IBR - IPV

ZAKAŹNE ZAPALENIE NOSA I TCHAWICY BYDŁA / OTRĘT

(rhinotracheitis infectiosa bovum et vulvovaginitis pustulosa infectiosa bovum)

Występowanie:

• na całym świecie

• szczególnie w krajach o intensywnej produkcji zwierzęcej m.in. Ameryka i Europa

• w Polsce notowana od lat 70-tych

Etiologia:

BHV − 1 rodzina: Herpesviridae, podrodzina Alphaherpesviridae

• mało oporny na środowisko zewnętrzne - w temp. pokojowej ginie po 2−3 dniach

• bardzo wrażliwy na tradycyjne środki dezynfekcyjne

• DNA replikuje się w jądrze i cytoplazmie

Źródła:

• głownie chore zwierzęta i ozdrowieńcy

• bydło zakażone latentnie (nie wykazuje odczynu serologicznego +) − BARDZO NIEBEZPIECZNE

Wrota :

• aerogennie (błona śluzowa nosa i spojówek)

• w przypadku otrętu − krycie

Patogeneza:

O.I. ~ 1 tyg., wrażliwe bydło powyżej 6 mies. życia

• w zależności od właściwości wirusa, wieku i stopnia odporności oraz czynników środowiska powstaje w stadzie choroba o różnym nasileniu a zakażenie może dotyczyć różnych narządów

• górne drogi oddechowe → zapalenie nieżytowe, niekiedy dyfteroidalne → krwiobieg → septicaemia → dolne drogi oddechowe,

• CSN, zmiany zapalne, ronienia

• otręt - zakażenie miejscowe, dotyczy błon śluzowych narządów rodnych (patrz AP)

Objawy:

 p. oddechowa: najczęściej u bydła opasowego lub mlecznego

• przebieg ciągły lub łagodny

• depresja, utrata apetytu, przyśpieszone oddechy, ślinienie, wzrost temp. do 42°C, spadek mleczności

• kaszel, wypływ z nozdrzy (RED NOSE), duszność

• pęcherze, martwica skóry okolicy nozdrzy, przy wtórnych zakażeniach - śluzowo ropny wyciek z nosa i worka spojówkowego

• zachorowalność do 100%, śmiertelność do 10%;

 p. oczna: może towarzyszyć postaci oddechowej lub występować samodzielnie

• różowe oko (PINK EYE) - zmiany zapalne spojówki, rogówki, łzawienie, światłowstręt, samowyleczenie po około 15 dniach;

 ronienia: 3−6 tyg. po zakażeniu, dotyczy najczęściej ostatnich 3 mies. ciąży, obejmuje ok. 25% krów w stadzie, pojawia się bez objawów zwiastunowych, rodzą się martwe płody lub żywe ale słabe - wkrótce umierają;

 p. nerwowa: cielęta < 6 mies. życia,

• objawy zapalenia opon mózgowych, mózgu i rdzenia

• ślinienie, niezborność ruchowa, zgrzytanie zębami, drgawki, niedowłady → śpiączka i †

 p. płciowa - OTRĘT: O.I. do 1 tyg.

• pęcherzykowe lub postułkowe zapalenie błony śluzowej sromu i pochwy: zaczerwienienie, wypływ śluzowo-ropny, nekrotyczne ogniska

• świąd ogona i częste oddawanie moczu

• BRAK RONIEŃ

• samowyleczenie po około 2 tyg., siewstwo 2 tyg.

• samce - błona śluzowa napletka i prącia (przekrwienie, wybroczyny, naloty ropno-włóknikowe, małe pęcherzyki i guzki)

AP :

 IBR

• zapalenie płuc od nieżytowego do krwotoczno-włóknikowego

• nieżytowe zapalenie jamy ustnej i nosowej, gardła, tchawicy; obecność strupów na śluzawicy

• zmiany spojówek i rogówki

• poronione płody - surowiczy płyn w jamach ciała, zmiany zapalne p. pokarmowego, ogniska martwicowe w wątrobie, niekiedy pęknięcie wątroby

 IPV

• pochwa i srom - pęcherzyki → ropne krosty → nadżerki lub owrzodzenia (żółtawy, kleisty płyn, czasem z domieszką ropy) → wygojenie bez blizn

• przerost grudek chłonnych bł. śluzowej pochwy

• samce - obrzęk bł. śluzowej (stulejka, załupka) → krosty → wrzodziejące nadżerki (dyftaroidalny nalot) → naloty odpadają, a ubytki pokrywają się nabłonkiem

• obrzmienie grudek chłonnych podśluzówki prącia

HP:

• wewnątrzjądrowe ciałka wtrętowe w komórkach otaczających ogniska martwicowe

• nieropne, limfocytarne zapalenie opon i mózgu obejmujące istotę białą i szarą

• IPV - śródjądrowe ciałka wtrętowe w nabłonku błony śluzowej pochwy

Badania laboratoryjne :

• izolacja wirusa − wymazy z błon śluzowych nosa i pochwy → MDBK i TC → CPE (efekt cytopatyczny) po 48−72 godz.

• bezpośrednia IF − pośmiertnie z chorobowo zmienionych narządów

• HP: ciałka wtrętowe Cowdry A w kom. błony śluzowej

• badania serologiczne − SN, ELISA

• odczyn precypitacji w żelu

• próba biologiczna - materiał do napletka lub pochwy oraz donosowo

Zapobiegania i zwalczanie :

• utrzymanie SHIUZ wolnych od zakażeń BHV-1

• zakaz rozprowadzania nasienia od buhajów zakażonych

• zakaz importu bydła i zarodków ze stad zakażonych

• kwarantanna 4tyg.

• szczegółowe badania diagnostyczne

• bark swoistego leczenia

• p-ciw wtórnym infekcją można podawać antybiotyki i sulfonamidy

• w stadach podstawowych usuwanie seroreagentów ze stada na podstawie okresowych badań SN i ELISA

• szczepienie seroreagentów zabitymi szczepionkami - ograniczenie siewstwa

otręt IPV - ZWALCZANY Z URZĘDU

Piśmiennictwo:

1. wykłady − Epizootiologia

2. Kaszubkiewicz Cz.: „Patogeneza i anatomia patologiczna chorób zakaźnych zwierząt”, Wrocław 1990, skrypt nr 356, 91-94