PETRARKIZM W BAROKU
U schyłku XVI wieku konwencje petrarkistowskie przekształcają się w obiegowe skamieliny, nadal jednak zasilają poezję miłosną. Brahmer uważa, że w wieku XVIII o petrarkizmie już nie ma mowy. Ofensywniejszym kierunkiem rozwoju poezji barokowej staje się marinizm (Alina Nowicka).
Przeważa sąd o żywotności petrarkizmu przede wszystkim w warstwie ukształtowań językowych. Barok poszedł własną drogą przystosowań tego dziedzictwa. Adaptacja petrarkizmu dokonała się w obrębie liryki miłosnej i religijnej twórczości poetyckiej. Autorzy barokowych utworów miłosnych w wyższym stopniu skupili się na formułach poetyckich niż subtelnościach uczuciowych i intelektualnych. Nasi autorzy erotyków traktują petrarkizm jako wzorzec stylistyczny, budulec języka miłosnego. Zaznacza się on w sposób ewidentny w technice opisu piękności, zwłaszcza portretu wewnętrznego (J.A. Morsztyn).
Barok podjął w liryce miłosnej motyw śmierci, który w dziele Pterarki wiódł w regiony filozoficzne. Najbliższe w tym względzie Petrarce są Roksolanki Szymona Zimorowica.
Poeci barokowi antytezę życia i śmierci, śmierci - szczęścia oplatają efektownymi metaforami, paradoksami wytrącając religijny zakres odniesień właściwy Canzoniere.
Nową postać petrarkizmu odsłania poetycki obszar sacrum. W religijnej liryce barokowej sprzęgły się inspiracje biblijne z patrarkistowskimi i antycznymi.
W polskiej liryce barokowej znaczącym czynnikiem jest współbieżność tradycji petrarkistowskiej i biblijnej a nierzadko antycznej. Np. topika piękności może się kształtować w tekstach religijnych na podstawie modelu lirki petrakistowskiej i wzoru oblubienicy (Pieśń nad pieśniami, Psałterz).
Na obecność obu wzorów: biblijnego i włoskiego w liryce Sebastiana Grabowieckiego kieruje uwagę Andrzej Litwornia. Można też zauważyć ten motyw w Emblematach Zbigniewa Morsztyna.
Poddana miłości bożej dusza dziedziczy cechy petrarkowskich bohaterek np. w liryce Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, wykazuje tutaj jednak silniejszy stopień nasycenia wrażeniami zmysłowymi.
Na kochającego Boga przeniesiono petrakistowskie pojęcie piękna. Niewyrażalnemu przeżyciu unii mistycznej służyły paradoksy, antyteza życia i śmierci-> nawiązuje do tego Grabowiecki i Zb. Morsztyn.
Poeci baroku opracowując temat miłości stwórcy i stworzenia odwoływali się do lirycznych formuł petrakistowskich. Na obszarze sacrum odżyły wytarte motywy -> płomienie, strzały, łzy, łancuchy, metaforyka światła.
Z perarkizmem wiązać można zainteresowanie baroku sonetem ->Grabowiecki i Jan Andrzej Morsztyn.
Petrarkizm w poezji polskiego renesansu i baroku stanowił zjawisko podlegające ewolucji. Jego recepcja miała wyższy zasięg we Francji czy Niemczech.