Epoka show-biznesu

• Postman kpi z myślenia, że TV jest ciągłością słowa drukowanego (telewizor może służyć jako podstawka na książki - ironia…)

• Nawiązanie do„myślenia w stylu lusterka wstecznego” - twierdzenie McLuhana, że każde nowe medium jest przedłużeniem lub rozszerzeniem starego, np. samochód jest szybszym koniem (założenie błędne)

• Rozróżnienie technologii od medium: technologia do medium ma się tak, jak mózg do umysłu, technologia to fizyczny aparat, a medium to użytek zrobiony z tego fizycznego aparatu, technologia to maszyna, a medium to społeczne i intelektualne środowisko wytworzone przez maszynę

• Technologia staje się medium, kiedy stosuje jakiś szczególny kod, znajduje sobie miejsce w gospodarczym i politycznym kontekście

• W tej konkretnej pracy TV rozpatrywana jest jako medium, a nie technologia, ponadto medium Amerykańskie (TV się różnią - w niektórych krajach może być jedna stacja z zaledwie kilkugodzinnymi audycjami z przewagą jednorodnych programów - tutaj autora interesuje typowo amerykańska TV)

• W Ameryce jest sprzyjający klimat do rozwoju TV (gospodarka wolnorynkowa), skutkiem tego jest ogromne zapotrzebowanie na amerykańskie programy (gł. Amer. Łac., Europa i Azja, 100-200 tysięcy godzin emisji rocznie)

• TV na tyle ważna, że podobno Lapończycy przesunęli o kilka godzin swoją koczowniczą (bardzo ważną dla ich kultury) wędrówkę, aby obejrzeć odcinek Dynastii

• Nie chodzi o to, że wszyscy kochają Ameryką, a amerykańską TV

• Atrakcyjność TV dzięki: uczcie dla oka (piękne widowisko), braku nudy (przeciętna długość jednego ujęcia to 3,5 sekundy), różnorodności tematyczna 9duży wybór), wymogowi niewielkiej sprawności intelektualnej, próbie zaspokojenia sfery uczuciowej

• TV to nie rozrywka, ale uczyniła z rozrywki naturalny format

• Problem: nie, że TV przedstawia nam rozrywkową tematykę, ale że wszelką tematykę przedstawia nam jako tematykę rozrywkową rozrywka jest nadideologią

• Widowisko informacyjne (news show) sprzyja rozrywce, a nie katharsis, edukacji czy refleksji - mimo, że są sceny zbrodni, program jest tak zrobiony, że „cieszy oko” (mili, dobrze ubrani i przystojni prezenterzy/ładne prezenterki, przekomarzania się na wizji, fascynująca muzyka itp.) jest po prostu tak zrobione, by było oglądane

• Każdy program jest w efekcie rozrywkowy, nie mam albo w ogóle miejsca na refleksję, albo jest go bardzo mało, bo procesu myślowego nie da się oglądać (jest on kompletnie nieatrakcyjny dla widza)

• Są oczywiście wyjątki, ale są one niezwykle niepopularne, zatem nie przynoszą dużych korzyści finansowych

• TV zawiera w sobie wszystkie formy dyskursu - informacje o polityce i sporcie, filmy, muzykę i inne, zatem sięgamy do niej najchętniej i najczęściej, co skutkuje tym, że sposób, w jaki TV przedstawia świat, staje się wzorem do przedstawiania świata w ogóle rozrywka na ekranie jest metaforą, która obowiązuje poza ekranem, w konsekwencji spotykając się z ludźmi nie rozmawiamy ze sobą, a rozweselamy się wzajemnie, nie wymieniamy się ideami, a obrazami, a nasza argumentacja opiera się przede wszystkim nie na zdaniach, a na naszym wyglądzie i powoływaniu się na znane osoby

• Konsekwencją tego wszystkiego są przedstawienia, show - msze święte, operacje, każdy aspekt życia przedstawiane jest jako show, aby było ciekawe (padł nawet pomysł show o spowiedzi)

• Przykład: sukcesem debaty przed wyborami prezydenckimi nie jest merytoryczność, a dobra prezencja. Debata z '84 polegała na ty, że każdy z kandydatów miał 5 minut na przedstawienie swojego poglądu, a następnie drugi miał minutę na konfrontację. W sumie żaden nie skupiał się na swoich poglądach, tylko na dobrej prezencji, a im dalej, tym płytsza wymiana zdań, pod koniec debaty nie było czego komentować, bo nie padały żadne merytoryczne argumenty, tylko walka na słowa

• Następuje zacieranie się linii demarkacyjnej między show-biznesem, a tym, co show-biznesem nie jest (choćby msza św.)

