Metody, formy nauczania, środki dydaktyczne na lekcjach wychowania do życia w rodzinie
Nauczyciel - główny projektant sytuacji dydaktycznej - dobiera do treści nauczania najbardziej właściwe metody i formy nauczania. Repertuar sposobów i technik działania na zajęciach wychowania do życia w rodzinie powinien być bogaty i różnorodny. W tym też celu warto się przyjrzeć pojęciom metod i form nauczania, które można znaleźć w słowniku pedagogicznym.
Metoda nauczania to sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający osiągnięcie celów kształcenia. Wartość metody nauczania zależy przede wszystkim od tego, czy i w jakim stopniu wywołuje aktywność, samodzielność i zaangażowanie uczniów. Ze względu na bogactwo i ciągłe pojawianie się nowych metod ich klasyfikacja nie została ujednolicona. (dawny podział na metody podające i poszukujące okazał się wąski).
Forma nauczania - organizacyjna strona nauczania w odróżnieniu od metody nauczania, która dotyczy sposobu pracy nauczyciela i uczniów. Forma nauczania obejmuje zewnętrzne warunki tego nauczania, a więc dobór uczniów, połączenie ich w grupy, współpracę grup, rodzaj zajęć, oraz warunki miejsca i czasu pracy dydaktycznej. W skali makro forma nauczania odnosi się do systemów nauczania np. system klasowo-lekcyjny, system pracowniany. W skali mikro pojecie formy nauczania kojarzy się z takimi elementami jak: lekcja, praca domowa, wycieczka bądź z kategoriami organizacji pracy uczniów: praca zbiorowa uczniów, praca grupowa, praca indywidualna.
Zadaniem nauczyciela Wychowania do życia w rodzinie jest użycie metod i form pracy, których stosowanie wzmocni rozwój intelektualny, psychiczny, moralny i społeczny, wyzwoli u ucznia czynnik emocjonalny (zajęcia te nie powinny być nudne i monotonne), wzmocni komunikację w relacji uczeń - nauczyciel oraz uczeń - uczeń.
Na lekcjach Wychowania do życia w rodzinie proponuje się następujące metody i formy nauczania:
praca w małych grupach,
drama - symulacja ról,
technika pracy w parach (przedyskutowanie w parach zagadnienia),
wykład,
pogadanka
dyskusja,
metoda „burzy mózgów”,
metoda „karo”,
technika zdań niedokończonych,
fotoekspresja,
metoda sytuacyjna (analizy przypadków),
metoda „śniegowej kuli”
Środki dydaktyczne to przedmioty materialne umożliwiające usprawnienie procesu nauczania-uczenia się i uzyskanie optymalnych osiągnięć szkolnych. Przykładem środków dydaktycznych mogą być: słowniki, filmy wideo, plansze, modele, fotografie, arkusze papieru, kolorowe karteczki, poezja, literatura, rekwizyty, komputer, flamastry, plastelina, nagrania muzyczne.
Twórcza postawa nauczyciela będzie tu najważniejsza. Od jego inwencji zależy, czy proces nauczania stanie się interesujący, a lekcje wychowania do życia w rodzinie będą ciekawym wydarzeniem - tak dla wychowanka jak i wychowującego.
Materiał przygotowany przez Urszulę Drapacz - doradcę metodycznego ds. Wychowania do życia w rodzinie - na warsztaty „Film na lekcjach wychowana do życia w rodzinie”, rok szk. 2003/4