SYBIR - uruchomiony w 1993 r. System wymiany zleceń płatniczych między uczestnikami rejestracji wzajemnych należności i zobowiązań z tego tytułu, wymiany między uczestnikami przesyłek z takimi zleceniami i przesyłek kurierskich sporządzanych w formie papierowej i w formie zbioru danych przekazanych na nośnikach informacji.

ROZRACHUNEK UZNANIOWYCH ZLECEŃ PŁATNICZYCH

przepływ funduszy

KLIENT A KLIENT B

1 2 13

ODDZIAŁ A ODDZIAŁ B

3 7 12

4 BRIR A BRIR B

5 11

6

KIR S.A CENTRALA

8 10

NBP

RACHUNEK RACHUNEK

A 9 B

1. Klient A przygotowuje polecenie przelewu i składa w swoim banku do realizacji.

2. Oddział A obciąża rachunek klienta A.

3. Oddział A dostarcza przesyłki z dokumentami rozliczeniowymi do BRIR-u.

4. BRIR sortuje otrzymany materiał rozliczeniowy i sporządza wstępne zestawienie.

5. BRIR A daje do KIR sporządzone zestawienie.

6. KIR sporządza zbiorcze zestawienie rozrachunkowe i informuje centrale banków o wstępnych wynikach wymiany dokumentów.

7. Nocny transport dokumentów między BRIR-ami.

8. KIR składa zlecenie do NBP na dokonanie rozrachunku międzybankowego.

9. W NBP jest przemieszczenie środków pieniężnych między rozrachunkami banków.

10. NBP informuje KIR o dokonaniu lub nie dokonaniu rozrachunku.

11. KIR daje do BRIR-ów informację o dokonanych rozrachunkach.

12. BRIR-y wydają przesyłki oddziałom banków.

13. Oddział B uznaje rachunek klienta B.

ROZRACHUNEK OBCIĄŻENIOWY

przepływ funduszy

KLIENT A KLIENT B

9a 2 14

ODDZIAŁ A ODDZIAŁ B

8 9B 7 3

BRIR A BRIR B

10 5

6

KIR S.A. CENTRALA

• 11

NBP

12

RACHUNEK A RACHUNEK B

1. Klient A płaci czekiem klientowi B.

2. Klient B składa czek do realizacji w swym banku.

3. Oddział B daje przesyłki z dokumentami rozliczeniowymi do BRIR-u.

4. BRIR B sortuje materiał i sporządza wstępne zestawienie rozrachunkowe z danego regionu.

5. BRIR B daje zestawienie do KIR-u.]

6. CENTRALA KIR robi zbiorcze zestawienie rozrachunkowe i informacyjne centrale banków o wstępnych wynikach.

7. Nocny transport dokumentów.

ZADANIA BRIR-ów

1. prowadzenie punktów przyjęć i odbioru dokumentów rozrachunkowych

2. prowadzenie komórek regionalnych poczty bankowej i nadzór nad jej terminowym i prawidłowym działaniem

3. rejestracja zobowiązań i należności uczestników wynikających z wymiany zleceń przeprowadzonych za pośrednictwem danych BRIR-ów

4. weryfikacja zgodności materiału fizycznego z zestawieniem przesyłek zapisanych na nośniku maszynowym

5. przekazanie do centrali KIR informacji o stanie zobowiązań i należności określonych uczestników wynikających z wymiany zleceń dokonanych za pośrednictwem danej BRIR

6. współpraca z jedn. Uczestników BRIR-ów

7. archilizacja danych źródłowych operacji realizowanych przez BRIR

Warunki uczestnictwa w systemie KIR:
1) wniosek o uczestnictwo

1. data rozpoczęcia działalności operacyjnej w Polsce

2. poziom wsp. wypłacalności z ostatnich 3 miesięcy ( min. 8%)

3. średni stan środków banku na rachunkach w NBP i rachunkach a vista w innych bankach

4. sprawozdanie z przepływów finansowych w okresach miesięcznych

5. wysokość kapitału własnego banku ( 5 mln EURO, 300 tys EURO - bank spółdzielczy)

6. wysokość udzielonych i wykorzystanych kredytów, gwarancji zobowiązań pozabilansowych oraz sumy bilansowe - 3 miesiące

7. pozycja płynności dewizowej

8. informacja o jednostkach

2. posiadanie rachunku bieżącego w NBP

3. uzyskanie akceptacji Rady Nadzorczej KIR S.A.

