zmienna równowaga ekosystemów - uwarunkowana tworzącymi je organizmami żywymi, chroni biosferę przed zniszczeniem przez szkodliwe czynniki abiotyczne rozwijającej się technosfery

pojęcie `ekosystem' po raz pierwszy sformułowane przez Oduna (1959)

„układ złożony z biocenozy i jej biotopu, w którym występują wzajemne hierarchicznie podporządkowane oddziaływania regulowane reakcjami sprzężeń zwrotnych warunkujących stabilność systemu - homeostazę”

biocenoza - zespół organizmów żywych

biotop - środowisko abiotyczne

biosfera [gr. sfera biotyczna] strefa życia, przestrzeń zamieszkana przez organizmy żywe, wierzchnia cienka warstwa skorupy ziemskiej, niemal całość wód i dolna część atmosfery

UNESCO - światowa sieć Rezerwatów Biosfery (ponad 300) w ramach programu Człowiek i Biosfera

obejmują ekosystemy naturalne i przekształcone wszystkich stref klimatycznych

- długoterminowy monitoring zmian flory i fauny

Rezerwaty Biosfery różnią się od Parków Narodowych tym, że mają wyraźnie zaznaczoną strefowość

- ściśle chroniona strefa centralna otoczona strefami przejściowymi z coraz intensywniejszą gospodarką ludzką (włączenie do ochrony lokalnych społeczności z ich obyczajami i kulturą)

nieliczni mieszkańcy rezerwatów powinni z nich w pewnym stopniu korzystać, ale ich nie niszczyć

trwałość ekosystemu - kontynuacyjna zdolność do ciągłego wytwarzania zasobów materialnych i usług, ilościowo i jakościowo na takim samym poziomie, przy zachowaniu ciągłości jego funkcjonowania

struktury i funkcje ekosystemów są kształtowane przez:

- energię

- wilgotność

- składniki odżywcze

- gradienty równowagi

każdy ekosystem posiada charakterystyczny dla danego układu skład biocenotyczny o właściwej sobie strukturze troficznej i hierarchicznej, dlatego w danym ekosystemie mogą istnieć charakterystyczne stany równowagi (homeostazy) pomiędzy produkcją biomasy (asymilacją), a jej rozkładem

zaburzenie różnego typu interakcji pomiędzy osobnikami, gatunkami i populacjami może doprowadzić do niszczenia danego ekosystemu

działania na rzecz ochrony środowiska wymagają:

1. określonej wiedzy o funkcjonowaniu i o zależnościach pomiędzy poszczególnymi składowymi biotycznymi i abiotycznymi ekosystemów

2. określonych planów strategicznych zrównoważonego rozwoju w skali mikro i w skali globalnej

3. polityczna rola do konsekwentnej realizacji konwencji i umów międzynarodowych

KRAJOBRAZEM nazywamy część terenu, która pod względem wzajemnego oddziaływania swych podstawowych elementów, takich jak: litologia, ukształtowanie powierzchni, lokalny klimat, wody, gleby, świat roślinny i zwierzęcy oraz człowiek i skutki jego działalności, tworzy jedną współzależną całość, różną od obszarów sąsiednich

typy krajobrazu:

- pierwotny

- naturalny

- kulturowy

kolejność przekształceń typów krajobrazu następuje progresywnie (stopniowe wzrastanie), lub regresywnie (stopniowe obniżanie) w tej samej kolejności

po krajobrazie pierwotnym może nastąpić tylko naturalny, a po nim dopiero kulturowy

również odwrotnie - rekultywując krajobraz kulturowy zdewastowany można czynić to wyłącznie poprzez formowanie najpierw krajobrazu kulturowego harmonijnego, a dopiero potem przekształcić go ewentualnie w naturalny

WIELOFUNKCYJNOŚĆ AGROEKOSYSTEMÓW

funkcje agroekosystemów:

- użytkowa

- regulacyjna

- przestrzeni życiowej i zasobów genowych

- kulturalna i socjalna

- zasobu naturalnego

- dokumentacyjna

użytkowa - zaspokaja potrzeby człowieka dotyczące produkcji i informacji (stan jakości, przydatność gospodarcza, wartość ekonomiczna)

regulacyjna - reguluje akumulację, transport i przekształcanie energii i substancji

przestrzeni życiowej i zasobów genowych - przestrzeń dla wielkiej liczby zbiorowisk roślin, zwierząt i mikroorganizmów

kulturowa i socjalna - jest obiektem różnorodności struktur socjalnych i działań ludzkich (uzależnionych od ich miejsca w krajobrazie)

zasobu naturalnego - dostarcza żywność i paszę

dokumentacyjna - dokumentuje przydatność użytkową, funkcje użytkowe, regulacyjne i kulturowo-socjalne

zasada zrównoważonego i trwałego rozwoju - uwarunkowania między środowiskiem a rozwojem:

- niezbywalne prawo człowieka do korzystania ze środowiska i jego zasobów

- ochrona środowiska dla przyszłych pokoleń

- obowiązek ochrony ekosystemów i różnorodności biologicznej przez każde państwo

- obowiązek wprowadzenia krajowych i międzynarodowych norm środowiskowych oraz monitoringu środowiska

- obowiązek prowadzenia ocen konsekwencji dla środowiska zamierzonych działań gospodarczych

- udzielanie pomocy w rozwiązywaniu problemów środowiskowych innym państwom

- wymiana informacji z zakresu ochrony środowiska i racjonalnego korzystania z jego zasobów