- kryzys klasycyzm- zakwestionowanie obiektywnego charakteru piękna
- wynikło to z XVIII teorii smaku, głownie angielskiej, koncentrującej się na zjawiskach doznania estetycznego
- pojecie estetyki jako nauki o postrzeganiu od Baumgartena , odróżnienie estetyki od poetyki dało dużą zmianę w teorii literatury, przestała być tylko zbiorem prawideł na temat tworzenia sztuki
- dla Baumgarta poezja była rodzajem poznania zmysłowego
- Kant jest kontynuatorem jego myśli etyka transcendentalna dla niego jest nauką o formach poznania zmysłowego, przeciwstawna transcendentalnej logice, mówiącej o zasadach myślenia ,ale wysnuł on tez 2-ie znaczenie terminu: estetyczny odnosi się do treści związany z uczuciem rozkoszy lub przykrości.
- sad o pięknie jest sadem estetycznym, werbalizuje uczucia wobec przedmiotu sztuki i piękna naturalnego
- struktura sądów smaku nazywana badana jest przez krytykę władzy sądzenia
- kant nie badał dzieła, nie pytał o uniwersalne reguły twórczości , władza sądzenia to było coś pomiędzy rozumem teoretycznym a praktycznym, dotyczyła sądów o pięknie, maiła ustalić podstawy na mocy których sądy te mają wartość kategoryczną
- piękno jako pochodna kontaktu estetycznego, zależne od przedmioty percypującego groziła jednak sprawdzeniem sztuki do indywidualnych i subiektywnych upodobań a to mogło prowadzić do psychologistycznej teorii smaku
- filozofia krytyczna ma kierunki, zwracała uwagę na dialektykę podmiotu i przedmiotu w poznaniu , kant bronił się przed relatywizmem
- jego zdaniem wiedza ma charakter konieczny bo dotyczy form zmysłowych lub jak w przyrodoznawstwie oparta jest na kategoriach intelektu
- dla niego sąd estetyczny tez miał wartość kategoryczną, interesował go stosunek praktyki estetycznej do innych władz którymi dysponują ludzie np. intelektualnych
-odrzucił problem relacji dzieło, a świat zewnętrzny , pytał o mechanizmy umysłowe określające kontakt z pięknem - czyli dostępny wszystkim zmysł estetyczny!
- piękno jest to, co jest wyobrażone bez pojęć jako przedmiot zainteresowania , przedmiot piękny będzie podobał się powszechnie koniecznie i w sposób bezinteresowny, nie mowie to nic o przedmiocie, ale wysoko ocenia zdolności podmiotu percypującego
- smak sadu choć zmysłowy che być postrzegany jako sąd powszechnie ważny, ale by była ważny musi ten przedmiot mieć pewne właściwości artystyczne i odwoływać się w strukturze do ponadindywidualnego doświadczenia piękna
- kantowskie ujecie sztuk zakłada zatem: estetyczne znaczenie formy oraz wymóg bezinteresowności w kontakcie z przedmiotem, określanym jako pięknym
- kant chce poznać preferencje artystycznej fory, bada sposoby przejawiana się przedmiotów, w estetyce prowadzi to do zainteresowania efektem przedstawienia, wiec układ elementów zmysłowych ma większe znaczenie niż ich zjawiskowa zawartość
- formalizm Kanta czymś nowym w teorii o sztuce, podważono podstawę estetyki [twórca nie naśladuje ale wymyśla za pomocą wyobraźni, a to decyduje o naturze kontaktu z dziełem ]
- sad smaku skupia się na tym co bezpośrednio dane odbiorcy - konstrukcji artystycznej , podziwiamy dzieło sztuki bo celowo zbudowany przedmiot, mający już przez to wartość samą w sobie
- odejście od korzyści praktycznych daje bezinteresowny kontakt estetyczny, ale to nie ma być intelektualne badanie temu kant jest przeciwny , nie chce wiedzy o sztuce, jest tylko krytyka o pięknie
- o refleksji nad sztuka od sądu naukowego w tej sprawie wymaga obiektywności , uzasadnienia - analizy dzieła, poartego na pewnych normach twórczych
- sad smaku czerpie swoją zawartość z nastawienia podmiotu , to właśnie krytyka powinna być dziedzina która go wyraża
