GERIATRIA

GERONTOLOGIA- jej przedmiotem jest wszechstronna analiza zjawiska ; ma charakter interdyscyplinarny, korzysta z wielu nauk medycznych

Gerontologia:

1)Medyczna

a)geriatria

b)psychogeriatria

c)geratohigiena

2)Eksperymentalna

3)Społeczna

a)geronto-psychologia

b)geronto-socjologia

GERIATRIA- skupia się na procesie starzenia się oraz na chorobach współistniejących ze starzeniem; jej specyfiką jest wielochorobowość; tworzy zespół wielodyscyplinarny

PSYCHOGERIATRIA

-w okresie starości częstymi zaburzeniami są depresje, zaburzenia lękowe, otępienie,

GERONTOLOGIA SPOŁECZNA

-„ku godnej starości”

-„ku pogodnej starości”

Gerontologia stawia sobie na celu:

-poznawczy- bada i wyjaśnia różne aspekty funkcjonowania

-praktyczny

OPIEKA INSTYTUCJONALNA

-opieka mająca charakter społeczny(obejmująca potencjalnie całe społeczeństwo) sprawowana na podstawie przyjętych norm prawnych w danym kraju)

-podstawą prawną tej formy opieki w Polsce jest ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. z mocą prawną od 1 maja 2004r.

-ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym

POMOC SPOŁECZNA

Udzielana jest wszystkim z powodu:

-ubóstwa

-niesamodzielności w samoobsłudze

FORMY UDZIELANIA OPIEKI:

-usługi opiekuńcze dla osób, które

-specjalistyczne usługi specjalistyczne

-świadczone przez specjalistów

-poradnictwo prawne i psychologiczne

-opieka stacjonarna w domach pomocy społecznej

-finansowa i rzeczowa

-staranie o miejsce w domu opieki społecznej

-opieka stacjonarna w domach opieki społecznej

-opieka półstacjonarna w środowiskach

POMOC FINANSOWA

-zasiłek celowy

-zasiłek stały

-renta socjalna

-zasiłek stały wyrównawczy

REALIZACJA POMOCY SPOŁECZNEJ

-fundacje, kościoły itp.

ZAKŁAD PIEL ĘGNACYJNO- OPIEKUŃCZY (ZPO)-zadania

-opieka całodobowa

-świadczenia opiekuńcze i rehabilitacyjne

-dla pacjentów nie wymagających leczenia szpitalnego

-pacjenci przebywają do 6 tyg.

ZAKŁAD OPIEKUŃCZO-LECZNICZY (ZOL)

-do 6 m-cy

-opieka całodobowa

-skala Bartela - określa stopnie funkcjonalności

PROBLEMY W OPIECE INSTYTUCJONALNEJ

-brak integracji w opiece osób starszych

-brak współpracy pielęgniarki środowiskowej i pracownika socjalnego

-problemy finansowe

-służby społeczne lepiej zorganizowane w mieście niż na wsi

-brak możliwości prawnej nad osobą niepełnosprawną

-brak punktu informacyjnego

-pułap „kryterium dochodowego” jest śmiesznie mały

STARZENIE SI Ę:

a)biologiczne

b)psychologiczne

c)społeczne

CECHY STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA:

-powszechne

-jednokierunkowe

-poznane tylko czasowo

-oceniane zawsze negatywnie

-skojarzone z wysoką i odmienną w przebiegu chorobowością

-prowadzące do starości (jako stanu lub okresu życia)

-mierzalne skalami(biologiczna, kalendarzowa, sprawnościowa)

-nierówne dynamiczne(osoby, układy narządów, gatunek)

-rozciągnięty w czasie

-uczestniczące w genetycznie zaprogramowanej ontogenezie

-dynamicznie nierówne

CZĘSOŚĆ STANÓW CHOROBOWYCH W POPULACJI POLSKIEJ-65 r.ż

-choroby układu nerwowo-naczyniowego

-choroby układu ruchu

-choroby układu oddechowego

ETIOLOGIA STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA

a)czynniki indykujące:

-genom

-metabolizm

-czynniki psychologiczne

b)czynniki modyfikujące:

-ekologiczne

-socjalne

-rozmaite choroby

ODRĘBNOŚCI CHOROWANIA W WIEKU PODESZŁYM WIĄŻĄ SIĘ Z:

-odmiennością przebiegu procesu chorobowego i rokowania

-zagadnieniami epidemiologicznymi

-problemami rozpoznawczo-leczniczy

EPIDEMIOLOGIA GERIATRYCZNA:

-współistnienie chorób ze zmianami wynikającymi z procesu starzenia

-polipatologia tzn. równoczesne występowanie kilku swoistych(of Aging) lub odmienne przebiegających procesów chorobowych

-wysoka i korelująca z wiekiem

PROBLEMY DIAGNOSTYCZNE I LECZNICZE-TERAPEUTYCZNE

1)Trudności leczniczo-rehabilitacyjne

-brak gotowości do współpracy

-niski stopień realizacji zaleceń leczniczych

-znikoma skuteczność postępowania niefarmakologicznego(nawyki żywieniowe, możliwości finansowe, potrzeba różnicowania między chorobami a następstwami starzenia)

2)Potrzeba różnicowania między chorobami a następstwami starzenia

3)Niechęć do badania lekarskiego

4)Wywiad trudny do zebrania

5)Brak typowego obrazu choroby

6)Częste objawy niespecyficzne

WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE WYKONYWANIA REHABILITACYJNYCH ĆWICZEŃ JEST LEPSZA JEŻELI:

-rehabilitowany ma poczucie pełnej wolności decyzji

-proponowana aktywność zostanie uzasadniona

-zostaną zastosowane różnorodne zestawy i formy ćwiczenia

-zapewni się ćwiczącymi poczucie indywidualnego traktowania

PRZEBIEG CHOROBY W STAROŚCI ZMIENIAJĄ:

-cechy temperatury ciała

-osłabienie sprawności umysłowej

-zmniejszenie zdolności adaptacyjnych i wąskie granice homeostazy; duża wrażliwość na środowisko(temp, wilgotność, ciśnienie, żywienie, odwodnienie) i psychiczne

-specyfika postawy wobec własnej (pozytywna-nowe zadania życiowe, hipochondryczne, postawa negocjacji-lekarze, apatii i obojętności)

JAKOŚĆ ŻYCIA W WIEKU PODESZŁYM TO ODPOWIEDŹ NA POWIĄZANE ELEMENTY ŻYCIA LUDZKIEGO:

-aktywność społeczna(integracja, izolacja ze środowiska)

-stan psychiczny(samopoczucie, niepokój, depresja)

-fizyczna kondycja wynikająca w wieku podeszłym(niesprawność, ból, choroby przewlekłe)

Wymiary jakości życia w wieku podeszłym:

a)obiektywne:

-ogólne stany zdrowia i

-pozycja społeczno-ekonomiczna

b)subiektywne:

-zadowolenie, satysfakcja z życia

-poczucie własnej godności

PARAMETRY OCENY JAKOŚCI ŻYCIA W WIEKU PODESZŁYM

-ocena kliniczna

-korzystanie z systemu leczenia

-uwarunkowanie środowiska

-charakterystyka demograficzno-społeczna (wiek, płeć, stan cywilny, status społeczny)

-warunki ekonomiczno-bytowe

-styl życia

-środowisko życia

-umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach

Zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w geriatrii

1.Konieczność odróżniania i oceny stanów chorobowych(wymagających leczenia) od fizjologicznych postępstw starzenia(wymagających rewitalizacji)

2.Hierarchizacja licznych potrzeb diagnostyczno-leczniczych i rehabilitacyjnych

3.Kompleksowe rozwiązanie potrzeb prewencyjno leczniczych, psychologicznych oraz potrzeb do samodzielnego funkcjonowania w środowisku (rehabilitacja)

4.Holistyczne podejście do złożonych problemów zdrowotnych.

Stany chorobowe prawie swoiste dla wieku podeszłego(of aging) np.

-Upadki

-Upośledzenie wzroku i słuchu

-Osteoporoza

-Nietrzymanie zwieraczy

-Zespoły otępienne

-Wielkie zespoły geriatryczne

Stany chorobowe charakteryzujące się odrębnym przebiegiem( In aging) np.