KRAJOWA IZBA ROZRACHUNKOWA ( ROZLUICZENIOWA ) S.A.

Warunkiem przeprowadzania rozrachunków między bankami jest posiadanie przez bank dłużnika środków niezbędnych na rachunku w NBP. Od 1993 roku Prezes NBP wprowadził nowy system rozrachunkowych międzybankowych. Koncepcja ta oparta na stworzeniu Izby Rozrachunkowej, która przejęła od NBP obowiązki w zakresie rozliczeń.

Struktura organizacyjna KIR-u jest dwustopniowa:

1. centrala KIR-u - Warszawa

2. 17 BRIR-ów (bankowe Izby Regionalne Rozliczeniowe) Warszawa, Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Kielce, Koszalin, Kraków, Lublin, Łódź, Olsztyn, Opole, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Wrocław, Zielona Góra.

Poszczególnym BRIR-om są podporządkowane regionalnie banki, dla których prowadzą punkty przyjęcia dokumentów rozliczeniowych.

Zadania centrali KIR S.A.

1. zapewnienie prawnych, technicznych i organizacyjnych warunków działania KIR-u

2. współpraca z centralami banków, które są uczestnikami KIR-u

3. rejestracja należności i zobowiązań uczestników

4. składnie w NBP z upoważnienia uczestników zleceń obciążających ich rachunki bieżące w zakresie zapłaty zobowiązań, i we własnym imieniu zleceń dotyczących zapłaty należności

5. informowanie central uczestników o stanie ich zobowiązań i należności jakie wynikają z wymiany zleceń

6. sporządzanie sprawozdawczości i fakturowanie usług KIR

7. pełnienie nadzoru nad działalnością BRIR-ów i realizacją czynności w zakresie rozliczeń

8. BRIR A rozpoczyna wydawanie przesyłek ( do oddziału A trafia czek)

9. Oddział A akceptuje czek do zapłaty i obciąża rachunek klienta A lub odmawia zapłaty czeku, wtedy oddział A jest zobowiązany zwrócić czek do BRIR-u A do godziny 18:00 tego samego dnia. Jeżeli dostarczenie czeku nie jest możliwe to oddział A może zgłosić zastrzeżenia zapłaty drogą telekomunikacyjną

10. BRIR A daje do KIR-u informacje o zwrotach dokumentów rozliczeniowych

11. KIR składa zlecenie do NBP na dokonanie rozrachunku

12. W NBP ma miejsce przemieszczenie środków

13. NBP informuje KIR o dokonaniu rozrachunku międzybankowego

14. Oddział B uznaje rachunek B jeżeli nie otrzymał informacji, że jest odmowa zapłaty czeku

ELIXIR - elektroniczna izba rozliczeniowa 18.04.1994 roku w celu dalszego rozwoju rozrachuków. To system rozrachunków netto, w którym zlecenia wystawiane do zaksięgowania na rachunkach banków, są rezultatem kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań wynikających z indywidualnych zleceń klientów. W tym systemie zlecenia płatnicze są przenoszone w oddziale operacyjnym na magnetyczne nośniki informacyjne, a dalsze operacje rozliczeniowe przebiegają automatycznie.