- sady o smaku nie odwołują się do pojęć, wiec nie są sądami analitycznymi o wartości logicznej, piękno zlaeży od upodobań odbiorcy a nie od jakiś kategorii, w sztuce to się sprawdza przez powszechność
- mimo subiektywnej oceny w kategorii smaku, sady roszczą sobie tez prawo do kategoryczności , dla Kanta ważne są w tej materii powtarzalne mechanizmy intelektualne , pewne struktury mogą dawać tożsamość sądów estetycznych, gdy są to sądy dotyczące formy przedmiotu oceny i są one bezinteresowne
- wymaganie pewnej postawy wobec dzieła wpływa na teorię twórczości, dzialoność może być bezinteresowna - sztuka, ale praktyki nacechowane celami. Kant przeciwstawia sobie poezję i retorykę
- praktyka czyli sztuka ma na celu wytworzenie jakiegoś przedmiotu według istniejących wcześniej już zamiaru, wyobrażenia , sztuki stosowane wytwarzają przedmioty by następnie ktoś się mógł nimi posłużyć , w sztukach pięknych celem jest sam twór [nieumyślna celowość]
- sztuka uwikłana jest w dziedziny umysłu, zmysłu, wyobraźni miesza te dziedziny aktywizując nas do `zabawy' przez tą grę widać autonomiczny charakter wzbudzonej w nas aktywności , pobudza władze umysłowe
- działanie pięknego przedmiotu jest totalne: harmonijnie pobudza wszystkie zdolności,, ale bez związku z praktyką życiowa jest czysta przyjemnością
- koncepcja Kanta nie mówi nic o zawartości sztuki, odrzucił on koncepcje naśladownictwa natury, dla niego piękno to wyrażenie idei estetycznych
- zawartość i znaczenie działa zależy od świadomości artysty musi on zmysłowe przedstawić idee rozumu, musi on wynaleźć idee, a potem trafny ich wyraz w celu wywołania nastroju i przekazu go innym
- sztuka nie jest ograniczona prawda lub prawdopodobieństwem , jej wymiar tematyczny, ze względu na wskazywanie idei jest o wiele większy . Sztuka jest działalnością symboliczną.
- odróżnia od przedstawienie symboliczne i schematyczne
- w poezji obrazo odsyła nas do pojęcia i znaczy równie dużo co pojecie czyli idea
- poezja ma najwyższe miejsce z powodów swoich zdolności symbolicznych. Przez język daje ona wolność wyobrażeń. Gra wyobrażeń wywołanych przez poezje jest wartością samoistną - składa się na to przyjemność estetyczna jako cel sam w sobie
- rozwinął on pojecie genialności ,choć nie interesował się przedmiotami przedstawienia artystycznego
- ignoruje zasadę naśladowania, bo natura przenika do sztuki poprzez umysł podmiotu Tworzącego - geniusza tylko geniusz da sztukę pełna polotu - unaoczniania przedstawień idei estetycznych . Ważna jest znajomość środków ekspresji, bo bez niech poeta jest śmieszny, ale reguły nie gwarancja pisanie wierszy z polotem
- podważenie idei czystej formy dzieło powinno znaleźć odbiorcę w sposób bezinteresowny, przedmiot artystyczny zawsze cos przekazuje , nawet nastrój może wynikać z różnorodnej treści kształtowanych symbolicznie.
- dla Kanta sztuka to rodzaj zabawy angażujący wszystkie władze, ale tez praktyka za pmocą którego artysta może opanować np. umysł ludzki.
- teorie Kanta bliskie romantyzmowi i wykorzystywane przez Niemców w swoich rozważaniach , teoria Kanta nie miała charakteru retrospektywnego teoria symbolu geniusza, nie odrzucał fantastyki
- każdy podmiot wstępuje w kontakt z rzeczywistością wyposażony w pewne formy mentalne dla Kanta są on gwarantem zasadności, powszechności i logiczności sposobów zdobywania wiedzy uważał tez ze istniej ponadindywidualna zgodność czucia z intelektem w kesti sądów smaku
- ale formy zmysłowości kategorie intelektu Kanta SA abstrakcyjne
- on z oświecenia, przyjmował ze ludzie to istoty społeczne a to rzutowało na jego tezy dotyczące interpretacji sztuki. Przeżycie piękna należy do strefy komunikacji międzyludzkiej , to popęd ponad czasowy związany z istota gatunku
- odbior sztuk izalezny od uniwersalnych imperatywów estetycznych