„No, a teraz…”

• Metoda spojrzenia na świat typu „No, a teraz…”

• Wyrażenie to używane w audycjach TV i radiowych wskazuje na brak związku tego, co się przed chwilą obejrzało/usłyszało z tym, co nastąpi za chwilę lub kiedykolwiek brak związku, ciągłości

• Świat nie może być traktowany poważnie, pokryty jest siecią przyspieszonych środków przekazu, pozbawiony porządku i znaczenia (wszystko dla oglądalności)

• Najgorsze morderstwo czy doniesienie o silnym trzęsieniu ziemi szybko wymazywane są kolejnymi doniesieniami lub reklamami

• Ciągle zmieniają się obrazy, gdyż: sprzedaje się czas w minutach i sekundach, TV posługuje się obrazami, a nie słowami (łatwość w szybkim wyłapywaniu), widownia może się przemieszczać od i do odbiornika, bo programy skonstruowane są z mniej więcej ośmiominutowych bloków, mających ze sobą niewiele albo nic wspólnego

• Najwidoczniejsze jest to w serwisach informacyjnych

• Postrzeganie prawdziwości zależy od prezencji prezentera - dlatego są to osoby atrakcyjne

• TV dostarcza nam nowej definicji prawdy - ostatecznym kryterium jest wiarygodność, która odnosi się do wrażenia szczerości i autentyzmu, a nie do wcześniejszych oświadczeń, które przeszły próbę prawdy

• W TV wiarygodność zastępuje rzeczywistość liczy się atmosfera prawdomówności, a ją buduje atrakcyjny prezenter

• Ważnym elementem jest muzyka (kolejny dowód na formę rozrywki - muzyka zbędna dla informacji), wytwarza nastrój i dostarcza motyw przewodni

• Dzięki muzyce widzowie nie żyją w niepokoju, tworzy się nastrój teatralny (cisza jest złowroga)

• Krótkie i płytkie przekazy, brak czasu na implikacje, introspekcje, bo w kolejce czeka już coś nowego

• Wypowiedzi spikerów szybkie, brak miejsca i czasu na mimikę, widzowie nie widzą przerażonych min

• Blok reklamowy uspokaja

• Od mediów takich, jak książka czy film oczekujemy ciągłości, spójności, ale nie oczekujemy tego od TV, a szczególnie od serwisów informacyjnych

• Widowisko informacyjne jest koncepcją antykomunikowania się, nie dba o logikę, rozsądek, kolejność zdarzeń (w estetyce jest to dadaizm, filozofii - nihilizm, psychiatrii - schizofrenia, teatrze - wodewil)

• Widowisko informacyjne jako widowisko wodewilowe

• Prognozy pogody są humorystyczne (zabawny prowadzący), nieporadni językowo dziennikarze sportowi (dzięki czemu zrozumiali dla przeciętnego kibica)

• Obecna opinia (badana sondażami), to nie opinia w dawnym ujęciu, a emocje, które zmieniają się co chwila, na zawołanie

• „bycie poinformowanym” oznacza dezinformację (dezinformacja rozumiana nie jako fałszywe informacje, tylko jako informacje wprowadzające w błąd, podawane w nieodpowiednim kontekście - jak dezinformacje szpiegowskie)

• Amerykanie to najsłabiej poinformowany naród - wydaje im się, że mają wiedzę, ale jest ona spłycona (niby dużo słyszeli o Iraku, ale nie znają kultury itd.)

• Dezinformacja nie jest głównym celem mediów, lecz skutkiem formy rozrywkowej

• Najgorsze jest to, że nie wiemy co znaczy być dobrze poinformowanym, myślimy, że tacy jesteśmy i nie zdajemy sobie sprawy, że jesteśmy w błędzie

• Założenie Lipmanna: by mogła istnieć wolność komunikowania się, muszą istnieć środki do wykrywania kłamstw, takie jak np. profesjonalna prasa publiczna Postman to obala przykładem: kłamstwa Reagana przestały szybko interesować media i opinię publiczną, były mało widowiskowe, gdy upomniano media o brak zainteresowania, sztab Białego Domu zaczął przygotowywać się do ujawnienia kłamstw, opinia publiczna nie była tym zainteresowana, zatem były środki do wykrywania kłamstw, ale nie było zainteresowania