Składa się z podsystemów:

1. ELIXIR O - zainstalowany w oddziałach banków, które są bezpośrednimi uczestnikami.

Zadania:

1. przygotowanie po stronie nadawcy danych rejestrowych, które są przedmiotem

2. nadanie unikalnego podpisu cyfrowego stanowiącego zabezpieczenie przed prośbą dokonania polecenia przelewu przez niepożądaną osobę

Po wykonaniu tego dane za pomocą systemu O są przekazane do ELIXIR-u C. Po stronie banku ( adresat ) ELIXIR O ma za zadanie odebrać przetworzone przez ELIXIR C dane, rozdzielić je i zaprezentować odbiorcy.

2. ELIXIR C - zainstalowany w BRIR-ach i w centrum rozliczeniowym.

Zadania:

1. odebranie przygotowanych przez oddział danych

2. przeliczanie ich do centrum (po kontroli)

Po wydrukowaniu rozliczenia w centrum dane są przekazywane za pośrednictwem BRIR-ów do centrali banków (adresat).

0

ODDZIAŁ A ODDZIAŁ B

0 zlecenia klientów dyskietka 0 13

• 12 10a

teletransmisja

11 BRIR 1 2 2 BRIR 17 11

CENTRALA CENTRALA

BANKU A 1a 3 10 15 BANKU B

15 14

monitoring

wyniki rozrachunku

do kontroli CENTRUM KOMPUTEROWE

• 
  
  9

16

wyniki rozrachunku 16

CENTRALA KIR S.A. 8

5 7

wyciąg z rachunku bieżącego wyciąg rachunku bieżącego

NBP

6

0 - zaksięgowanie dyspozycji klienta, dyspozycji banku zmiana formy dokumentu ( z papierowej na

elektroniczną ) i autoryzacja podpisem cyfrowym

1 - przekazanie jednostkowych elektronicznych zleceń BIF płatniczych oddz. do BRIR-u na dyskietce

1a - przekazanie BIF-ów z oddziału do KIR-u ( teletransmisja )

2 - wczytanie BIF-ów i kontrola formalna poprawności zbiorów, gdy jest niezgodność zbiory są odrzucone na

wejściu

3 - przesłanie danych do centrum komputerowego w centrali KIR S.A.

4 - kontrola autentyczności zbiorów (podpis); wyliczenie i skompensowanie wierzytelności banków; tworzenie

dla central banków zbiorów rozliczeniowych oddzielnie dla każdego przebiegu

Tworzenie wspólnych dla SYBIR, ELIXIR zleceń zapłaty dla NBP zawierających salda zobowiązań i

należności w danym przebiegu rozliczeniowym.

Zbiorów wg właściwości BRIR-ów z transakcjami dla oddziału B

5 - przekazanie do NBP zbiorów rozliczeniowych ( SYBIR, ELIXIR ) i łącznego zlecenia zapłaty wynikającego z zaprezentowania w danej rundzie dokumentów rozliczeniowych

6 - analiza wyników rundy rozliczeniowej

kontrola poprawności zbiorów z zleceniami zapłaty

kontrola stanu środków na rachunkach banków

dokonanie księgowań na rachunkach

7 - powiadomienie KIR-u o wyniku rozrachunku

8 - powiadomienie central banku o dokonaniu rozrachunku i przekazanie im wyników rozliczenia

9 - tworzenie raportów dla oddziałów, które informują o stanie rozrachunków

Info. zawierają transakcje:

• normalne opłacone

• odrzucone nieopłacone

• wycofane nieopłacone

10 - udostępnienie zbiorów wyjściowych oddziałom dostarczającym i odbierającym

11 - odbieranie z KIR zbiorów wynikowych dla oddziałów i zapisywanie BIF-ów na dyskietkach

12 - protokolarne przekazanie dyskietek oddziałowi B

13 - tworzenie wydruków

kontrola raportów

identyfikacja zbiorów

tworzenie duplikatów dokumentów

14 - otrzymanie przez centralę banku zbiorów do kontroli

15 - monitoring pozycji banku z różnych przebiegów rozliczeniowych

16 - centrala banku dostaje wyciąg z rachunku z NBP

---