywany będzie też „Baszkirem”
Kajetan - kamerdyner Respektów
Helenka - pokojówka Idalii
Lokaj Idalii
Kałmuk - sługa majora
Akcja na Podolu, ok. 1841 roku. Trzy pierwsze akty w domu Respektów, reszta u Idalii.
(podpunkty NIE odpowiadają kolejnym scenom)
AKT I
Fantazy podziwia salon Respektów. Jest on sztuczny (taki oświeceniowy), spodziewa się więc trudności w rozgryzieniu przyszłych teściów. Prosi Rzecznickiego, aby mówił za niego i wyczaił Rzecznickich, jak również wychwalał samego Fantazego. Fantazy będzie milczał. Chce zrzucić z siebie „lakier byroński szatana”.
Przybywa hrabia Respekt, jest oburzony, że nikt nie wita gości. Fantazy zostaje przedstawiony.
Dołącza Hrabina i córki. Hrabina zachwyca się nad listami Fantazego - „taki ogień w piórze/ I tyle serca, entuzjazmu tyle!”, mówi o nim „mistyk”.
Hrabina wzywa Kajetana i nakazuje mu przygotowanie czegoś takiego jak żywe obrazy. Wtedy okazuje się, że bida u nich i wszystkiego brakuje. Mówi hrabina, że ten angielski ogród jest wielkim utrapieniem.
Przybywa major. Wszyscy się cieszą. Respekt mówi, że jako Ukrainiec już nie jest jego więźniem i bez trwogi patrzy na jego mundur.
Fantazy pyta Rzecznickiego kim jest Jan, który ciągle mieszka w sercu Dianny. Okazuje się on kosynierem, na co Fantazy wyraża swój podziw dla powstańców: „Z takim aresztantem Adonis nie mógłby walczyć o miłość szlachetnej Polki…”. Ogólnie udaje wielkiego romantyka. Czuje, że to podłość kupić Dianę za pół miliona, ale jakiś szatan go kusi by to zrobić (kolejny romantyczny cham!)
Stella spotyka się z Janem. Mówi, że siostra wzdycha do niego cały czas i opowiada o tym księdzu. Umawia Jana na schadzkę z Dianą w pasiece.
Idalia spotyka Stellę, pyta czy są jacyś goście i wielce się stresuje na wieść o obecności Fantazego.
Scena w ogrodzie. Fantazy chrzani coś o jakimś koralowym amulecie, który niby go miał uchronić od zła, ale słyszy za sobą szelest „czyśćcowej duszy” (Idalia się czai). Fantazy z tego wszystkiego tłucze nawet filiżankę! (cóż za faux pas!) „sami tu szatani grają komedię ze mną… najsmutniejszą…”. Okazuje się, że Fantazy pół roku temu przybył z Rzymu. Opowiada o jednej z tamtejszych kobiet - hrabinie Idalii, chorej na duszę, rodzaju pani de Staël, opisuje jej zacną urodę. Chciała go wtedy bardzo poznać, mieli podobne poglądy co do romantyczne miłości i się dogadali - odnajduje w niej siostrzaną duszę.
Dianna i Fantazy rozmawiają o małżeństwie. Dziewczyna oburza się, że traktuje ją jak towar, ale świadoma jest, że musi poświęcić się, by ojciec mógł spłacić długi i tym samym obronić tutejszy lud (?).
Fantazy stwierdza „Duchowi memu dała w pysk i poszła!” - spodziewał się głupiej gęsi, a się trafiła zadziorna dziewucha.
AKT II
Idalia postanawia pomieszkać w domku księdza Logi. Mówi o tym jaka to jest nieszczęśliwa i wcale nie życzy źle Dianie.
Wpada Stella i Jan, Idalia ukrywa się w grocie. Stella jest oburzona, że Jan mówi do niej po rusku, ale to jest język jego tęsknoty i się powstrzymać nie może. Jan dowiaduje się, że Dianna idzie za mąż, opowiada mu o wszystkim i dodaje, że Dianna nadal kocha Jana. Jan oddaje Stelli obrączkę Dianny - zrywa zaręczny. Stella odchodzi
Jan sobie śpiewa i nagle ujawnia się Idalia. Proponuje, że da mu to pół miliona, a on powie, że dostał spadek od siostry i wykupi Diannę. Jan nie chce się zgodzić (honor i takie tam), wkurzył się na Fantazego, który „JAK WÓDZ - OD SWYCH WOJSK DUKATOWYCH CZEKA ZWYCIĘSTWA”.