• Kłamstwo zależy od kontekstu, np. mówimy, że wolimy jabłka od gruszek, ale wybieramy tapetę z gruszkami w pierwszym kontekście wolimy jeść jabłka, w drugim wolimy mieć tapetę w gruszki, nie wyjaśniając kontekstu uciekamy się od sprzeczności

• TV ciągle ucieka od sprzeczności, ponieważ brak kontekstów

• TV jest paradygmatem dla naszej koncepcji informacji publicznej TV nie jest jedynym medium pozbawionym typografii, ale powoduje jej brak w innych mediach

• Radio jest najbardziej odporne, ale i ono ulega „No, a teraz…”, język spikerów jest coraz bardziej prymitywny, coraz krótsze bloki, coraz mniej spójne, przerywane coraz większą ilością reklam itd.

Media jako epistemologia

• „Każda filozofia jest filozofią jakiegoś etapu życia” - Nietzsche

• Epistemologia bada pochodzenie natury i wiedzy

• Wartości kultury nie mierzymy jej wydajnością produkcji jawnego banału, ale tym, co uznaje ona za doniosłe problem: TV przedstawia się jako przekaźnik poważnych kulturalnych aspiracji, a nie jest nim

• Skupienie się na definicji prawdy

• Definicja prawdy wywodzi się, przynajmniej częściowo, z charakteru środka komunikacji, przez które przenoszone są informacje

• Medium jest obecne w sposobach, jakimi definiujemy i ustalamy nasze idee prawdy

• 3 przypadki formułowania prawdziwych oświadczeń:

1. zachodnioafrykańskie plemię: lud niepiśmienny, ale z bogatą tradycją przekazu ustnego, dzięki czemu wykształciło się prawo cywilne, sędzią jest szaman, do którego zwracają się członkowie plemienia domagający się sprawiedliwości. Szaman wyszukuje w pamięci odpowiedniego przysłowia lub przypowieści, wygłasza ją na głos, dzięki czemu wymierza sprawiedliwość

2. obecne sądownictwo: kodeksy pisane, na sali sądowej nie posługujemy się przysłowiami (co by było śmieszne), moc słowa pisanego, jednak świadkowie mówię - pozostałość po wierze w moc ustnego przekazu zderzenie 2 epistemologii.

Praca doktorska: pewien doktorant użył w swojej pracy źródła w postaci wywiadu, 4 z 5 egzaminatorów podważyło wiarygodność, domagając się potwierdzenia słów rozmówcy doktoranta w książce, artykule naukowym.

3. retoryka sofistów: mimo, że słowa mówione, to tak uporządkowane, wypowiedziane z takim panowaniem nad słowami, że przypominają słowa drukowane. Sokrates wygłosił mowę obrończą w tonie sprzeciwiającym się sofistom - jego mowa nie była uporządkowana (świadomie), został skazany na śmierć nie przez to co, ale jak powiedział. W tych czasach prawdziwe było to, co było utrzymane w duchu retoryki sofistów. To coś więcej, niż piękna mowa, to wiarygodność.

koncepcja prawdy łączy się ściśle z tendencjami w sposobach wysławiania się

• prawda zawsze jawi się upiększona - jest rodzajem kulturowego uprzedzenia

• w kulturze ustnej ważne jest zapamiętywanie

• w kulturze pisanej stawiane jest zadanie „odporności na elokwencję” - trzeba rozróżniać między zmysłową przyjemnością, urokiem i pochlebstwem a logiką wywodu, a także robić kilka rzeczy jednocześnie: powstrzymywać się od wydania przedwczesnego werdyktu, oceniać wywód na podstawie swojej wiedzy, odnaleźć kontekst itp.

• W kulturze pisanej intelekt mierzy się przez umiejętność rozumienia bez obrazków

• Zagrożenie w TV, jak we wszystkich innych mediach, chociaż stosunek korzyści do strat może być różny - wynalezienie druku również ma swoje plusy i minusy:

1. rozwój indywidualizmu vs niszczenie poczucia wspólnoty

2. rozwój prozy vs słabnięcie poezji

3. rozwój nauki vs słabnięcie poczucia bezpieczeństwa, jakie dawała religia

4. stworzenie państwa narodowego vs pejoratywne postrzeganie patriotyzmu

• TV jest dużym zagrożeniem, ale jest też szansą - np. TV przyczyniła się do walki z rasizmem

1