Rodzina w społeczeństwie

Przeobrażenia

Siła napędową zmian rodzin w skali masowej są procesy społeczne rozgrywające się w szerszych, ponadrodzinnych strukturach, a szerzej procesy ekonomiczno-społeczne i kulturowe zachodzące w ramach całego społeczeństwa. Industrializacja zmienia układ sił w ramach struktury rodzinnej - czyni bardziej równymi stosunki między małżonkami, które opierają się bardziej na emocjach niż na rzeczowości. Industrializacja również zaskutkowała wyizolowaniem rodziny podstawowej (dwupokoleniowej - małej) ze zbiorowości wielkiej rodziny. Zaciera się dystans w stosunkach między rodzicami a dziećmi. U podstaw przeobrażeń rodziny miał leżeć głownie czynnik naukowo-techniczny.

Charakterystyczne zmiany współczesnych rodzin:

- wzrost liczby rozwodów

- rozpowszechnianie się kontroli urodzeń i zwiększenie rozmiarów kontaktów seksualnych poza małżeństwem;

- wzrost liczby mężatek pracujących zawodowo;

- wzrost indywidualizmu i wolności osobistej członków rodziny;

- w coraz większym stopniu przerzucanie na państwo funkcji opiekuńczych spełnianych dotąd przez rodzinę;

- stopniowy zanik postępowania według norm religijnych w małżeństwie i rodzinie.

Przemiany biologicznych i materialnych podstaw życia rodzinnego. Maleje liczba rodzin zdezorganizowanych przez śmierć (rozwój medycyny i stopnia higieny). Wyższy standard życia tworzy korzystniejsze warunki zdrowotne członkom rodziny. Modernizacja wyposażenia technicznego gospodarstw. Wzrost rodzin nieprodukcyjnych (nie pracujących w obrębie gospodarstwa domowego). Wzrost pracujących mężatek.

Kulturowe i kulturalne podstawy życia rodzinnego. Industrializacja rozwija miasta. Uelastycznienie norm obyczajowych w rodzinie. Rozwój techniki dał większy dostęp do mediów, rozpowszechnione kształcenie szkolne. System spędzania czasu wolnego poza domem. Postępująca unifikacja kulturowa. Upowszechnienie kontroli urodzin i trend na małe rodziny. Zanika podział prac ze względu na płeć. Wzrost indywidualizacji członków rodziny Osłabienie więzi rodzinnej w swojej rodzinie i z krewnymi z rodziny dalszej. Wzrost liczby rozwodów.

Funkcje pełnione przez rodzinę: Seks nie prokreacja. Wzrost znaczenia emocji. Wzrost swobody dzieci - wzrost funkcji ekspresywnej rodziny.

Miejsce rodziny w mikrostrukturze społecznej i społeczności lokalnej: Wzrost anonimowość jednostki. Rozluźnienie więzi sąsiedzkiej. Zamknięcie się rodziny.

Świadomość członków rodziny: Różne poglądy ideologiczne rodziców i dzieci. Liberalizacja poglądów dot. pracy mężatek. Nacisk na egalitaryzm w małżeństwie. Wzrost tolerancji dot. kontaktów seksualnych przedmałżeńskich oraz osób rozwiedzionych i niezalegalizowanych par, także homogenicznych.

Teoretyczny model współczesnej rodziny: Rodzina mała (dwupokoleniowa), z oddzielnym mieszkaniem, prowadząca odrębne gospodarstwo. Oboje małżonkowie pracują, najczęściej poza domem. Słaba więź sąsiedzka.. Wzrasta tolerancja i akceptacja egalitaryzmu w małżeństwie i dla różnic ideologicznych między pokoleniami. Wzrost znaczenia interakcji i ekspresywnej funkcji rodziny - zmniejszenie sztywności norm.

Rodzina tradycyjna: Patriarchalna, często produkcyjna. Duża spójność członków rodziny, mało indywidualizmu. Przewaga stosunków rzeczowych nad emocjonalnymi.

Kierunki przemian rodziny w XX w.

Od rodziny dużej (nuklearnej) do małej.

Od rodziny biologicznie zdeterminowanej do rodziny planowanej.

Od rodziny produkcyjnej do nieprodukcyjnej.

Od rodziny patriarchalnej do rodziny egalitarnej.

Od rodziny zinstytucjonalizowanej do rodziny podporządkowanej treściom humanistycznym.

Od rodziny „otwartej” do rodziny „zamkniętej”.

---