-Nadciśnienie tętnicze

-Niewydolność serca

-Choroba niedokrwienna serca

-Cukrzyca

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA U OSÓB STARSZYCH

-Poprawia ogólne samopoczucie

-Korzystnie wpływa na stan fizyczny i psychiczny

-Pomaga w zachowaniu niezależnego trybu życia

-Zmniejszenie ryzyka zachorowania na niektóre choroby(choroba niedokrwienna, cukrzyca)

-Pomaga w odzyskaniu sprawności

-Pomaga zmianie stereotypowych perspektyw wieku podeszłego

-Pomaga minimalizować skutki niesprawności i może pomagać w leczeniu stanów bólowych

INDYWIDUALNE KORZYŚCI Z AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ OSÓB STARSZYCH

1)Fizjologiczne

a)korzyści natychmiastowe:

-usprawnia regulację stężenia glukozy we krwi

-reguluje aktywność katecholamin

-poprawa jakość snu os starszych

b)skutki długoterminowe:

-wydolność aerobowa/sercowo-naczyniowa się poprawia- poprawa funkcjonowania układu sercowo naczyniowego po odpowiednim treningu

-większa możliwość utrzymania równowagi, koordynacja

-trening oporowy z wzmacnianiem mięsni istotny w utrzymaniu niezależności

-gibkość

-szybkość ruchów: spowolnienie reakcji; opóźnienie związane z wiekiem pogorszenia się sprawności

2)Psychologiczne

a)natychmiastowe

-poprawa nastroju

-zmniejszenie lęku i niepokoju

-odprężenie

b)długoterminowe:

-ogólne dobre samopoczucie

-poprawa funkcji poznawczych

-kontrola motoryczna

-nabycie nowych umiejętności i udoskonalenie posiadanych

-poprawa zdrowia psychologicznych

3)Społeczne

a)natychmiastowe

-Przywrócenie pewności siebie i ułatwienie bardziej aktywnej roli w społeczeństwie

-Wzmocnienie integracji społecznej i kulturalnej

b)długoterminowe

-Utrzymanie dotychczasowych ról i zdobycie nowych

-Wzmocnienie więzi społecznych i kulturalnych

-Zawieranie nowych znajomości

-Zwiększenie integracji

REHABILITACJA GERIATRYCZNA W SWEJ OBECNEJ FORMIE POWINNA:

-Stanowic nowy kierunek działania i postępowania w profilaktyce

-Pomoc w zatrzymaniu os starszych w jak najlepszej formie

W procesie usprawniania stosuje się :

-Kinezyterapie

-Fizykoterapie

-Masaż

-Terapie zajęciowa

COG Obejmuje 4 główne dziedziny

a)ocena czynnościowa:

-skala podstawowych czynności życiowych(ADL activities of daily living)

-skala złożonych czynności życia codziennego(IADL instrumental activities of daily living)

b) ocena zdrowia fizycznego

-skala NYHA

-kanadyjska skala oceny choroby wieńcowej

-skala oceny zaawansowanie RZS

-skala nasilenia choroby Parkinsona

-skala Tinettiego

-skala Norton

-stan odżywienia(BMI, ocena ogólna, dieta)

-skala Cumminsa i WSP.

c)ocena stanu umysłowego

-test MMSE, test rysowania zegara

-skrócony test sprawności umysłowej wg. Hodgkinsona

-Geriatryczna skala oceny depresji wg. Ysavage i WSP.

d)ocena socjalna

-w celu określenia potrzeb w zakresie opieki i pomocy aktualnej i długoterminowej

CAŁOŚCIOWA OCENA GERIATRYCZNA (COG)

-niezbędna do ustalenia zdolności osoby starszej do samodzielnego funkcjonowania oraz do określenia zakresu integracji leczniczej i koniecznej opieki

COG- to wielokierunkowy zintegrowany proces diagnostyczny którego celem jest ustalenie

-zakresu zaburzeń dobrostanu

-priorytetów leczniczo-rehabilitacyjnych

SPECYFICZNE PROBLEMY GERIATRYCZNE = WIELKIE PROBLEMY GERIATRYCZNE

-Stany odżywiania

-Odleżyny

-Nietrzymanie zwieraczy

-Zaburzenia poruszania się

-Upośledzenia wzroku i słuchu

-Demencja

-Depresja

-Upadki i zaburzenia równowagi

-Problemy jatrogenne

LECZENIE UZDROWISKOWE U OSÓB STARSZYCH

-gerontologiczna- REWITALIZUJĄCA- ma na celu zahamowanie lub złagodzenie skutków procesu starzenia się i przywrócenie dotychczasowej sprawności

-terapia geriatryczna-LECZNICZA- stosowna do rozoznanych stanów chorobowych