Jan rozmawia z księdzem Logą. Mówi, że jest szlachcicem, rewolucjonistą i przybył tutaj sekretnie, by pozbyć się ciężaru - oddaje mu pierścień od Idalii (drugi raz!! Się Julek pomylił!!)
AKT III
Fantazy obawia się, że Baszkir i Idalia zawiązali przeciwko niemu sojusz. Baszkir strzelając z łuku na polowaniu zabił Fantazemu psa Spartakusa.
Respekt i Rzeczniczki idą podpisać intercyzę (Fantazy mu pozwolił w swoim imieniu).
Hrabina mówi Fantazemu o przybyciu Idalii. Rozpacza, że on o niej nie zapomniał: „Wy wszyscy giaury! Wy zawsze wracacie/ Do pierwszych waszych snów…na śmierci łożu…”.
Fantazy nie jest zachwycony wieścią o Idalii - „To moje fatum - ta kobieta!” i pędzie do niej.
Wszyscy są oburzeni zachowaniem Fantazego. Major mówi, że Baszkir jest w zmowie z Idalią i drwi sobie z Fantazego. Wystawił na nią dekret i kazał porwać.
Fantazy widział, jak jakiś Kałmuk porywa Idalię i chce ją ratować.
Idalia rozmawia z Rzecznickim i tak od słowa do słowa, okazuje się, że przez pomyłkę porwana została jego żona - Omfalia Rzecznicka, która pożyczyła strój od Idalii.
VIII Idalia jeździ po Respektach. Chcieli sprzedać córkę, ją oddać do klasztoru - „Przecz, serca przedajne!”
AKT IV
Helenka mówi, że z Rzecznicką wszystko w porzo, tylko twierdzi, że ją porwał diabeł i takie tam.
Idalia przekonuje Rzecznickiego by nic nikomu nie mówić o niefortunnej pomyłce. Ona będzie udawać, że była porwana.
Respektowie dają Rzecznickiemu jego kapelusz przebity strzałą przez Kałmuka, gdy próbował odbić niby Idalię (nie czaje!).
Rzecznicki po drodze zgubił intercyzę.
Fantazy pojedynkował się na karty z Majorem i przegrał swoje życie. Zmienił testament. Karze milion stopić w złoty pierścionek, wyryć na nim „trup małżonek swej narzeczonej” i dać go Dyjannie, a jak go nie weźmie to wyrzucić do stawu.
Hrabina rozmawia z Idalią, i mówi jej, że Fantazy nadal coś do niej czuje. Małżeństwo z Dianną jest już niemożliwe.
Dianna mdleje i pada na kamienie. Lokaj przynosi Idalii sztylet i list od Fantazego. Fantazy planuje wspólnie z nią popełnić samobójstwo, o północy, tam gdzie Juliet „obudziła się i zasnęła” bije do Williama.
Wszyscy mają pretensje do Majora. Że wszystko popsuł etcetera etcetera.
Jan chce wyjechać z Polski.
AKT V
Są „Idy marcow Cezara” - 15 marca. Fantazy i Idalia na cmentarzu.
Idalia błaga Fantazego o przebaczenie. Mówi, że wszystko jej winą, bo skłamała, chciała być aktorką i fałszem dopomóc sobie na ziemi. Zatem mówi mu, że to nie ona wcale została porwana i czar pryska. Fantazy mówi o niej „Straszliwa, w czepcu nowa Dejanira/ Poprzedza orszak - nasz…”
Słychać strzały, biegną za nimi i widzą Majora we krwi. Major pojedynkował się z Rzecznickim. Ostatecznie umiera i rozwiązuje wszystkie problemy, o czym pisałam we wstępie. Fantazy jest ochrzczony człowiekiem i wszyscy są zadowoleni. Oczywiście poza Majorem, który nie żyje.