5. KOMUNIKACJA PROGRAMU Z UŻYTKOWNIKIEM

5.1. Odczyt wartości, które użytkownik wprowadza z klawiatury

Do odczytu przez program wartości wprowadzonej z klawiatury i zapamiętania jej w odpowiedniej zmiennej służy instrukcja wywołania procedury o nazwie Readln (od ang. read line− czytaj wiersz).

Readln(X);

W tej instrukcji Readln jest nazwą wywoływanej procedury odczytu, natomiast napisany w nawiasie argument procedury X jest nazwą zmiennej, w której ma być przechowana odczytana z klawiatury wartość.

Zmienna X może być typu liczbowego, znakowego lub łańcuchowego.

Współpraca użytkownika z programem przy wykonywaniu instrukcji Readln przebiega, jak następuje:

1. Instrukcja zatrzymuje program, który czeka na reakcję użytkownika.

2. Użytkownik naciska kolejno klawisze, wpisując wartość, jaką chce nadać zmiennej X. Wpisywane znaki są widoczne na ekranie, co umożliwia kontrolę i poprawienie zapisu w przypadku pomyłki.

3. Gdy zapis wprowadzanej wartości jest kompletny, użytkownik naciska klawisz <Enter>.

4. Wprowadzona wartość zostaje przypisana zmiennej X. Dawna wartość X zostaje wymazana.

5. Program przechodzi do wykonania kolejnej instrukcji programu głównego.

Uwaga: Procedura Readln może mieć wiele argumentów, oddzielonych przecinkami, np:

Readln(X,Y,Z);

Wszystkie argumenty muszą być nazwami zmiennych.

Wprowadzane z klawiatury argumenty oddzielamy od siebie, naciskając klawisz spacji, tabulacji, lub <Enter>.

Po wprowadzeniu wszystkich argumentów naciskamy klawisz <Enter>.

Zalecenia praktyczne:

• Unikamy używania instrukcji Read zamiast Readln.

• Zastępujemy wieloargumentowe instrukcje Readln sekwencją kilku wywołań jednoargumentowych.

• Unikamy łączenia w jednej instrukcji argumentów różnych typów. w szczególności liczbowych ze znakowymi lub łańcuchowymi.

5.2. Wyprowadzanie danych na ekran za pomocą instrukcji Write, Writeln

Dla wyprowadzenia danych na ekran stosujemy instrukcję wywołania procedury Write (ang. write - pisz) lub Writeln( ang. write line - pisz wiersz).

Write(A1,A2, ... An);

Writeln(A1,A2, ... An);

Argumenty A1..An służą do określenia danych, które są kolejno wyprowadzane na ekran. Liczba argumentów oddzielanych przecinkami jest dowolna.

Typy argumentów mogą być różne - liczbowe, znakowy, logiczny, łańcuchowy, przy czym:

argument Ai może być:

• stałą jawną tj. konkretną liczbą, wartością logiczną (True, False), znakiem, napisem,

• nazwą stałej, wcześniej zdefiniowanej w programie,

• nazwą zmiennej,

• wyrażeniem,

• wywołaniem funkcji.

Stałe jawne są wyprowadzane na ekran bez zmian.

W przypadku stałych definiowanych lub zmiennych, instrukcja wypisze definiowaną wartość stałej lub pobraną z pamięci aktualną wartość zmiennej.

Gdy argumentem jest wyrażenie, instrukcja Write lub Writeln obliczy jego wartość i na ekran zostanie wyprowadzony końcowy wynik.

Jeśli argument jest funkcją, to zostanie ona wywołana, a na ekranie ukaże się zwracana przez nią wartość.

Przykład

Write

('3 razy 3 to ',3*3,', a 11 razy 11 to ',Sqr(11),'.');

Na ekranie (rozpoczynając od aktualnego położenia kursora), zostanie wydrukowany napis:

3 razy 3 to 9, a 11 razy 11 to 121.

5.3.Wyprowadzanie wartości zmiennych rzeczywistych. Parametry „długość” oraz „liczba pozycji”

Przykłady:

1. Wyprowadzanie liczby w notacji wykładniczej

Writeln('Sqrt(2)+1=',Sqrt(2)+1); Na ekranie pojawi się tekst: Sqrt(2)+1=2.4142135624E+00

2. Użycie parametru „długość”dla liczb całkowitych

Writeln(5:2,Sqr(5):10); Writeln(10:2,Sqr(10):10); Writeln(20:2,Sqr(20):10); Writeln(30:2,Sqr(30):10); Writeln(40:2,Sqr(40):10); {Na ekranie pojawi się tekst: 5 25 10 100 20 400 30 900 40 1600 _ }

3. Wykorzystanie parametrów „długość” i „ liczba pozycji” dla liczb rzeczywistych

Writeln(Sqrt(3)); Writeln(Sqrt(3):12:1); Writeln(Sqrt(3):12:2); Writeln(Sqrt(3):12:3); Writeln(Sqrt(3):12:4); Writeln(Sqrt(3):12:5); Writeln(Sqrt(3):12:6); Na ekranie pojawi się tekst: 1.7320508076E+00 1.7 1.73 1.732 1.7321 1.73205 1.732051 _

5.4. Pierwszy program: dialog z użytkownikiem z obliczeniem jego wieku

program Witaj;

uses Crt; {deklaracja modułu zaw. clrscr}

var R:Integer; {deklaracja zmiennej}

{program główny - sekcja instrukcji}

begin

Clrscr; {czyszczenie ekranu}

Write('Witaj! Podaj rok urodzenia: ');

Readln(R);

Write

('W tym roku masz ',2011-R,'. urodziny.');

Readln; {zatrzymanie programu}

end.

20